Katalog

İNSAN VE DAVRANIŞI Yaşamda denge Dogan Cüceloğlu I ır oncekı yazımda, "Eğer goruşuyaşamın tumunu kapsamıyor "ve ancak bır bolumune odaklaşıyorsa, orneğın yalnız ekonomık ve bedensel gereksınmelere yönelmışse, bu alanlarda "başarılı" oldukça yaşamımız dengesızlık gostermeye başlar," demıştım Çevremde duyduğum en sık şıkâyet, kışılerın sureklı meşgul olduklarından kendılerı ıçın, çocukları ıçın, dınlenmek ıçın zaman bulamadıklarıdır En sık duyulan şıkâyet ışten aıleye pek zaman ayıramamadır Yaşamamızda bır dengesızlık oldugu kımse ıçın bır sır değıldır Bunun verdığı acıyı gonlumuzde sureklı taşırız Her insanın maddesel/bedensel, sosyal, bilişsel ve ruhsal/manevi yaşam gereksınmelerı vardır. Bu düzeyde denge, gereksınmelerin tümünü yaşamda canlı tutarak var olmak demektir. de dengelemek bır insanın yapabıleceğı en onemlı başarılardandır Yaşamda dengeyı gerçekleştırmek ıçın kışının şu andakı mevcut yaşam rol lerıne lyıce bakması gerekır Bu rollerden en onemlısı kışının kendısıyle ılgılı olan ' Ben/Kendım' dedığı roldur Yaşamında neyı gerçekleştırmek ıstıyor? Gerçekleştırmek ıstedığı şey, kışının yaşamına uzun vadelı bır doyumluluk ve anlam getırecek mı' Kışı son nefesını verırken, yaşamında gerçekleştırdığı şey nedenıyle mutlu olarak mı olecek? Bu sorular son derece onemlı sorulardır ve cevap ları hemen bulunmaz Bu arayışın evrensel ılkeler ıle ahenk ıçınde yapılması gerekır Bu soruların cevabını bulduğu zaman bırey yaşam goruşunu oluşturmaya başlamış demektir Yaşam goruşu dogal ılkelerle ahenk ıçınde ISP kışının goruşunun çok kuvvetlı bır temelı var demektir Yaşam goruşu oluşunca, kışının tum yaşam rollerının bu yaşam goruşu ıle ahenk ıçınde olmasına dıkkat etmek gerekır Kışının yaşam goruşu doğal ılkelerle ahenk ıçınde olunca, yaşam rollerı de kendılığınden doğal ılkelerle uyum ıçınde olacaktır Boylece yaşamın butunluğu korunmuş olacak boluk porçuk kompartmantılıze olmuş bır durum ortaya çıkmayacaktır Kalıfornıya da Santa Marıa adlı bır kasabada bır arkadaşın aılesını zıyarete gıtmıştım Arkadaşımın ağabeyı Brıan, Pasıfık ulekelerı ıle tıcaret yapan olduk ça varlıklı bırı ıdı Evlerının buyukluğunden yuzme havuzlarından çıftlıklerın den, arabalarının turunden aılenın zengınlığı bellı oluyordu Bız cumartesı gunu saat 11 cıvarında oradaydık Telefon çaldı ve Brıan bır sure telefonla konuştu Ofısten telefon edıyorlarmış Korelı bır ışadamı Los Angeles'ta ımış kendısıyle göruşmek ıçın helıkopterle saat 14 te gelmek ıstıyormuş Brıan bu teklıfı o sırada başka bır randevusu olduğu ıçın kabul etmemış Bıze şu açıklamayı yaptı "Dort çocugum var, ve her hafta bırıy le 34 saat başbaşa geçırırım Bugun 4 yaşındakı kızım Mary ıle 14 18 arası randevum var Çocuklar çok çabuk buyu yorlar, eğer dıkkat edılmez ıse bır bakıyorsun, buyumuşler ve onlarla beraber zaman geçırme ımkanını kaybetmışsın " Brıan'ın yaşam goruşunu sormadım ama davranışından nelere oncelık verdı ğı bellı oluyordu Brıan ıçın çocukları şuphesi7 en az ışı kadar onemlıydı B mak, semınerlere gıtmek, arasıra kendınden daha