Katalog

26 EYLÜL 2021 PAZAR 2 OLAYLAR VE GÖRÜŞLER gorus@cumhuriyet.com.tr Dil Bayramı PROF. DR. SİNAN BAYRAKTAROĞLU Sorumluluğunu hep birlikte taşımamız gereken bugünkü “dil ve eğitim” ESKİ CAMBRIDGE ÜNİVERSİTESİ ÖĞRETİM ÜYESİ sorunu ne kadar ağır olursa olsun, geleceğe dönük kararlılığımız asla Bu hafta Selahattin sarsılmamalı ve umutsuzluğa asla kapılmamalıyız. Yeter ki dil devrimini ugün Dil Bayramı. 12 Temmuz 1932 Demirtaş kararı bekleniyor dünden bugüne taşıyacak akılcı, bilimsel ve çağdaş bir dil eğitimini tarihinde (adı daha sonra Türk Dil uygulayalım ve Türk dilini korumasını bilelim. BKurumu olarak değiştirilen) Türk Dili nayasamıza göre Tür- sey üyeliği neredeyse otoma- Tetkik Cemiyeti’nin kurulmasının hemen kiye, Avrupa İnsan tik olarak sona erdirilir. Nite- ardından Atatürk’ün önderliğinde topla- tini başka bir şekilde göstermektedir. AHakları Mahkemesi, kim Yunanistan, albaylar dar- aşırı sosyal talep karşısında hem Türkçe AİHM kararlarına uymak zo- nan Birinci Türk Dil Kurultayı’nda (26 Ey- Önceki kültür bakanlarından Talât S. besi üzerine Konsey’den çıka- hem de İngilizce eğitimindeki sorunların rundadır. rılmıştır. lül) Dil Bayramı ilan edildi. O zamandan Halman’ın, 7-8 Ocak 2002 tarihinde düzen- henüz altından kalkılamamışken bir de Uymazsa, Mahkeme, 1980 askeri darbesi son- bu yana 89 yıl geçmiş. lenen Türkçenin Dünü, Bugünü, Yarını ad- yükseköğretimde İngilizceyle eğitim sev- Türkiye’yi Avrupa Konseyi Ba- rasında ise üstelik Türk par- “Türk dil devrimi”, ulus devletin kurul- lı sempozyumun açılış konuşmasında söy- dasına kapılınması, ülkemizi tam bir dil kanlar Komitesi’ni şikâyet lamenterlerin Avrupa Konse- ması, çağdaşlaşmanın gerçekleştirilmesi, ledikleri oldukça çarpıcıdır: “Biz çocuklara çıkmazına sürüklemiştir. Oysa etkin bir eder ve Komite, Türkiye hak- yi Parlamenterler Meclisi’nden yeni toplumsal ve siyasi bir düzende Türk- Türkçeyi doğru dürüst öğretemedik, öğre- Türkçe eğitimi gerçekleştirilmeden ne İn- kında, son aşaması Konsey çıkarılmış olmalarına karşın, çenin Arapça ve Farsçanın egemenliğin- temiyoruz. Dolayısıyla onlara kabahat bul- gilizce ne de İngilizceyle eğitim başarı- üyeliğinden çıkarmak olan bir Türkiye’nin Konsey üyeliği de- den kurtarılıp arındırılması, özleştirilmesi, mamalıyız, kabahat bizlerdedir, yetişkin- dizi yaptırım uygular. vam etmiş, demokrasiye dön- lı bir şekilde yürütülebilir. Bugünkü genç AİHM, Demirtaş ve Kava- mesi için bir süre de belirlen- konuşulan dilden koparılmış bulunan yazı lerdedir, yönetimdedir, aydınlardadır. Suç- nüfusumuz, İngilizceyle eğitim yapılarak la davalarında verdiği karar- memiştir. diline benliğinin kazandırılması için yeni lu biziz.” kendi anadilinde düşünebilme, sorun çö- lara uymadığı için Türkiye’yi, Türkiye, 1974 Kıbrıs Barış bir dil yapılanmasının zorunlu bir hale gel- Unutulmamalıdır ki anadil eğitimi bir ül- zebilme, üretebilme ve yaratıcı olabilme Bakanlar Komitesi’ne şikâyet Harekâtı sonrasında, Güney diği düşüncesiyle yapılmıştır. Dil devrimi- kenin eğitim sisteminin temelini oluştu- becerilerinden yoksun bırakılmaktadır. etti. Kıbrıs Rum Yönetimi (GKRY) nin temel ilkesi, dilin bir ulusun toplumsal rur. Çağdaş eğitim düşüncesine göre ana- Bakanlar Komitesi, tarafından, insan haklarını ihlal yapısını “birleştirici, bütünleştirici ve ge- Umutsuzluğa yer yok dil eğitiminin temel amacı, öğrenciye, oku- Demirtaş’ın serbest bırakıl- ettiği savıyla iki kez AİHM’ye liştirici” olmasıdır duğunu ve dinlediğini anlayabilme, yorum . Osmanlı okumuşu, Arapça ve Farsça- ması için Türkiye’ye önce 22 şikâyet edilmiştir. (1. ve 2. yapabilme ve eleştirel düşünce üretebil- yı Türkçeye yeğ tutmakla vaktiyle hata et- Haziran’a kadar süre vermiş- Kıbrıs Rum Müracaatları) Anadil eğitimi ti. Fakat Türkiye bir eylem pla- Bu başvurular Türkiye’nin me, yaratıcı biçimde düşünebilme, prob- mişti. Bugün yükseköğretimde “Türkçe nı sunmayınca bu süre 30 aleyhine sonuçlanmış, Mahke- Bugüne gelindiğinde Türkçe eğitimi ala- lem çözebilme, araştırma-sorgulama ya- bilim dili değildir” (!) gerekçesiyle İngiliz- Eylül’e uzatıldı. me, Türkiye’nin Avrupa İnsan nında ulusal birliği tehdit edici boyutlar- pabilme, yazılı ve sözlü iletişim kurabil- ceyle eğitimi savunan aydınlarımız da ay- Süre önümüzdeki per- Hakları Sözleşmesi’ni, AİHS’yi da sorunlar yaşamaktayız. Okullarımızda me, sözcük dağarcığını geliştirme, dil bi- nı hatayı işliyorlar. şembe günü bitiyor. ihlal ettiğine karar vermiştir. uygulanmakta olan Türkçe öğretim ve öğ- linci ve etkin sözlü iletişim ve bilgi tekno- Bu kadarı yetmiyormuş gibi, günümü- Konu çok güncel olduğu Bu karar Bakanlar renim yöntemleri, nereden bakılırsa bakıl- lojilerini kullanabilme becerilerini kazan- zün Türkiyesi’nde dilimiz İngilizcenin et- için, bugünkü yazımı Türki- Konseyi’ne geldiğinde ise sın, çağdaş eğitim anlayışına ve bilimsel dırmaktır. kisi altında bir başkalaşmaya sürüklen- ye, Avrupa Konseyi ilişkileri- Konsey gerekli olan 2/3 ço- pedagojik esaslara dayalı bir temel üzerine mektedir. Medya denen yazılı ve görüntü- ne ayırdım. ğunlukla aldığı kararında, Dil çıkmazı Geçen haftaki yazım üze- AİHM raporunu not etmek- inşa edilmemiştir. lü yayın organlarının adları, ülkenin her rine emekli Büyükelçi Süha le yetinmiş, bir yaptırım olarak 15 yaşındaki çocuklarımızın PISA öl- Ne var ki bugün anadil olarak Türkçe tarafında işyerlerine verilen adlar ve İngi- Umar, deneyimlerini aktar- öngörülen ‘...AİHM Raporu- çümlerinde kendi ana dillerinde “oku- eğitiminin bir devlet politikası çerçeve- lizce sözcüklerle dolu konuşmalar bu et- dığı bir mektup yolladı. nu açıklar-...Publishes the Re- duklarını anlama” becerileri bakımından sinde amaç ve hedeflerinin, bunlara bağlı kinin örnekleridir. Konu hakkında çok önem- port’ ifadesini de ‘AİHM Ra- Türkiye’nin OECD ülkeleri arasında hep olarak dil düzeylerinden müfredat ve öğ- Sorumluluğunu hep birlikte taşımamız li tarihsel bilgiler içeren ve porunu kamuoyuna duyu- en alt sıralarda yer alması, Türkçe eğitimi- retim yöntemlerine, öğretmen yetiştirme gereken bugünkü “dil ve eğitim” sorunu bugünkü durumun eskiyle rur-...makes the Report pub- mizin ne denli vahim bir durumda oldu- ve ölçme değerlendirme sistemlerine ka- ne kadar ağır olursa olsun, geleceğe dönük karşılaştırmalı olarak ne ka- lic.’ (ikinci cümlenin Türkçe ğunun somut bir kanıtıdır. Diğer taraftan, dar öğretim ve öğrenim ilkelerinin ve ka- kararlılığımız asla sarsılmamalı ve umut- dar vahim olduğunu anlatan çevirisi benim. E.K.,) biçimin- bu mektubu aşağıda yayım- de yazarak, yaptırım olmaktan Temmuz 2021 tarihi itibarıyla YKS sonuç- lite standartlarının açık, kapsamlı ve tu- suzluğa asla kapılmamalıyız. Yeter ki dil lıyorum. çıkarmıştır. larına göre öğrencilerimizin 12 yıl eğitimi- tarlı bir biçimde saptanmamış bulunması devrimini dünden bugüne taşıyacak akılcı, HHH 1978-1983 yılları arasında, ni gördükleri anadilleri Türkçe alanında büyük bir gaflettir. bilimsel ve çağdaş bir dil eğitimini uygu- “Avrupa Konseyi Bakanlar Avrupa Konseyi Nezdinde sorulan 40 soruyu doğru çözme ortalama- Bunun yanı sıra toplumumuzda İngiliz- layalım ve Türk dilini korumasını bilelim. Komitesi’nin, Türkiye’ye, De- Türkiye Daimi Temsilciliği sının 18.4’te kalması da durumun vahame- ce öğrenimine karşı öteden beri var olan Dil Bayramımız kutlu olsun! mirtaş