Katalog

HAYVANLAR DÜNYASI Kuş yumurtaları, içeriden kırılacak şekilde tasarlanmış. ği Yavrulara yaşam desteği Dîlsiz maymunlar I I ngılız ve Yenı Zelandalı bılım adamları kuşların, yapısal açıdan, sanıldığından çok daha hunerlı olduklarını ve yumurtalarının dışarı dan değıl de, içeriden kırılacak bır bıçımde tasarlanmış olduğunu kanıtladı Yumurtanın kırılmaya karşı dırencının buyuk bır bolumu bıçımınden kaynaklanır Âncak bır başka onemlı etmen de,' ka buğun ıç ve dış yuzeylerının çatlamaya karşı gosterdığı dırençtır Kolay kırılabı len ınce bır maddenın uzerıne bellt bir guç uygulandıgında, karşı yuzeyı gerılır ve bıçımı bozulur Yuzey ne denlı guçsuzse madde de o denlı kolaV kırılır Çatlaklar oluşur oluşmaz, gucun uygulandığı yuzeyın gu cu ne olursa olsun, tum maddeye yayı lır Yumurta kabuğunun dırencınt ölçme yolunda daha önce gerçekleştırılen gı rışımler pıvcıvler ıçın dunyaya gelmenın hıç de kolay olmadığını ortaya koyu yordu Readıng Unıversıtesı bılım adamlanndan Cyrıl Tyler'ın 1966 yılında dışı bır tavuk yumurtasının kabu ğundan parçalar keserek her ıkı yon den de kopartılabılmesı ıçın gereken gucu olçmesı sonucunda, kabugun en dış katmanlarının ıç katmanlara kıyasla nsanlara yakın prımatlar olan may munlar gerçı gulebılıyorlar, ancak farklı seslerı bıçımlendırmek ıçın gereklı olan fızyolojık koşullara sahıp değıller Maryland Unıversıtesı 'nden fızyolog Robert Provıne ve arkadaşları araş tırmalarında bu sonuca vardılar Araştırmacılar, hayvanları gıdıklayarak testere sesını andıran bır gulme oluşturdular Ancak, konuşmak ıçın gereklı olan ses tellerı ve nefes kasları üzerındekı ınce kontrol maymunlarda yoktu Bu saptama, bugune kadar çok daha dırençlı oldugu gorulmuştu Ne var kı, Manchester Bılım ve Teknık Enstıtusu'nden Kenneth Entvvıstle, Tyler'ın deneylerının normal koşullar altındakı kabuğun dırencı ıle ılgılı pek fazla bır bılgı vermedığını, parçalar kesılırken kabugun yapısının daha guçsuz bır duruma getırıldığını ılerı surer Entwıstle ve ekıbı, kabugun gorecelı dırencını olçmek ıçın yenı bır yontem gelıştırır Tavugun yumurtasını once ıkıye bolup, keskın olmayan ucunu, bırı 7 mm çapında ve kabuğun ıçıne yerleştırıl mış, otekı ıse 15 mm çapında ve kabuğu dışında ıkı plastık halkanın arası na ılıştırır Entvvıstle, kuçuk halkaya guç uy gulayarak dış yuzeyın dırencını olçer Iç yuzey ıçın de, kesılmemış yumur taları 7 mılımetrehk ıkı halka arasında sıkıştırır Sonuçta yumurta kabuğunun ıç yuzeyının dışa kıyasla daha sert ve guçlu oldugu gorulur Bu da daha once sanıldığının tersı ne, cıvcıvın yumurtadan çıkmasını çok daha kolaylaştırmaktadır (ns/6 12 95) şempanzelerı konuşturmak ıçın sarfe dılen gayretlerın nıçın semeresını ver medığını de açıklıyor Konuşmayı sağlayan ses mekanız masının oluşması ınsana doğru ev rımleşme ıle bırlıkte gelıştı Kırankırana Balarıları eşekarılarına karşı Zavallı bal arıları, dev eşekarılannın ani saldırılanyla nasıl