deneyımlı ınsanlarla buluşup onlara akıl sormak gerekır Bu fa alıyetler yonetıcılık rolunun bilişsel yonunu belırtır Yonetıcılığın bır de manevı yaşam yonu vardır Pek belırgın olmayan bu yon bıraz duşununce ortaya çı kar Yonetıcı hızmet vermektedır Bu hızmetın kalıtesı ve anlamı onun yaptığı katkılardan kaynaklanır Bır bankanın yonetıcısı yanında çalışan ınsanları ve onların aıle uyelerını etkıleyebılecek guç tedır Bır okulun yonetıcısı öğretmenlerı, oğrencılerı ve onların aılelerını etkıleyebılecek guçtedır Bu etkıler bılınçlı bır bıçımde olumlu olarak gerçeklıştırılıyorsa, o zaman anlamlı ve doyumlu bır yonetıcılık yaşamı ortaya çıkar Bu yonetıcı bu görevden sadece para almayı duşunur sosyal, bilişsel ve manevı yonlerı tamamıyle gozardı ederse, bu rolde bır dengesızlık var demektir Bır yazarı ele alalım Yazdığı yazılar ıçın (kıtap, makale) bır kazanç elde et mesı gerekır aksı halde yaşamını de karşısına çıkan ınsan sorunlarından kaçınır, bu sorunların gorevterını yapmasını engelledığını duşunur Ama yonetıcılığın tum boyutlarının sorumluluğunu bılen kı şı, bu ınsan sorunlarına cıddıyetle ve duyarlılıkla eğılır, dığer ınsanların yaşamına bır katkıda bulunmaya ozen gosterır Eğer bır anne rolunu yemek pışırme, evı temızleme, yatakları temız tutma, herşeyın bakımını sağlama şeklınde gorurse, çocuğunun bır problemını hemen geçıştırıp yıne evın temızlığı ıle uğraşamaya onem verır Annelık rolunun dort boyutunun bılıncınde olan anne çocuğu bır sorunla karşılaşınca onu bırıncı plana almasını bılır ve çocuğun gelışımı ve oğ renımı ıçın gereken zamanı verır Her bır rolun bır gorev yonelımı vardır, bır da yaşam yonelımı Gbrev yonelımı baskın kışı gorevın ancak bır tek boyutunu görur ve onun otesıne geçmez Yaşam yonelımı ıçınde olan ıse yukarıda belırttığım maddesel, sosyal, bilişsel ve manevı boyutlar ıçınde rolunu algılar Üç tür denge Genel olarak ınsan yaşamında uç tur dengeden soz edebılırız Bu dengelerden ılkı b'ızım dort gereksınmemız ara sında olmalıdır Her insanın madde sel/bedensel sosyal bilişsel ve ruhsal/manevı yaşam gereksınmelerı vardır Bu duzeyde denge, gereksınmelerin tumunu yaşamda canlı tutarak var olmak demektir Ikıncı denge yaşam rollerımız arasında olmalıdır Yaşamda bır rol dıgerlerı pahasına bırıncı plana çıkıp dığerlerıne baskın çıkmamalı Roller arasında bır ahenk bır denge oluşmalı Uçuncu denge uretım ıle uretım kapasıtesı arasında sağlanmalı Uretım faal olmayı, verımlı olmayı bırşeyler yapmayı ıfade eder Uretım kapasıtesı bılgıyı gorguyu var oluşu ıfade eder Gunumuzde faalıyet bırşeyler yapma bılme ve gormeden daha onemlı hale gelmıştır Bu nedenle sık sık çevremızde bıl meden uretmeye çalışan , oğrenmeden Oğretmeye çabalayan ınsanlar goruruz Kışı sureklı kendını gehştırerek bılgısını, gorgusunu arttırıp ufkunu genışleterek uretım kapasıtesını arttırdıgı zaman ure tımının de kalıtesı artacaktır Zıg Zıglar adında ABD'de oldukça lyı bılınen bır konuşmacı var Onun bır konuşmasına gıttım 24 yıl once ışınden ayrılıp kendını tamamıyle semıner vermeye adadığı zaman hergun