Katalog

Bl L İ M YAYIN D Ü Ş Ü N B U L Bllgi Üretfm Sistemi ON\| v\l I lM|*\li VlllKl.l (",i M)\ ır.ifiM \ r »iı(.1 t KMiM *>M(MİM\ Ol.l M Ml U DoSI ( Ml cektir Osmanlı. Yazarlar Osmanlı'nın Batı bilimine karşı tutumunu "seçmeci, dikkatli ve sınırlı" olarak niteliyorlar. Araştırmadan Türkçe ilk jeoloji kitabının 1852'de yazıldığını öğreniyoruz. Yazarlardan kapsamlı çalışmalarının diğer ürünlerini de beklerken, ilk kitabın bugünkü az gelişmişmişliğimizin kökenlerini merak edenler ve araştırmacılar için değerli bir çalışma olduğunu belirtmeliyiz. Kitap Türk Tarih Kurumu yayınlarından çıktı. 221 sayfa 50 bin TL.1993 basımı. ARMAGANLI BULMACA Öykü'nün gizemli kutusu Bu haftaki bulmacanın kahramanları öykü, annesi ve üzeri deniz kabuklarıyla kaplı bir tahta kutu. Oykü'nün halası sık sık seyahate çıkıyor ve fırsat buldukça Öykü'ye değişik hediyeler getiriyormuş. Son Kırım seyahatinden sonra da üzeri deniz kabuklarıyla süslü bir tahta kutu getirmiş. öykü kutunun üzerindeki kabukları saymış, bakmış 36 tane kabuk var. Ama hemen ardından her kenarda 10'ar adet deniz kabuğu bulunduğunu fark etmiş. (Şimdiki çocuklar bir harika) Bir gün toz alırken oykü'nün annesi kutuyu elinden düşürmüş (laf aramızda biraz sakardır) ve kabuklann dört tanesi kırılmış. Almış anneyi bir panik, n'apacak şimdi? Sakardır ama akıllıdır da. Geriye kalan 32 kabuğun hepsıni sökmuş ve gene her kenarda 10'ar tane kalacak şekilde yapıştırmış. Üstelik simetriyi koruyarak. Birinci soru, bunu nasıl yaptığiöyku değişikliği hemen fark etmiş ama sistem korunduğu için sesini çıkartmamış. Ama annesi bir kaç gün sonra kutuyu gene elinden düşürmüş (Eh yani), bu sefer de 6 kabuk kırılmış. Kutuda artık pek hayır kalmamış ama gene de aynı düzeni koruyarak kabukları yerleş Osmanlı Imparatorluğu'nda Eğitim ve Bilgi Üretim Sistemi'nin Oluşumu ve Dönüşümü llhan Tekeli ve Selim llkin büyük bir çabaya glrişmişler ve bilgi çağında Türkiye'de bilgi üretimi eksikliğinin nedenlörine bir katkı olarak, Dünya'nın çeşitli ülkclerinde bilimsel üretim süreçleri ve üniversitelerdeki sistemler karşılaştırılmah olarak incelenmesinden Türkiye'deki bilgi üretim ve edinim süreçlerine kadar çok kapsamlı bir araştırma planlamışlar. Bu çalışmanın bir ilk ürünü olarak ortaya çıkan bu kitap, bugünkü bilimsizliğimizin Osmanlılar'daki köklerini araştırıyor. 16. yüzyılda Osmanlılarda yüksek öğrenim ve bilgi üretim sisteminin oluşumu, ve Batı dünyası büyük düşünce ve bilim devrimini yaşarken Osmanlıların hangi süreç içinde bulunduğu inceleniyor. Yazarlar, IC.yy.'da Osmanlı Imparatorluğu zenginliğin ve büyüklüğün zirvesindeyken, o sırada Avrupa'nın yaşamakta olduğu Rönesans düzeyinde bir bilim, düşünce ve bilgi üretiminden tamamen yoksun olduğunu vurguluyorlar. Paraselsus