Katalog

29 EYLÜL 2021 ÇARŞAMBA DİZİ 9 Pandeminin yükünü de üstlenen milyonlarca kişinin ana gündem maddesi geçim sıkıntısı İNSANLAR UMUTSUZ 1991 deneyimi ve Son 5 yılda Türkiye’de yoksul sayısı 18 milyonu geç- Derin Yoksulluk Ağı’nın araştırmasına göre gıdaya ula- HDP’nin tutum ti. Tüketici Hakları Derneği’ne göre ise 16 milyon aç, şamayan ailelerin sayısı pandemi ile patladı. Bebekle- 50 milyon yoksul var. Kişi başı gelir 2013 yılında 12 re mama, bez bulunamadı. Beyaz yakalı çalışanlar yani belgesi! 4 bin 500 dolar iken bugün 8 bin 500 dolara düştü. 4 plaza emekçileri ise yeni dönemin yeni yoksulları oldu. ürt sorununun Meclis’te çözü- mü tartışması bizi, ister istemez K1991’de Erdal İnönü’nün liderli- ğindeki SHP’nin, “Meclis’te tüm Türkiye temsil edilmeli” ilkesi çerçevesinde bu- günkü HDP’nin kökünü oluşturan HEP’le yaptığı seçim işbirliğine götürdü. O dönem de HEP’in seçime katılma- ması için bir dizi “yasal” oyun oynan- dı. İnönü, bu oyunu bozmak için ciddi bir risk aldı. Parti içindeki eleştirileri de gö- ze alarak işbirliğine gitti. Bunun oy kay- bettirebileceği görülüyordu. Ancak İnö- nü, “Meclis’te temsili” her şeyin önüne aldı. 20 Ekim’de yapılan seçimlerde ara- illi gelirimiz TL olarak yaklaşık larında Leyla Zana, Hatip Dicle ve Ah- 11 kat, asgari ücret ise 16 kat met Türk’ün de olduğu 18 HEP köken- “Marttı...” Cumhurbaşkanı Recep li milletvekili Meclis’e girdi. 1987’de yüz- Tayyip Erdoğan, geçen hafta Beştepe’de iş- de 24.7, 1989’da yüzde 28.6 oy alan çilerle buluşma programındaki konuşma- SHP, 20 Ekim 1991 seçimlerinde yüzde sında bu sözlerle çalışanların gelir seviye- 20.7 oy aldı. Özellikle Karadeniz ve Ege Bölgesi’nde ciddi oy kaybı yaşandı. 74 sini katbekat yükselttiklerini açıklıyordu. ilin 44’ünden hiç milletvekili çıkaramadı. Oysa son 5 yılda Türkiye’de yoksul sayısı Seçimin ardından daha Meclis’te ye- TÜİK’in rakamlarıyla bile 18 milyonu geçti. min etme töreninde Leyla Zana ile baş- Dünya Bankası’na göre günlük 5.5 doların layan gerilim ne yazık ki tırmandı. Deva- altında gelire sahip mutlak yoksulların sa- mı HEP’li milletvekilerinin polis zoruyla yısı 2020 sonunda 10 milyon. Tüketici Hak- Meclis’ten çıkarıldığı bir süreç oldu. ları Derneği’nin TÜİK ve Türk-İş verileriyle Keşke o deneyim heba edilmeseydi. yaptığı araştırmaya göre ise Türkiye’de 16 HHH milyon aç, 50 milyon yoksul var. Ayrı bir yazı konusu olabilecek, bun- Türkiye, tarihinin en zor ekonomik kriz- dan tam 30 yıl önceki durumu anımsat- lerinden birini yaşıyor. 2013’den bugü- mamızın nedeni, bugünkü tartışmalara ne kişi başı gelir 12 bin 500 dolardan 8 bin giriş yapmak! 