Katalog

ARAŞTIRMA Kanda kokaini nötralize eden yeni uygulamalar Sentetik nitelikli katalitik antikorlar kana kanşan kokain moleküllerini süratle parçalayarak beyne yoğun olarak ulaşmasını engelliyorlar. M Emın Ceylan |ilım adamları, vucuttakı kokain |molekullerıne suratle ulaşıp on'ları metabolıze edecek sentetik molekuller uzerınde çalışıyorlar Aslın da, kokaını vucutta parçalayan doğal enzımler mevcut Ancak bu enzımler, yetennce suratlı değıl Bu nedenle kokain molekullerı par çalanmadan, beyınde dopamın reseptorlerıne ulaşarak, kokaının bılınen etkılerının ortaya çıkmasına neden olu yor Kokaının neşe verıcı oforık etkısı dopamını nöronlar arası boşluktan uzaklaştıran taşıyıcı sıstemı bloke etmesı ve sonuçta ortamda dopamın bırıkmesıne neden olması ıle ılgılıdır Sentetik nıtelıklı katalitik antikorlar kana kanşan kokain moleküllerini su ratle parçalayarak beyne yoğun olarak ulaşmasını engellıyor ve motor hareket bozukluklarının ortaya çıkmasını engellıyor beyınde azalan kan akımı ve oksıjen tuketımını tekrar ve suratle normal duzeye çekıyor Katalitik antikorlar uzerındekı çalış ma sentetik kımya ve ımmunolojının ortak projesı olarak son on yıldır yurutuluyor Sentetik antikorlar da doğal antikorlar gıbı hedef moleküllerini tanı yıp onlara bağlanma ozellığı taşıyorlar Onlardan farklı olarak ıse bağlandıkları molekulu aynen enzımlerın yaptığı gıbı kımyasal reaksıyona sokuyorlar Boylece kımyasal tepkımeye gıren kokain molekullerı, parçalanıyor vc ılk ozellıklerını kaybederek reseptorlere bağlanamaz hale gelıp ışlev goremez duruma duşuyorlar Bu yondekı en onemlı adımı Kolombıya Unıversıtesı'nden Dr Donald Landry, 1993 yı lında test tubunde kokaını parçalayan bır katalitik antıkor sentezleyerek attı Teorık olarak, katalitik* antıkorların, kokain ba ğımlılığına karşı da kullanılabıleceğı ongorulebılır Ancak bunun ıçın bırkaç yıl daha geçmesı gerekmektedır Çunku her şey den once bu sentetik molekullerın humanıze edılmesı gerekmektedır Molekullerın ılk kullanım alanı şuphesız aşırı dozda kokain almış ktşıler olacaktır Katalitik antikorlar, kokaını hızla vucuttan uzaklaştırarak kışıyı ölumcul bır sondan kurtarmış olacaklardır Antıkorların onemlı bır ozellığı de, hedef molekullere sureklı bağlanmamaları ve devamlı bır "turn over" ıçın de bulunmalarıdır Bu durum, antıkorların omrunu uzatıcı olmaktadır Sentetik antıkorlardan başka insan kanından kokain metabolıze eden spesıfık enzımlerı purıfıye etmeye çalı şan araştırıcılar da var Arkansas Unıversıtesı'nden Dr Owens kokain me tabolıze eden doğal enzımlerı purıfıye etmeye çalışan araştırıcı Hem doğal hem de sentetik antıkor ları gelıştırmek ıçın yurutulen projelere Amerıkan Ulusal llaç Bağımlılıgı Enstı tusu (NIDA) destek veryor Bu destek sayesınde şu ana kadar onemlı ılerle meler sağlanmış durumda Ancak bazı teknık noktalardakı