tıbba kimyayı ve ilacı sokarken, Osmanlıların 100 yıl bundan haberi olmayacaktır. Kopernik (ölümü 1642) astronomide Güneş merkezli evren kuramıyla devrim yaratırken, Osmanlıların Kopernik'den haberi ancak 1660'da olacak, Kopernik'in kapsamlı Türkçe'ye girişi 120 yıl gecikmeli gerçekleşecektir. Lavoisier'in 18. yüzyılın son çeyreğinde kurduğu modern kimya 50 yıl sonra Tıphane'de okutulacaktır; o yıllarda okutulan elektrik bilgileri de 50 yıl eskidir. Bazı temel bilgilerden ise Osmanlıların hiç haberi olmamıştır. Bu bilgilerle birlikte, Batı'da yaşanan aydınlanma düşüncesinin ve bilimsel devrimin ardında yatan deney anlayışının Osmanlılara ne kadar girdiği sorusuna ise araştırmacılar olumsuz yanıt veriyorlar. Laboratuvariar hemen hemen hiç yoktur. Ayrıca eksik olan sadece deney yokluğu da değildir; "Aynı zamanda Batı bilimleri.birlikte geliştikleri felsefe ve siyasal düşünce akımları olmadan giriyorlardı". Bu akımları ise 19. yüzyıla kadar bekle Fatlh'ten Günümüze Astnonomi Türkiye üniversitelerinini ilk kadın dekanı Prof. IÜ Fen Fak. eski dekanı ve öğretim üyesi Prof. Dr. Nüzhet Gökdoğan adına düzenlenen sempozyumun sonuçlarının derlendiği kitapta şu yazılar yer alıyor: 1933 Üniversite Reformu ve Astronomiye getirdikleri (Nüzhet Gökdoğan), Osmanlı Döneminde Astronomi Literatürü Tarihi (Ekmeleddin Ihsanoğlu), Osmanh'da Rasathaneler (Muammer Dizer), Osmanlıların Astronomi Tarihindeki En önemli Yüzyılı (Sevim Tekeli), Türkiye'de Astronominin Bugünü (Zeki Aslan). İU Ğözlemevi ve Araştırma Uygulama Merkezi, 34452 Üniversite Istanbul Tel:212 528 38 47, 522 35 97 tirmeyi aklına koymuş. Geriye kalan 26 kabuğu sökmüş, evirmiş çevirmiş, simetrik bir çözüm bulamamış ama gene de her kenarda 10'ar kabuk sayılacak biçimde yerlerine yapıştırmış. Ikinci soru , bunun nasıl yapıldıgı? öykü okuldan eve gelmiş, kutuyu görür görmez bir acaiplik olduğunu keşfetmiş. Annesine bakmış, annesi mahçup mahçup gülümsüyor. Kafasını sallamış, kutuyu alıp dolabına kilitlemiş. Işte hikayenin sonuna geldik. Kendinizi Oykü'nün annesinin yerine koyun ve başınıza gelen bu felaketler karşısında ne yapmanız gerektiğini bulun. Hazırlayan: ZZ Bulmacayı doğru olarak çözen 20 okurumuza Müşerref Hekimoğlu'nun " Başkent Günleri" kitabını armağan ediyoruz. Çözüm ve kazananlar 361'inci sayının kazananlan Doğru çözüm 4 düz çizgiden oluyor. Bu 4 çizginin nasıl çizildiği ise önemli değil. Fİ l 11 koyımaii ağaç ı»• Uzaydan aldığımız bu mesaja göre, ricamız üzerine pek yakında Dünya'yı ziyaret edecekler! Hüsnü Kale Ankara, Bilge ErcanAnkara, Selma Unsu Ankara, Volkan Çilingiroğlulzmir, Orhan Utkan Istanbul, Şule Aşkın Istanbul, Sina Çalışkan Ankara, Erdal Yücel Izmir, Erdem Çakmakçı Istanbul, Ozan Çalışkan Ankara, Pervin Karalı Istabul 36415