Katalog

Bl L G I S A Y A R EN E R J I Os/2 sisteminin domışu •• •• •• Benan yerine yeni yakıtlar Etanol, bitkisel yağ ya da doğalgaz yakında arabalarımızın motorlarını besleyecek. Umut verici deneyimler çoğalıyor. rabanıza bindiğinizde her şey normal. 1200 cm3llük motor çalıştığında sesinde bir değişiklik yok. Ama arka koltukta bir tüp var. İçinde de doğalgaz. % 90 metan. Bu 15m3'lük gaz 200 barlık bir basınçla sıkıştırılmış. Arabanın kullanılan hacminin yüzde 5'i işgal ediyor. Bu tüple 250 km. katedilebiliyor. Araba için doğalgaz klasik bir yakıtla dönüşümlü olarak kullanılması için düşünülmüş. Benzine geçmek için kontağı kapatmadan bir düğmeye basmanız yeterlı. Gaz motoru kalkışta biraz belli oluyor, ama sürücü rahatlığını etkilemiyor. 13.000 FF verip gerekli düzeltmeleri yaptığınızda (depo, detandör, kanştırıcı, bo•rular) gazla gidebilirsiniz. Gazlı yakıtların birçok kalitesi var. Metan (CH4) en yüksek oktana sahip (yanma derecesi); 130 süper benzinde bu 95 ya da 98. Dolayısıyla kışın bile jikleye gerek yok. Fakat aynı hacimde, benzine göre 4 kez daha az enerjik dolayısıyla sıkıştırılması gerek (atmosfer basıncının 200 katı). Likit petrol gazı benzine yakın derecede enerjiye sahip. Fakat motora likit evrede ulaşıyor. Klasik benzın motorlarını besleyebilir (ikikarbürasyonlu) ve kumandalı yakmalıdır (dizellerin tersidizelde mazot/hava karışımı kompresyonla yanar, bujilerin müdahalesi yoktur. Oktanı dayüksektir: 102. A BM'in işletim sisteminin en son versiyonu OS/2 Warp V3 kolayca kuruluyor, 4 MB'a kadar belleği olan PC'lerde çalışıyor ve bir uygulamalar paketi ile birlikte veriliyor. Windows kullanıcılan normalden uzun bir süredir bu ünlü işletim sisteminin gelecek versiyonunu bekliyorlardı. Bu arada IBM'in 32 bitlik işletim sisteminin en son versiyonu OS/2 Warp V3'ün, daha eski versiyonlardan daha güzel olduğu .çıkacak Windows 95te olmayan çeşitli özellikleri bulunduğu bildirilıyor. OS/2 Warp V3 gerçekte 2 versiyon olarak hazırlanmış: Biri OS/2, DOS ve şimdiki Windows programlarını doğrudan çalıştırabilen tam versiyon, diğeri halihazırda PC'lerinde DOS ve Windows olan insanlar için hazırlanmış Windows versiyonu. Her birinin 100 $'dan az bir fiyata satılması bekleniyor. Her iki versiyon da bir paket olarak verilen OS/2 uygulamalarına sahip. Bunlar içinde IBM Works denen yeni bir uygulama da var. Her iki versiyon da 4 MB belleği olan bir PC'de çalışabilecek. Daha önceleri OS/2 8 MB veya daha fazla bellek gerektıriyordu. OS/2 VVarp'ın kuruluşu eskisinden çok daha basit. Intemete giriş de daha kolaylaşmış. Yeni arabiriminde renkli 3 boyutlu ikonlar var. Verilen bir yazılım sayesinde IBM Global Netvvork'e bir tuşla geçilebiliyor. Bir olası olumsuzluk OS/2 VVarp'ın yaza kadar çıkması beklenen Windows 95 için yazılmış programların bazılarını çalıştırabileceği, ama bazılarını çalıştıramayabileceğidir. Tanmdan gelen bioyakıtlar şeker ya da nişasta fermantasyonu ıle elde edilenler, sıvı yağlardan elde edilenler (kolza, soya, mısır) ve tropikal bitkilerden elde edilenler (palmiye, koprah) hidrokarbür ithalatına seçenek oluştururlar. Bu tür yakıtlar petrolden çok daha once denenmiştir. Çağdaş motorların atası olan ve içsel yakma odasına sahip Nikolaus Otto'nun motoru 1876'da etil alkolle (etanol) çalışıyordu. 189O'lı yıllarda Rudolf Diesel ünlü motorunu yerfıstığı yağı ile çalıştırdı. Alkollü oksijenli bileşenler benzine yakın özellikler taşırlar. Süper ile çalışan arabalara yüzde 10 etanol karıştırmak ABD'de çok yaygındır. Ama saf alkol kullanmak için özel motorlara gereksinim vardır. Brezilya'da 5 milyon araba şeker kamışının etanolü ile çalışmaktadır. Bitkisel yağların bileşımi mazota yakındır ve endirekt enjeksiyonlu kimi dızel motorlarında kullanılabilir (yakıt enjeksiyondan önce ısıtılır). Kamyonetler bu tür motorlarla 3000 FF'ye donatılmaktadır. Direkt enjeksiyona sahip TIR'larda, karışım