500 dolara düştü, 4 bin dolar uçtu. Derin- Bütün sorunların Meclis’te çözülme- YOKSULLUK DERINLEŞTI si ne yazık ki terörden beslenen pek leşen yoksullukta aileler bebeklere mama, çok kesimin işine gelmiyor. Bu durum- bez bulamıyor. Dün yayımladığımız bölüm- da “Meclis” diyenlerin en az onlar kadar de Türkiye’nin yoksullaşmasını ortaya ko- ÇOCUKLARA MAMA YOK akıllı, birikimli, kararlı olması gerekiyor. yan tüm istatistik verilerini yayınladık. Bugün HDP, Meclis’te temsil edilen Türkiye neden yoksullaştı? Bu yoksulluk bir parti olarak 30 yıllık Meclis birikimi- hayatın içinde insanları nasıl etkiliyor? nin ardından siyaset üretmeye çalışıyor. ürkiye uzun yıllardır biri- çeperlerinde yaşanan ve hâlâ ve bezi almakta zorlanıyor, yüz- Türkiye halkının hızlı yoksullaşmasında HDP’nin genel durumu şu: ken bir yoksullukla karşı yaşanmakta olan akıl almaz de 21’i hiç alamıyor. en önemli neden iktidarın öncelikleri oldu. - Tüm belediye başkanları tutuklanmış Tkarşıyayken üzerine bir de yoksulluğu şöyle anlatıyor: 4 Aileler 0-3 yaş çocuklarını İşte birkaç neden: ya da görevden alınmış. dünyayı krize sokan pandemi “Yoksulluk açlıkla mücadele- hazır çorba, şekerli su, pirinç 4 Kamu- özel işbirliği yoluyla yapılan şe- - Pek çok milletvekili tutuklanmış ya da geldi. Sokağa çıkma yasakları, ye dönüştü. Bu durum insanlar- lapası gibi besin değeri bu yaş hir hastaneleri, köprüler, havaalanları gi- Meclis’ten atılmış. duran hayat en çok gündelik iş- da depresif davranışlar geliştir- grubu için yeterli olmayan be- bi yüksek maliyetli yatırımlar. Bu projelere - Hakkında kapatma davası açılmış. lerde çalışan, zaten güvencesiz di. Anne ve babalar çocuklarına sinlerle beslemek zorunda kalı- Bu tablodaki bir parti, “Türkiye’de de- geçmesek de kullanmasak da talep garanti- olan yoksulları vurdu. Derinle- oyuncak değil gıda alamadı.” yor. Hanelerin yüzde 38,7’sin- mokrasi mücadelesi vermek istiyorum” sinin verilmesi. diyerek tutum belgesi yayımlıyorsa bunu şen yoksullukla işte o günlerde Ve o günlerde durumu sapta- de neredeyse her gün öğün at- 4 Kamu bankalarının yandaşa kasa gibi önemsemek gerekir. Görüşlerine katılıp tanıştırdı bizi kent yoksulluğu yabilmek için bir araştırma ya- lanıyor. kullandırılması. O çok övünülen büyümele- katılmamak ayrı konudur. rin ara malı ve hammadde ithalatı nedeniy- alanında çalışmalar ve araştır- pıyorlar. “Pandemi Döneminde Yoksulluğun yeniden tanım- Prof. Dr. Ahmet Taner Kışlalı, “Siya- le cari açığa yol açması... malar yapan Hacer Foggo. Derin Yoksulluk ve Hak- lanmasının gerektiğini söyle- set Bilimi” kitabında şöyle bir saptama 4 Emirle yönetilen ekonomide sık sık dö- “Derin Yoksulluk Ağı 18 lara Erişim Araştırma- yen Foggo, önemli bir vurgu yapar: viz artışı. Bunun da gıdadan imalata her sek- Mart 2020’de kuruldu. İlk sı.” İstanbul’da ika- yapıyor: “Yoksulluk artık bir Bir ülkenin en uzak kesimleri bile ülke törü zora sokup hayat pahalılığını patlatması. günler eğitim desteği için, met eden, düzenli haneye giren gelir üzerinden parlamentosundan bir şeyler beklemeli! 4 Milyonlarca göçmenle birlikte çalışma ayrımcılığa uğradıkları geliri olmayan, gün- ortaya çıkmıyor, depresyona Gerçek bütünlük o zaman sağlanır. hayatının bozulması. 