Katalog

26 EYLÜL 2021 PAZAR EKONOMİ [email protected] 9 İğneden ipliğe yeni zam dalgası kapıda. Asgari ücretli her ay 7 dolar fakirleşiyor ‘Asgari’ 65 dolar eridi Fahiş fiyatlar mı dediniz? 10 milyonu aşkın asgari ücretlinin maaşı yılbaşından ünümüzün yeni tartışma ya da tar- bu yana sürekli eriyor. Dolar bazında rakam bugün 318 2 bin 927 lira tışılması istenen konusu artık “fa- Dört kişilik bir ailenin dolara indi. Bu rakam son 14 yılın en düşük seviyesi. Ghiş fiyatlar”. Her yönüyle kırılgan, 2021 yılı ağustos ayı her yönüyle şaşırtıcı bir sürecin tecrübe açlık sınırı öviz kuru yükseldikçe dar kuru 7.37 TL iken, asgari ücretlinin edildiği bir durum bu. Karar vericilerin, bi- gelirli de yoksullaşıyor. maaşı 383 dolara denk geliyordu. raz da topluma farklı bir sinyal verme ama- cıyla, siyasetin ekonomik dengeleri sarsa- DÖzellikle asgari ücretle çalı- Geçen hafta Merkez Bankası’nın fa- 2013 Y cak bir uygulama özelliğine sahip bir ça- şan 10 milyon emekçi, TL’nin do- izi 1 puan indirmesiyle asgari ücre- Asgari ücretin dolar bası açıkçası. lar karşısında yılba- tin dolar karşısında düşüşü ise zir- karşılığının (451 dolar) Ekonomik literatürde, rekabet yapısı- şından bu yana yüzde ve yaptı. Asgari ücret, doların 8.88 en yüksek olduğu yıl na göre devletin ekonomideki dengelerin 30’dan fazla değer kay- TL’yi aşmasıyla dolar karşısında 9 bozulmasıyla seçeceği müdahale yönte- betmesiyle daha fazla ayda 65 dolar eridi. mi ayrıntılı olarak incelenmiştir. Dahası, bir ülkenin içinde bulunduğu duruma göre de sıkıntı yaşamaya başla- Oysa 2008 yılındaki ekonomik ŞEHRİBAN mikro ve makro kapsamda tanımlanmıştır. dı. Artan enflasyonun krizde dolar kuru 1.17 TL iken 503 KIRAÇ Ekonominin siyasetten arındırılmış yapı- da etkisiyle maaşı her liralık asgari ücret 429 dolara denk sında bunların bazıları sektörel işleyişin dü- gün eriyen asgari ücretlinin ayak- geliyordu. Aradan geçen zaman- zenlemesiyle, bazıları ise makro dengele- ta kalma mücadelesi her geçen da asgari ücretli 111 dolarını kay- rin “en iyileştirmesi” amacıyla ortam bulur. gün zorlaşıyor. betti. Asgari ücret 2019’da 369 do- Eğer karar vericiler, bu süreci görmez veya görmezlikten gelirse, dağılan düzeni lar, 2018’de ise 426 dolar ediyordu. temizlemek için de günümüzde marketleri ‘Açlık’ın gerisinde Türkiye’de asgari ücret civarında 10 denetleme gibi olağan olmayan bir uygu- Türkiye’de halen 2 bin 826 lira milyona yakın kişi çalışıyor. DİSK- lama çabasına girerler. olarak uygulanan asgari ücret, bu- AR verilerine göre 3.3 milyon iş- Tam anlamıyla ekonomik şaşkınlık bu. gün sadece 318 dolar ediyor. Bu çi (bütün ücretli çalışanların yüzde Ekonomik inat ile ortaya çıkan şaşkın- miktar dolar bazında son 14 yılın 17’si), asgari ücretin altında bir üc- lık tadında hem de; düzensiz, plansız, da- 17 Milyon kişi ğınık ve kişiye tabi özellikleriyle... Çokça en düşük seviyesi. Yılbaşında dolar retle geçimini sağlıyor. Sosyal yardımlarla da görüntüyü kurtarmaya dayalı özelliği ile Asgari ücretin yarısından daha az ayakta kalma halk tarafından alaycı bir ifade ile karşıla- mücadelesi veren ücretle