Katalog

BİLİMSEL YAY Üniversitelerin bilim haritaları Uluslararası dergilerde yayımlanan Türkiye kaynaklı bilimsel araştırmalar üzerine bir veri tabanı çalışması. 19801992 yılları arasındaki bilimsel yayınlarda en cok yayın yapan ilk beş kuruluş: Hacettepe, ODTÜ, Yıl Toplam Yayın Sayısı 360 344 350 395 436 485 1400 1200 1000 800 600 fTÜ, IÜ, AÜ. Ersin Yurtsever, Hasan Karaaslan* ır bilimsel araştırmanın sonucunda ' uretılen bılgının değerını ve topluma 'olan katkısını kısa zaman surecınde olçmek mumkun değıldır Bılhassa temel bılımler gıbı sonuçların teknolojık uygulamaya hemen donuşmedığı sahalarda bu tarz değerlendırmeler çok daha zordur Bununla beraber ana hatları ıle kabul goren bır olçek, uluslararası platformda yapılan bilimsel yayınlardır Çalışmanın sonunda elde edılen bılgıler bır makaleye dönuşturulerek yayımlanması ıçın bır bilimsel dergıye sunulur Bu dergı de o alanda kendını kanıtlamış uzmanların gerek çalışmanın orıjınallığı ve gerekse de uluslararası bılıme yapması olası katkısı konusunda verdıklerı raporlar doğrultusunda makaleyı kabul eder veya gerı çevırır Kımlığı saklı olan bu bır veya bırden fazla uzmanın objektıf değerlendırmelerı hata yapma olasılıklarını gozardı etmeden çalışmanın hıç olmazsa belırlı bır duzeyın uzerınde olduğunu gosterır Bu nedenle red oranı yuksek, seçıcı ve saygın dergilerde yayın yapabılmek zor olmasına rağmen, pek çok akademık değerlendırmelerde ana krıter olarak kullanılmaktadır (1,2) 'Uluslararası duzeyde bılıme katkı"dır Maalesef yurtıçınde unıversıteler tarafından yayımlanan dergılerın çoğu aıle sırketlerı halınde çalışmaktadır Kısıtlı bır çevre ıçerısınde değerlendırılen ve çok dar bır kapsamda dağıtımı yapılabılen bu dergilerde yayımlanan çalışmalar arasında değerlı olanlarına da rastlanmakta ıse de genelde bilimsel duzey konusunda olumlu bır goruş bıldırmek fazla lyımserlık olacaktır Turkıye'de bılımle uğraşan ınsanların sayısı bellı olduğuna gore bu kadar dergıyı besleyecek sayıda kalıtelı çalışmanın olamayacağı açıktır Bu durumda takıp edılmesı gereken polıtıka, her dalda tek bır dergınjn olması ve bunun TUBİTAK veya bilimsel dernekler gıbı unıversıteler dışı kurumlar tarafından hazırlanmasıdır Buna rağmen gerçekleşen resım ıse, akademık atamalarda yayın koşulunun aranması nedenı ıle aıle dergılerıne olan rağbetın artması ve cıddı yayın polıtıkası ızlemeye çalışan dergılere destek olunmamasıdır Yurtıçınde yayımlanan dergıler ıstenen duzeye ulaşmadıkça bılım adamlarımız çalışmalarını yurtdışındakı dergılere yollamakta ve oluşan kalıtesız yayınkalıtesız dergı kısır dongusunun kırılması da gıttıkçe zorlaşmaktadır Bu sorunun çok uzak olmayan bır gelecekte çozulmesı dıleğımız olmakla 1980 1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 515 597 707 811 929 1072 1360 400 200 0 £ £ Şekil: 1 Yıllara göre yayınlann dağılımı beraber, şu anda Turkıye de pozıtıf bılımlerın durumu konusunda yaptığımız çalışmayı bu "uluslararası duzey" tanımına uyduğu ongorulen dergıler uzerınden gerçekleştırdık lanmalan (her ne kadar Anglosakson e lune ağırlık verıyorlar ıse de) ve