Katalog

29 EYLÜL 2021 ÇARŞAMBA EKONOMİ ekonomi@cumhuriyet.com.tr 11 CUMHURİYET 24 AYAR DOLAR AVRO STERLİN FAİZ BORSA ALTIN ALTIN 8.8550 10.3400 12.0060 18.18 1383.77 3337.43 495.54 4 kuruş 3 kuruş 15 kuruş Sabit 7.97 puan 23.93 lira 2.52 lira Kavcıoğlu, Türkiye’deki artan gıda fiyatları için küresel ekonomiye yüklendi Fiyat artışları geçici Zorunlu karşılık uygulaması Merkez Bankası Başkanı Şahap Kavcıoğlu, fiyat artışlarının erkez bankalarının (MB), genel- küresel olduğunu öne sürerek emtia fiyatlarının gerilemesi ile de para politikası araçlarını belirle- fiyat artışlarının salgın öncesine döneceğini savundu. Mme, uygulama bağımsızlığı, yetki- leri vardır. Para politikasının üç ana ara- ürkiye Cumhuriyet Merkez Ban- makta yetersiz kalması arz yönlü ilave cı; (i) zorunlu karşılık, (ii) reeskont -iskon- to- kredisi, (iii) açık piyasa işlemleridir. Ge- kası Başkanı Şahap Kavcıoğlu, unsurlara işaret ediyor” dedi. lişmiş ekonomiler, 2007-8 krizi sonrası var- TTürkiye’nin gıda fiyatlarının en çok Kavcıoğlu’ndan bazı başlıklar şöyle: lık alım programını da araçlara eklemişler- arttığı ülkeler arasında bulunduğunu ve 4 Bu unsurlar, önümüzdeki dönem- dir. MB’ler, araç seçer ve kullanırken, ara- bazı ürünlerde tarihsel ortalamaların çok de ülkemizde de enflasyonu düşürü- cın etkilerinin ölçülebilmesi, öngörülebilme- üstüne çıktığını belirterek “Fiyat artışları cü yönde etki edecek. Son dönemde be- si, kontrol edilebilmesi gibi niteliklerinin ol- masını göz önünde tutarlar. Araç, özellikle- talep kompozisyonundaki normalleşme, lirli ürünlerdeki fiyat artışları tarihsel ri, artı ve eksileri bilinmeden, etkileri öngö- arz kısıtlarının hafiflemesi ve baz etkile- ortalamalarının oldukça üzerine çıktı. rülmeden kullanılmamalıdır. rinin devreden çıkmasıyla gerileme kay- Ağustostaki yıllık fiyat artışlarının son Zorunlu karşılık (Z/K), bankaların, finans dedecek. Bu unsurlar, önümüzdeki dö- 10 yıldaki ortalama fiyat artışlarının 3-4 kurumlarının, mevduat ve benzeri kaynak- nemde ülkemizde de enflasyonu düşürü- katına ulaştığını görüyoruz. larının (yükümlülüklerinin) belli bir bölümü- nü, zorunlu olarak MB’lerine nakden ya cü yönde etki edecektir” dedi. 4 Bunun bir sebebi, salgına bağlı em- FATURA YÜKSEK da hesaben yatırmalarıdır. Z/K kapsamı- İstanbul’da düzenlenen “Finansın Ge- tia fiyatlarındaki artışlar ve arz kısıtları İşyeri stopaj indirimi ile nı, oranını, yatırılma süresini, faiz uygula- leceği” toplantısında konuşan Kavcıoğ- gibi gelişmeler olsa da bu unsurlar tek 3.6 MİLYAR TL masını, iadesini MB düzenler. Z/K uygu- lu, enflasyonun yükselmesinde başlıca başlarına bazı artışları açıklamakta ye- Sigara ve alkolde artırılmayan vergilerle lamasıyla; (i) finans kesimine güveni artır- 10.8 MİLYAR TL ma, (ii) ekonominin likiditesini ayarlama, etmenlerden birinin artan emtia fiyatla- terli olmayabiliyor. Araçlarda ÖTV indirimi ile (iii) para arzını kontrol, (iv) banka kredilerini rı olduğunu vurguladı. Kavcıoğlu, emtia 4 Fiyatlama davranışlarının, normal- 340 MİLYON TL ayarlama, yönlendirme, (v) bankaların var- fiyatlarındaki