2003 yılında işçile- HDP’nin 11 maddelik tutum belgesi ve için ya da danışmak için lük ve güvencesiz neden olan boyutu ve utanç du- rin yüzde 57.9’u sendikalıyken, 2021’de bu devamında açıkladığı seçim stratejisi si- arayanlar ilk kez gıda yok işlerde çalışan 103 rumu da tartışılmalı. Yoksullu- oranın yüzde 14.4’e gerilemesi. yasetteki sıcak sonbahara merhaba nite- diye aradılar” diye haneyle görüşüyor- ğu yeniden tanımlayıp var olan liği taşıyor. Bugün Türkiye ekonomisini israf ekono- anlatıyor pandemi- lar ve sonuçlar sosyal politikaların tartışılması Başta 30 yıl önceki deneyimden söz misi haline getiren, işsizliği patlatan, mali- nin getirdiği deği- çok çarpıcı: gerekiyor. Çocuklar büyük ha- ettik ama AKP’nin de 15 yılı aşan bir de- yet artışlarıyla enerjiden gıdaya tutulama- şimi. Ve o günden 4 Ailelerin yaller kuramıyor çünkü gelece- neyimi var. Hangi tutumun nasıl karşı- yan bir enflasyonun önünü açan politika- itibaren kentin en yüzde 74’ü be- ğini göremiyor. Bu devredilen lık bulduğunu biliyor. Seçimlerden önce ların neden olduğu yoksulluğu yaşayanlar- lüks semtlerinin bek maması yoksulluk.” ve seçimlerden sonra olmak üzere iki ay- dan manzaları vermek istedik... rı görüş geliştiren AKP, önündeki seçime Hacer Foggo de aynı mantıkla hazırlanıyor. Aynı şeyleri yaparak farklı bir sonuç el- ‘AILEME FAZLA YÜK de edemezsiniz. Plaza Eylem Platformu, salgında beyaz yakalıların yoksullaştığını söylüyor: Meclis’teki tüm partileri, o zeminin OLMAK ISTEMEDIM’ hakkını vermeye çağırıyoruz. HHH ürkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) ço- Herkes bir basamak aşağı indi HDP, eğer “Türkiye’nin partisiyim” di- Tcuk işçiliğine ilişkin rakamları son 10 yorsa ülkenin tüm sorunlarına kafa yorar- yılda sadece iki kere yayımladı. 2012 ve ken, şunu da unutmamalı: ürkiye ekonomisinde kriz yaşanırken delesi deneyimi zayıf. Dört yıldır zam al- ler küçülüyor. İş dünyası bıkkın ve mut- 2019 yılında yayımlanan verilerde düşüş Kürt sorununda da tüm siyasi partiler Tüzerine gelen pandemi çalışma haya- madan çalışan arkadaşlarımız var. Oysa suz insanlarla dolu. Acaba yarın işsiz ka- görülse de DİSK- Genel İş sendikası, ra- taraftır! tını sarstı. Karantina döneminde ofisler aldığı ücret sadece 4 bin TL” diyen Ha- lır mıyım? endişesi yaygın. Modern köle kamların gerçeklikten uzak olduğunu Eğer sorun sağlıklı, bütüncül bir zemin- boşalıp evden çalışma artınca çalışan- cıoğlu, karantina dönemine ilişkin yap- gibiler” değerlendirmesinde bulundu. ve asıl büyük artışın 2020 ile başladığını de tartışılmazsa daha bu sorun çözüleme- söylüyor. Sendikanın tahminlerine göre ların hakları da tırpan yedi. Şirketler kü- tıkları araştırmayı şöyle özetliyor: Beyaz yakalıların temel ihtiyaçları- den başka büyük sorunlar üretebilirsiniz. Türkiye’de 2 milyona yakın çocuk çalışı- çülürken beyaz yakalı diye tabir edilen n Hak ihlalleri arasında en