guçlukler de henuz aşılabılmış değıl Bu noktaların aşılma sından sonra hem kokanın entoksıkasyonlarından suratle kurtulrnak (detoksıfıkasyon) hem de bağımlılıkla mucadele etmek kolaylaşacak Bugun ıçın ulkemızde kokain bağımlılıgı Batı ulkelerındekı kadar tehlıkelı boyutlara ulaşmış değıl belkı ama artık rısk sınırına dayanmış oldugumuzu da bılmemız gerekıyor Bugun ıçın ABD'de halen yaklaşık bırbuçuk mılyon kokain kullanan kışı var Kokaının yalnızca bağımlılık yapıcı degıl aynı zamanda hayatı tehdıt edıcı nıtelıkte kalp damar hastalıklarıya, ak cığer hastalıklarına neden olduğunu bılıyoruz O nedenle kokaının etkılerını ortadan kaldırıcı yukarıda bahsedılen lere benzer nıtelıktekı bılımsel gelışmeler buyuk onem taşıyor. >ugun bırçok ulkede etkılı ve guıvenılır bır yığın ılaç, reçetesız ola'rak eczane ve saır yerlerde satılmaktadır Bunlar yetışkınler ıçın olduğu kadar, çocuklar ıçın de ciddı ılaçlardır Bunu gozönunde bulunduran ABD Gıda ve llaç Idaresı (FDA), uretıcı fırmalarla da ışbırlığı yaparak, bu tur ılaçlann kullanılmasına ılışkın bazı uyarılarda bulunmaktadır Çocuğunuza bu ılaçları verirken bılmenız gereken noktalar şoyle sıralanmaktadır 1. Venlecek ılacın olçusunu kesınlıkle tahmıne çahşmayınız Çocuklara sadece yetışkın bır ınsanın kuçuğu gözu ıle bakmayınız Bır yetışkıne verılen dozun aynsı, yetersız veya fazla olabılır 2. Ilacın etıketını veya kılavuzunu her zaman lyıce okuyun ve dozun uygunluğunu kontrol edınız 3. ulçu olarak verılen çay kaşığı, tatlı kaşığı veya çorba kaşığı gıbı olçu bınmlennı unutup kanştırmayınız 4. Bu, şunun karşılığıdır deyıp 2 çay kaşığı yerıne yarım fıncan kullanmaya kalkışmayınız 5. Hıçbır zaman doktorluk yapmaya çahşmayınız Çocuğunuz geçen selerkınden daha çok rahatsız görünuyor dıye, dozu ıkı mıslıne çıkarmayınız 6. Çocuğunuza aynı anda ıkı ılacı bırden vermek durumunda kalırsanız, mutlaka doktor ya da eczacıya danışınız 7. Yaş sınınna kesınlıkle uyunuz Etıketınde 2 yaşından kuçuklere verılmez" denıyorsa, vermeyınız 8. Ilaçları çocukların açamayacağı tıp (kapakları nıhayetsız donen) şışe ve kutularda kullanınız 9. "Çocukların erışemeyeceğı yerde saklayınız" uyansını cıddıye alınız Unutmayınız kı, burun tutularak guçlukle ıçılen balık yağının lavaboya dokulmesmı (azalıyormuş gıbı) onlemek ıçın meyve aromalı ılaçlar bulununcaya kadar haylı zaman geçtı Yıne de esas olan, lıacı "Enşılebılır" yerde bırakmamaktır 10. Herhangı bır ılacı alırken ambalajını kontrol edınız, ambalajı yırtılmış, koparılmış veya kesılmış ılaçları almayınız Turkçe: Yılmaz Aksekı maya uç ulke aday oldu Avus turalya, Japonya, Turkıye Son yıllarda, Turkıye'nın yurtıçınde ve yurtdışındakı muhendıslık faalıyetlen, başarılan ışler, zemın mekaniği ve temel muhendıslığı alanın dakı dıkkat çekıcı çalışmalar, boyle bır kongrenın yurdumuzda yapılmasını haklı gosterecek