Katalog

29 EYLÜL 2021 ÇARŞAMBA [email protected] 10 EKONOMİ Ekmek, hayvansal ürünler, bakliyat, hububat ve bitkisel yağlarda yeni zamlar kapıda Gıdada zam kaçınılmaz KAZAKİSTAN İÇİN TGDF BAŞKANI ŞEMSI KOPUZ: Kuraklık nedeniyle ülkemizin birçok bölgesinde, çok sayıda üründe rekolte TAV, 300 milyon olumsuz etkilendi. Adı konmasa da bu ciddi bir kriz, üretimde endişe verici bir açık var. dolar kredi aldı vrupa İmar ve Kalkınma Bankası sından şikâyet ederken, üreticiler A(EBRD), TAV Havalimanları liderliğin- de maliyetlerinin artması sorunuy- deki bir konsorsiyumun Kazakistan’ın la karşı karşıya. Temelde pahalı ha- en büyük şehri Almatı’daki havalima- le gelen, üretimin maliyetidir. Üreti- nındaki iyileştirmeleri finanse etmek min sürdürülebilmesi için, maliyet- için 300 milyon dolar kredi aldığını teki bu artışların kısmen de olsa fi- açıkladı. EBRD ve Dünya Bankası’nın bir yatlara yansıması kaçınılmazdır. kolu olan Uluslararası Finans Kurumu, Buna özellikle hammaddede dışa projenin 780 milyon dolarlık toplam bağımlı olduğumuz sektörlerde (bit- maliyetine 150’şer milyon dolar katkı- da bulundu. TAV Havalimanları, Almatı kisel yağ vb.) döviz kurlarında yaşa- Havalimanı’nı bu yıl devralmış ve kapa- nan sert dalgalanmaların yol açtığı ürkiye Gıda ve İçecek Sana- sitesini ikiye katlayacağını açıklamıştı. olumsuzlukları da ekleyebiliriz. yi Dernekleri Federasyonu l Ekonomi Servisi n Yüzde 45’i aşan bir ÜFE söz ko- T(TGDF) Başkanı Şemsi Kopuz, nusu. Siz maliyetlerinizin ne ka- Şemsi Kopuz üretim maliyetlerinde yüksek seyir darını fiyatlara yansıttınız? Yakın FARKINDALIK GÜNÜ devam ettiği takdirde, fiyat artışları- zamanda, yeni bir zam söz konu- nın kaçınılmaz olacağını söyledi. su mu? Yıllık gıda israfı Kopuz, kuraklığın rekoltede dü- Yurtiçi üretici fiyat endeksi (Yİ- şüşlere yol açtığı hububat, bakliyat ÜFE) ağustos ayı itibarıyla yıllık 1 trilyon dolar ve yem bitkileri kaynaklı olarak ek- ÇIFTÇILIĞI BIRAKIYORLAR yüzde 45.52 gibi gerçekten yüksek mek fiyatlarında, hayvansal ürünler- bir seviyeye ulaştı. Gıda ürünlerinde Eylül’ün Küresel Gıda Kaybı ve İsra- de, bakliyatta, dövizdeki değişimler- 29fı Farkındalık Günü’nde Türkiye’deki üretici fiyatları yıllık yüzde 39.20, n Türkiye’de tarım alanları son yıl- n Birkaç yıl önce hazırladığınız ik- den olumsuz etkilenen bitkisel yağ- gıda israfına dikkat çeken Fazla Gıda Kuru- içeceklerde yıllık bazda yüzde 19.50 larda ciddi anlamda betonlaştı. Ne lim değişikliği ve sürdürülebilirlik ra- da fiyatların dalgalanmasının kaçı- cu Ortağı Olcay Silahlı, israfı önlemek için diyeceksiniz? porunuz vardı. Onu güncellediniz mi? artış kaydedildi. nılmaz olduğunu vurguladı. Şemsi görüştükleri çoğu firmanın israfın farkın- Arazilerin tarım dışı amaçlarla kulla- 2017’de yayımladığımız raporda Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) ise Kopuz ile gıda sanayisini, zamları ve da bile olmadığını söyledi. Türkiye’nin, kişi nıma açılması, maalesef sektörde ya- Türkiye’yi ve dünyayı etkilemesi muh- ağustosta aylık yüzde 1.12 artarken, sorunları