Katalog

DEN İZ Bİ Y O L O J İ S İ Akdeniz'in bu "kırmızı ağacı" nasıl ve neyle beslenip büyüyor? Çcviri: Erol Yetişen ı ercandan söz açıldığı zaman, taşllaşmış bir ağaçtan çıkıyormuş gibi Igörünen küçük kalker dallar akla gelir. Akdeniz'de bulunan Corallium rubrium çok eskiden beri bilinir. Bu kırmızı mercan, biçimlendirip par'atılarak mücevher yapımında kullanılır. Biyologlar için ise yalnızca mereanın iskeleti söz konusudur. Zira her mercan dalında eksiksiz bir hayvan kolonisi yaşar: Bunlar poliplerdir. Her polip, sekiz tane kolla kuşatılmış olan bir ağzın açıldığı küçük bir torbadan oluşur Polipler, kanallarla birbirine bağlanmış boşlukların içinde büzülebılirler ve koloni, iskeletin tüm yuzeyini kaplayan bir tür kabuğun iç kısmına yerleşmıştır. Bu iskeletin yüzeyi, ufacık kalsıyum yumruları ile örülüdür. Bunlara skleritler denir. Polipler ne ile beslenir, iskeleti kaplayan bu kabuk nereden doğar ve bu iskeleti nasıl gelişir? Mercan iskeletinin dokusu hf\kkında, hâlâ çok az şey bilinmektedir. Kendi başına hiçbir polibe ait olmayıp kolonideki tüm canlılar tarafından ortaklaşa oluşturuluyor ve bunların birbirleriyle temas etmesini sağlıyor gibi görünüyor. Buna karşılık araştırmacılar, son yıllarda, iskeletin büyüme şeklinin anlaşılması konusunda ilerleme kaydettiler. Referans olarak alınan ıncelemeler, şu varsayımı Kırmızı merca ileri sürer: Mercanın kabuğu tarafından emilen deniz suyundaki kalsiyum, daha sonra birbirinden yapışmak üzere iskeletin eksenine doğru giden ve sklerit denilen küçük yumruları oluşturur. Orsay Üniversitesi'nden Aniece Lavvniczak, özel mikroskoplar kullanarak sklelritler ve iskeletin mineral yapılarının birbirinden farklı olduğunu kanıtladı: Isketinki fıbröz (lif şeklinde) iken skleritlerin yapısı lamellerdir (levha şeklinde) Daha önceleri de Monaco'daki Avrupa Okyanus Gözlemevi'nden MarieChristıne Grillo, skleritler ve iskeletin çevresinde, görevleri, deniz suyundaki kalsiyumu çekmek olan hücreler bulmuştu. Mercanın kabuğu, tek bir hücre dokusundan (ektoderm) oluşmaz. İskeleti, ikinci bir epitelyum kaplar. öyleyse kalker iskelet, tüm yüzeyine dağılmış özel hüc Mücevher mercanı, bir hayvan kolonisinin kalker iskeletidir. Bu hayvanların her biri, sekiz kolla çevrelenen bir ağzın açıldığı polip denilen küçük bir torbadır. Bu omurgasız canlılar, denizde dalgalanırlar ve sudan çıkarılınca ö'lürler. İskeleti soymak için hrçalamak yeterlidir. Araştırmacılar iskeletin yalnızca kalsiyumdan oluşmayıp organik maddeler de içerdiğinden kuşkulanıyorlardı Kemikler, dişler veya kabuklu deniz hayvanlarının, organik moleküller ve minerallerden çok reler sayesinde büyüyordu. Skleritlerin rolü ise hala aydınlatılabilmiş değildir ustalıkla amalgam oluşturmaları da bu şekildedir. Monaco Gözlemevi'nde araştırmacı olan Denis Allemand, iskeletin, mineral kısmının asetik asit içinde çözünmesinden sonra, toplam ağırhğının % 0.51 ini oluşturan ve lonksiyonu henüz belırlenmemiş olan organik bir tortunun geriye kaldığinı göstermeyi başardı Mercan nasıl beslenir? Eskiden, su içinde süspansiyon halinde bulunan organik maddeleri obsorbe etmekle yetindiği düşünülürdü. Fakat elektronik mikroskop, bu fikri kökünden değiştirıyor: Besinin yakaianması, pasifliğine bağlı olmamalıdır Gerçekte, polibiiı ağzını çevreleyen sekiz kolun herbirinden bir sürü küçük kirpıkleri olan minik parmaklar bir asalak mi? Mercanların, organik maddeleri emerek beslendikleh saptandı biliniyordu. Elektronik mikroskopla, polipin ağzının çevresinde yer alan sekiz kolun (Büyük resim) her birinde yumru biçimli birçok panmak (küçük resim) olduğu gö'rüldü. Bunlar, sivri gözlemler, bu esBu hücrelerden oluşan çok sayıda küçük kirpikler içerir. Bu hücrelere snidosist denir. Deniz rarengiz varlıklar hakanası gibi hayvanlarda da bulunan bu sivri hücreler besini "avlama"ya yarar. Mercandaki kında bildiklerimize önemli katkılar yapgö'revleri de böyle mi? Bu bilmece, kirpik biçimli hücrelerin işlevi araştırılırken maktadır. çJzülebilecek. 22676