Katalog

ILGİNÇ SORULAR B I LlM YAYI N DÜŞÜN BUL Çay suyu nasıl olmalı? Türkiye'nin Önemli Kuş Alanları Soru: Uzmanlar, kahve ya da çay hazırlarken kullanacağınız suyun daha once kaynatılmamış olmasını onerıyorlar. Daha önce kaynatılmış olan suyun nesı var? Kaynatılmamış su ıle kaynatılmış olanı ayırmak olası mı? Mıuut Yauıt Uernant Magnın Yiize çıkmak ARMAGANLI BULMACA Doğal Hayatı Koruma Derneğı Yayını Yanıt 1: Okurumuz hazırladığı çayın o berbat tadının kullandığı çaydanlıktan kay naklandığını duyunca belkı de ağzı açık kalacak Çaydakı o ıstenmeyen tadın sorumlusu, suyun ısıtılmış olduğu o çok yuk sek sıcaklık değıl, suda erımiş alumınyumdur Çoğu çaydanlıkların alumınyumdan yapılmış olduğu gunlerce kullanıcıiara yenı çaydanlıkta çay ya da kahve yapmadan önce suyu bırkaç kez art arda kaynatmaları sonra da bu suyu dökerek taze suyla çaylarını hazırlamaları bnerılırdı Artık yalnızca ılk çayın taze suyla hazırlandığı gunler gerıde kaldı O dönemde çaydanlığın ıçınde donuk oksıtten bır katman oluşur ve bu katman saf alumınyumun suyun ıçınde erımesıne engel olurdu Yanıt 2: Çay ya da kahve yaparken taze suyun yeğlenmesının oksıjenle bır ılıntısı yoktur Bu daha çok musluk suyuna karı şan ve suyun gerek rengıne gerekse tadına olumsuz etkı yapan erımiş madensel tuzlarla (ozellıkle kalsıyurn ve magnezyum bıkarbonatlar, sulfatlar ve klorıdler) bağlantılı bır olaydır Madensel tuzların çayın rengı uzerındekı etkısıne taze kaynatılmış saf suyla yapılmış çay ıle yıne taze kaynatılmış ama musluk suyuyla yapılmış çayı kıyasla dığınızda tanık olabılırsınız Musluk suyunun ıçındekı tuzlar çaya bır koyuluk ve donukluk verır Musluk suyu nun kaynatılmasıyla ıçındekı bıkarbonatlar devınıme geçerek (geçıcı sertlık adıyla bılınen durum) karbonatlar olarak çaydanlığın dıbıne çokerler (çaydanlığın dıbınde zamanla bır tortunun oluşması bundandır) Suyun sert olduğu dolayısıyla erımiş tuzlar ıçerdığı bölgelerde sureklı kaynatma ve soğutma suyun kalsıyum ve magnezyum tuzlarından buyuk olçude arınmasına yar dımcı olacaktır Ne var kı, suyun arada hıç soğutulmadan uzun sure kaynatılması o denlı etkılı olmayacaktır Sureklı kaynatma ve soğutmanın suda daha az hoşa gıden bır tat yaratmasının uç nedenı vardır Ilk olarak, dıbe çoken kar bonatların bır bölumu, suyun yenıden kaynatılmasından sonra bıle suyun ıçınde erımeden kalır (buna ozellıkle yenı plastık çaydanlıklarda rastlanmaktadır) Bu da, ozellıkle bu tortunun çaya karışmasıyla ıs tenmeyen bır tat doğurur Ikıncı olarak, suyun ıçındekı kaynamayla yok olmayan tuzlar (kahcı sertlık adıyla bılı nen durum) yavaş yavaş buharlaşarak yo ğunlaşır ve hoşa gıtmeyecek tatlar yaratır Son olarak da, suya az mıktarda karışan demır ve bakır gıbı kımı madenler art arda kaynatılan suda toplanarak oksi|enle bırleşır ve çayın