konuştuk. başına düşen yıllık gıda atığı miktarı olan şanan önemli sorunlardan birisi. Pan- temel iklim değişikliği temelli riskleri yıllık artış yüzde 19.25’e yüksel- n Tüketici, pandemi başladığın- 93 kilogram ile israf konusunda ilk sıralar- demi, tarım ve gıdanın öneminin altını ele almıştık. di. Gıda ve alkolsüz içecekler grubu, dan beri gıdada fahiş fiyatlardan da gelen ülkelerden biri olduğunu belirten bir kez daha kalın hatlarla çizse de bu Ne yazık ki bu raporda sözü edilen yüzde 29 oranıyla yıllık bazda en Silahlı, “Görüştüğümüz firmaların ve tüke- şikâyetçi. Fiyat artışlarının ana alanda açıkçası ciddi bir yol alınabile- riskler halen geçerli, aradan geçen yüksek artışın gerçekleştiği ana har- ticilerin israf konusunda ilk tepkisi ‘Bizde nedeni nedir? ceğini düşünmüyorum. dört yıllık sürede, bu sorunların aşıl- israf olmaz!’ şeklinde oluyor. cama grubu oldu. Ve maalesef yıllık Tarımsal üretimle yeterli gelir elde ması için gerekli efor, küresel olarak İnsanlığı hazırlıksız yakalayan Co- Ancak detaya indiğimizde, rakamlara gıda enflasyonunda, 28 ayın en yük- edemeyen arazi sahipleri daha yüksek yeterince sarf edilmedi. Sel felaket- vid-19 pandemisi, küresel olarak bü- baktığımızda ciddi bir israfla karşılaşıyo- gelir elde etme talebi, çiftçiliğin terk lerini, yüksek hava sıcaklıklarını, aşırı sek seviyesini gördük. yük kayıplara yol açtı. Küresel eko- ruz. Dolayısıyla israf bilinçli bir şekilde de- edilmesi, büyük şehirlere göç ve miras kuraklığı, mevsimlerin değiştiğini ar- Ağustos 2020’den Ağustos 2021’e nomide geçen yıl ortalama yüzde 4.3 ğil, farkında olmamaktan, takip edeme- hukuku kaynaklı da araziler bölünüyor. tık herkes bizzat görüyor. İklim deği- küçülmeye neden olan pandemi, sa- üretici fiyatları gıdada yüzde 39.20, mekten kaynaklanıyor” dedi. Yıllık gıda is- Bugün tarım arazilerinin amaç dışı kul- şikliği kaynaklı sıkıntılar üretime yan- içeceklerde yüzde 19.50 gibi yük- dece gıdayı değil, tüm sektörleri zo- rafının değerinin yaklaşık 1 trilyon dolara lanımının yanı sıra işletme ölçeğindeki sıyor, üretimin maliyeti artarken ürün ra soktu. Ülkeler pandeminin ne öl- sek oranlarda artış gösterirken, gıda denk geldiğini de sözlerine ekleyen Silah- küçüklük de büyük bir sorundur. miktarı azalıyor. ve alkolsüz içeceklerde tüketici enf- çüde ve ne kadar süreyle etkili ola- lı, bu israfın yüzde 60’ının küçük adımlarla cağının bilinmezliğiyle kendi ihti- lasyonu yüzde 19.25 olarak gerçek- engellenebilir durumda olduğunu hatırlattı. artışlarını fiyatlarına yansıtmamaya lığın rekoltede düşüşlere yol açtı- leşmiş durumda. Bu da gıda ve içe- yaçlarına öncelik verip stoklara yük- çalışan şirketler, bir noktaya kadar ğı hububat, bakliyat ve yem bitkile- lenirken, temel emtialara ulaşmak cek sanayi şirketlerinin, maliyet ar- İHRACATTA BEŞİNCİ bu baskıya dayanmaktadır. Bu yük- ri kaynaklı olarak ekmek fiyatların- tışlarını aynı oranda fiyatlarına yan- da daha pahalı hale geldi. Pandemiy- sek seyir devam ettiği takdirde, fiyat da, hayvansal ürünlerde, bakliyat- le, ürün tedariki