Katalog

HAYVANLARDÜNYASI Bilgehayvan kuzgun Bilim, kuzgunun halk arasında bilinen zekasını deneylerle kanıtlıyor. E ski Vikingleı, kuzgunu Tann'nın bir habercisi olarak görürlerdi, bu hayvanlar Kuzeybatı Amerika yerlilerinin mitolojilerinde de önemli bir yer tutarlar Irlandada bugün bile bilge bir insan içın "kuzgunun bılgisine sahip" denir. Peki bu siyah kuşlar ünlerinı neye borçlular? Hayvanların zekâsı, yaptıkları şeylere göre değil. yapmaya niyetlendikleri şeylere göre değerlendirilmelidir ki bunun ölçülmesi de neredeyse imkansızdır. Zooloji protesoru Donald R. GrHfln, "Bir nıyet, nıyetlenenin kendisını katılımcı olarak görduğü resimler tasarlaması ve hangisinin gerçekleşebileceği konusunda seçim yapmasıdır... Düşunsel resimterin varhğı ve hayvanın bunları davranışını ayarlamak için kullanması, pragmatik bir bilinç tanımı getirir" diyor. Çok az insan, bir hayvanın bir problemi görüntüleyebildiği ve bunun çözümünün de zekayı veya kavrama gücünü gösterdiği fikrini aklından geçirir Kavrama, görünen amacın veya tepklnln karmaşıklığının bir fonkslyonu ya da davranıştakl "amaca doğrudan yönelik" değlldlr. cinlerın de buna benzer şeyleri yapabildikleri, fakat bunun için eğitilmeleri gerektiği ortaya çıktı. Kafes kuşlannda bazı "yavaş öğrenme" durumlarına raslanmış ama çok buyük ilerlemelerle karşılaşılmamış. Kuzgunların durumları ise biraz farklı, bu hayvanların yaramazca davranışları, şakacılıkları (akrabaları olan kargalar gibi) insanların yüzyıllardır bildikleri şeylerdir ama zekılıkleri henuz bilımsel bir yoldan ispatlanmamıştır Bazı araştırmacılar, kuzgunların zekalarının alışılmışın dışında bir takım yaklaşımlarla incelenmesi gerektığını söyluyorlar Kuzgunların önemli bir özellikleri, ekip çalışması yapabilmeleridir. Avını yakalayan bir kurdun kuyruğunun, bir kuzgun tarafından "dikkat dağıtmak" için ısırıldığı ve bu arada diğer kuzgunlaTın da avı parçaladıkları tespit edilmıştir. Açıklanması bu kadar kolay olmayan başka durumlar da kaydedilmıştir, bazı kuzgunlar yiyecek bulduklarında hemen yemeye başlamak yerine, daha sonrasını da duşünerek (daha uzun süre aç kalma pahasına) elde edilebilecek et miktarını arttıracak tekniklere başvurabılmektedirler Bu son söylediğimiz durum, amaca yönelik hareketlerin bırden fazla adımda tamamlanması halidir ve hayvan eğitiminde kullanılan alışılmış modelleri andırır Bu modele dayalı çalışmalar yapan hayvan eğiticileri, hayvanın sonuca yönelik aşamalarını ödullendirme yöntemiyle şekillendirir. Ekip çalışması Eğer öyle olsaydı, bocekler dünyanın en zeki hayvanları olarak değerlendirilirlerdi. Ne var kı böceklerın karmaşık davranışlarının çoğu, evrimsel miraslarının bir parçası olarak sinir sistemlerıne kodlanmıştır. 1917de VVoHgang Köhler in, şempanzelerın yukarı asılı bir muzu almak için deney ortamındaki bir sandığı kullanabildiklerıni ortaya çıkardığı deneyi duymuşsunuzdur.alet kullanmak hep önemli bir kriter olagelmiştir. 1984 yılında güvercinlerle yapılan bir deneyde, güver35816 Kuzgunlara ve kargalara çok meraklı olan Amerikalı bir araştırmacı, yaptığı deneyde bu sayfada fotoğaflarını görduğunüz düzeneği kullandı Kuzgunların tünedikleri dala yaklaşık ellı santimetre uzunluğunda, ucunda et parçası olan, bir ıp bağlandı.' Bu kuzgunlar daha önce hiç ip kullanmamışlardı Bu düzenek onlar için o kadar kolay bir problem sunmuyordu çünkü basit mekanik işlemler gerektiren ve kendisi de basit olan işlem, ipin işlevini bilmeyen bu yaratıklar için karmaşıklaşıyordu. Kuzgunların ilk otuz gün boyunca yaptıkları sadece etin çevresinde uçmak ve eti çekiştirmekti. Et, tünedikleri dalın üzerine konulduğunda da eti kapıp kaçırmaya çalıştılar, ipin eti almalarını engelleyici bir faktör olduğunu anlayamıyorlardı Bir süre sonra ise, ete ulaşmak için bir yöntem bulamasalar da, yaptıklarının anlamsız olduğu sonucuna varabildiler Kuzgunları izlemekle geçen onlarca saatın sonunda kuzgunlardan biri fotoğrafta gordüğunuz şeyi yapmayı akıl edebildı; ipi çekıyor, çektiği kısmını ayağıyla tutuyor ve aynı şeyi ete ulaşana kadar tekrar edıyor Bu kuşun bir süre için deney bolgesinden uzak tutulması onun biraz boca lamasına yol açsa da yöntemi unutmasına neden olmuyordu. Daha sonra aynı ışı başaran başka kuzgunlar da oldu (bazıları biraz farklı yöntemler kullandılar) ama bunların bu işi ilk kuzgundan öğrenip öğrenmediklerini anlamak oldukça zor Kuzgunların buna benzer deneylerdeki ayırdetme kabilıyetleri ve denemeyanılma mekanizmaları hâlâ araştırılıyor. Kaynak:,Natural History, october93 Siıuın Özeren