artışa paralel olarak, üre- leşme hız kazandıkça önümüzde- lık yapısını etkileme, (vi) finans kesiminde TL cinsi ürünlerde gelir vergisi indirimiyle timin hızla artan talebe aynı hızda ki dönemde yeniden salgın öncesi 17 MİLYAR TL MB’nin etkinliğini artırma amaçlanır. Baş- cevap verememesi nedeniyle oluşan haline yakınsayacağını değerlen- langıçta Z/K güven artırıcı amacıyla kulla- nılmış iken, günümüzde ekonominin likidi- arz kısıtlarının da fiyatların yüksel- diriyoruz. tesini ayarlama, kredileri kontrol, yönlen- mesinde etkili olduğunu belirterek 4 Rezervlerdeki iyileşme öngö- Enflasyonla mücadele için dirme, piyasa faiz oranını etkileme ama- “Ülkemizde de geçmiş dönemler- rülerimiz ile uyumlu seyrediyor. cıyla kullanılmaktadır. MB’ler, ekonomi- de üretici enflasyonunda- 120 milyar dolara çıktı. Normal- nin likiditesini daraltmayı, kredi artış hızını 103 milyar TL kaybettik ki gelişmeleri kur ve emtia leşme sürecinin sağlıklı şekil- yavaşlatmayı, piyasa faiz oranının yüksel- 630 mesini amaçlıyorsa, Z/K oranını yükseltir- fiyatları ile büyük ölçüde de devamı için Merkez Ban- azine ve Maliye Bakanlığı, 25.2 milyar TL vergi gelirinden ler. Z/K oranının değişmesi bankaların liki- açıklarken, son dönemde kası bundan sonra da ge- Hbugün açıkladığı Kamu Ma- vazgeçilmiş olacaktır. Ayrıca iş- ditesini, varlık yapılarını, parasal büyüklük- liyesi Raporu’nda enflasyonla yeri kiraları üzerindeki gelir ver- bu iki belirleyicinin üre- rekli politika adımlarını leri etkileyerek ekonomiye yansır. MB, Z/K Şahap Kavcıoğlu mücadelenin faturası ortaya çık- gisi stopaj oranının yüzde 20’den tici enflasyonunu açıkla- atacaktır. oranını yükselttiğinde sıkı, daraltıcı; indir- tı. Enflasyonla mücadele kap- yüzde 10’a indirilmesi ile 3.6 mil- diğinde de genişletici para politikası izle- samında alınan vergi tedbirleri- yar TL gelir kaybı oluşmuştur. yeceği iletisini kamuya verir. Oran değişi- DOLARİZASYON PROBLEM BANKALARA SERMAYE nin sıralandığı raporda, toplam- 4 Tütün mamullerinde uy- minin beyan -bildirim- etkisi de vardır. Zorunlu karşılık oranının değişmesi- da 102.6 milyar TL’lik kamu ge- gulanan ÖTV vergi oranı yüz- TL GÜVEN KAZANMALI YETERLİLİĞİ VURGUSU nin ekonomiye etkisini, bankaların tepki- lirinden vazgeçildiği bildirildi. de 67’den yüzde 63’e indirildi. si, Z/K yükümlülüklerinin finansman şekli Bakanlık, 2021 yıl sonunda enf- Bu uygulamalar ile 2021 yılı için önemli ölçüde belirler. Bankalar; Z/K yü- oplantıya Hazine ve Maliye Bakanı Lüt- lasyonun orta vadeli programda sigarada 8.8 milyar TL, alkol- inansın Geleceği Zirvesi’nde konuşan Tür- kümlülüklerini, likidite fazlalarını yatırarak, Tfi Elvan yerine katılan bakan yardımcı- Fkiye Bankalar Birliği (TBB) Yönetim Kuru- öngörüldüğü üzere yüzde 16.2 lü içeceklerde 2 milyar TL KDV finansal varlıklarını satarak, reeskont kre- sı Şakir Ercan Gül, finansal piyasaları son olmasının beklendiğini hatırlattı. ve ÖTV nedeniyle gelir kaybı he- lu Başkanı Alpaslan Çakar, sermaye yeterli- disi kullanarak, kredilerini azaltarak, yurt- dönemde etkileyen iki konunun öne çıktı- liğinin sürdürülmesi