Katalog

Korku: Arkanızdan gelen ayak sesleri.... 4 yeni araştırma korkunun kökenlerine ışık tutuyor... S oguk hafıf sıslı aysız bır gecede tek başına eve donuyorsunuz Yol sızı dar bır sokağa goturuyor Ayak seslerınızden başka ortalıkta başka bır ses yok Yoksa bu ayak sesleri sızınkıler degıl mP Bırden, golgolerm ıçınde bır kıpırü gorur gıbı oldunuz Adımlarınız hızlanırken, kalbınız çarpıyor, mıdenız buruluyor, saçlarınız dıken dıkcn her sesı, her hareketı ayırdedecek kadar teciırgın ve duyarlısıruz Tum bunlar, korku adı ve ı ılerı duygunun tıpık emarelerıdır Acabd bedenınız nıçırı boyle davranmakta' Bu yolu guıı ışıCjındd yuzlerce kez yurumuşsunuz ve hıssettıgınızı sandıgınız kıpırtırun pek çok açıklaması olabılır 1 Neden ılla da kaçak bır katıl olamaz ya Ama hepımız saldırıları konu alan filmler gorup, kıtdplar okumuşuzdur Ve büırız kı kotu olaylar karanlık sokaklarda yalnız başınayken olur yusdl ogrenımın temelını oluştuıdugu duşunuldu Ancak son yıllarda daha duyarlı beyın tdrayıcı sıstemlerın gehştırılmesıyle araştırmacılar bi reysel duygulan Otomatik tepki Korku, tehiıkeyı belırlemek ıçın evrımleşmış sırur sıstemının bu urunuduı ve otomatık olarak hızlı tepkıler verır Beyın, alışüagelmış tehlıkelere tepkı vermeye programlıdır Ancak yenı tehlıkelere de yanıt vermeyı hızla ogrenır Olumcul bır deneyımden kazasız belasız kurtulacak kadar şanslı oldugumuzda savunma sıstemı gelecekte benzer tehdıtlerden korunmamız ıçın bu tek derıeyımle gereklı onlemlerı alacak yetenektedır Tomel duygulardan bırı olan korkuya ılışkm bıbnecck her şeyı bıldıgınızı duşunebılıısınız ancak beyınde betımlenen duygusal tepkılere ılışkın pek az bügıye sa hıbız "Korku yollarının beyınde nasü konumlandıgı, korku verırı olaylar ve nesnelerı nasıl boylesme çabuk ogrendıgımız ve bu koıku patıkalanna ılışkın sorunların kaygı panık, fobüer ve obsessıfkompulsıf rahatsızlıklat gıbı pek çok sıradan psıkolojık tepkılere nasıl yol açtıgı na ılışkın son zamanlarda buyuk merak oluşmuştur Son gunlerde beyındekı korku patıkalanna ılışkın dort yenı çalışma yayınlandı daha ayrıntılı bı çımde degerlen dırmeyı başardılar Duygulann tumu de farklı nedenlerle oluştugundan, beyın ıçmde farklı pa tıkalarda ve mer kezlerde betımlenmelerı şaşırtıcı de beyın goruntusu tekruklerıne ılışkın çalışrnaldrdır Koşullanma, notr bu uyarıcıyı (kı bılınmeyen bır yuz ya da ses olabılır) hoş olmayan bır başka uyarıcı ıle bırdrdya genrmemızı saglayan, yanı bagdaştırabılmemıze olanak veren bu ogrenme turudur Notr brr uyarıcı ıle yakın üışkıdekı hoş olmayan bır uyarıcı etkısı deneyımı yaşadıgımızda, tek başına notr uyarıcıya da aynı duygulan ve fizıksel tepkılerı gosterırız Londra VVellcome Kavrama Norolojısı Bolumu'nden Christian Buchel ve çalışma arkadaşlan Neuron'da yaymlarıan raporlarında sevımsız bır sesle eleş tırılen yuzlerm neden oldugu tepkının tek başına yuze de gosterüdıgmı ve bu tepkının yer aldıgı beyın bolgesırun amigdala oldugunu açıklıyorlar Ote yandan, çalışmalan yıne Neuron da yayınlanan Yale Unıversıtesı'nden Kevln LeBar ve arkadaşlan da amıgdalarun korkuyu ogrenme surecınde etkın oldugunu anlatmaktadır Uçuncu araştırma ıse VVellcome Kavrama Norolojısı Bolumu'nden ve Royal Free'ye aıt olup, amıgdalarun ogrenümış duygusal tepküerın büınçsız aracüıgında da (ters bır şey gordugumuzun bıüncuıde bıle olmamamız halınde) ışlevı oldugunu belırtıyor Bu çalışma sevımsız oluşuna koşullanılmış bır kızgın yuzun, notr bır yuz gosterılmeden once, kısa bır sure ıçın gosterılmesuıe dayanıyor Her ne kadar gonulluler kızgın yuzu gordukleruun bıle farkma varmasalar da, amıgdalanuı korku parıkaları etkuneye başlıyor Ilgınç oldn, kızgın yuzu gordugumuzun farkına vardıgımız zaman, bu patıkalann beynuı tam ters tarafında etkılı olmaya başldmalan 4 Hazıran 1998 Nature dergısınde yayuılanan dorduncu çalışmada ıse Iowa Unversıtesı Tıp Fakultesı'nden Antonio R. Damasio ve arkadaşlan bu bulguları bır davranış baglamına yerleştırmışler ve amıgdalarun, yuz goruntusu karşısında sosyal açıdan soz konusu bılgıyı duzeltmedekı rolunu