baş edileceğini hâlâ bilemiyor. G Eşekanlan üstte, yanda ıse fınnlama yapan balanian yok edebılıyor 20 eşekarısından oluşan bır grup ıse, 30 bın arılık tum bır balarısı kolonı sını yaklaşık uç saatte sılıp suputamaz, yaklaşık 100 ışçı an yuvanın gırışine obeklenıyor Eşekanlan yaklaşır yaklaşmaz, balarıları gerı çekılerek eşekarılannın ıçen gımnelennı sağlıyor Içerı gıren bır eşekarısı tetıkte bın ka dar ışçı arının 500'u tarafından çepeçevre sanlıyor Kanat kaslarını sallayarak beden ısı larını 116 dereceye çıkartan balanian bu ısıya dayanamayan eşekansı 15 da kıka pıştıkten sonra can verıyor Balarıları eşekansını oldurmeyı başanr larsa saldırganları gerı puskurtuyor, eğer başaramazlarsa, yuvalarını terk edıp bır yenısmı kurmak zorunda kalıyorlar Ono'ya gore, arıların gelıştırdığı bu savunma yontemı avlama avlanma ortaklaşa evrımının en çarpıcı omeklenn den bırını oluşturuyor Rıta Urgan 1 20 yıl kadar once Japonya'ya sa tılan ve oradakı arıcılar arasında çok tutulan Avrupa'nın zavallı bal arıları bu ulkedekı dev eşekarılannın anı saldırılanyla nasıl baş edılecegını hâlâ bilemiyor Yıyecek peşındekı eşek arısı hedef aldığı yuvayı kendı yuva arkadaşlarını da oraya çeken bır kımyasalla ışaretlı yor ve olesıye kıyım da boylece başla mış oluyor Işçı arıdan uç kat buyuk 20 kat ağır olan tek bır eşekarısı dakı kada yaklaşık 40 arıyı guçlu çenesıyle rüyor Arının sokması dev eşekarılannın saldırısına karşı etkılı olamıyor Avrupa kokenlı balarıları kolonılennı sokma yo luyla savunmaya çalışsalar da kısa bır sure ıçınde yok edılıyor Tokyo Tamagavva Unıversıtesı bocekbılım uzmanı Masato Ono, Japon balarılarının zamanla daha etkılı bır korunma yontemı gelıştırdıklerını bu yon temın de pışırerek oldurme olduğunu ılerı suruyor Japon balarıları feromon adlı kımyasalın bırakıldıgını saptar sap u ney Dakota da Mıssourı ırmağının ya kınlanndan ayrılan bır yolda eskıvarlık bılımcıler (Paleontolog) 73 yıl once gırı şılen kıran kırana bır dovuşun ızlerıne rastladılar Sığ bır denızde bulunan kemıkler dovuşun mozazor adı verılen ve ıkıncı zamanın son dılımı olan Kretas dönemının kertenkelelerı arasında geçtığının bır kanıtı sayılıyor Bulgular bır mozazorun yakld^ı ( 5 metre uzunluğundakı rakıbının Kafasını koparttığını dovuşmeden sonra da köpekbalıklarının cesedı parçalayarak ge rıye uç bınden fazla dış bıraktıklarını ortaya koyuyor Bu arada savaşı yen gıyle bıtıren mozazorun yalnızca tek bır dışınden oldugu kurbanın kemıklerı ıçen gomulu olarak bulunan tek dışten anlaşıhyor Testere bıçımındekı bu dış mozazorun "mosasaurus conodon" tu runun tıpık bır orneğı olduğunu ortaya koyuyor Fosılı ınceleyen Guney Dakota Ma dencılık ve Teknolojı Okulu eskıvarlıkbılım uzmanı Gorden Bell mozazorların karada yaşadıklarına ancak kendı türlerıyle beslendıklerıne dıkkat çekerek farklı alt sınıflardan turlerı yedıklerıne ve bırbırlerıyle olesıye dovuştuklerıne parmak basıyor (Dısc ru) AKR10