için özkaynakların kre- Raporda vazgeçilen vergi tutar- saplanmaktadır. dışı bankalara borçlanarak yerine getire- ğını belirterek şunları söyledi: ları şöyle sıralandı: 4 Motorlu araçlarda ÖTV di artışını dengeleyecek düzeyde artırılma- bilirler. Bu finansman şekillerinin, ekono- “Ekonominin dengesi popülizme kur- sı gerektiğini kaydetti. Çakar, orta vade- 4 Eşel-mobil sistemi uygula- eşiklerinin güncellenmesi ile yı- miye etkisi çok farklıdır. ban edilemeyecek kadar önemli, hem ge- ması sonucunda sadece 2021 lın kalanında yaklaşık 340 mil- Bankalar; Z/K yükümlülüklerini, likidite li programda makro dengelerin sağlıklı ola- fazlalarını -aşkın likiditelerini- aktararak, re- lir hem gider açısından dengeyi sağla- rak kurulması ve büyümenin desteklenme- yılı için toplamda 46 milyar yon TL gelir kaybı oluşacağı tah- eskont kredisi kullanarak APİ ile finansal mak zorundayız. Bu yılı yüzde 3.5 bütçe TL’lik KDV ve ÖTV gelirinden fe- min edilmektedir. sine verilen öneme işaret ederek “Bu çerçe- varlık satışı yoluyla yerine getirmeleri se- açığı hedefinin altında bir rakamda ka- vede beklentimiz; büyümenin sürdürülmesi, ragat edilmektedir. 4 TL cinsinden yatırımların naryolarında, kredi ve mevduat hacmi, pa- patmayı arzuluyoruz. Gelişigüzel harca- 4 Salgınla mücadele kapsa- teşvik edilmesi amacıyla TL cin- kamunun borçlanma ihtiyacının düşürülmesi rasal büyüklüklerinin tutarı değişmediğin- ma yapmama, kurumların harcamaları- ve özel sektöre daha fazla kaynak bırakılma- mında belirli sektörlerde geçi- si ürünlere yönelik gelir vergisi den, çarpan etkisi sürece girmediğinden, nı optimum seviyede tutma çabamız var. ci vergi indirimleri yapılması fi- tevkifat oranlarında indirim ya- sı, enflasyon üzerindeki baskının hafifleme- Z/K oranının yükseltilmesinin etkisi çok sı- Dolarizasyon önemli bir problem, seviye- si, büyümeye katkıda iç ve dış talep denge- yat düzeyini de aşağı yönlü etki- pılarak 2021 yılının ilk dokuz ayı nırlı kalır. Bu seçeneklerde, dolanımda- sini azaltmamız gerekiyor. TL’ye güveni lemiştir. Bu düzenlemelerle 2021 için 17 milyar TL gelirden vazge- sinin kurulması, cari dengenin finanse edile- ki para ile bankaların likit varlıklarının topla- artıracak adımlar atmamız gerekiyor.” bilir düzeyde tutulması şeklindedir” dedi. yılının ilk dokuz ayı için toplam çilmiş olacaktır. mından oluşan rezerv para (parasal taban); dolanımdaki para ile vadesiz mevduat- tan oluşan dar tanımlı para arzı (M1), vade- li mevduatı da içeren geniş tanımlı para ar- Tez-Koop-İş, fiyat artışlarının uygulanan politikalardan kaynaklandığını söyledi zı (M2) tutarları değişmez. Bankaların var- lık yapısı değişerek, likiditelerinin azalma- sı, ancak gelecekte kredi talebi artışı olma- sı halinde fonlanmasını zorlaştırır. Bankalar, finansal varlıklarını kamuya, gerçek kişilere, firmalara satarak, Z/K yü- ‘Zincir’e sendika desteği kümlülüklerini yerine getirmeleri halinde; ka- munun, bankalardaki mevduatlarını azalta- rak finansal varlık almaları halinde, ekono- ükümetin fahiş fiyat artışı mide M1 ve M2 sembollü para arzı azalır, Hyaptıkları