hem pahalı hale sıtmadığını, maliyetin bir kısmını Yatak üreticisine artışları kaçınılmaz olacaktır. ta; diğer yandan küresel piyasalar- üstlendiğini ortaya koyuyor. Merkez geldi hem de tedarikini zora soktu. n Hangi ürünler zamlanacak? daki gelişmelere bağlı olarak döviz Kullanılan hammadde başta olmak Bankası, enflasyona ilişkin aylık de- dernek daveti Hangi ürün gruplarında zamla- kurlarındaki değişimlerden olum- ğerlendirmelerinde her seferinde, üzere girdi maliyetlerindeki artış, gı- rın olacağında girdi maliyetlerin- suz etkilenen bitkisel yağda fiyatla- da fiyatlarında yaşanan artışın baş- tüketici enflasyonu üzerinde üretici luslararası Yatak Endüstrisi Derneği deki seyir belirleyici olacak. Yine rın dalgalanmasının kaçınılmaz ol- enflasyonu kaynaklı baskılara dik- lıca sebebini oluşturdu. Yani tüketi- U(IBIA), Birleşik Fuar Yapım AŞ yetkilile- de 2021’e damgasını vuran kurak- duğunu söylemek yanlış olmaz. ciler raftaki ürün fiyatlarının artma- kat çekmekte. Gerçekten de maliyet ri ve sanayicilerin katılımı ile istişare top- lantısı düzenlendi. Resmi istatiklere gö- re dünyada yatak sektörünün 2020 yılın- da 31 milyar dolar hacme sahip olduğu- n 2021’i sektör nasıl nu söyleyen Uluslararası Yatak Endüstrisi kapatır? 2022 beklentile- Derneği Başkanı Osman Güler, Türkiye’nin Adı konmayan ciddi kriz riniz nelerdir? ise dünyada 14. sırada yer aldığını belirt- Önümüzdeki süreçte eko- ti. Dünyada bu pazardan en büyük pay- nomide iç ve dış kaynaklı n Bu yıl ciddi kuraklıkla kar- uraklıktan olumsuz etkilendi. Ma- etkilendi. Adı konmasa da bu ciddi da Çin, Amerika, Hindistan, Polonya, yeni bir kriz tablosu yaşan- şı karşıyayız. Bu özellikle hangi nisa, Denizli, Uşak’ta üreticiler ku- bir kriz, üretimde endişe verici bir Brezilya’nın yer aldığını söyleyen Güler, mazsa, 2021’de genel eko- ürün rekoltelerini etkileyecek? raklık nedeniyle yüzde 30-60 ora- açık var. “Türkiye, ihracatta 255 milyon dolar ile nomiye paralel olarak sek- dünyada 5. sırada yer alıyor” dedi. Güler Kuraklığın etkilerini hububat- nında rekolte kaybı yaşandığını bil- törde yüzde 7-8 büyüme İthalatla çözülmez şöyle konuştu: “Bu kadar büyük bir sektö- ta, yem bitkilerinde, ayçiçeği baş- dirdi. ABD Tarım Bakanlığı, mayıs- beklenebilir. rün çeşitli platformlarda temsil edilmeme- n Bazı ürünlerde gümrük vergi- ta olmak üzere yağlı tohum üreti- ta azalan yağışlar nedeniyle büyük Sektör, yıl sonunda 20 si düşünülemez. Yılbaşına kadar ülkemiz- si yılbaşına kadar sıfırlandı. Bu mindeki azalmayla derinde hisse- bir kuraklık yaşandığını, kuraklı- milyar dolara ulaşan bir ih- de faaliyet gösteren tüm firmaları çatımız bahsettiğiniz açığa çare olur mu? diyoruz. Ziraat odalarına göre ku- ğın arpa ve buğday üretimi etkile- racat rakamı ile dış tica- altına almayı hedefliyoruz.” Gümrüksüz ithalat yoluyla bu açık raklık nedeniyle bu yıl Güney- diği belirtildi. Raporda, Türkiye’nin rette fazla vermeye devam kapatılmaya çalışılırken, küresel öl- doğu Anadolu’da yüzde 80’e va- 11.5 milyon ton buğday, 2.75 mil- edecek. Bu olumlu