Katalog

PSİKİYATRİ İstanbul evsizlerine proje Ülkemizdeki en az 50 bin evsizin büyük çoğunluğu İstanbul'da yaşıyor Topkapı garajlar, sur dipleri, Dolapdere veTaşlıtarla'da yaşayan evsizler için Amerikan Skid Row Projesi uygulanabilir mi? M. fcnıin Ceylun* ir an ıçin kıracısı ya da sahibi olduğu>nuz evin artık olmadığını, sizi otelde bır gece dahı barındıracak paranızın da bulunmadığını düşünün Bütün akrabalarınızla bağlarınız da kopmuşsa, sizin o gece barınacağınız yer neresı olabilir? Nerede uyunacak ve nerede banyo edilecektir? Her insan sabah, öğle ve akşam olduğunda sofrasma az çok bir şeyler koyup yerken sizin de karnınızı doyuracağınız bır şeyler olacak mıdır? Hıç kimsenin hoşuna gitmeyecek böyle bir durum içinde yaşayan insanların sayısı hıç de az değildır. Genel olarak "Evsizler" denilen bu kişilere kımi zaman bir parkta uzanmış uyurken, kimi zaman da bır sokak başında oturup kalmış halde rastlarız. Psikıyatrık Epidemıyolojı'de "Evsizler" terımı. bır kişinin, devamlı ya da aralıklı olarak yatacağı yerin olmaması anlamına gelır. Bunların onemli bır kısmı başlangıçta ev sahibidir ama sonradan ekonomik nedenlerle evini kaybetmiş ve bir daha ev sahibi olamamışlardır. Bir kısmı da, ta başından beri sahibi ya da kiracısı olduğu evde oturmamıştır "Evsizler" gelışmışya da az gelişmiş her ülkede vardırlar ve bulundukları toplumun ekonomik ve sosyal olarak en düşük kesimini oluştururlar Hıçbir toplumsal örgütlenmeleri bulunmadığı için de, kendilerı için çalışan gönüllülerden başka kişi ya da kuruluş yoktur. Ülke nufusunun yaklaşık olarak binde birini oluştururlar. Bu durumda ülkemizde en iyi ihtimalle ellibin evsiz kişi vardır ve söylemeye gerek yok ki bunun önemli bir miktarı İstanbul'da yaşamaktadır. Evsız kışilerde psikiyatrik morbidite (hastalanma) oranı % 2580'dir Bu yüksek oranı oluşturan hastahklar, gerçeği değerlendirme yetisinin ağır derecede bozulduğu şizofreni ile alkol ve eroin bağımlılıklarıdır. Özellikle az gelişmiş ülkelerde bu kişiler ruhsal bozukluklara ek olarak, ağır fiziksel rahatsızlıklar gösterirler Tedaviden yoksun olduklarından da ağır ve hızlı bir bedensel yıkım içinde genç yaşta ölürler. Endüstrileşme ile beraber toplum, evsizler grubunu tam bir "insan çöpluğu" olarak kullanmaya başlamaktadır. ABD'de Los Angeles'in güneyindeki Skid Rovv'dan geçen otobüsler buraya her gün bır ıkı duşkün kişi bırakır. Kış aylarında nüfusun ikiye katlandığı Skid Row bölgelinde asgari sağlık koşullarının bulunduğu evlerde yaşatılması programlanmıştır Ülkemiz için boyle bır proje duşünulduğünde, ele öncelıkle Istanbul'un alınması gerektiğini söylemeye hacet yoktur İstanbul'da evsizlerin en yoğun olduğu bölge Topkapı garajlar, sur dipleri, Dolapdere ve Taşlıtarla'dır Sorunun çözümündeki ılk adım, grubun buyümesıni engellemektir. Bunun için ailesıni yeni terkettniş bir kişinin mutlaka ailesıne geri donmesı sağlansinde devamlı kalan yedi bin kişi vardır. malıdır. Eğer hasta bır sure evsız kalırsa Bunların % 80ı erkek, % 10'u kadın, % alt kültür içinde kendine asosyal davranış 10'u da çocuktur Çocuklar genellikle evlilık kalıpları edınmekte ve aılenın tekrar onu dışı ilişkinin ürünüdürler ve sürekli olarak kabullenmesi güçleşmektedir Bir profescınsel tacıze uğramaktadırlar. yonellerden ve/veya gönüllülerden oluşEvsizlerin önemli bir kısmı kış aylarını muş grup aracılığı ile evsizlerin içine yenı geçirmek ıçin psıkıyatri hastanelerını kulkatılmış kişiler tespit edilmeli, eğer varsa lanmaktadırlar. Bunların ruhsal problemleri psikiyatrik problemleri olabıldiğince çözüya müzminleşmiştır ya da böyle olmasa bilüp ailesine gerıye donmesı sağlanmaya