Katalog

OLO J I ye ve havuç istersiniz? olojik birzaman bombası çalışmabaşladı". )73'de ilk deneme 1973'de ilk manipulasyon başla^ında, bu tekniklerin bugünkü koma gelebileceğini kimse tahmin lemiyordu. O tarihte, Amerikalı Dİeküler biyolog Stanley Cohen Annie Chang, bir kurbağa vlA'sını bir bakteriye nakletmeyi ışardılar. Bu büyük bir tartışma ışlattı. Araştırmacılar, bu yolla sali hastalıklara yol açabilecek olayyaratılabileceğini söylediler. O taten beri bu tür genetik çalışmalar, lyük bir protesto hareketini doğuak ilerledi. <\çık alanda manipule edilş bitkilerin yetiştirilmesine, kez ve yasal olarak 1985 yıda başlandı. Bu deneme, çi<leri dona karşı koruyacak ıkterilerin geliştirilmesiydi. J çalışmalar, atom bombası •nusundaki tartışmalar kadar lemli oldu. Ayrıca atom ımbası da çekirdek değişikliği olaıd\, genetik değişiklikler de çekirık değişikliği olayı! Ancak biyolojik çekirdekler biraz 'klıydı ve aslında doğada milyarca yıldır gen transferi ve gen maDUİasyonu olayı kendiliğinden süp gitmekteydi. Bu protestolar gerçi genetik çalışaları durdurmadı, ancak çok yarlı oldu. Genetik çalışmalara kullar getirildi; çalışmaların sıkı önnler altında sürdürülmesi sağlanBugün tıp alanında gen teknikleri üretim ve araştırma, hergün yapıi sıradan bir olay haline geldi. Or)ğin insülin ve multipl Skleroza ırşı geliştirilen betaferon, ucuz arak sadece gen teknik yöntemle kıtlesel üretilebiliyor. Bu ilaçlara karşı bir tepki yokken, ;netik domatesin salçasına karşı ımpanya var. Tabii, bu arada doğal olanın ne ol duğu konusu da bugün karanlık. Çünkü bugün yediğimiz sebze ve meyvelerden neredeyse hiçbiri doğada ilk bulunduğu haliyle soframıza gelmiyor. Bazı uzmanlar "eğer saf doğal olanı yeseydik çoğumuz ölü olurdu" diyor. Çünkü insan doğayı terkedeli 10 bin yıl oldu. O zaman avcı ve toplayıcı atalarımız yerleşik hale geçtiler ve bitkileri ehlileştirmeye başladılar. Doğal seleksiyon da belki de ilk biyoloji tekniğı oldu. Zaman içinde insanlar bitkileri çarpazlama yöntemiyle geliştirmeyi öğrendiler Bugünün bitki üreticilerinin, ünlü genetikçi ve bitki bilimci Johan Mendel ile hiç bir ilgisi yok. Bitki ye Süpermarket raflarında boy gösteren, içindeki gıda maddeleri genetik değişikliğe uğratılmış yemekler ve içeceklerin sayısı hızla artıyor. tiştirme dev bir sanayi oldu. Yeni bir çeşit üretmenin maliyeti belki de yüz milyar lirayı aştı. Gen mühendisleri bitki genetiğini sadece bir noktasında değiştiriyorlar. Söz konusu noktaya yeni bir gen ekliyorlar. Eklenecek gen parçacığını taşıyıcı olarak da genellikle toprak bakterileri kullanılıyor. Örneğin soya fasulyesine eklenen gen, varolan 5000 proteinden sadece bir tanesini üretiyor. Bu arada, bir yabancı genin bitkide karmaşık bir madde değişimi sürecini başlatma ve örneğin zehirii maddeler üretme ihtimali de yok değil. Biyologlar henüz genlerin karşıhklı etkileşimi ve oyunu hakkında fazla bir şey bilmiyorlar. Ancak bu riski, klasik bitki yetiştiricileri de fazlasıyla göze alıyorlar. Klasik bitki çaprazlamasında, bitkilerin binlerce geni yer değiştiriyor, sağa sola itilip kakılıyor. Bütün kalıtım malzemesi yeniden oluşuyor. Birçok gen bölümü kapatılıyor veya açılıyor. Aktif olan karakterler, bir bakmışsınız tamamen saf dışı bırakılmış ve yeni kimyasal reaksiyonlar oluşmuş. Yani klasik yetiştirmede, gende ne gibi değişiklikler yapıldığı konusunda hıçbir fikir yok. Yeni teknolojide ise hedefe çok kısa sürede gidiliyor. Bilinçlı olarak genlerin içıne bir gen karıştırılıyor ve bunun nasıl bir sonuç vereceği de önceden hemen hemen biliniyor. Doğa, yeteri kadar ve insanların istediği kadar hızlı genetik çeşitlilik yaratamıyor. 