uç saat kıtap okuma kararı almış Ancak o şekıl de kendımı gelıştırmemı surdurebıieceğımı anlamıştım " dedı ve ekledı "24 yıl dır her gun bu kararımı uyguladım Denge, evrensel bır ılke Yaşamımız da yer aldığı zaman bızı guçlu, yer almadığı zaman zayıf kılar Denge gıbı guçlu evrensel ılkelerden bır dığerı de kışısel butunluktur Gelecek yazıda kışisel butunluk konusunu ele alacağım Denge nedir? Denge bır doğa kuralıdır temel bır yaşdrn ılkesıdır Dengenın ıfadesını doğada mevsımlerde gece ve gunduzde ha reket ve durgunlukta sureklı goruruz Gıda uzmanı aldıgımız gıdanın dengelı olması gerektığını soylpr Fkonomıst ıç ve dış tıcaretın dengebinden, hukukçu sıyasal guçlerın dengesınden soz eder Dengenın onemını onun tam zıttına bakarak daha lyı anlayabılırız Denge sızlıgın ınsan yaşamına getırdığı olumsuz sonuçlar hepımızın yakından bıldığı olaylardır Dengesız qıda almanın ortaya çıkardıgı bınlerce hastalık, kendını sadece ışe vererek aıle yaşamını, çocuklarını ıhmal eden ana babanın karşılaştığı acı sonuçlar tum sıyasal gucu bır kışının, veya komıtenın elıne veren rejımlerın ortaya çıkardıgı toplumsal ve ekonomık hastalıklar Yaşamımızda dengeyı nasıl gerçekleştırırız'? Yaşam rollerımızın her bırıne kısa da olsa bıraz zaman vererek, bırınden dığerıne koşturmak denge yaratılır mı? Yazdığınız yaşam rollerıne bır bakın Bu roller yaşamınızın ayrı ayrı bağımsız yönlerını mı ıfade edıyor? Okula gıden bır oğrencıyı duşunun Tarıhten A bıyo lojıden C alıyor ıkı ayrı konu, ıkı ayrı not olarak duşunuruz Iş ve ev hayatını ıkı ayrı olay olarak duşunuruz Yaşamımızın değışık yönlerı bırbırınden kopuk, bağımsız roller olarak karşımıza çıkar Bu boluk porçuk olma çok temel olan yaşamın tumluğu ılkesıyle çelışır Insan değışık yaşam rollerı ıçınde bır butun dur, parçaların yan yana konmasından oluşmamıştır fnsan bır butundur, yaşam bır butundur evren bır butundur Bu nedenle bır insanın yaşamının değışık yonlerı bır butun ıçınde ılışkı ıçındedır Bu butunluk bozuiduğu zaman sağlıksız bır durum ortaya çıkar Insan yaşamının organık butunluğu bozulmadığı zaman yaşamda kompartmantılazasyon, boluk porçukluk olmaz Yaşamın butunluğunu koruyan ınsan yaşam goruşunu doğal ve evrensel ılkeler uzerıne kurar Bu goruşun temelı uzerıne dıger yaşam rollerı gelışır Butunluğu bozulmamış bır insanın doğal olarak yaşam başarısından soz edılır Yaşamı boluk porçuk, kompartmantalıze olmuş ınsan ıse değışık rollerınde başarılı olabılır, ama yaşamın tumunde başarısızlı ğa uğrayabılır Şu orneğı duşunun Çok başarılı blr ış adamı eşınden boşanıyor, uç çocuğundan ıkısı esrar alışkanlığı gelıştırıyor ve bunlardan bırı ıntıhar edıyor Evlenen oğlu karısını komaya sokuncaya kadar dovuyor ve mahkemede suçlu bulunup hapıs cezasına çarptırılıyor Bu ış adamının yaşamının tumunu kapsayan bır başarıdan soz edılemez Yaşamın tumluğunu bılmek, yaşam goruşunu bu tumluk uzerıne oturtmak ve yaşam rollerını bu goruş çerçevesın vam ettırecek kaynaklara ulaşamaz Yazarın sosyal yanı vardır bınlerce ınsa na yazıları ıle ulaşabılmekte ve onları etkılemektedır