gerekçesi ile dene- mevduat azalışı ile çarpan etkisi de sürece YÜZDE 51 ARTTI girerek parasal daralmayı şiddetlendirir, kre- time aldığı zincir marketlere sen- di hacmi daralır, piyasa faiz haddi yükselir. dika sahip çıktı. Gıda fiyatların- Bankalar, kredilerini azaltarak Z/K yüküm- Yurttaş tatili da yüksek artışın nedenlerini zin- lülüklerini yerine getirdiklerinde, Z/K oranı- cir marketlere yüklemenin, ekono- nın yükseltilmesinin etkileri ekonomide daha kartlarla yaptı mi bilimine aykırı olduğunu vur- derinden duyulur. Parasal daralma, kredi ve mevduat hacimlerinin daralması, piyasa fa- gulayan Tez-Koop-İş Sendikası Ge- ankalararası Kart Merkezi’ne iz oranlarının yükselmesi daha büyük boyut- B(BKM) göre ağustos ayın- nel Başkanı Haydar Özdemiroğlu, lara ulaşır. Bankalar, yurtdışı borçlanma yo- da kartlı ödeme tutarı, geçen yı- “Marketlerdeki fiyatlar hayat pa- luyla Z/K yükümlülüklerini yerine getirmele- lın aynı dönemine göre yüzde halılığının nedeni değil, bir sonu- ri halinde bankaların kur riski artar, yabancı 51 artışla 154 milyar TL’ye ulaş- Özdemiroğlu, fiyat artışlarının para pozisyonları bozulur. Z/K, sonuçta dış cudur. Sendikal örgütlenmenin ol- tı. Bu tutarın 125 milyar TL’si kre- zincir marketlerden değil, borç artışıyla fonlanmış olur. duğu marketlerde, kayıt dışı çalış- yanlış ekonomi politikalarından Zorunlu karşılık oranının değişmesinin et- di kartları ile yapılırken 26.3 mil- ma olmadığı gibi kayıt dışı fiyat- kaynaklandığını söyledi. kenliğinin, bankaların yükümlülüklerini ye- yar TL’sinde banka kartları, 2.3 landırma da olmaz, olamaz” dedi. rine getirme kaynağına bağlı olması, tüm milyar TL’sinde ise ön ödeme- Özdemiroğlu, yaptığı yazılı açık- bankaları aynı şekilde etkilememesi, etkisi- li kartlar kullanıldı. Kartlı ödeme- yonlarca insanın derin yoksulluk artışların nedenini zincir marketle- nin kısa sürede görülememesi, çok sık de- lamada, ekonomik krizin etkileri- lerde, 2021 yılının ağustos ayın- ğiştirilememesi, düzeltilememesi gibi sa- duvarları arasında bırakıldığı ger- re yüklemek, toplumsal algı ve şart- da geçen yılın aynı dönemine gö- nin, toplumsal yaşamın tüm alan- kıncaları nedeniyle Z/K’nin para politika- çeğini de yansıtmıyor” dedi. İkti- lanma yaratmaya yönelik denetle- re havayollarında yüzde 126, se- larında kendini ağır biçimde gös- sı aracı olarak kullanılmasının önemi gide- darın zincir marketleri hedef al- me girişimleriyle sorunların çözü- yahat acentelerinde yüzde 114 ve termeye başladığını belirtirken, rek azalmaktadır. Az sayıda da olsa, Z/K’yi konaklamada ise yüzde 107 artış masına ilişkin ise şunları söyledi: lebileceğini sanmak, ekonomi bili- araç olarak kullanmayan ülkeler olduğu gi- “Döviz fiyatlarının sürekli tırman- yaşandı. l Ekonomi Servisi bi, birçok ülke de 2007-8 krizi sonrası ban- “Türkiye’nin yaşadığı ekonomik minin gerçeklerine tümüyle aykı- dığı, art arda zamların yapıldı- kaları kredi vermeye özendirmek için Z/K kriz ortamının sonuçlarının ağırlı- rı. Marketlerdeki fiyatlar hayat pa- ğı ülkemizde TÜİK’in yayımladığı oranını indirmiştir. Avrupa