le hiçbir sosyal destek sıstemine sahıp olçalışılmalıdır Potansiyel evsiz denilebilemadıklan için müzminleşmeye adaydır cek risk altındaki kadın ve çocuklar için sıSosyal destek sisteminin yokluğu bu kişilerğınma evlerı kurulmalıdır Yangına hasde remisyon (lyilik) donemlerinin çok kısa sas bazı bölgelerde özel tedbirler surmesine neden olmakta ve kısa aralıklaralınmalıdır. Çunku yangınlar evsızleşme oranını çok arttırmaktadır. Bazı kişiler geçıcı olarak evsız kalmaktad'r Bu tür kişiler tespit edilıp bunların geçici olarak barındıkları yerler süreklı barınacak hale getirilebilir Risklı bölgelerın bır psikiyatrik harıtası çıkartılmalıdır Bölgedeki sağlık kuruluşlarında mevcut ekibe ek olarak bir psikiyatrist, bır sosyal çalışmacı ve en az bir tane de gönüllü kişi bulunması sağlanmalıdır. Psikiyatrist ve sosyal çalışmacı kesınlıkle istekli kişiler arasından seçilmelidir Çok düşkün durumdaki kişiler için sembolik olmayan bir maaş bağlanmalıdır. Polisle işbırliğı ve polisin eğitimi için bölEvsizler gelişmiş veya az gelişmiş her ülkere vardır ve toplumun ekonomik ve sosyal olarak en alt kesimini oluş karakolunda bır goge turular. Ülkemizde 50 bin evsiz kişi vardır ve önemli bir miktarı İstanbul'da yaşar nüllünün oturması sağlanabilir. Evsızlerle ilgili la hastaneye yatışları söz konusu olmaktapsikiyatri ekibi, öncelikle bölgedeki sağprojelerin yürütülmesi sırasında resmı kudır. Bu durum psikatri sözlüğüne "Dönen lık personelini eğitmeyi ve bir "ilişki kurruluşların çok isteksiz davrandıkları gözKapı Sendromu" adıyla geçmiştir Bu sayema servisi"aracılığı ile evsizlerin tedavi lenmiştir. O nedenle olabildiğince dernek de hastane yataklarının azımsanmayacak ekibine karşın var olan negatif tavrını devakıf ve gönüllü kuruluşlarla çılışmalıdır bir oranı bu kışılerce meşgul edilmekte ve ğıştırmiştir. Bölge taranmış, sahanın psiDiğer projelerden alınan önemli bir sodığer hastaların zamansız taburculuklarına kiyatrik atlası çıkartılmış ve her hastanın nuç da böyle bır projeye başlanmasında (premature discharge) neden olmaktadır. psikiyatrik tanısı ile ihtıyacı olan tedavi gecikilen her yılın, evsizler topluluğuna Bu durum bizim gibi psikiyatrik yatak sayısı belirlenmiştir. Ayrıca tam bir çökkünlük yeni katılmalar nedeniyle, projenin taDünya Sağlık Teşkilatı'nın önerdiği rakamiçindeki kişiler ayrılarak bunlara 250 domamlanmasında da fazladan bir beş yıla ların (%01) beş kat daha gerisinde (% 002) lar maaş bağlanmıştır. Bolgede psikiyatmal olduğudur olan ülkelerde, daha belırgindir rik stabilisazyon sağlandıktan sonra da *Doç. Or. Bakırköy Ruh ve Slnlr Hastaute yandan her dört kişiden birisinin uzun erimli olarak, hastaların gruplar halıklan Hastanesl. ruhsal hastalığının bulunduğu bu evsiz kişiler arasındaki ılişkılerden doğacak çocukların çok büyük oranda psikiatrik bır bozukluğa sahip olması beklenir. Sonuç olarak evsız kişiler topluluğunun, topluma sessizce psikiatrik hasta "süren" ve endüstrileşmenin hızlanması ile birlikte grup içinde kadınların oranıarttıkça bu surgunü hızlandıran bir grup olduğunu kabul edebilırız. Bugün Dünya'da psıkıyatrıde "deinstitutıonalization" yani yatak sayısının azaltılması politikası uygulanmaktadır Halbukı evsizler bu şekilde ve bu hızda psikiyatrik hasta ürettikçe bu polıtikanın uygulanması kolay olmayacaktır Işte bu noktada evsizleri bulunduğu ortam içinde ele alıp, şartlarını lyıleştirmek, içlerindeki psikiyatrik hastaların stabilizasyonunu sağlamak için Los Angeles'in Skid Row bölgesinde başlangıcı 1012 yıl gerıye gıden bir ruh sağlığı iyileştirme projesi uygulanmaktadır. Proje çerçevesinde, bölgeye gıden 3252