beklenti- leri zora sokabilecek başlık- çekte söz konusu emtia fiyatların- ran kayıplar söz konusu oldu. Ege yon ton arpa ithal edeceği tahmin ları ise Merkez Bankası’nın daki artışların yansıması da kaçı- Bölgesi’nde üretilen tütün de k edildi. Kuraklık nedeniyle ülke- Eylül Ayı Piyasa Katılımcıla- nılmaz olmakta; bu da nihai ürün fi- mizin birçok bölgesinde, çok sayı- rı Anketi sonuçlarında yatlarını doğrudan etkilemektedir. da üründe rekolte yüzde 16.74’e yükse- Şu unutulmamalıdır: İthalatla ürün TEK YOL ÜRETIM olumsuz min zorladığı koşullara len enflasyon ve 8.92 fiyatlarının aşağı çekilmesi değil, TL düzeyinde oluşan uygun şekilde planlamak ve n Gıda sanayisinin şu anda en hammadde tedarikinde yaşanan zor- uygulamaya koymak zorundayız. Bu- döviz kuru beklen- can yakıcı sorunları nelerdir? luklar, girdi maliyetlerinde yaşa- nun yolu da kamu öncülüğünde tüm pay- tilerinin gerçek- Sanayinin en temel hammaddesi olan tarım ORAN YÜZDE 14.5 nan artışlarla gıda fiyatlarının daşların el ele vererek hızlıca, planlı yol almasın- leşmesini kö- ürünlerinin, zamanında, yerinde ve uygun fiyatla dan geçiyor. daha fazla artmasının önüne tüleşme tedariki için tarımsal üretim döngüsünün kırılmadan İşletmeler yapay Nihayetinde, Covid-19 pandemisi gibi beklenmeyen du- devamı şarttır. geçilmesi asıl hedeftir. Bu olarak rumlara hazırlıklı olmanın tek yolu, üretim, üretim, üretim- sıra- Sektör bugüne kadar olduğu gibi; tarımla, üretici, yetiştiri- yönüyle ithalat kalıcı de- dir. Tüketicinin ihtiyaç duyduğu gıdaların zamanında ve uy- ci ile aynı gemide olduğunun bilincindedir ve varlığının ancak laya- ğil, dönemsel bir çözüm zekâda geri kaldı gun fiyatla karşılanması için tarımsal üretimden başlayarak te- bu şekilde güvence altında olduğunu bilerek adımlar atmakta- bili- olarak üretimin alter- darik zincirinin kesintisiz işlemesi kamu politikalarında öncelik ol- dır. Artık daha fazla hissettiğimiz küresel iklim değişikliğinin so- IPA Gelecek Araştırması: İşlet- riz. natif olamaz, olmama- malı. Tarım ve gıdada üretimin devamlılığı ve tüketicinin korun- nuçları, tarım ve gıda üretimini tehdit etmektedir. “Amelerde Yapay Zekâ Algısı” isim- lıdır. ması için destek ve teşvikler, doğru bir planlamayla kullanılmalı. Bugün, hem de hiç geç kalmadan tarımsal üretim desenini ikli- li bir araştırma gerçekleştirdiklerini be- lirten Yapay Zekâ Politikaları Derneği (AIPA) Başkanı Zafer Küçükşabanoğlu, Türkiye’deki işletmelerin yalnızca yüzde 14.5’inin şu an yapay zekâ teknolojisini Artan maliyetler 2022 ilk çeyreğinde tüketiciye yansıyacak kullandığını söyledi. Küçükşabanoğlu, KÜRESEL PETROL TALEBİ “Uluslararası birçok analizde 2030 yılı- na kadar yapay zekânın dünyada 15.7 2045’te günlük 352 trilyon dolar ekonomik hacim yarataca- Giyime yüzde 30 zam geliyor ğına vurgu yapılıyor” dedi. milyon varil olacak mtia ve navlun fiyatlarındaki küresel göre, 2015 yılı değeri “100” olarak kabul etrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü’nün Eartış, her alanda olduğu gibi hazırgi- edildiğinde sektörün kârlılığında 