Katalog

TARTIŞM AEDİTÖRE MEKTUP Doçent olmak için bilimsel olmak yetmez! Ergün Dayan* TÜPkiye'de T urkıye unıversıtelerınde doçent olmak ıçın bılındığı gıbı, oncelıkle doktora veya eşdeğerınde bır çalışma yapılması lazımdır Daha sonrakı aşmada adayın bır yabancı dıl sınavında başarılı olması gerekır Bu sınavın amacı bılım adamlarının kendı sahalarında, yabancı meslektaş larının yayınını takıp etmek, onlarla te masta bulunmak, yabancı dılde makale veya kıtap yazmak, dılını bıldığı ya bancı ulkede kongre, sempozyum konferans gıbı bilimsel toplantılara ka tılmaktır Yabancı dıl sınavının başarılı geçmesı halınde adayın doçentlık ıçın hazırladığı çalışmaların jurı tarafından kabul edılmesı gerekır Bundan sonra doçent olmak ıçın, son bır aşama ola rak, sozlu sınavını başarmak kalır Bu sınavda da aday başarılı olursa doçent olur Sozlu sınavına gelınce, bu konuda jurı uyelerını bağlayan belırlı kurallar yoktur örneğın sorulan sorular ve adayın yanıtlarını ıçeren tutanak tutul mamaktadır Sınav sonucunun olum suz olması halınde, alternatıf olarak bır protokol tutulmadığı ıçın, adayın ken dısınıı savunması olanak dışıdır Aday la jurı uyelerınden bırı veya bırkaçı ara sında daha onceden olmuş bazı hu zursuzluklar veya jurı ıle doğrudan hıç ılışkısı olmayan bazı kışılerın jurıyı etkı lemelerı ıle sozlu sınavın şeklı bıle değışebılır Bundan sonrakı sozlu sınavlarında da durum değışmeyebılır ve aday butun sınav haklarını kullanmasına rağ men başarılı olamaz Kaldı kı gumruk bırlığıne adım atan, Avrupa bırlığıne gırme hazırlığında olan bır ulkede ya pılan bu sozlu sınavı bıle tartışılabılır Batılı ulkelerde, bılındığı kadarıyla Fe deral Almanya'da doçentlık aşamasında sozlu sınavı dıye bır sınav yoktur Sozlu sınavı olarak yapılan son sınav doktora sozlu sınavıdır Bu sınavdan sonra aday artık bılım sel unvanını aldığı ıçın belırlı bır zaman sonra (dort veya beş yıl) sadece habıh tasyon (Doçentlık çalışması karşılığı) çalışmasını yapar Çalışması kabul edılen kışı, kadro varsa doğrudan profe sorluğe yoksa kadro bulunana kadar prıv Dozent (Turkıye'dekı doçent) kad rosuna atanır Sonuç olarak bır yabancı dıl bılen, hatta Batı ulkelerınden bırınde doktora yapmış, uluslararası dergılerde çok sa yıda bilimsel makalesı olan AAAS2 gıbı çok önemlı bır uluslararası bilimsel kuruluştan uyelık teklıfı almış, Turkıye'yı bilimsel skalada ust duzeye yukselten uluslararası makalelerı yayınla nan ve bu halıyle profesorluk ıçın on gorulen koşulları bıle yerıne getıren bır aday sozlu sınavının son hakkında da başarılı sayılmazsa doçent olamamaktadır Aday unıversıteden kopma aşamasına getırılmekte, buna karşıhk elle tutu lur bır bilimsel aktıvıte gosteremeyen ve yayınları ıstenen bilimsel duzeyde olmasa bıle bır başka aday doçent ya da profesor olmaktadır Kanaatımce unıversıtelerın verımlı olabılmelerı ıçın bu tutarsız durumların duzeltılmesı gerekır Sınavda başarılı olmayan adayın 12 yılı aynı unıver sıtede dolduysa, yardımcı doçent kadrosunda bıle kalamamakta, kadrosu oğretım gorevlılığı kadrosuna aktarılmaktadır Bu mu bılım gerçeğı? 1 Yazıda ozellıkle sonuç kısmında vurgulanan aday durumu hayal urunu olmayıp olayları yaşamış gerçek bır kışının durumunu yansıtmaktadır Bu ornek Tur kıye unıversıtelerınde şuphesız munferıt bır olay da değıldır 2 Amerıcan Assocıatıon For the Advancement Of Scıence * Dr.Atatürk Ünıv. Erzurum Türkiye'de bilgiyi nasıl üreteceğiz? akademisyen olmak •• Böyle gerekçe olabilir mi? Doçentlik sınavlannda sübjektif değeriendirmelere tipik bir örnek... C£Dr Levent Ertuğrul'un bilimsel ^Josyasından anlaşıldığına göre, her araştırma konusundan bır yayınının olması ve her yayınının bırbırıyle de hıç ılgısı olmayan konuları ıçermış olması, bunjan dennlemesıne oğrenemedığının bır