çalışan işçi sayısı 1 milyona Yüzde 33.4’ü nan bir türden. kişi sayısı yakın. Türk-İş’in Ağustos 2021 veri- Denetleme denilen uygulamanın da şe- lerinde, dört kişilik bir ailenin sağ- vergiye gidiyor kil şartı vardır. Bir soruşturma niteliğinde çoğu zaman gizli yapılır, raporlanır ve var- lıklı, dengeli ve yeterli beslenebil- sa cezası tebliğ edilir. Bizdeki önce suçlu rüt asgari ücretin dolaylı- rı Merkezi’nin (BİSAM) hesaplaması- ta 4 bin 358 lira, şeftalide 4 bin 213 mesi için yapması gereken aylık gı- ilanı ve sonrasında da unutulan bir özelli- Bdolaysız vergi ve kesintile- na göre asgari ücretli, 2020 Ağustos lira, tavukta 3 bin 812 lira, ayçiçeği da harcaması tutarı yani açlık sınırı ğe sahip olandan sanki... rini dikkate aldığımızda yüzde ayına kıyasla gıda karşısında alım yağında 3 bin 714 lira. 2 bin 927 TL olarak hesaplandı. Bu Başta TÜİK olmak üzere birkaç kamu 33.4’ü vergi ve kesintilere gidi- gücünü reel olarak yüzde 6.2 kaybet- Yoksullaşan, işini kaybeden mil- miktar, asgari ücreti de solladı. kurumunun günün sonunda çoğu (süper) yor. İşçinin eline (asgari geçim ti. Örneğin salatalık fiyatlarında ya- yonlarca yurttaşı doğalgazdan gıda- marketten satış ve fiyat verilerini aldığı- indirimi) brüt asgari ücretin sa- Gıda fiyatı zirvede şanan artış karşısında alım gücünü ya, elektrikten akaryakıta her ka- nı hepimiz biliyoruz. Fahiş fiyat kavramının dece yüzde 66.6’sı net harca- eşik noktasını, hepimizin açıkça bildiği bir TÜİK rakamlarına göre, ağus- yaklaşık yarı yarıya yitiren asgari lemde fiyat artışları bekliyor. Bu- nabilir gelir olarak geçiyor. İş- sinyal sistemiyle, veriyi alan kurum tarafın- ücretlinin, geliri ile geçen seneki ka- gün Türkiye’de 17 milyon kişi sos- tos ayında gıda fiyatlarındaki artış çi, 365 günün 122 günü, vergi ve dan belirlenmesi yerine sanki suçlularmış yüzde 29.8 oldu. Birleşik Metal İş- dar salatalık alabilmesi için ücreti 5 yal yardımlarla ayakta kalma müca- kesintiler için çalışıyor. gibi marketleri denetlemek oldukça garip bin 314 lira olmalı. Bu tutar, kabak- delesi veriyor. çileri Sendikası Sınıf Araştırmala- bir uygulama olmuyor mu sizce de? Birinin, bir kurumun en azından bir açık- lama yapması gerekmiyor mu bu konu- da... HHH Ticaret Bakanlığı, çok mağazalı büyük marketlerde özel denetim başlattı Doğal olarak tüm yaşananlar tam bir çe- lişki yumağı... Nasıl olmasın ki! Hem yıllık tüketici enflasyonunu yüzde 19.25 olarak açıklayacaksın hem de fahiş ‘Zincirler’e müfettiş atandı fiyatlar kavramından bahsedeceksin. Bir fiyatın fahiş fiyat grubuna girmesi için yıl- BANKA TAHMİNLERİ lık fiyat artışının sanırım yüzde 40’lardan umhurbaşkanı Tayyip pazedeki ürünlerde fahiş fiyat ar- aşağı olmaması gerekiyor. Bu yaklaşımla Perakende Yasası CErdoğan’ın artan enflasyonla tışı yapılıp yapılmadığının tes- acaba enflasyon oranı gerçekten de yüz- Merkez’in faiz ilgili olarak zincir marketleri suç- piti için Ticaret Bakanı Mehmet de 40’ların üstünde mi sorusunu herkes Meclis’ten geçMeli ama herkes soruyor. Bununla da kalmıyor, lamasıyla başlayan tartışma, dün Muş’un talimatıyla ticaret