Katalog

ARAŞTIRMA DÜNYASINDAN Zaman içinde yolculuğun Bilgisayar ile yaşlılar gözetim altında yasası bulundu Z sı bir kavramsa, doğada da bu tür mantıaman içinde yolculuğu engelleyen ğa aykırı durumların engellenmesine yason birkaç kuramsal engel de bir rayan yasalar olmalı. grup uluslararası fizikçi tarafından ortadan kaldırıldı. Fizikçiler ışığın düz bir çizgi olarak devinimini sağlayan ve herAranan yasa bulundu kesçe bilinen bir doga yasasının aynı zaMoskova'dakı Lebedev Enstitüsü ve manda geçmiş çağlara yolculukla ilgili Kopenhag Kuramsal Fızık Enstitüsü'nde mantıga aykırı görüşlere de son verdiğinı görevli Igor Novikov bu tür bir yasanın savunuyor. gereklıliğine ilk kez 1989 yılında parmak Fizik yasalarında zaman içinde yolcubastı. Şimdı ıse, Novikov ve çeşıtlı ulusluğu yasaklayan hiçbir şey yoktur. Dahalardan bilım adamlarının oluşturduğu bir sı, Einstein'ın görecelik kuramı da çeşitli grup, bu yasayı buldu. türlerde zaman makinelerinin olasılığına Yasa, yüzyıllardır bilinen "en az eyişaret eder. Bu türlerin içinde üzerinde en lem" kavramını içerıyor. Burada sözü yoğun matematikedilen "eylem" bir sel çalışmaların yolun katledilmesi ıçin yapıldığı ise "kurt gereklı enerji ve zadeliği"dir. Bu, man mıktarıdır. Yasauzayla zamanı bir ya göre, örneğin, bir tünelle birbirine binanın üst kat penbağlanan bir çift çeresinden aşağıya kara delik olarak bir top atıldığında, düşünülmektedir. top eylemın olası en Kurt deliğin ıkı düşük değerde olaca"ağzı" uzayda ğı yolu izleyecektir. yanyana getirilebiÖzel bir durum lirse, zaman içinde olan ışıkta ise, bu yaFizikçilcr, H.G. Wells'in zaman yolcuyolculuk edenler sa "en az zaman" bilugıınıın gerçekliğini araştmyor bunu kendi geççiminde ortaya çıkar. mişlerine uzanan Işık A ile B noktası arasında her zaman bir tünel olarak kullanabilirler. en çabuk tamamlanan yolu izleyecek, örŞimdiye dek fizikçilerde kaygı uyandıneğin, havada düz bir çızgi bıçiminde yol ran tek konu, zamanda yolculuğun, bilim alacaktır. Ancak A noktasının kaynağı hakurgu tutkunlarının hiç de yabancı olmavada, B noktası ise, ışığın havadan daha dığı türde mantığa aykırı görüşlere yol yavaş seyrettıği cam bir kütledeyse, ışık açması. örneğin, zamanda yolculuk eden düz bir çizgide yola çıkacak cama girerbir kişi geçmişe gitse ve büyükannesini ken de küçük bir açı yaparak bükuleceköldürse, ne bu kişinin annesi, ne de kentir. Olası tüm yollar yine en az zaman disi doğmuş olurdu. alan yollar olacaktır. Insanların kurt delikleri arasındaki ulaNovikov ve ekibi aynı yasayı bilardo şımının matematiksel bir betimlemesini toplarına uygulandıgında, yalnızca manyapmak kolay değil. Ancak, görecelik tığa aykırı olmayan zaman halkalarının kavramının savunucuları bunu daha basit en az eylem ilkesine uygun olduğu görülbir örnekle açıklayabilirler. Diyelim ki bir dü. bilardo topu kurt deliklerinın bir ağzından Araştırmacılar, yasa tersine uygulangirerek geçmişe uzanıyor ve öteki ağzındıgında, doğanın el verdiği ölçüde geçdan çıkıyor. Çoğu kez top geçmiş bir dömişe uzanan tüm yolların yeniden ele neme sağ salim ulaşabiliyor; ancak mangeçirılebileceğini savunuyor. Bu sonuç tığa aykırılık, çıkmakta olan topun öteki zaman makinelerine karşı geliştirilen son kimliğiyle ilk ağza doğru kayması ve yolkuramı da çürüterek, geriye yalnızca bu dan çıkarak tünele hıç girememesi durutür bir makinenin yapılması sorununu munda ortaya çıkıyor. bırakıyor. (NORDİTA, preprint, Sayı 95/ Eğer zamanda yolculuk gerçekten ola49A)NS, 12.8.95 KU) Yaşlıların evlerine yerleştirilen bilgisayar yardımıyla beslenmeden, uyku düzenine kadar her türlü biigi hastanelerden izleniyor. G eorge Orvvell'in sureklı ense