Katalog

ILGINÇ SORULAR BİLİM ÖDÜLLERİ Elektrik'in fırlatan gücü nereden geliyor? SORU Çıplak elektrık telıne dokunduğunuzda sızı odanın obur ucuna fırlatan kuvvet nereden geliyor' Etkı tepkı ılkesını bılıyorum, fakat elektrıgın boyle bır ıtme etkısını nasıl yarattıgını bır turlu anlayamıyorum. YANIT 1. Sozunu ettıgınız kuvvet kendı kaslarınızdan geliyor Vucudu nuzda ılerleyen elektrık akımı kaslarınızı uyarır ve bu uyarılma sonucunda kas larınız çok kuvvetlı bır şekılde buzulur (bu buzulme gerçekten çok şıddetlı olur oyle kı kaslarınızı ısteyerek bu ka dar buzempzsınız) Bazen stres altında kdlmak da ınsanın kaslarının normal sı nırların uzerınde buzulmesıne neden olabılır Örnegın bazı akıl hastdları çok uyarıldıklarında onlarca hastanc gorev lısını tepeleyebılırler buradakı kas gu cunun ardında stres yatmaktadır Kaslar elektrık akımıyla uyarıldıkla rında vucudun ıstemlı gerılmeler ıçın koyduğu lımıt qeçerlıqını yıtırır Elektrık akımı kollardan karına oradan da bır bacaga ya da bacakların ıkısıne bırden ılerler Akımın boyle bır yol ızlemesı ne denıyle vucuttakı kasların hemen hemerı hepsı aynı anda buzulur Boyle bır durumun sonucunda kasların ınsanı msıl bır harekete surukleyeceğını kes tırmek pek kolay degıldır ama bacak ve sırt kaslarının kuvvetlı olmaları ne denıyle savrulma olasılığı oldukça yuksektır Elektrık şoku beklenmedık bır bıçımde gerçoklpştıgı ıçın ınsan bu feavrulmanın kendı kaslarıyla oluştugu nu algılayamaz Bu tur elektıık şokları bazen ınsaııla rın ınanılrmz mesafelere savrulmaları na neden olabılır Islak bır otoparkta yururken yıldırım çarpan bır kadının tanı 12 metre savruldugu ve hayatta kaldıgı kayıtlaıa geçmıştıı Gerçı yıldı rım plektrık rarpmasından bıraz farklı bır olaydır ve kadının bu 1? mptrelık uçuşunda vucut nemının anıden buhaılaşmasının yaratıgı etkılerın de tolu vardır ama yıne de ıkı durunı arasında ılışkı kurulabılır Elektrık şokuyla boyle bır savrulma yaşayan ınsanlarda çarpmalardan kay naklanan yaralanmalara ek olarak bır de kaslardakı aşırı gerılme nedenıyle kalıcı burkulmalar oluşabılır tklemler ve eklem dokularında zedelenmeler gorulur Bu nedenle fızyoterapıstler hastalarına tedavı uygulamaya başla madan once o ana kadar cıddı bır elektrık çarpmdsı yaşayıp yaşamadık lannı sorarlar Elektrık telıne dokununra odanın ıçınde savrulmak aslında ınsanın hayatını kurtarır zıra bu yolla elektrık akı mı kesılmış olur En tehlıkelı elektrık çarpmaları dokunmayla dpgıl elde bır nesneyı tutmayla ılıntılı olanlardır Boyle durumlarda şoka neden olan nesneyı bırakmak nıumkuıı olmayabılır ve olum tehlıkelı oldukça yuksektır YANIT 2 Elektrık şoku yaşayan ın sanların bulundukları yerde donakal mak yerınp fırlamalarının nedenı vucuttakı bazı kasların dıgerlerınden daha baskın olmalarıdır Elektrık akımı çok guçlu ojursa beyın kontrolu tamamen ortadan kalkar ve ıribanlar çızgı fılmlerdekı gıbı elektrık şoku yaşadıkları yere kılıtlenerek garıp bır pozısyon alıılar ( kol garıp bır şekıi