müfet- indirimi sürecek yaşıyorlar aslında bu enflasyonu. Ticaret Bakanlığı’nın yeni adımıy- tişleri görevlendirildiği kaydedil- ürkiye Esnaf ve Sanatkârları Çelişkinin diğer kolu ise ÜFE ile TÜFE errill Lynch ve JP Morgan, la farklı bir aşamaya evrildi. di. Açıklamada şu vurgu öne çıktı: TKonfederasyonu (TESK) Genel oranları arasındaki farkın ekonomik an- MMerkez Bankası’nın faiz indi- Ticaret Bakanlığı, yazılı bir açık- “Bakanlık olarak, serbest rekabe- Başkanı Bendevi Palandöken, Pe- lamından geliyor. İlki, üretici fiyat endek- rimini değerlendiren raporlar ya- lama yaparak son dönemde temel te ve piyasa koşullarına aykırı ha- rakende Ticaretin Düzenlenmesi sindeki yıllık değişimi ifade eden kısmı. yımladı. İki kuruluş da Merkez gıda ve ihtiyaç maddelerinde fahiş reket ederek tüketicilerin mağdu- Hakkında Kanunda Değişiklik Ya- Bu, şu an yüzde 45’leri aşmış bir durum- Bankası’nın faiz indirimlerini sür- pılmasına Dair Kanun Teklifi’nin bir da. Verilen enflasyon oranlarına göre üre- fiyat artışları olduğuna ilişkin va- riyetine neden olanlarla mücade- dürmesini beklediklerini belirtti. tici kendi üstündeki maliyetin zaten yarı- an önce Meclis’ten geçmesini bek- tandaşlar tarafından bakanlığa ile- lemizi sürdürmekte ve bu konuda Merrill Lynch, 2021’in geri kalan sından azını tüketiciye yansıtabilmekte- lediklerini bildirdi. tilen başvuru ve şikâyetlerin dik- yasal çerçevede her türlü tedbiri döneminde 150 baz puanlık, JP dir. Durum bu iken fahiş fiyatlar derken Yazılı açıklama yapan ve zincir kate alındığını, ticaret il müdür- almakta kararlıyız.” Morgan ise 100 baz puanlık faiz ne anlamamız gerektiği konusunda kafalar marketlerin kuralsız açılmalarının indirimi bekliyor. Ayrıca JP Mor- lüklerince 81 ilde fahiş fiyat artışı Hatırlanacağı gibi geçen haf- oldukça karışık. önüne geçen bu yasa teklifinin ya- gan, 2021 sonu enflasyon ön- yapılıp yapılmadığına ve Fiyat Eti- ta ABD’nin New York kentinde- Denetim uygulamalarına göre bunun salaşmasını isteyen Palandöken, görüsünü yüzde 15.5’ten yüzde tam tersi söz konusu. Yani üretici tüm keti Yönetmeliği’ne aykırılıkların ki Türkevi’nin açılışında değer- “Ticari hayatta yaşanan kuralsızlık- 16.7’ye yükseltti. maliyet ve elde edeceği kâr oranlarını tü- olup olmadığına ilişkin denetimle- lendirmelerde bulunan Erdoğan, lar esnafımızın gelişmesini olum- Goldman Sachs da TCMB’nin keticiye tam olarak ve kısa sürede yansıt- zincir marketlere yönelik şöyle rin sürdürüldüğünü hatırlattı. suz etkiliyor. On binlerce şubede makta ya da fahiş fiyat kavramı tamamen politika faizini 2022 yılı ortasına Bununla birlikte en yaygın şu- demişti: “Beş zincir market var. yüzlerce esnafın işini tek dükkânda bir uydurmaca. kadar kademeli olarak yüzde 15’e Bunlar bütün ürünü to- yapan zincir marketlerin haftanın be ağına sahip olan beş büyük Hal böyleyken, daha düne kadar Enflas- indirmesini beklediğini açıkladı. her günü açık olmasına artık son zincir markette yumur- parlıyor. Bu beş zin- yon Araştırma Grubu’nu (ENAGrup) suç- Banka, faiz indirimlerinin ekim ve verilmeli” dedi. Bendevi Palandö- lu ilan ederek fiyatların bu hızda artmadığı- cir marketin topla- tadan süte, makarna- kasımda 50 baz puan olacağı tah- ken, fiyatların düşmesinin rekabet nı vurgulayan karar vericilerin, “fahiş fiyat- dan pirince, sebze ve dığı ürünle piya- min ediyor. l Ekonomi Servisi lar” tümcesini kullanan diğer karar vericile- ile olabileceğini, aksi takdirde enf- salar altüst olu- meyveden temizlik re söyleyecek birkaç cümlesinin de olaca- lasyonda makasın daha fazla açıla- malzemelerine ka- yor.” l Ekono- ğını düşünmekteyiz. BDDK KARARLARI cağını da savundu. l AA dar geniş bir yel- mi Servisi Denetim, özellikle gıda sektöründe sıkı- şan üretici ve dağıtıcıyı boğar. Girdi mali- Yatırım bankası yetleri ile boğuşan üretici ve lojistik gider- Davut Do- lerini doğal olarak ürüne yansıtan market- izinleri çoğalıyor ğan, “Av- lerin etiketleri sürecin sonucunu göster- Siemens Türkiye, 165. yılında yeni hedefler açıkladı rupa Ye- mektedir, nedenini değil... ankacılık Düzenleme ve Denet- şil Mutaba- Neden, ekonomiyi yönetenlerin başarı- Bleme Kurumu (BDDK) tarafın- katı”nın sızlığıdır. Yüksek enflasyon oranlarını gös- dan yeni bir yatırım bankası ku- ‘Dijital’ kadınlar için fırsat teren verileri sanki yokmuş gibi ilan etmek, önemi- rulmasına izin verildi. BDDK’nin bir günde gübreye gelen yüzde 25-50 arası ne dikkat dünkü Resmi Gazete’de yer alan iemens, Türkiye’deki 165. yılı dola- tihdam edilebilirlik” önceliklerini kapsa- zammı görmemek, köprü geçiş ve yol ücret- çekti. ilanına göre, Inveo Yatırım Hol- lerini dövize bağlamak, enflasyonun nereye Syısıyla dijital bir zirve düzenleyerek dığını anlatan Gelis, şöyle devam etti: ding AŞ, Gedik Yatırım Menkul gittiğini gösteren birkaç örnektir. hem çalışmalarını anlattı hem yeni he- “Örneğin şirkette çalışanların uzun va- Değerler AŞ, Inveo Portföy Yöne- Doğan: Üzerimize Şimdi en önemli iki soruyu sorarak biti- deflerini duyurdu. deli istihdamını güvence altına almak; timi AŞ, Erhan Topaç ve Onur To- relim yazımızı... İklim değişikliği vurgusunun öne çık- kapsayıcılığı, saygıyı ve eşit muamele- Ortada bir fiyat belirleme veya fiyat sa- paç tarafından 300 milyon lira ku- düşeni yapacağız tığı zirvede konuşan Siemens Türkiye yi teşvik etmek gibi. Bu kapsamda tüm bitleme suçu var düşüncesine sahipse- ruluş sermayeli “Inveo Yatırım Yönetim Kurulu Başkanı ve Üst Yöneti- çalışanlarımız için eğitime yatırım yap- rojelerinde çevre bilincine niz bir Rekabet Kurulu’nuz yok mu bunu Bankası AŞ” unvanlı bir yatırım cisi Hüseyin Gelis, “Teknolojiyi faydaya maya devam ediyoruz. Dijital teknoloji- araştıracak? Pöncelik verdiklerini söyleyen bankası kurulmasına izin verildi. dönüştürmek için çalışıyoruz. ler kadınların iş dünyasına katılımı için Neden kameraları yanınıza alarak, olası kıt- Doğanlar Holding Yönetim Ku- l Ekonomi Servisi ‘Amacı olan teknoloji’ üreti- fırsat da sunuyor.” lığa yol açacak yöntemleri seçiyorsunuz ki? rulu Başkanı Davut Doğan, işti- mimiz ve yeni stratejimizle Yine zirvede konuşan Siemens Tek- Not: Perakende sektörü de sütten çık- raklerinden Biotrend Enerji’nin karbon nötr ekonomiye geçi- noloji ve