kökümuzde duyumsadığımız "Büyuk Biraderi" herkesın yuregıni agzına getırmişti. Ancak, benzer bir bilgısayarlı "gözaltı" durumu yakın bir gelecekte yalnız başına yaşayan yaşlıların sağlık sorunlarının önceden saptanmasına yardımcı olabilir. Avustralyalı mühendis ve tıp uzmanları şimdı uzaktan kumanda edilen bir sağlık denetim sistemı geliştirmeye çalışıyorlar. "Remote Monitoring Telemedicine" adı verılen sistem yaşlıların evdeki günlük işlerıni nasıl kotardıklarını uzaktan denetliyor. Bu kişilerin günlük yaşamında alışılmışın dışında bir durum meydana geldiginde sistem sağlık gorevlilerıni derhal yardıma çağırıyor. Yaşlılarda göreceli sağlıktan hastalık ve güçsüzlüge geçış genellikle gözden kaçar. Yaşlıların yaklaşık %50'sinde tanı konmamış bir sağlık bozukluğu oldugu hekımliğin değişmez ölçütlerinden biri sayılmaktadır. Bu nedenle sistem, yaşlılarda meydana gelebilecek sağlık sorunlarını önceden belirleyerek gerekli önlemlerin zaman yitirmeden alınmasını amaçlamaktadır RMT sistemi manyetik, kızılötesi ve ısı duyargaları teknolojisinden yararlanmaktadır. Tüm bunlar yaşlı kişinin evine yerleştirilen bir bilgisayar aracılığıyla o kişinin evdeki devinimi, uyku düzeni, yemek pi şirme, yıkama ve tuvalet alışkanlıkları gibi gündelik eylemlerı konusunda sürekli bir veri akışı sağlar. Bu veriler her 24 saatte bir modem aracılığıyla bir sağlık merkezi ya da hastanenin bilgisayarına aktarılır. Görevliler bu verileri değerlendirerek sorun olması durumunda gerekli önlemleri alırlar. British Telecom şirketinin de maddi destek sağladığı tasarının 1996 yılında gerçekleştirilerek piyasaya sunulması bekleniyor. (D.S., 12.8. Vu) sistemini ur gözelerine karşı yönlendirecek denli kesin değildi. Virüs dağıtım sistemi ise sitokin genlerinin aktarılmasında başarısız oldu. Bunun yerine, Tepper ve ekibi karşıt virüslerin üretildiği memeli gözeleri farelere şırınga etti. Sonuçta, gözeler farelerin ortalama %510'unun karaciğerindeki kanserli gözelere sitokin genı aktarmış oldu. Tepper bu oranı kansere karşı etkili olması açısından yeterli buluyor. Yöntemin insanlara uygulanmasında karşılaşılması olası tek sorun, kanserli gözelerın farelere kıyasla insanlarda çok daha yavaş devinmesi, karşıt virüslerin ıse yalnızca hızla bölünen gözelerde etkili olmasından kaynaklanabilir. Yıne de, Tepper'in vardığı sonuç bu alanda önemli bir adım sayılıyor. (Nature Genetics, s. 10, s. 430 ns. 12.8. ru) 4445 Kansere gen tedavisi ile darbe F areler üzerinde yapılan bir deney, ur gözelerinin (hücrelerinin) intihar etmesine yol açan bir tür gen sağaltım yönteminin karaciğer kanserinin yayılmasını engellediğini ortaya koydu. Araştırmacılar yöntemin insanlar üzerinde de uygulanmasına çalışıyor. Massachusetts'li bilim adamı Bob Tepper ve ekibi (General HospitalCherlestown), "intihar genlerinin" kanser genlerine uygulanması için yeni bir yöntem geliştirdi. Bu genler "sitokin" adı verilen ve bağışıklık sistemi tarafından yok edilecek genleri belirleyen bir tür protein üretiyor. Genler bu proteini üretmeye başlar başlamaz (ilk deneyde interleukın 2, ikinci deneyde ise interleukin 4 ur) gözelerinin yazgısı güvence altına alınıyor. Her iki protein de, sitokin üreten gözelerle onların yakınındaki diğer gözeleri yok etmek üzere bağışıklık sisteminin öteki bileşkelerini devinime geçiren bir alarm işlevi görüyor. Gerek interleukin 2 gerek 4, kansere karşı iğneyle verilebilen ilaçlar olarak denendi. Araştırmacılar ayrıca intihar gözelerinin ur gözelerine aktarılması için karşıt virüslerden de yararlanmayı denediler. Ancak her ıki yaklaşım da kımı engeller yüzünden başarısızlıkla sonuçlandı. Şırınga edilen interleukınler bağışıklık