Katalog

BİYOTEKNOLOJİ Her za1. Bir gen bellrienlyor man iş (herhangı bir organızmadünyası dan) arzu edılen bir proteiçin iyi !n, örneğin özel bir virüsü olan şey taşıyan bir protein, kodÇift ç i I e r lanıyor. için iyi olmayabilir. Tarımsal 2. Çeşittl DNA parçalanndan kimyasal arzu edilen genin kod dizislni madde taşıyan yenı bir gen oluşüreticileri Agrobakteryum turuluyor. arasında Transfer büyük reedilmiş DNA kabet var, ürünlerini 3. Bu gen bitkilere bulaşan alma kove taç yaralarına yol açan Agrobacteriu tumefacıens'in Tümör oluşturan^ nusunda Kromozom tümör oluşturan plazması Çiftçileri plazma glbl bir ortama yerleştirillyor. ikna etmeye çalışıy o r I a r. Ama za4. Bitki höcrelerine bakteri Bitki hücresl bulaştırılarak gen transfer rarlı otlara ediliyor. Hucreler yenı geni çeperi karşı ilaçtaşıyan Tı plazmayla karşılaşınÇekirdel lara dayaca yeni genetik maddeyı kendl nıklı payapılanna katıyorlar. muk gibi bazı yeni S.Bİtkller yeniden yaratılryor. ü r ü n I er Yeni genetik maddeyı taşıyan çiftçilerin bitki hücrelerı seçıliyor, benproblemzerleri yaratılıyor ve doku külleri için ne türü teknıklerı kullanılarak bitL <3L 0 . tek ne de kiler yaratılıyor. en iyi çö01 QC Q zümdür.' Ürün döGen nakli yapılmıs bttkiler test ediliyor. Yeni genın varlıöı nüşümü veya karışık ve gen nakli yapılmış bıtkilerın ekim de tohumların örneğin virüs bulaşmasına karşı kontrol edilmesine ne kadar dayanıklı oldukları yardımcı olabilir. Fakat değerlendiriliyor. bu tür çözümler kültürel tutumda değişiklik gerektirir, zararlı ot ila7. Saglam bir bitki üretiliyor. Çiftçilerin geleneksel teknikleri cı gibi satılamaz. Takullanılarak, yetıştırebıleceği rımsal kimya iş dünyabir hibrit geliştırmek üzere, sı için iyi olan şeyin diğer ürün çeşitleriyle ek çiftÜçüncü Dünya üikeleleştirmeler yapılıyor. rindeki ekonomik gelişim için iyi olduğu da sasöylenemez. vunma mekanizmalarına da uyum sağlaŞirketlerin üzerinde genetik işlem yapılyabilırler, bu yüzden gen nakli yapılmış ması kolay ve çok satacak ürünler için ürünlerin sürekli olarak işlemden geçmepazar araştırması yapmaları doğaldır. Dileri gerekebılir. ğer taraftan daha büyük başarıların yolda Ayrıca gen nakli yapılmış ürünler geleolduğu da söylenebilir. örneğin önemli bir ceğin çiftçileri için problemler çıkarabilirmısır zararlısına dayanıklı mısırın yetiştiriller. Bazı bilim adamları yenı zararlı ot türmesi çalışmasında ileri adımlar atılmıştır. lerinin daha hızlı evrimleşebileceğıni düşünüyorlar. Gen nakli yapılmış bitkilere hastalıklara, böceklere ve zararlı ot ilaçlaSorunlar henüz ortada rına karşı dayanıklılık veren genler sonunHalihazırda pek çok bitki türünü etkileda zararlı otlara transfer olabilir. örneğin yen çeşitli bitki virüslerine karşı hiç bir sikabak kültürlerinin soya fasulyeleri aralah yoktur. Tek kurtuluş yolu bu virüsü tasında yaygın olarak görülen bir zararlı ota şıyan böceklerin öldürülmesidir, ama gegen transfer edebileceği görülmüştür. lişmekte olan ülkelerdeki çiftçilerin tarımVirüse dayanıklı bıtkilerın yenı bitki vısal ilaçlar için maddi olanakları yoktur. Bu rüslerinin gelişimine yol açabileceği ileri nedenle çözümlerin maddi yönden ulaşısürülüyor. Araştırmacılar bir bıtkide virüse labilir olması da önemlidir. karşı direnç yaratmak için virüsle ilgili Ortak görüş gen nakli yapılmış tohumproteinlerin genlerini yerleştiriyorlar. ların standart hibrit tohumlardan daha paBu genler viral bulaşmaya karşı bağıhalı olacağı şeklindedir, ama ne kadar şıklık sağlarsa da, gen nakli yapılmış tüdaha pahalı olacağını kestirmek kolay detün bitkisinde yapıya yerleştirilen gen ğildir. Fiyatları çiftçilerin belırleyeceği, desegmentleriyle yeniden birleşme sonucu ğerı takdir edecek olanın onlar olduğu çok tehlikeli virüslerın ortaya çıktığı görülsöyleniyor. müştür. Kısacası gerçek bir tarım devrımi Teknoloji bugünkü çiftçilere kâr sağlagenetik rr.