betunlemışler Araştırmacılann bulgulanna gore beynın her ıkı yarısınsda da amıgdalası hasarlı hastalar tek yansı zarar gorenler ya da dmıgddla hasarı olmayanların tersıne tanunadıkları laşılerı guvenıur ve yaklaşılabılır nıtelıkte kabul edıyorlar Eşleştırme en çok, pek çok kışının guven telkın etmeyen olarak nıteledıgı yuzlerde ortaya çıkıyor Bunun nedenı, buyuk bır olasüıkla, oncekı duygusal deneyımlere dayalı anılara ulaşabüme yetenegınden kaynaklanmaktadır Hastalar korkutucu ıfadelı yuzlerı korku ıle bagdaştıramamakta ve karanlık sokaklardakı golgelerı tehdıtkâr kabul etmemektedır Her ne kadar Franklin D. Rooarelt korkmamız gereken tek şey korkunun kendısıdır' demışse de korkuyu hıç tarumamak belb de en ıyısı Feza Akça Kaynak Nature News Servıce Korkunun merkezi Korkunun algıldnması ve surecı, amigdala adı verı len lımbık sıstem dekı belırlı bır bol gede konumlanrruştır Fareler ustunde yapılan çalış malar ve beyın ha sarlı hastaların ın celenmesı bu bolgeyle ılgılı kuşkulara neden oldu, an cak amıgdalarun ış levsellıgı yenı yenı belırlendı Bır tanesı büım der gısı Neuron da, dığerı Nature ın 4 Hdzırdn 1998 tdrıhlı sayısında yayuılanan ıkı çalısma, "korku' kuşkuldnmasınuı neden oldugu duygusal bellegı uıcelemeye yonelü< Dört yeni araştırma Geçmışte, pek çok draştırmacı, duygulara ılışkın evrensel bır beyuı sıstemı ıle ılgılı çalışmalar yaptı ve buyuk ılerlemeler kaydettıler Beynın ıç kesımlerınde lım bık sıstem olarak tanınan bır bolgenın, duygulann ve du duyurular Biyokimya Eğitimi Sempozyumu yapıldı Tmk Biyokimya DeıneQı ve Dunya Bıyokımya ve MolekuİPi Rıyolojı Bırlıgı tarafından duzenlenen lkıbmlı Yıllarm Cşıguıde Bıyokırrıyj EQıtırm Soıunları ve Çozumlerı" sempozyumu yapıldı Dk toplantı "egıtıcıle l9H7de Ankarada ıkıncı toplantı Çagdaş Biyokimya Egıtımı" 1991de lzmn de duzenlenmıştı Dernek yaklaşık 18 ayda bn Uluslararası Katılınılı Biyokimya Kungresı duzerdıyor Aııkarada yapüaıı toplarıtıda klasık, erıteqre Ve pıobleme dayalı aktıf egıtım ıle mezuru 591/2 yet "îonrası doktora ve tıpta uzmanlık egıtım lerı tartışüdı Turk Bıyokunya Dernegı Başkanı Nazmı Ozer yaptıgı açılış konuşmasında, gunu muzde bügının edırulmesınde yararlanüan kaynakların payının çok degıştıgını, çok dar bu alanda bıle uzmdnlaşmasının ve kışuıın kendını, en azmdan yeterh bügı ıle donan mış saymasınm çok buyuk bır yanılgı ola cagmı beurttı ve şoyle dedı "Duzenlı eQıtım veren kurumlarımızda ha len klasık yanı pasıf egıtım sıstemı uygulanı yor Bu sıstemde ogrencının katılımı yalnızca ocjretıcınm anlattıklannı dınlemek not al mak, eger yeterh medenı cesaretı varsa bırkaç anlamadıgı noktayı sormaktan ıbarettır OÇırencıyogrctıcı arasındakı üetışun yok denecek kadar azdır Bu sıstem ders araçlanrun gorsellıÇpnın artünlması ıle bazı kurumlarımızda bır mıktar renklendırümış olmasına ragmen, ogrencmm eÇfitımındekı duzenlı kurum payının yukseltümesme pek de katkısı olamamıştu' Sonuç olarak oğren cffun ogrenmeye ılgısı azalmış ve egıtımde en kotu şey olan dıplomaya kenetlenmış egıtım gundeme gelmıştır Ulkemızde dıplomasının taşıdıgı uzmanlık dlanının dışında bu" ışle uŞraşan unıversıte mezunlarırun sayısı her gun artmaktadu Kendı alanında da çalışsa yukarıda soylen dıQı gıbı, o alandakı bügı bırıkımının çok yuksek duzeyde olması nedenı ıle unıversı te egıtımı sırasında edmdıgı bügı pek de ışıne yaramamaktadır Ogrencı, bagımsız oğrenıcı, ogretıcı yonlendırıcı (yol gosterıcı) ve egıtım kurumları ıse buıkmı? bügıye ulaşma yontemlerının tarüşıldığı yerler olmalıdır Eger ortaya bır problem atüır ve o problemın çozumu ıçın kuramlar uretüu', bu kuramlar tartışüır çozum yoUarı aranusa, bır başka deyışle, problemp dayalı aktıf egıtun' yanı ınteraktıf egıtım uygularursa ve yonlendırıcı ogıencıye yol gosteıu tartışmalara katüırsa, o problemın çozumu olası hale gelu Ogrencı problemı beluleyebüme çozum kurallarını/yontpmlennı gehştıı meyı og renebılme bügı ve yeteneÇ[i üe donatıl malıdır Yanı çok büınen bır deyışte oldugu gıbı, ogrenıcıye balık ıkram etmek yerme ona balık tutma yontemı ogretümelıdu '