Stratejiden Sorumlu Başka- mış ak kaşık değil bu arada... Bu konuyu kısa ... kısa ... yüz binlerce hanenin elektrik ih- şi hızlandıracağız” dedi. nı Peter Körte de geliştirdikleri tekno- da ayrıca ele alacağız. tiyacını evsel atıklardan karşıla- Yeni büyüme stratejileriy- lojinin günlük hayatın her yerinde oldu- l SASA Polyester Sanayi’nin, el- le hayata geçirdikleri “DEG- ğuna dikkat çekerek şu vurguyu yaptı: dığını, Doğtaş’ın da geri dönüş- yaf ve polyesterin hammadde- REE” programının “Gerçek ve dijital dünyayı birleştirerek türülmüş malzeme kullanmaya si saflaştırılmış tereftalik asit Yeni vinç operatörleri çerçevesinin “kar- iş ortaklarımıza sürdürülebilir çözüm- (PTA) üretimi için 950 milyon başladığını anlattı. Doğan, şöyle bondan arındırma, ler sunuyoruz. Dijital dönüşüm her sek- dolar yatırımla Adana’da inşa devam etti: için ‘simülatör’ açıldı etik, yönetişim, tör için zorunlu hale geldi.” Şirket, ayrı- ettiği tesisin 2023’te açılması “Enerjiden inşaata kadar sür- kaynak verimlili- ca zirveye katılan her kişi için fidan ba- hedefleniyor. ürkiye Liman İşletmecileri Derneği (TÜRK- dürülebilir bir gelecek için Ar- Hüseyin Gelis ği, eşitlik ve is- ğışında bulundu. l Ekonomi Servisi l Netaş Telekom’da Ali Emir TLİM) işbirliği ile İskenderun Teknik Üniversi- Ge çalışmalarımıza ara verme- Eren’in istifasıyla boşalan icra tesi (İSTE) bünyesinde kurulan Liman Vinç Si- den devam ediyor ve yeni proje- kurulu başkanlığına (CEO) Si- mülatörü Merkezi’nin açılışı dün yapıldı. ler hayata geçiriyoruz. Paris İk- nan Dumlu atandı. Dumlu, İTÜ Limancılık eğitimine ve istihdama önem- lim Anlaşması’nın TBMM ona- Motorine yerli biyodizel şartı geldi Kontrol ve Bilgisayar Mühendis- li katkılar sağlayacak İSTE-TÜRKLİM Simülatör yına sunulacak olması ve Avru- liği bölümü mezunu. Merkezi’nin açılışında konuşan TÜRKLİM Baş- afinerici lisansı sahipleri tarafın- Resmi Gazete’de yayımlandı. Bu uygu- pa Yeşil Mutabakatı’na katılma l Vergi Konseyi’nde üyelerin tü- kanı Hakan Genç, “Üniversite eğitiminde teorik Rdan bir takvim yılı içinde ikmal edi- lama 1 Ocak 2023’te başlayacak. Ayrıca müyle yenilendiği ortaya çıktı. sürecinin başlaması, ülkemiz ve bilgi kadar pratik bilgi ve tecrübenin de önemi- len motorinin toplamına en az yüzde 5 tebliğe göre rafinericiler, harmanlama Devlet, üniversite, özel sektör, tüm sektörlerimiz için gurur ve- ne inanıyoruz. Bu simülatörle, hem öğrencileri- yerli tarım ürünlerinden üretilmiş biyo- yükümlülüğünü dağıtıcı veya rafinerici sivil toplum temsilcilerinden miz farklı senaryolarda çalışma olanakları bula- rici. Biz de yolda attığımız adım- dizelin harmanlanması zorunlu olacak. lisansı sahibi olan bir başkasına devre- oluşan konseyin yeni başkanı cak, kendilerini geliştirecek hem bu mesleğe il- larla üzerimize düşen görevleri Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu’nun debilecekler. Bu uygulama ise yürürlü- Dr. Genç Osman Yaraşlı. gi duyan yurttaşlarımız için ön eğitim verilmiş konuyla ilgili değişiklik tebliği, dünkü ğe girdi. l Ekonomi Servisi yerine getirmeye hazırız.” olacak” dedi. l Ekonomi Servisi ılı