de bukulmuş bacaklar gergın) Bunun nedenı beyın kontrolu olmadığı ıçın butun kasların otomatık olarak aynı an da refleks gostermesıdır Bazı kasların dıgerlerlerınden daha baskın olmaları boyle çarpık bır qorunumun doğ masına neden olur TÜBA Sosyal Bilim Ödiilleri TUBA'nın Sosyal Bılımler alanındakı odullerı bu yıl, merhum Prof. Dr. Mahmut Esat Bozkurt (Hukuk) ıle Prof. Dr. loanna Kuçuradı'ye (Felsefe) verıldı. T urkıyp Bılımlpr Akademısı Turkı ye Cumhurıyetı uyruklu bılım adamlarının sosyal bılımler ala nındakı ustun nıtelıklı çalısma VP hız rrıetlerını degerlendırmek kamuoyuna duyurmak ve bır teşvık unsuru oluştur Mahmut Esat Bozkurt: Yaşam öyküsü 1892 yılında Kuşadası nda doğan Prof Dr Mahmut Esat Bozkurt 1912 yılında Istanbul Darulfununu Hukuk Fakultcsı nden mezun olmuş daha sonra Isvıçre nın Frıbourg Devlet Unı versıtesı Hukuk Fakultesı'nden lısans ve doktora dıplomaları almıştır 1920 yılında Izmır Mebusu olarak TBMM ye katılan Prof Dr Mahmut Ebdt Bozkurt 19?2 yılında Iktısat 1924 yılırıda da Adlıye Vekıllıklerıne atanmıştır Prof Dr Bozkurt 1925 yılından 1941 yılına kadar kurucusu ve ılk Profesorler Meclısı Başkanı oldugu Ankara Hukuk Mektebı (Ankara Hukuk Fakultesı) nde gorev yapmıştır Bu su re ıçerısınde sadece mensubu olduğu Devletler Umumı Hukuku Anabılım Dalı nın degıl tum bılım dallarının kururıibdlldşmdbinı saglamıştır Ayrıca Istdnbul Unıversıtebi nde Inkılap Tarıhı Sıyasal Bılgıler Okulu nda 1936 1941 yılları arasında Anayasa Hukuku okut muştur Bır hukuk onderı olan ve Isvıçre Me denı Kanunu esas alınarak hazırlanan Turk Mpdpnı Kanunu ıle Turk Borçlar Kanunu nun ayrıra Italyan mehazlı Turk Ceza Kanunu nun kabulunde ustlendıgı çok onemlı gorev dolayısıyla hukuk devrımımızın gerçekleştırılmesınde buyuk katkıları bulunan Prof Dr Mahmut Esat Bozkurt a 1926 yılında Uluslararası yaıgıda Turk Cumhurıye tı nın kazandıgı ılk dava olan Bozkurt Lotus Davası ndakı başarısından otu ru Bozkurt soyadı verılmıştır Fransızra bılen Prof Dr Mahmut Esat Bozkurt un bazıları Fransızra olnıak uzere ydyımlanmış 3 kıtat)i 1b makalesı ve 1 çevırısı bulunmaktadır Prof Dı Mahmut Esat Bozkurt 1943 yılında vefat etmıştır Dr loanna Kuçuradı ^ S ^ d a Istanbul Unıvert>ıteji tdebıyat Fakulfpsı Felspfe Bolumu nden mezun olmuş i^bSfp doktora derectbinı almış 1970 te Ha cettepe Unıversıtebi nde Doçentlıge 1978 de de Profesorluge yukselmıştır 1965 1968 yılları arasında henuz kuruluş yıllarını yaşayan Ataturk Unı versıtesı nde felsefe derslerı dışında Latınce VP Çagdaş Alman Şıırı uzerıne dersler vermıştır Prof Dr I Kuçuradı 1969 yılında Turkıye nın uçuncu Felspfe Bolumu olarak kurulan Hacettepe Unıversıtesı Felsefe Bolumu nun kuruluş hazırlıkla rını ve açıldığı gunden ıtıbaren bu bo lumun başkanlığını yurutmuştur Ayrı ca Uludağ Unıversıtesı Felsefe Bolu mu nun kurulmasına buyuk katkıda bulunmuş olup halen konuk oğretım uyesı olarak ders vprmektedır Kuçuradı'nın şahsı katkıları Turkıye Felsefe Kurumu nun kurucu uyelerınden