196O'lı yıllardan beri bu nedenle uzmanlar gamma ve nötron ışınlarıyla, kimyasal maddelerle yapay mutasyonlar yaratmaya çalışıyoıiar. Uluslararası Atom Enerji Ajansı'na göre bugüne kadar hemen hemen bütün bitkiler üzerinde 20 bin bu tür deney yapıldı. Ajansa göre, bu yolla piyasaya 1800 yeni bitki çeşidi sürüldü. Örneğin Italya'da makarna için kullanılan sert buğdayın yüzde 70'i bu yolla elde edilen mutant buğdaylardan oluşuyor. Avrupa'da biracılık için yapılan ekımin hemen hepsi mutant, yani doğa değiı insan eliyle yetiştirilmiş bitkilerden oluşuyor. Uzmanlar, klasik bitkilere neler yapıldığını bilse tüketiciler, genetik domatesleri seve seve yerler, veya hiçbir şey yemezler, diyor. Genetik laboratuvariardan gelen yiyeceklerin yeni ve ek riskleri beraberinde getirmediğine dikkat çekiliyor: Yeni genetik bitkiler alerji yapabiliyor. Ancak bu yine alerji testleriyle test ediliyor. Buna karşılık, bitkilerde alerjen maddeler de gen teknik yollarla elimine ediliyor. örneğin Asya'da pirinçte alerjen özellik, gen teknik yollarla yokedildi ve milyonlarca insan da bu sayede pirinç yiyebilir oldu. Genetik laboratuvariardan bitkilerin ürün miktarproteinler gen teknik larını ve tadlannı arttıra Enzimler, ve çok da ucuza getiyor.yöntemlerle ürettttyor cak yeni haberier arasında şunlar dikkat çekiyor: sonuç veriyor. Büyüme hormonları etkilenen somlar hem daha büyük * Amerikalılar, kalorisi yüzde hem de 10 kez daha hızlı büyüyor. 60 daha fazla genetik patates geliştirdi. Kızgın yağda, bu nedenle, daTabii bütün genetik değişikliklere ha az yağ emiyor. Patates kızartmapatent alınıyor. lan için biçilmiş kaftan. örneğin Münih'tekı Avrupa Patent Bürosu'na genleri değiştirilmiş bit* Avustralyalı bilim adamları, ilk kilere patent almak için yapılan yüzgen teknik üzümü geliştirdi. Üzülerce başvuru var. mün aroması ve rengi daha keskin ve güzel. * Amerikalı genetikçilerin geliştirKutular üzerindeki diği pirinç türü, fazla su istemiyor ve tuzlu topraklarda da yetiştirilebiyazılarda kanşıklık var... liyor. Genetikçiler, bitkilerie bu kadar kolay çalışırken, hayvanlarda geneAvrupa Topluluğu'na üye ülkeler tik değişiklikler için acele etmiyor. tarafından kabul edilen bir yasa, Bu, daha zor bir konu. genetik değişikliğe uğratılmış gıda maddelerinin üzerinde yeni özellik1982'de ünlü bilim dergisi Natulerin nasıl belirtileceğini kurallara re, kapağında gen laboratuvarında bağlıyor. geliştirilen ilk dev farenin fotoğrafinı basmıştı. Daha sonraki yıllarda moAncak bu konuda kutular leküler gen mühendisleri, ilaç şirketüzerinde kanşıklık sürüyor. leri için biyo reaktöıier olarak hizmet Yasaya göre.lçecek ve yiyecek veren inekler, keçiler ve koyunlar ambalajlannın üzerine, "genetik gıda yetiştirdiler. Ancak masamıza genemaddesi" yazısı, ancak, besinin tik bir bifteğin gelmesi daha uzun değeri değiştırildıyse veya besine yıllar alabilir. yeni genter eklendiyse yazılabilecek. örneğin, genetik müdahale edilen Gen teknik yollarla kazamlmış bir domuz dev boyutlara ulaştı anaroma, soya lesitin gibi ek maddeler cak eklem deformasyonlan ve kalp ise, genetik ürün olarak ilan edilezayıflığı, yaşamasına fazla izin vermeyecek.. medi. Hayvanlarda bu tür işlemler Tüketici dernekleri ise, gıdalara bazen hayvana işkenceye dönüşegenetik bütün müdahalelerin ambabiliyor. Buna karşılık sazan ve som lajlara yazılmasını istiyor. (CBT) balıklannda bu tür deneyter çok iyi Ürün ve tad ratuvarda inceleme altında.. Genetik değişikliğe uğrayan sebze ve meyvefer sıkı kontrol aftmda tutuluyor. Kısa bir süre önceye kadar yasak olan açık arazkie ekim giderek serbest bırakılıyor. 5427