kanıtıdır Adayın yuksek lısans ve doktora danışmanlığını ben yaptım Son ıkı yıl oncesıne kadar bilimsel çalışmalar yapması ıçın yaptığım uyanlara, aday duyarsız kalmayı yeğlemıştır Ne yazık kı kendısı bilimsel çalışmalar yapmadan da doçent olunur duşuncesıyle, asıstanlık yaşamını boşa zaman harcayarak surdurmuştur Ayrıca hocalarına karşı devlet memuruna yakışmayacak şektılde hıç de hoş olmayan tavırlar almıştır Butun bu olumsuzluklannın yanında adayın, öğrencı sınavlarında unıversıte oğretım uyelığıne yakışmayacak hal ve hareketlerı, hocalarına karşı uygunsuz tavırları dıkkatı çek mektedır" • Uzun zamandır bu sayfalarda surdurduğumuz, akademık sınavlarda subjektıf davranışlara ve kararlara ılışkın yazılarda belırtılen tıpık orneklerden bırının belgesıdır yukarıda aldığımız paragraf Doçentlık sınavına gıren İU Fızyolo|i bolumunden Dr Levent Ertuğrul, sınavda 3'e 2 kaybeder Hocası, Prof Dr Refik Yiğit aynı zamanda Jurı uyesıdır ve Dr Ertuğrul'un nıçın doçent yapılmaması gerektığını, yukarı ya 1aldığımız gerekçelerle anlatmaktadır Bu gerekçelerın hemen hemen hıç bırının somut bır dayanağı olmadığını hepsının oznellık taşıdığını ve Dr Levent'ın doçent yapılmamasına gerekçe olamayacağını gomnektedır Doçentlık yonetmelığıne gore "Jun uyelerı, adayların sadece bilimsel dosyasını ıncelemekle" yukumlu kılın masına rağmen, gerekçede, Jurı uyesı Refık Yığıt, adayın hal1ve hareketlerınden bahsetmektedır Ustelık, doçent adayının farklı konularda yaptığı yayınların bırbırıyle ılışkısız olmasını, doçent yapılmaması ıçın gerekçe olarak kullanmaktadır, kı bu yaklaşımın da ıler tutar bır yanı gorulmemektedır (Ustelık bu "bırbırıyle ılışkısız" yayınlarda Dr Yığıt'ın de adı bulunuyor1 ) Dr Ertuğrul, doçentlık sınav sonu cunun duygusal nedenlere dayandığını ve onyargılı olduğunu belırterek sınavın ıptalı ıçın Danıştay'a başvurur Danıştay 8 daıresı yurutmeyı durdurma kararı alır ve Dr Ertuğrul'un dosyasını yenıden ın c e Iemek uzere 3 profesorden oluşan tarafsız bır bılırkışı heyetme gönderır Bılırkışı, 5 sayfalık bır rapor yazar ve sonuç bolumunde ozetle şu duşuncelere yer verir Adayın araştırmaları, bildırı ve makale halındekı yayınları sureklılık gostermektedır Ayrıca yayınlarından dolayı İU Araştırma Fonu'nca ve TUBlTAK'ca odul lendırılmıştır Sonuç olarak adayın eserlerının Doçentlık Sınav Yonetmenlığının 1 maddesı b bendınde on gorulen ozellıklerı taşıdığı karanna oybııiığı ıle varılmıştır öğrencısı ıle hocası arasına karakedı gırdığınde, ışte boyle olaylar yaşanmaktadır Doçentlık sınavları, kalıteyı arttıracak ve daha objektıf krıterler getırecek kurallara bağlanmak zorundadır Doçent olmak ıçın aranan bilimsel yetenek ve ozellıklerın arttırılması ıle adaylar daha kalıtelı araştırmalar yapmaya zorlanabılır ve bu objektıf krıterlere gore aday doçent yapılır veyayapılmaz (CBT) Metın Baştuğ* U lkemızde bır akademısyenın hangı koşullar altında yetıştığı ve çalışmalarını nasıl surdurduğu sanırım bu dergının okurlarınca çok lyı bılınmektedır Unıversıtede oğretım elemanı olmak, yuksek lısans, doktora ya da tıpta uzmanlık eğıtımınden sonra bır kadro bulmakla mumkundur Doktora eğıtımı nı tamamlayabılmek ve akademık ılerlemeler ıçın yapılması gereken tek şey, araştırma yaparak sonuçlarını bılım dunyasının tartışması na açmaktır Yaklaşık olarak ıkı yıldır, bu der gının sayfalarında doçentlık sınavına gıren adayların yayınlannın eksıklığı, yetersızlığı 'ya da doçent olabılmek ıçın uluslararası yayın zorunluluğu getırılmesı hakkında bırçok yazı yayınlanmıştır Bu göruşlere katılmamak elde değılıdır Uluslararası ındekslere gırmış ha kemlı dergılerde yayınları çıkan araştırmacılar la henuz bır makalesı yayınlanmamış olanlar aynı kefeye konulamazlar Bununla beraber bılgı uretebılmek ıçın