bır duzeye erışmış bulunmaktadır Bu bakımdan 10 Aralık 1995 tarıhındekı Yonetım Kurulu top lantısına Zemın Mekaniği ve Temel Muhendıslığı Turk Mıllı Komıtesfnı temsıl eden Prof Dr Ergun Toğrol, Doç Dr Ufuk Ergun Doç Dr Barış Trak umutlu gıtmışlerdı Uluslararası Zemın Mekaniği ve Temel Muhendıslığı Bırlığı'nın Yonetım Kurulu, 10 Aralık 1995 tarıhlı toplantısında 2001 yılında yapılacak 15. Uluslararası Zemın Mekamğı ve Temel Muhendıslığı Kongresı'mn Istanbul'da yapılmasını kabul etmıştır. Bu yuzyılın başında Istanbul'da Terzaghı ıle başlayan Zemın Mekaniği nın oykusu suruyor 2001 yılında yapılacak kongrenın zemın mekanığınde yenı ufuklar açması beklenıyor fstanbul bu bakımdan da bır çekım merkezı olmaya aday görünuyor Katıhmın en yuksek duzeyde olması, 2000'e ulaşması beklenıyor Kongre'nın ozellıklerınden bırısı de her ulkeden gelecek genç araştırıcı ve muhendıslere katılabılmelerı ıçın kolaylıklar sağlanması olacak Kongre zabıtlarının basımı da gelecek yuzyılın yenılıklerı ıle yapılacak Genel raporların bır cıltte toplanıp geleneksel bıçımde basılması, dığer teblığlerın CD'ler halınde çoğaltılması duşunuluyor Istanbul'da toplanacak Kongre belkı de ıletışımdekı son gelışmelerı yansıtan yenı bır toplantı yontemını bıriıkte getırecek Çocuklara llaç verirken... Zemin Mekaniği'nin öykiisü ve Diinya Kongresi Z emın Mekaniği'nin oykusu Istanbul'da başladı. Modern zemın mekaniği'nin kurucusu Karl Terzaghi Eylul 1916'dd Istanbul a geldı Istanbul Teknık Unıversıtesı'nde (o za mankı adı ıle Muhendıs Mektebınde) gorev aldı Terzaghı'nın Graz Unıversıte sı nde profesoru olan Prof Forcheımer, bır Avusturya eğıtım mısyonu ıle gelırken Terzaghı'yı de bırıkte getırdı O gunlerı Terzaghı şoyle anlatıyor "Kayaların ve tortul çokellenn muhendıs lık davranışı ıle jeolojık ozellıklen arasında amprık bağlantılar bulmak amacı ıle ışe başladım Bırkaç ayımı boşa harcadıktan <sonra, boyle bır ılışkının var olmadığının farkına vardım Mukavemet, şekıl değıştırme geçırgenlık ve dığer onemlı muhendıslık ozellıklen, /eolojık sıstemlere bağlanamayacak kadar genış aralıklarda değışmekteydı Genel jeolojik koşul ların belırlenmesı yeteıiı değıldı benım gozlemıme gore, leolo/ı ıle muhendıslık davranışı arasındakı halka eksıktı ve bu halka sır olmakta devam edıyordu " Zemının deformasyonu ıle gerılmeler arasındakı bağlantıları sınır denge koşulları ıle çozmek mumkun değıldı Terzaghı, zemın ozellıklerının daha lyt anlaşıl ması ve deney yontemlerının gelıştırılmesının gereğını anlamıştı Bunun uzerıne, puro kutuları, bırkaç mutfak aracı, Kapalıçarşı'dan satın aldığı eskı eczacı terazısını kullanarak deney yapmaya ko yuldu Deney sonuçlarını, Engıneerıng News Record ısımlı ABD'de yayınlanan unlu teknık dergıde 1920 yılında yayınlandı Bu deneyler, duvar hareketının toprak basıncı ıle ılışkısını ortaya koyuyordu