Yazar olmak sureklı gelışmeyı oğrenmeyı gerektırır Yazarın son derece faal bır bilişsel yaşamı olmak zorundadır, aksı halde sureklı kendını tek rar eden bır plak gıbı olur Yazarın yaşam goruşu onu sadece şımdıkı okuyu cularla değıl, bır zaman boyutu ıçınde dığer kuşaklarla ılışkı ıçıne sokar ve şım dıkı okuyucuları gelecek kuşaklara ulaşabılmek ıçın bır pencere gıbı görmeye başlar Eğer yonetıcı kendını ancak belırlı gorevlerı yapan ve karşılığında para alan ınsan olarak tanımlamtşsa, çalışırken Alerji uzmanlığı şart U lkemızde alerjık hastalıklar ıle ılgılı eğıtım ve hasta hızmetlerı uze rıne 9 5 1996 tarıhınde Istanbul'da, Turkıye Alerji Astım ve Immunolo|i Tedavı ve Araştırma Vakfı ve Çocuk Solunum Yolu Hastalıkları Demeğı'nın bırlıkte duzenledıgı ve Fransa Parıs Alerjide ve Klınık Immunolojıde Sureklı Tıp Eğıtımı Derneğı ve Parıs Bolgesı Alerjıde SureklıEğıtım Derneğı'nın de katılımıyla panel yapıldı Bu toplantıya çeşıtlı unıversıtelerımızden alerji ıle ılgılı bılım dallarında çalışan oğretım uyelerı katıldı Avrupa Bırlığı ıle entegrasyonun sağlanmaya çalışıldığı bu gunlerde ulkemizde bu konuda standardızasyonun sağlanmasının gerektığıne inanmaktayız Her bırı alerp konusunda uzun yıllar dan berı çalışmalar yapan unıversıte öğretım uyelerı olan panelıstlerın sonuç olarak ortaya koydukları önerıler şu ıkı noktada toplanıyor 1) Ulkemızde alerjı konusundakı çalışmalar ve ozellıkle alerjen ımmunoterapısı kesınlıkle alerji uzmanları tarafından uygulanmalıdır Bılgı bırıkımı ve uzmanlık gerektıren bu konuda alerjı uz , Her rolun bır boyutu var Her bır rolun maddesel, sosyal bılışsel, ve manevı yonu vardır Bır yonetıcı yı duşunelım Yonetıcı bu gorevıne karşılık para kazanır (maddesel yonu) ama sırf para ıçın yapıyorsa bu rolun ıçınde sığlık dengesızlık vardır Yonetıcı bu gorevını yaparken sureklı dığer ınsanlar la karşılaşıyor, etkıleşıyor, onların yaşamından etkılenıyor ve onların yaşamını etkılıyor Bu gorevın sosyal yonu olduğunu açıkseçık gorebılıyoruz lyı yone tıcı olabılmek ıçın kendı alanında oku manı olmayanlar uygulama yapmaması ve ılgılı tedbırler alınmalıdır 2) Alerji Uzmanlığı, ya Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları ve Iç Hastalıkları Uzmanlığı'nı takıben 3 yıl devam edecek olan bır surede yan dal uzmanlığı olarak du zenlenmelı ve bu uzmanlık eğıtımı sırasında ımmunoloıı kulak burun boğaz, goğus hastalıkları ve dermatolojı rotasyonları yapılmalıdır Bu tur uygulama Almanya, Fransa Belçıka l&vıçre ve Fınlandıya da vardır Yahut, tıp fakultesı mezunıyetınden sonra 5 yılsuren bır uzmanlık eğıtım programı ıle yapılmalıdır Bu 5 yıl ıçınde 2 yıl Pedıatrı veya Iç Hastalıkları, 2 yıl alerpk hastalıklar ve ayrıca 3 er ay ımmunolojı, kulak burun boğaz, goğus hastalıkları ve dermatolojı rotasyonları yapılmalıdır Bu tur ıhtısablaşma Danımarka Hollanda, Italya, Yunanıstan, Portekız, Ispanya, Isveç ve Avusturya'da uygulamaya gırmıştır Ingıltere'de ıse alerji ıhtısası tıp fakultesınden mezun olduktan sonra 8 yıl olarak kabul edılmıştır Prof. Dr. Ülker öneş 4799