olan Prof Kuçuradı kuru luşundan 1979 yılına kadar bu kuru mun Genel Sekretprlığını bu tarıhten berı de başkanlığını yurutmuştur Ku rumun Prof Kuçuradı başkanlığındakı ulusal ve uluslararası etkınlığı ustun bır başarı ıle suregelmıştır Ulkemızde he nuz yenı olarak gelenekleşme belırtılerı gosteren felsefı etkınlığın yurtdışında da tanıtılması ve Turk felsefı duşunce sının saygınlık ve prestıj kazanmasın da Felsefe Kurumunun ve ozellıkle Prof Kuçuradı nın kışısel çabaları çok onemlı bır yer tutmaktadır Dunyada en buyuk VP kapsamlı fel sefe orgutu olan FISP (Federatıon In ternatıonale des Socıetes de Plıılosophıe) ın uzun yıllardır yonetımınde bulunan Prof Kuçuradı nın 1988 de başlayan genel sekreterlıgı daha once başka ornegı gorulmemış bıçımde ıkınrı bır rionpm ıçın uzatılmıştır Basbakanhk bunyesınde 1994 yılın da kurulan Insan Hakları Yuksek Da nışma Kurulu nun Başkanı sıfatıyla ul kemızde ınsanca değerler açibinden en ustun nıtolıklı bır yaşam duzeyınııı yerleşmesı yonundc uğraş veren Prof Kuçuradı felsefenın ulkemızde kurum sallaşmasında en onde gelenler ara sında yer almaktadır Asıl ılgı alanı ağırlıklı olarak ınsan sorunu ve elık oluşturmak olan Prof Dr loanna Kuçuradı nın çeşıtlı dıllerdp yayımlanmış 9 kıtabı 60 a yakın makale bıldırı ve raporu ıle 5 çevırısı bulunmaktadır Prof Dr M Esat mak uzere ıkı yıl once başlattıyı bır programla Bılım Hızmet ve Teşvık OdulİPrı vorıyor Bıhndığı gıbı TUBİTAK fpn VP «nglık bılımlerı alanlarında 1966 yılından bprı aynı ddı taşıyan oduller vermekte anodk TUBİ1AK ın gorev alanı sosyal bı lımlerı kapbdrnadıgı ıçın sosyal bılım ler alanındakı bılım adamldrının ba^arı ları bu baglamda odullendırılcmtmek teydı TUBA bu boşlugu doldurmak amacıyla sosyal bılımler alanında Bı lım Hızmpf vp Teşvık Ödullprı vermeye başladı TUBA Akademı Konseyı odule aciay gosterılen bılım adamlan arasında gpreklı degerlendırmeyı yapmak uzere oluşturdugu Odul Komısyonu nun bu konudakı ıncelemelerını de dıkkate alarak 1996 yılı hızmet odullerının merhum Prof Dr Mahmut Esat Boz kurt (Hukuk) ıle Prof Dr loanna Kuçu radı ye (Felsefe) verılmesını kararlaştır dı Prof. Dr. Mahmut Esat Bozkurt, Hukuk devrımımızın gerçekleşmesın de, Turkıye de çagdaş ve laık bır hu kuk sıstemıne geçışın saglanmasında ve ulkemızde hukukun bılımsel olarak ıncelenebılır ve tasarlanabılır bır nıtelık kazanmasındakı ustun hızmetlerı ayrı ca Ankara Hukuk Fakultesı nın kurul masındakı katkıları nedenıyle Prof. Dr. loanna Kuçuradı ıse; Hdüettepe ve Uludağ Unıversıtelerı Felsefe Bolumlerı nın Turkıyp Felsefe Kurumu nun kurulma ve gelışrnelerın dekı hızmetlerı Turkıye de Felsefe nın kurumsallaşmasına bır duşunme bıçı mı olarak gelışmesıne ve yaygınlaşma sına katkıları nedenıyle 1996 yılı Hızmet Ödullen'ne layık gorulduler Hızmet Odullerı ne layık gorulen de ğerlı Bozkurt ve Kuçuradı nın yaşam oykulerı aşağıda sunulmaktadır İoanna Kuçuradi : Yaşam öyküsü 1936 yılında Istanbul'da doğan Prof Pıof Dr loannj Kuçuradı 49410