Katalog

HAYVANLAR DUNYASI Kazıcı yabanarılarının muhteşem belleği Kazıcı yaban arıtarı diğerlerinden farklı olarak toplu değil yanlız yaşarlar. Bunlar kazdıklan çukurlara avladıkları tırtıl, sinek gibi hayvanlan felç ederek yerleştirir ve yumurtalarını bırakırlar. Böylece larvalarına yem bırakarak gönül rahatlığı izinde avlanırlar. Selçuk Arslan K azıcı yabanarıları diğer yabanarılarından farklı olarak toplu halde değıl, yalnız yaşarlar. Bunlar toprakta çukurlar kazdıktan sonra ava çıkarlar. Rastladıkları tırtıl, sınek, örümcek ve hatta bazı arıları iğneleriyle sokarak felç ederler ve sonra kazdıklan çukurlara taşırlar. Daha sonra çukura bir veya iki yumurta bırakırlar. Getırdikleri tırtıl vb. felçlı olduğundan çukurdan kaçamaz. Kazıcı yabanarılarının bazıları felçlı avlarını yerleştırdikten sonra çukuru kapatır ve oraya bir daha dönmez. Çukurun içindeki felçli tırtıl vb. yumurtalardan çıkan larvalara yem olur. Diğer bazı kazıcı yabanarılarıysa çukuru kapatmaz ve 80'den fazla uçuş yaparak çukurları felçlı tırtıl vb. ile doldurur. Böylece larvalara sürekli taze besın getirir. Işin insanı hayretler içinde bırakan yanı şudur: Bu çukurlar, bazan bırbirlerınden çok uzak olduğu halde, yüzlerce metre öteye uçan bir kazıcı yabanarısı çukurların yerini hıç şaşmadan bulur; oysa çukurlar çok küçüktür ve ağızlarında ya hıçbır şey yoktur veya küçük bir kum ve taşcık yığmı vardır. Kazıcı yabanarılarının belleği ınanılacak gibi değildir. Philanthus türü kazıcı yabanarılarına 'an kurdu' adı da verılır, bunlar bir kurt kadar vahşidir. Köpeğin ön ayaklarıyla toprağı kazışı gibi davranarak ayaklarıyla kumda çukurlar açarlar. Sonra arıların balözü topladığı yerlere uçarak bir uçak gibi arılara saldırır ve onları sokarak felç ederler; daha sonra kurbanlarını Kurt gibi vahşi arılar ayaklarıyla tutarak karınlarımn altına yerleştirir ve bu durumda çukurlara uçarlar. Şöyle bir deney yapılmıştır: An çukuru kazarken araştırmacılar çukurun etrafına bir halka oluşacak şekilde çam kozalakları dizerler. An gerı dönene kadar çam kozalaklarının yerı değıştirilir. An geri dönünce kozalaklardan oluşan dairenın merkezıne yönelerek çukuru orada arar ve tabıi bulamaz; daire sınınnı aşmadan çukuru aramaya koyulur; kozalaklar, eski yerıne konunca çukuru hemen bulur. Kozalaklar yerine onlarla aynı renkte tahta parçalan konulsa aynı sonuç alınır. Kozalaklar daire yerine 'Büyük Ayı' yıldızı biçiminde (kuyruklu bir kare) dizilirse an karenın merkezine uçar. Sonuç: Kazıcı yabanarıları çukurun yerini belirlemek ıçın, çukur etrafındakı engebelerın bıçimini değil, o engebelerın dızıliş biçıminı hatırda tutmaktadırlar. Bu bir çölde bir uçağın gerı donüp havalandığı noktayı pusulasız bulması kadar zor ve hatta olanaksız gözüken bir iştir. Ne var kı, doğa, kazıcı yabanarılarına bu belleği vermiştır. Acaba yabanarısı çukurun etrafındakı engebeleri ne zaman ezberlemektedir? Yabanarısı, çukurdan havalandıktan sonrakı 30100 saniyede çukurun üstünde daireler çizer ve çukurun yerini bu sırada ezberler. Yabanarısı, uzun bir uçuştan sonra çukura geri dönebilmek için ağaçları ezberler; bunun için de genellikle ya ağaçlıklı bir yolun üzerinde veya çalılıklann kenarını izleyerek uçar. Hiç bilmediği bir bölgedeki ağaçları 10 dakika içinde ezberler ve saatlerce hatırlar. Araştırmacılar, çukura yakın bir Ammophil türü yabananlannın belleği belki de en şaşırtıcı olanıdır. Bunlar kurbanlannı havada taşıyamazlar, yerde sürüklemek zorundadırtar. Çukura giden yoldaki engebeleri havada uçarken ezbertemekte ve yere konduktan sonra bu engebeleri bulabilmektedirler. dızı fidan dıkmişler ve yabanarısının bu yolu izleyerek çukura döndüğünü görmüşlerdir. Fidanlar, biraz öteye dikilince, an çukurun yerini bulamamaktadır An, çukurdan 27 m. öteye konulunca, düz bir çizgi üzerinde uçarak çukura geri dönmekte, 35m. öteye konulunca havada giderek genişleyen daireler çizdikten sonra çukura erişebilmektedır. Ammophil türü yabanarılarının belleği belki de en şaşırtıcı olanıdır. Bunlar kurbanlarını havada taşıyamazlar, yerde sürüklemek zorundadırlar. Çukura gıden yoldaki engebeleri havada uçarken ezberlemekte ve yere konduktan sonra bu engebeleri bulabilmektedirler. Bir cismın havadan ve yerden görünüşü çok farklıdır. insanlar bile böyle bir şeyi yapamaz. Örneğin, bir pilot havadan belirlediği bir hedefi yere indıkten sonra yürüyerek bulamayabilir. Işin ilginci bir tırtılı vb. sürükleyerek açtığı çukura dönmekte olan bir ammophil an, yolundan şüpheye düşerse, yüksek bir ağaca tırmanarak etrafa kuş bakışı bir daha bakar ve sonra yere inerek yoluna devam eder. Böyle bir arının önüne 120 cm. genişlikte yüksek metal levhalar konulsa bile, an engelın etrafından veya üstünden dolanarak yoluna devam eder. Dahası Ammophil an bir değil üç çukur kazar ve önce 1., sonra 2. ve nihayet 3. çukura yumurtlar. 3. çukurda henüz yumurtalar varken, 1. çukurda yumurtalardan larvalar çıkar. An hiç şaşmadan hangı çukurda larvalar, hangılerinde yumurtalar olduğunu hatırlar ve yalnız larvalar olan çukurlara yıyecek taşır. Kuvvetti bir bellek 448 16