ozundekı kımı maddelerın azalmasına neden olur Yanıt 3 : Bır kafeın bağımlısı olarak, bır gunu aşkın bır sure çaysız kaldığımda korkunç baş ağrıları çekıyorum Bu nedenle dağa çıkarken yanıma ıçıne poşet çay koyduğum bır şışe soguk su aldım Çok da ışıme yaradı Boylelıkle hem alışık olduğum gunluk kafeınımı aldım hem de (soğuk olsa bıle) çay ıçmenın keyfıno vardım Poşetı soğuk suya atıp sonra suyu ısıtmayı henuz denemedım ama sanırım tadı hıç de kotu olmaz Yanıt 4 . Babam bır çay uzmanıydı Suyun aşırı kaynatılmış olup olmadığını der hal kavrardı Bunu nasıl becerebılıyordu? Sert sular (suların buyuk bır bölumu sertleştırıcı etkı yapan kımı madensel tuzlar ıçerır) yumuşak ya da alkalık sulara kıyasla daha geç kaynar Sert suyu normal yarım dakıkadan daha uzun bır sure kaynatırsanız, erımiş tuzların buyuk bölumu kabın dıbıne çöker Ortaya çıkan su o zaman beklenenden daha yumuşak olduğundan kolayca kaynar Çay da her zamankınden daha koyu renklı olur Çay uretıcılerı tuketıcılerın sureklı olarak aynı sonucu alabılmelerı ıçın aynı markayı taşıyan ancak harmanlanması suyun ozellıkienne göre farklı olan çaylar hazırlarlar Sert su bır tutam sodyum bıkarbonatla yapay olarak yumuşatılabılır Doğal Hayatı Koruma Derneğı, ulkemızde doğal yaşamı korumaya yonelık, envanter ozellığı taşıyan çok onemlı bır çalışma gerçekleştırerek, Turkıye'nın onemlı 97 kuş alanını tanıtan bır kıtap yayımladı Ulkemızde çevrenın tahrıbatı kuş alanlarını da kapsadığı ıçın, kuş zengınlığı ve bıyolojık çeşıtlılık bakımından da yoksullaşıyoruz Yazarlar, onsozlerınde, "kuşların sağlıklı bır çevrenın çok lyı bırer gostergesıdır Her turlu yaşam ortamında bulunur lar ve çevre koşullarının değışımıne karşı duyarlıdırlar" demektedır Bu açıdan, kuş ların yaşam alanlarının korunması oncelıkie de bu bıyolojık çeşıtlılığın surdurulmesı ıçın gereklıdır Yazarlar kuşların çok yaygın olarak yaşadıklarını, bu nedenle bır Oncelıklı Korun ma Alanları (ÖKA) saptamaya çalıştıklarını belırtıyor Bu alanların belırlenmesınde saptanan olçekler arasında, Uluslararası oneme sahıp olmak da bulunuyor Kıtap saptanan alanlarda yaşayan kuşları, alanların ozellıklerını tanıtmakta ve koruma sorunlarını anlatmaktadır Her korunması gereken alan renklı harıtası ıle ve totoğratlarıyla tanıtılmaktadır Kıtaptakı eklerde, onemlı kuş alanları kategorıler ve krıterierı, ÖKA kategorılerı, Turkıye ıçın populasyon eşık değerlerı lıs tesı, OKA eşık değerlerını aşan kuş kayıtları kuş gozlem kayıt formu, bılımsel, Turkçe ve Ingılızce kuş ısımlerı lıstesı, Ramsar sozleşmesı krıterlerıne gore uluslararası oneme sahıp Turkıye sulakalanları lıstesı Turkıye de sulakalan kaybı konuları bulu nuyor Kıtapta çok genış bır kaynakça da bulunuyor Turkıye'nın Onemlı Kuş Alanları kıtabıyla Doğal Hayatı Koruma Derneğı, çok onemlı bır kaynak eserı Turkıye ye kazandırmış durumda Adres P K 18 80810 Bebek Istanbul Tel 021? 