öncelıkle dunyada o konuda uretılmış bılgılere ulaşmak gerekır Ulkemız akademısyenlerının bılgıye ulaşma yollarına baktığımızda bunun mumkun olmadığını goruyoruz YÖK Dokumantasyon Merkezı ne 1994 ve 1995 yılı surelı yayınları qelmedığı gıbı, 1996 yılı ıçın henuz bır bağlantı yapılmamıştır Bır çok unıversıte kutuphanelerı de zaten sınırlı sayıda aldıkları surelı yayınları son ıkı yılda durdurmuştur Gerekçe ıse 5 Nısan ıstıkrar kararları ıle getırılen tasarruf tedbırlerıdır Bu durumda bılgı uretmek ısteyen ard^tırı cının ılgılı kaynaklara ulaşması ıçın yapacağı tek şey makale başına ortalama 10 $ odeye rek onları elde etmektır Tez yazması zorunlu olan bır asıstan ıçın ya da herhangı bır araştır manın yayıplanabılmesı ıçın en az 4050 makalenın okunması gereklıdır (Bu sayı yapılan araştırmanın turune göre değışebılmektedır) Bu koşullarda bır makale yazabılmek ıçın araştırmacı en az 500 $ harcayacaktır Araş tırmacının aylık ucretının ancak 500 800 $ ol duğu bır ulkede ev kıraları da ucretlerın yarı sından fazla ıse hangı araştırmacıdan nıtelıklı bır yayın yapmasını bekleyebılırız? Bu koşullar altında yakın bır qelecekte unıversıtelerde akademisyen olarak çalışmak ıs teyenlerı bulmak guçleşecektır Aslında gunumuzde bıle unıversıtelerde çalışanların bırço ğunun başka çalışma altematıflerı olmadığı ıçın buralarda kaldıkları da bır gerçektır Bılgı uretmesı gereken kuruluşlarda bılgıye ulaşılamamaktadır Şu anda bunun sonucunu yayınlarda azalma ıle gorebılırız Ancak bu durum bırkaç yıl sonra oğretım elemanlarının dığer onemlı gorevı olan egıtım hızmetlerını de aksatmalarına neden olacaktır Ulkemızde akademık ılerlemelerın hangı krıterlerce yapılacağı elbette tartışılmalıdır Ancak oncelıkle tartışılması gereken "Bılım Uretım Koşullarının" ne olduğudur * Yard Doç Dr. AU Tıp Fak., Fizyolojı keyfi I Sınavın iptali için başvuru nsanların olaylara bakış açıları ve onları değerlendmşı genelde umutları, becerılerı, başarıları ve duydukları haz ıle orantılıdır Zorla savaşmayan, guçluklerden yılan ve çabuk vazgeçen ınsanlar yaşamdan keyıf alamazlar Olumsuzluklar, umutların, uretgenlığın engelıdır Bu bakış açısı, son yıllarda toplumumuzun yaygın ve egemen duygusuna donuşmuştur Unıversıteler ve bılım ureten kurumlar toplumun gundemınde olanaksızlıklar, doçent, profesor gıbı akademık yukseltmeler ya da haklı protestolara neden olan ekonomık güçlukler nedenıyle yer almıştır Oysa unıversıtede bulunmanın, bılım uret me çabasında olmanın başka bır yu zu de vardır Her başlatılan çalışma yenı bır ış heyecanı veren tek duzelıkten uzak bır ortam sağlar Uzun uğra şıların adım adım sonuca ulaşmayı hedefledığı surukleyecılığını tadarsınız Hep yenılenır, oğrenır ve bılgı dağarcığınızı genışletırsınız Daha guzel duşunur, daha guzel duyarsınız Dunyanın değışık ulkelerını ve ınsanlarını tanır, kulturlerını, bılgılerını, davranışlarını tartarsınız Ders ve konferans verırken bır aktor heyecanı ve keyfını tadarsınız Urettığınızı bır yazar uslubuyla aktarırsınız Çızdığınız şekıller, grafıkler ressam becerısı gıbı gelır Yayımladığınız her bılgı, uzun uğraşlar sonucu yetıştırılen bır bıtkı gıbıdır Dunyanın herhangı bır yerınde tanımadığınız herhangı bırısı okur ve kullanır Topluma, ınsanlığa yararlı oluşunuzun mutluluğunu ya şarsınız Tanımadığınız ınsanlar, sadece bılgılerınızı anlatmanız ıçın sızı ulkelerıne davet ederler Her eğıtım dönemınde yenılenen oğrencılerle gençleşır, onların dınamızmını yaşarsınız Ve hatta zamana bağlı olmayan yapısıyla ve ıstedığınız gıbı davranma ozgurluğu ıle başıboşlugun tadına vanrsınız Boyle çok yonlu ve ınsan ruhunun ısteklerını doyuran başka bır ış duşunemıyorum lyı kı bılımle uğraşıyorum, bılımın keyfını yaşıyorum Prvf. Dr Yusuf Ytıgcı İTU Öğretim Uyesı ve TUBA Uyesı 4654