sık yaşa- nı gidermek için alışveriş alışkanlıkları- Yukarıda bütün partilerin bu konu- yor. O çocuk işçilerden birisi olan Şahin bankacılar, finans uzmanları, grafiker- nanlar yüzde 28 oranıyla senelik izin- nı da terk ettiklerini ifade eden Foggo, da deneyimi oluştu dedik. MHP de de 16 yaşında. Şahin, birçok yaşıtıyla ay- ler, yazılımcılar gibi meslek grubu üye- den kullanmaya zorlama. Yüzde 26 ora- “Beyaz yakalılar derin yoksulluk yaşa- Öcalan’ın Türkiye’ye getirilmesinin ar- nı kaderi paylaşıyor. 13 yaşındayken “Te- lerinin sorunları da büyüyor. nıyla kısa çalışma ödeneği ile sigorta yan insanların gittiği marketlerden alış- dından yapılan 1999 seçimlerden son- şekkür Belgesi”ni birkaç puanla kaçıran Plaza Eylem Platformu’nun üyesi ve iş priminin düşmesi. veriş yapmaya başladılar. Kredi kartı ra hükümet ortağı olarak idamı kaldıran Şahin, ailesindeki yoksulluğu her alan- güvenliği uzmanı Pınar Hacıoğlu çalış- n Yemek haklarında kısıtlama da yüz- da artık sadece gıdaya yapılan harca- partiler arasında yer almıştı. O dönemin da hissettiğini söylüyor. Öyle ki “Oku- ma hayatında hak ihlallerinin çok art- de 22 gibi yüksek bir orana sahip. Kısıt- malar için kullanılıyor. Giyim yok, ara- belirleyici partilerinden biri olmuştu. lu neden bıraktın” sorusuna, “Aileme da- tığını belirterek emekçilerin uzun süre- lama süresince maaşlardan yüzde 29 ba alma hayali ortadan kalktı. İki yıl HDP, Türkiye’nin içindeki gelişmele- ha fazla yük olacağıma, destek olmak is- li çalışma saatleri ve mobbing nedeniy- oranında kesinti yapıldı. önce sahip olunan koşullar insanların rin yanı sıra çevremizde olup bitenleri de tedim” diyor. TÜİK’e göre de çocuk işçi- le ciddi psikolojik sorunlar yaşadığını Özellikle bankalarda işten çıkarmala- elinden alınıyor. Herkes bir basamak dikkatle izleyen bir parti. Çevremize ba- lerin yüzde 36’sı hanehalkının ekonomik belirtiyor. “Beyaz yakalıların hak müca- rın hızlandığını belirten Foggo, “Şirket- aşağıya indi” diyor. kınca da ortaya çıkan tabloyu şöyle yo- faaliyetine yardımcı olmak için çalışıyor. rumlayabiliriz: Kılavuzu ABD olanın ülkesi kandan kurtulmaz! Türkiye’de derin ve sürekli yoksullaşma 2010’da başladı ve 2016’dan sonra hızlandı Bu bağlamda yabancı güçlerin, Türkiye’nin iç barışına olumlu katkı yapa- mayacağını unutmamak gerekiyor. İdlib’in küçük bir Afganistan haline gel- diği dikkate alınırsa Türkiye’nin bir kom- Yalancı zenginlik ve kısır büyüme şusu Afganistan, bir komşusu AB. Bu uçurumun ortasında nasıl bir ülkede yaşayacağımıza hepimiz karar vereceğiz. editepe Üniversitesi öğretim görevli- değer kaybetmesinin arz şoku ile de bir- Ysi Prof. Dr. Veysel Ulusoy, Türkiye’nin leşmesiyle Türkiye tarihinde ilk defa YAPISAL REFORM GEREKLI yıllardır girdiği yoksullaşma girdabını uzun dönemli ve yapışkan bir kriz yaşan- yanlış ekonomi politikalarına bağlıyor. maya başlandığını da belirterek şöyle de- üm bu zorluklarda