Terzaghı daha sonrakı bır yazısında, bu deneylerle ılgılı olarak, "Onkı yıl sonra (19291930) MIT'de (Amenka Bırleşık Devletlerı) aynı deneylerı buyuk olçeklı ve 20 000 dolara malolan aletlerle yap tım Model deneylennde elde ettıgım butun sonuçların doğru olduğunu gordum Araştırmanın başarısı, deney alet lerının mukemmel olmasından çok araş tırmayı yonlendıren fıkrın gerçekten degerlı olmasına baglıdır " dıyordu 1918'de savaşın bıtrnebi ıle Terzaghı Boğazıçı Unıversıtesı'ne (o zamankı Ro bert College'e) geçtı Nısan 1919'da deneylerıne başladı Ilk deneylerı kumun sıvılaştığı krıtık hıdrolık eğımın belırlen mesı ıle ılgılı ıdı Daha sonra zemınlerın konsolıdasyonunu (zamana bağlı sıkışmasını) ıncelernek uzere ılk "odometre"sını yaptı Gece gunduz çalışıyordu 15 Şubat 1920 de ' Bugun geçen yıl Mart ayında araştırmaya başladığım problemı çozdum Şımdı kılın ozellıklen hakkında pık demırın ozellıklen hakkındakılerden daha fazla bılgı sahıbıyım " dıyordu Terzaghı, 1916 1922 dönemının sonunda zemınlerle ılgılı bırçok temel konuyu araştırmış değerlendırmış ve zemınlerın muhendıslık davranışını belırle yen değışıkenlerı ve bu değışkenler arasındakı ılışkılerı ortaya koymustur Boylece modern zemın mekaniği ortaya çıkmıştı. Inceledığı konular arasında, danelı sıstemlerde (ozellıkle kumlar ve kıllerde) yuzey surtunmesı, su ıçerığı ıle yuk arasındakı bağıntı, sunme ve negatıf hıdrolık basınç, kohezyona neden olan yuzey gerılmesı, su ıçerığı ve kapıler basıncın deformasyon modulune etkısı kıl de poısson oranının değerı, kılde Darcy Kanunu nun geçerlığı kum ve kılın ge çırgenlığı yuk altında zemının su ıçerığının değışımı (konsolıdasyon), kıl ve kum arasındakı fızıksel ve muhendıslık davra nışı açısından farklar, zemınlerın dane yapısı, plastıklık, zemınlerın sınıflandırıl ması vardı Terzaghı, Istanbul'dan ayrılışını şoyle anlatır " bu temel teonler tamamlandıktan sonra yapılacak ış, bunların uygu lanmasına geçmektı Bu da yoğun ve çok yonlu muhendıslık faalıyetlen olan bır ulkede gerçekleşebılırdı Sonuçta Is tanbul'dan ayrılmam gerektı Bana dost olan, ıkıncı vatanım olan Istanbul'dan ay rılmak guç geldı lurkıye'yı her zaman bu şekılde hatırtıyorum " Karl Terzaghı'nın İTU'de 1916 1918 yılları arasında Fransızca olarak verdığı ders notları, "Procedes Generaux de Constructıon" adı ılk defa Nısan 1995'te Zemın Mekaniği ve Temel Muhendıslığı Turk Mıllı Komıtesı tarafından yayınlanmıştır Terzaghı, zemın mekaniği ve temel muhendıslığı konusunda bırçok çalışma ve yayın yaptı Bu çalışmalardan bırısı Uluslararası Zemın Mekaniği ve Temel Muhendıslığı Bırlığı nı kurması olmuştur Bırlığın ılk kongresi 1936 yılında Harvard da yapıldı Bundan sonrakı kongre 1997'de Hamburg'da toplanacaktır 2001 yılında yapılacak 15 Uluslararası Zemın Mekaniği ve Temel Muhen dıslığı Kongresi ıçın ev sahıplığı yap 4659