279 01 39, faks 279 55 44 e posta dhkd@sarıyer cc ıtu edu tr 1 2 3 4 5 6 789=100 Bu hafta klasık sayı soruları tıpınde bır soru var Bırden dokuza kadar olan sayıları kullanarak yuz sayısını elde etmek Sayılar şekılde gorulduğu gıbı sıralanacak ve bu sıra değıştırılmeyecek Sayıların arasına toplama (+), çıkartma ( ), çarpma (x) ya da bölme (/) ışaretlerı konularak eşıtlık sağlanacak Bulmacayı başka bır kural koymadan çozmeye başladığınız zaman, bu sorunun eşıtlığın çok değışık şekıllerde sağlanabıleceğını goreceksı nız Bu da soruya bır kural koymayı gerektırıyor Kuralımız, mumkun olan en az sayıda ışaret kullanmak Bu kural kendı ıçınde bır kuralı daha taşımış oluyor O da her sayının arasına bır ışaret koymak gerekmıyor Buna gore en az sayıda ışaret kullanarak eşıtlığı nasıl çozersınız? Orneğın 12+3+4+5+67+84 9=100 bır çözum ama çok daha az sayıda ışaret kullanarak bu eşıtlığı sağlamak mumkun Unutmayın, sayıların sıralanışı değıştırılmeyecek 529. sayıda kitap kazanan okurlarımız Münevver Altıntaç Istanbul, Behzat Sevındik Izmır, Buket Şerbetçı Mersın, Feridun Aksakal Artvın, Meliha Ozge Bakel Ankara, Selçuk ÖnerSuadıye/lstanbul, Sınan TurgutBalıkesır, Emine BehçetzâdeBebek/ Ist., Arzu ÇakarIstanbul, Bünyamin ŞahenkIstanbul, Göksel Buluşçu Izmır, Leyla Metinol Karşıyaka/ Izmır, Metin Sadıkoğlu Uskudar/ Istanbul, Güler Melek SapmazIstanbul, Derya Fenercî Ankara Kemalettın Sakarya Aydın, Ramazan Toker Çankaya/ Ankara Hazırlayan: Zeze Çubuklarla bir oyun Uzay ve Zamanın Doğası Stephcn Ha\\kmg, Roger Penrose Dunya nın kozmo lojıde ve astrofızıkte çok onemlı ıkı adı St e p h e n H awkıng ve Roger Penrose'un 1994 y ıIın da Cambrıdge Unıversıte sı nde Isaac Nevvton matematık Bılımlerı Enstıtusu'nce duzenlenen konferansta yaptıkları konuşma ve tar tışma Sarmal Yayınevı tarafından Turk çe'ye kazandırıldı Altı aylık konferans dızı sının sonunuda ıkı bılım adamı arasındakı tartışma buyuk ılgı çektı ve kısım kısım bı lım dergılerınde yayımlandı Bu tartışmalar Evrenın Doğası "uzerıne en temel bazı du şunceler cıddı bır fıkır alış verışı" ozellığını taşıyordu Kıtabı yayın hazırlayan şu bılgı lerı verıyor "Altmış yıl önce de Nıels Bohr ıle Eıns teın arasında Kuvantum mekanığının temellerı hakkında unlu ve uzun bır tartış ma yapılmıştı Eınsteın Kuantum mekanığının tamamlanmış bır kuram olduğu duşuncesını reddedıyordu Bır ıbakıma, Penrose ıle Havvkıng arasındakı tartışma, Eınsteın rolunu Penrose'un ve Bohr rolunu de Havvkıng'ın ustlenmesıyle, bu eskı fıkır ayrılığının uzantısıdır Ara konular Klasık kuram, Uzay zaman tekıllıklerının yapısı Kuvantum ve karadelıkler Kuvantum kozmolojısı, Uzayzamana tvıstor bır bakış, ve tartışma Koş Alex şimdi sıra sende! 531 11