olarak bile bitkisel yağı yakmak çok zordur. Filipinler'de yüzde 20 koprah 5 milyon araba etanolle çalışıyor (hindistan cevizi) karışımıyla çalışan dizel motorları başarılı olmadı. Saf yağ ile çalışması için motorların ayarianması gerekir. Fildışi Sahili ve Malezya palmiye yagını, Polinezya koprah yağını, Mali purger (yağlı bir ağaç türü) yağını kullanmak için araştırmalar yapıyorlar. Avrupa'da ise bıyoyakıtlar tarımdakı fazlayı emmek için düşünülüyor. Nadas yerine beslenmeye yönelik olmayan bitkilerin yetıştirilmesi planlanıyor. GATT ekilebilir alanlan kısıtlayınca, klasik yakıtlara karıştırılmalan denenıyor, ELF buğday etanolünü rafine ederek elde ettiği etıl tersio butil eteri (ETBE) kurşunsuz süper benzine katarak oktanı arttırıyor. Bir başka madde diester (metılik ester) kolza yağından elde ediliyor ve dizele yakın özellikleri var. Avrupa'da bugün binlerce araba yüzde 30 diester karışımlı motorlarla çalışıyor. Alternatif yakıtlann lehine en önemli neden çevrebilım açısındandır. Iklımbilimcileri endişelendiren karbonik gaz yayılmasından yüzde 20 karayolu trafığinın olmasıdır. Bioyakıtlar ile sorun biraz dengelenebilir. Etanol ayrıca Avrupa'da satılan kurşunsuz benzine yüzde 40 oranda katılan benzen, tolüen, iksilen gibı zehirli bileşenlerin yerini alabilir. Gazlı yakıtlar yüzde 50 ıla yüzde 80 daha az zararlı bileşeni atmosfere bırakırlar. Karbon monoksit. azot oksit, yanmayan hidrokarbürler gibi. Karbon monoksit kalp ve dokular için zararlıdır. Ultraviyole varlığında yanmayan hidrokarbürler ile azot oksitin bileşmesi çok tehlikeli ve kirietici yaratır (Ozon). Doğalgazın zayıf karışımı en temiz atıkları verir. Gazlı yakıtlar hareketsizdir ve ozon yaratmak 47072 için çok az aktiftirler. Sayılan tüm bu yakıtlar henüz istasyonlarda mevcut değil. Bunun için ekonomik, tüzük ve vergi engellerini aşmak gerekir. Bir litre benzin, maliyet, hacim ve ağırlık açısından en ilginç enerji kaynağı olduğu sürece karayolu trafığınde benzin egemenliğine nasıl son venlebilir? Biyoyakıtları üretmek petrol ve türevlerini üretmekten 23 kat daha pahalıdır. Doğalgaz rafine petrolden ucuzdur, ama sıkıştınlınca fiyatı iki katına çıkmaktadır. Bu tür yakıtlann kullanılmasıyla ilgili yöntemlerin onaylanması da basit bir formalite işi değildir. Tüpgazla çalışan arabaların yeraltı parklannda park edilmesi sorun çıkardı. Doğalgaz tüpleri için el bombası ve otomatik silahlarla denemeler yapıldı. Alümınyum ya da keriardan yapılan (sert bir plastik) tuplerin kalınlığı 1 cm. ve denenmesı istendi. Etanol ve ester metilik gibi ek maddeler için testler yapılmaya devam ediliyor. Kımi alternatif yakıtlar güvenlik nedenıyle terk edildi. Volvo'nun yaptığı metanol motoru (aşındıncı kimyasal bileşen) proje aşamasında kaldı. Vergi yönünden ise alternatif yakıtlann rekabeti petrol ürünleri üzerindeki vergiye bağlıdır. Petrol türevleri gibi vergilendırilmeleri varsayılmaktadır. Ama Fransa'da biyoyakıtlarda vergi 1993'te kaldınlmıştır ve bu. tüm Avrupa Birliği'ne yayılabilir. 1992'de Avrupa Parlamentosu'nda bununla ilgili proje hazırlanmış, ama çıkmamıştır. Karşı olanlar ise Hollanda ve Ingiltere ıle (petrol lobisi tarafından sıkıştırılmaktadırlar) Alman çevrecilerdir. Bunlar da tanmın yoğun bir baskıya uğrayacağından endişe duymaktadırlar. Likit petrol gazı 0.62 FF/litre vergilendirılirse (Avrupa minimum oranı) mazota karşı rekabetçi olabilir. Italya ve Hollanda'da kısmı muafiyetler ya da vergi olmaması bu ülkelerdeki likit petrol gazı ile çalışan araba sayısını arttırmıştır (1.000.000 Italya. 600.00 Hollanda). Süper benzinın vergisi 3 FF iken LPG minimum orandan yararlanmaktadır. Bu da istasyonda m 3l ün (sıkıştırılmış) 4 FF'dan satılması için yeterli orandır. Bu tür yakıtlan kullanabılmek için istasyonların sayısı da artmalıdır. Yann belkı de bu tür yakıtlan daha fazla kullanabıhriz. Çeviri: Dr. Ismail KILINÇ Science et Avenir