2015’e 3 DANIŞMANLA GÖRÜŞÜYOR P(OPEC) 2045 yılına kadar küresel eko- yimde de maliyet artışlarına sebep ol- göre yüzde 35 gerileme söz konusu. Bu nomi, enerji ve petrol talebi ile arzına iliş- du. Türkiye Giyim Sanayicileri Derne- oran, ihracat yapan firmalarda biraz da- Penti, halka kin orta ve uzun vadeli tahminlerini içe- ği (TGSD) tarafından sektörün görünü- ha düşük seyrederken, iç piyasaya çalı- ren “2021 Dünya Petrol Görünümü” rapo- müne ilişkin düzenlenen toplantıda ko- şan firmalarda ise daha yüksek. ru yayımlandı. Rapora göre Covid-19 salgı- nuşan TGSD Eşbaşkanı Ramazan Kaya, arzı planlıyor Eximbank talebi nının etkili olduğu geçen yıl günlük 275.4 bu maliyet artışlarının nihai tüketiciye merikalı özel sermaye fonu Carlyle’ın milyon varil petrol eşdeğeri seviyesinde 2022’de yansıyacağını söyledi. Pamuk fiyatlarında bir yılda yüzde 50 Aazınlık ortak olduğu iç giyim üreticisi olan küresel enerji talebi, 2045’te günlük Emtia fiyatlarının 1.5 yıl önceye göre artış olduğunu söyleyen TGSD Eşbaşka- Penti’nin Borsa İstanbul’da halka arzı de- 352 milyon varil petrol eşdeğerine ulaşa- yüzde 50-60, navlun maliyetlerinin ise nı Sanem Dikmen ise “Bu, kur etkisin- ğerlendiriliyor. Penti Giyim halka arz süre- Kârlılıkta önemli bir düşüş yaşadık- cak. Yine rapora göre Ekonomik İşbirliği 4-5 kat arttığını söyleyen Kaya, “Tüketi- den bağımsız olarak sadece döviz ba- larını da söyleyen Kaya, kurdaki dalga- cini yönetmesi için üç finansal danışman ve Kalkınma Örgütü (OECD) dışı ülkelerin ci, perakendede fiyat artışlarını 2022 ilk zında yaşadığımız artış. Ucuz maliyet- kurum ile görüşme halinde. Şirketin ser- lanma sebebiyle ciddi sıkıntılar yaşa- enerji talebi ise 2045’e kadar günlük 76.5 çeyrekte daha fazla hissedecek. li kredi endüstrinin devamlılığı için ge- dıklarını aktardı. Toplantıda, pandemide mayesinin ne kadarını halka arz edece- milyon varil petrol eşdeğeri artışla 250 reklilik arz ediyor” diye konuştu. Sektö- ği ise henüz belirlenmedi. Penti’ye 2012 Kârlılık yüzde 35 düştü Türkiye’ye yönelen siparişlerin de etki- milyon varile yükselecek ve küresel birin- rün düşük faizli krediye erişimine imkân siyle geçen yıl 17 milyar dolar olan sek- yılında yatırım yapan Carlyle’in yüzde 30 cil enerji talebinin yüzde 70’inden fazlasını Emtia, navlun fiyatlarındaki artışı sağlanması gerektiğini vurgulayan Dik- hissesini azaltmak istediği konuşulurken tör ihracatının bu yıl 19.5-20 milyar do- oluşturacak. Söz konusu büyümede, Asya, ve yıl sonu itibarıyla asgari ücrete ge- men, hammadde maliyetlerindeki artış lara ulaşması beklendiği belirtildi. Ancak kalan yüzde 70 hisse, kurucu Kariyo aile- Afrika ve Ortadoğu’daki nüfus artışı ve bü- lecek zammı da dikkate aldığımızda nedeniyle ortaya çıkan finansman ihti- sine ait. l Ekonomi Servisi gelirlerdeki artış firmaların kârlılığına yüyen ekonomiler rol oynayacak. yüzde 20-30’lara varan fiyat artışları yacı için Eximbank’ın devreye girmesi yansımıyor. Hazırgiyim kârlılık endeksine göreceğiz” dedi. gerektiğini söyledi. YÜZDE 7-8 BÜYÜME ÖNGÖRÜSÜ