çıkış yolunun ya- rini ortadan kaldırmak için devletin baş- ‘Ne iş olursa olsun AKP’nin ilk yıllarında önce yalancı zengin- vam etti: Tpısal reformlar olduğunu defalarca ta tarımda olmak üzere en azından mali- lik, ardında da kısır büyüme ile arttığı sa- 4 Kriz öncesi ve sonrası bozulan dev- tekrarlayan ekonomistlerin çözüm yön- yet ortaklığı ile üretime tekrar dönmesi- yapmak zorundayım’ nılan refah seviyesinin maliyetinin piyasa- let bütçe değerleri daha toparlanmadan temlerine kulak verilmesi gerekirken, nin gerekliliğini vurgulamak faydalı olur. ları ve yurttaşı zor duruma dü- bunu duymazlıktan gelen bir tavır ile Verimli genç şirketleşmelerin yolunun 2020 yılında tecrübe ettiğimiz Covid-19 şürdüğünü belirtti. Ulusoy, karşılaşıldığını da ekleyen Ulusoy “Yapı- açılması ve komşularımızla ekin bir dış ile karşı karşıya geldik. Tüm makro ve oksulluğun bir diğer yüzü de şehrin so- sal anlamda atılacak bir çok adımın ya- ticaret yaklaşımı orta vadede ekonomik ülke ekonomisini 2010 yı- mikro değerlerinin dağınıklığı ile yakalan- Ykaklarına kurulan işçi pazarlarında görü- nında öncelikle yaşanan iki krizin etkile- gelişmenin anahtarları olacaktır” dedi. lından başlayarak şöyle dığımız bu ikinci kriz ile birlikte ekonomi- nüyor. Istanbul’da Çağlayan’da yol boyunca değerlendiriyor: de dengeler tamamen bozuldu ve ilk defa bekleyen insanlar var. Bir araba gelince ba- “Türkiye’de derin ve sü- Merkez Bankası rezervleri eksiye düştü. şında toplanılıyor ve günlük 150 TL’den baş- Emtia piyasasında fiyatların yükselmesi ile yatlar genel seviyesini hem de işsizliği iki rekli yoksullaşma temel enflasyonist baskının hissedilmesi belirsiz- hanenin üzerine taşıdı. Aslında 2010 ön- 4 2016 yılından bu yana reel olarak bü- lıyor pazarlık ama uzun süre işsiz kalınca 60- olarak 2010’ların başı yümeyen, sanayide bazı askeri yatırımlar 70 TL’ye çalıştıkları da oluyor. Haftanın bir- likle aynı döneme geldi. Devletin bütçesi- cesinde sadece bol ve ucuz döviz ile yoğ- itibarıyla başladı nin bozulması, girdi maliyetlerinin aşırı de- rulan ekonomide yaşanan “yalancı zengin- dışında bir sermaye oluşumu etkinliği gö- kaç günü demirci dükkânında kaynakçılık ve 2016’dan son- zükmeyen, istihdam yaratma kapasitesini yaptığını söyleyen bir işçi, “Kalan boş günle- recede dövize bağlı bir süreklilik arz etme- lik” ve kısır büyümeye ile arttığı sanılan re- ra da aşırı dere- si yanında Merkez Bankası’nın rezervlerin- fah seviyesinin maliyetini şu günlerde aşırı hemen hemen kaybeden bir ülke görünü- rimde de buraya geliyorum bazen iş çıkıyor. cede hissedil- mündeki Türkiye’de “günü kurtarmaya ça- Evde bekleyen iki çocuğum var, ne iş olursa deki erimenin sürekli hale gelmesi, yanlış derecede hissetmeye başladık.” Veysel Ulusoy meye başladı. ekonomi politikaları ile birleşince hem fi- Ulusoy özellikle 2018 krizi ve TL’nin lışan” bir politikasızlık oluştu. yapmak zorundayım” diyor.