ulkele bılımdekı sıralanmalarında belırleyıcı f tor olarak kabul edılmelerı nedenı ıle de çalışmamızı bu ındekslerden SCI u rınde gerçekleştırdık Bilgiye ulaşmanın yolu "Bılgı toplumu son zamanlarda çok sık kullanılan bır ıfade olmuştur Bu kavramın bır ogesını de bılgıye artık daha çabuk ulaşabılmek oluşturmaktadır Yayımlanan bilimsel dergılerın sayısının hızla artması ve bunların hepsının takıbının zorlaşması, verı tabanlarının yardımı ıle ıstenen bılgıye sıstematık bır şekılde erışebılme ıhtıyacını ortaya çıkarmıştır Bu amaçla pek çok ındeks oluşturulmuştur ve bu ındeksler tarafından belırlı dallardakı dergıler taranmakta ve araştırmacılara sunulmaktadır Bu sahada çalışmaların hemen hemen en koklulerınden bırını 'Institute lor Scientiflc Information" ISI gerçekleştırmektedır Bu enstıtu tarafından yayımlanan "Science Cltation" (SC), "Social Science Cltatlon" (SSC) ve "Arts and HumaniUes" (AHI) ındekslerı pozıtıf bılımler (Temel Bılımler, Muhendıslık ve Sağlık Bılımlerı) ıle sosyal bılımlerdekı saygın dergılerı taramaktadır Bu saygın dergılerın seçımınde, konunun uzmanları tarafından belırtılen goruşler bu dergılerdekı yayınlara yapılan atıflar ve en son olarak duzenlı olarak basılma faktorlerı rol oynamaktadır (3,4) Bu şekılde seçılen dergılerın, hakıkaten alanlarındakı en ust duzeydekı dergılerın tamamını kapsayıp kapsamadığı gerek Turkıye'de ve gerekse yurtdışında çeşıtlı tartışmalara konu olmaktadır Bununla beraber tarafsız bır kuruluş tarafından hazır 19801992 verileri Bu çalışmada DCI tarafından kaynah larak gosterılen ve adresınde Turkıye'd bır kuruluş gosterılen yayınlar ele alınn tır Bu ındeks temel bılımler, muhendı ve sağlık bılımlerındekı dergılerı kap makta olup, sosyal bılımlerı taramamal dır Daha oncekı yıllarda bu verı taban basılı kopyaları veya bılgısayar bağlar ıle (pahalı da olsa) ulaşılabılmekte ıdı Bızım verı tabanını oluşturan yayır SCI nın CDROM versıyonundan çıkarılı olup 19801992 yılları arasını kapsamal dır Bu senelere aıt yayın sayıları konus da daha once yapılmış olan çalışmalar bazı tutarsızlıklar gorulmektedır (5) farklılıkların ana nedenı CDROM lara yıtların gecıkmelı olarak aktarılması Boylelıkle tek bır yıla aıt CD'den elde ı len toplam sayılar, bır oncekı yıldan t yayınları kapsadığı gıbı, sene sonlarıı basılmış olan yayınları da ıçermemekte Bu çalışmadakı verıler TUBİTAK ta ODTU'de ıkı ayrı takım CDROM uzerın alınmıştır ve tek bır verı tabanı altında ı landığı ıçın bahsedılen hatalardan arınr tır Buna rağmen hâlâ rakamların bırb tutmamaları, CD ve onlıne verı tabanla da bazı farklılıkların olduğunu gosterrr tedır Bununla beraber oluşturduğur verı tabanının Turkıyede bılımın gelışır ve bulunduğu yerı saptamamızda ye Dergilerimiz ne kadar ciddi? Yıl 1980 1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 3498 Bu değerlendırmede anahtar kelıme Bilim, Mühendislik 207 211 225 253 268 286 328 363 383 484 502 564 666 Yıl 1980 1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 Sağlık 153 133 125 142 168 199 187 234 324 327 427 508 694 Şekil 2. Yıllara göre yayınlann dağılımı