Merkez Bankası, ENFLASYON YÜZDE 17.3 ğı giderek daha da artarken gıda fi- halılığının nedeni değil, bir sonucu- veriler, ekonomik gerçekleri yan- Z/K oranını yüzde 1 olarak uygulamaktadır. Bir araç kullanılırken, çeşitli senaryola- sıtmakta yetersiz kaldığı gibi mil- yatlarında yaşanan yüksek oranlı dur.” l ANKARA/Cumhuriyet S&P, büyüme ra göre etkileri öngörülmeli, irdelenmeli, di- ğer araçlarla da tutarlı bir şekilde destek- lenmelidir. TCMB’nin Z/K oranını yükseltir- tahminini yükseltti ken, politika faizini indirmesi tam bir çeliş- Yüksek döviz kurunu kullanarak ihracata yönelmek için DMR’yi tercih etti luslararası kredi derecelen- ki, tutarsızlık örneğidir. Z/K oranının sürekli yükseltilmesiyle, MB’nin bankalar kanalıyla Udirme kuruluşu Standard & mevduat toplar hale gelmesi, döviz yüküm- Poor’s’un (S&P), “Avrupa, Orta lülüğünün de iç yükümlülük oluşu, izlenen Doğu ve Afrika (EMEA) Bölgesi Re-Pie, Simit Sarayı’na ortak oldu politikanın diğer sakıncalarıdır. 2021 yılı 4. çeyrek raporunda, TCMB, amacının istikrar sağlama ol- Türkiye’nin 2021 yılı için eko- e-Pie Portföy’ün Perakende Giri- avantajına çevirerek ihracata yöne- masına karşın, tutarsız kararlarıyla istik- nomik büyüme tahmininin yüz- rarsızlığı artırmakta, ekonomik krizi derin- Rşim Sermayesi Yatırım Fonu, Simit lecek bir şirkete yatırım yapmayı he- ESNAF SÜRE İSTİYOR de 6.1’den 8.6’ya yükseltildiğini leştirmektedir. TCMB yönetimi, ekonomi- Sarayı’nın üretim şirketi DMR Unlu Ma- deflediklerini söyleyen Re-Pie Yöne- bildirdi. 2022 yılı için ise ekono- ergi borcu yapılandırma başvuru de en tehlikeli riskin yönetim riski olduğu müller AŞ’nin yüzde 30’unu satın al- tim Kurulu Başkanı Dr. M. Emre Çamlı- mik büyüme beklentisinin yüz- Vsüresinde son günlere gelinirken savının kanıtı olmaktadır. dı. “Markalı ürün ihracatı” yapan şirket bel, DMR’nin bu hedefe uygun olduğu- de 3.3 seviyesinde olduğu kay- Türkiye Esnaf ve Sanatkârları Kon- arayışında 12 şirket arasından seçilen nu belirtti. 2021 yılını bütçenin üzerin- dedildi. Raporda, Türkiye’de enf- federasyonu (TESK) Genel Başka- DMR, yeni yatırımla 960 milyon TL de- de ciroyla kapatacaklarını ifade eden lasyonun 2021 yılında yüzde nı Bendevi Palandöken, sürenin uza- Trakya Üniversitesi, Gıda ğerlemeye ulaştı. DMR, aldığı kaynakla DMR Genel Müdürü Caner Bayıralan tılmasını istedi. Palandöken, “Devle- 17.3, 2022 yılında ise yüzde 12 Mühendisliği Bölümü’nden almış ikinci bir fabrika kurarak Simit Sarayı ise “Yüzde 60 ihracat hedefiyle dünya- timizin borçların tamamını tahsil ede- seviyesinde gerçekleşmesinin mağazaları dışındaki kanallara yarı piş- ya geleneksel lezzetlerimizi yerel modi- olduğum geçici mezuniyet belgemi bilmesi için başvuru süresi yıl sonuna öngörüldüğüne dikkat çekildi. miş ürün imalatı ve satışı yaparken ih- fikasyonlarla sunacağız. Dünyada ürü- kadar uzatılmalı, taksit ödemeleri ge- kaybettim. Hükümsüzdür. l Ekonomi Servisi racata da ağırlık vereceğini duyurdu. nümüz girmedik ev bırakmayacağız” lecek yıl başlamalı” dedi. YASİN COŞKUN Döviz kurlarındaki artışı rekabet dedi. l Ekonomi Servisi