ühendisliğini her tarımsal yabilirse de, yarının çiftçileri kimyasal ilaç sorunu çözecek sihirli bir değnek gibi zehirlerıne göre hiçbir avantajı olmayan görmekten vazgeçmediğimiz sürece gelşeylere para ödedikleri kanısına varabilirmeyecektir. ler. Böcekler ve zararlı genler, tarım alanKaynak: New Scientist, (7 Ocak 95) larında kullanılan kimyasal maddelere karşı olduğu gibi, bitkinin yapısına yerleTürkçe özet: Nezihe Bahar o Bitkisel Frankenştayn sendromu Acaba canlılann genetik yapılannda değişiklikler hahgi tehlikeleri beraberinde getirebilir? C anavarlar üretmek ve bunları doğaya salmak uzun süre bilimkurgu olarak kalmayacak. Genetik mühendislığinin olanakları giderek artıyor. Araştırmacıların söylediklerıne göre bu, biraz kaygı verici. Costa Rica taraflarında küçük bir adada bir düzine dinozor şakalaşıp, eğleniyorlar. Genetikçilerin yarattığı eski dönem yaratıkları bunlar. ONA moleküllerınin bulunmasıyla efsanevi yaratıklar kontrol altında yaşıyorlar. ama bir gün... Jurassic Park büyük bir başarı sağladı, romanıyla, filmiyle yazarın gözüpek varsayımları genetik mühendisliğinin potansiyelinı de ortaya koyuyor. Yirmi yıldır, genetik mühendisliği genlerle oynayan teknoloji "dinozor" adımlarıyla ilerliyor. Bir organizmada genler kaldırılarak ya da yenileri aşılanarak parçalanır ya da üretilir. En son yenilikler ise bir türden diğerıne gen aktarımını sağlıyor. Ve böylelikle biyolojınin doğal engellerini aşıyorlar. Canlı organizmaların genetik programını değiştırerek, biyologlar yeni özelliklere sahip canlılar yaratıyorlar; virüsler gen taşıyor, bakteriler insan büyümesinin hormonunu üretiyorlar, koyunlar insan proteini üretiyorlar... Bu özellikler sonraki nesillere aktarıldığında bugüne kadar bilinmeyen soylar yaratacaklar. 1974'te, ellerinın arasında Pandora kutusu tuttuklarını hisseden bilim adamları araştırmalarında bir moratoryum ilan ettiler. Bugün tıp ve ziraaii ilgilendiren genetik mühendisliğinin çalışmaları şimdi denetim altında. Çoğu ülkelerde, laboratuvar ya da canlı ortamda yapılan deneyler ön izne bağlı. Kimi rastlantısal ya da tehlikeli manipülasyonlar olduysa da, genetik mühendisliği pasifinde Laboratuvariar güvenli, ancak... önemli bir kaza yok. Çalışmaların güvenli olduğu söylenebilir. Ama 19851987 yılları arasında Pastör Enstitüsü'ndeki yedi araştırmacının kansere yakalanmasının nedeninde genetik çalışmaları olduğu söyleniyor. Genetik terapideki genetik olarak değiştirilmiş organizmalı umut verici araştırma riskli manipülasyonlara neden oluyor. Kanser, miyopati, AIDS gibi ağır hastalıkları tedavi etmek için, hastalara, tedavi edici bir etkinlik sağlamak için, geni değiştirilmiş virüs veriliyor. CNRS'de bir farenin organizmasına bir insan adenovirüsü kullanılarak Duchenne miyopatisi yaratan bir gen verilıyor. Personelin enfeksiyon riskini azaltmak için, yanıt vermeyi sağlayan işlev iptal edildi. Fakat esas sorun adenovirüsün mütasyonundan ya da bir insan organizmasında "yabani" bir adenovirüsle birleşmesinden kaynaklanabilir. Bu da tedavi edıci virüsün yanıt vermesidir. Böyle olunca da, bağışıklık sistemine etki eden bir gen taşırsa, insan için tehlikeli olabilir. Laboratuvarlardaki genetik mühendıslik deneylerinin çoğunda az ya da hiç patojen (hastalığa yol açan) olmayan organizmalar kullanırlar. (Bağırsaklarımızı kolonize eden bir bakteri olan Ecsherichia coli, örneğin.) Araştırma tehlikeli hastalıklarla ilgili olduğunda, laboratuvariar bir dizı önlem alırlar; manipülasyon odaları depresyon altında tutulur ve mıkroorganizmalar içerde kalır. Deney yapanlar laboratuvardan çıkmadan önce üstlerini değişir ve duşlarını alırlar. Diğer tüm aletler sterilıze edilir. Ama yıne de dıkkatsızlık olmaktadır ve mikroorganizma içeren örnekler laboratuvar dışına çıkabilmektedir. Bu ihmal mi yoksa bakterilerin dayanıklı olması mı ...yüzde yüz güvenlik yok 4217