ve Kavala hakkında- müsteşarı olarak bizzat için- ki AİHM kararlarını yerine ge- de yaşadığım bu iki olaya ve tirmesi için süre vermesi, bil- Bakanlar Komitesi’nin o dö- diğim kadarıyla, bugüne kadar nemdeki tutumuna baka- başka bir örneği bulunmayan rak, Türkiye’nin bugün gel- ve ciddi gelişmelere yol açabi- diği yerden, bunun sonucu Kerim Afşar ile dil devrimi lecek bir karar. olarak karşı karşıya bulun- Avrupa Konseyi Statüsü’nün duğumuz durumdan üzüntü; 3. Maddesi, üye devletlerin, rını işleyen özgür yaratı ortamlarını Ağabey subay çıkmıştır. nık, Orhan Veli, Attilâ İlhan gibi us- bunun olası sonuçlarından GÜNAY GÜNER hukukun üstünlüğü ve hüküm- ise endişe duyuyorum.” sağlamıştır. Anadil, Türkçe-tiyatro İstanbul’dan Gelibolu’ya göç. De- ta yazarların yapıtlarını seslendirdi, ranlıkları altında bulunan her HHH anat devrimcidir. Özgürlüğün nizle, güneşle dolu zamanlar. Ke- ilişkisi çok önemlidir. onları anlattı. Anılan usta yazarları bireyin insan hakları ve temel Değerli büyükelçi Süha Syurdudur. Atatürk’ün önderli- rim Afşar’ı Halkevinin temsil kolu- ve yapıtlarını yeniden yaşattı. Örne- özgürlüklerden yararlanmaları Umar, geçmişten verdiği ör- ğinde başarılan eşsiz Türk devrimi na alan öngörülü, aydın kişi Nec- Konservatuvar yılları ğin okuduğu Sait Faik öykülerinde- ilkelerini kabul etmelerini şart neklerle, Avrupa Konseyi’nin mettin Karakaya’nın, konservatuva- özünde ekin devrimidir ve verimle- Öncelikle belirtmeli ki çileli bir ki ses tonlamaları, diyaloglar, derin- koşar. çok daha vahim olaylar, du- ra yönlendirişi... Ne ki çok isteme- ri oyun sanatında da tarihsel değer- yaşamdır Afşar’ın yaşamı. Daha 4.5 lik... Kerim Afşar, Atatürk’ün günü- 7. Madde, üye devletlere, rumlar ve davalar karşısın- sine karşın kolay ulaşamaz bu ama- dedir. Türk ve dünya oyun sanatı- yaşındayken anası ile babası ayrılır. müz Türkçesine aktarılan Söylev’i- istedikleri zaman Konsey’den da bile Türkiye’ye bugün dav- cına. Kerim Afşar, yıllar sonra dost nın büyük ustası Kerim Afşar’ın ya- Anne Bahriye Hanım özverili insan- ni 27 Mayıs 1960 sonrasında, her çekilme hakkı tanır. randığından daha müsamaha- olacağı Muhsin Ertuğrul’un da sı- şamı ve benzersiz başarısı, aydın- dır. Savaş, ekmek karnesi yılları. 8. Madde ise Bakan- gün, aylarca radyodan ulusa okudu. lı davrandığını belirtiyor ve bu- nav kurulunda bulunduğu sınavla- lanmanın başat dayanaklarından dil Çocuklarını kaçıran bir baba... Oku- lar Komitesi’nin, Statünün 3. Çok değerli, kalıcı bir çalışmaydı. gün gelinen noktada duyduğu rı başarsa da sınıf açılamadığından devrimiyle örtüşür. Cumhuriyetle la başlayıncaya değin ailede adı İl- Maddesi’ni ciddi biçimde ihlal kaygıları dile getiriyor. Söylev’i Kerim Afşar’ın sesinden, kazandığı söylenmez; 1948 yılında- birlikte çağdaş oyun sanatı, Türkçe- eden bir üyenin temsilini askı- han bilinir. Meğer baba nüfusa Ke- Değerli okurlarım, iktida- biçeminden, bilgi yoğunluğundan ki sınavla bu kez alırlar artık. Okul ya alma ve 7. Madde çerçeve- nin varsıllığıyla buluşmuş, dil devri- rim yazdırmış, kimse de bilmemiş- rın ideolojik saplantıları ve be- dinlemek eşsiz olanağımızdır. yatılıdır, koşullar belki de ilk kez iyi- sinde Konsey’den çekilmesi- minin kazanımları, tiyatroda da ev- tir. Ad değişimi sarsıntısını on yıllar ceriksizlikleri yüzünden ser- dir. William Shakespeare’in Bir Yaz ni önerme; üye ülke çekilme- rensel düzlemde insanlık durumla- sonra anlatırken bile yaşar. gilediği iç ve dış politikada- Dönümü Gecesi Rüyası adlı oyu- ‘Ölürsem sahnede diği takdirde, söz konusu dev- ki yanlış tutum ve davranışlar, nunda Prens Oberon’u oynadığın- leti Konsey’den çıkarma yet- ölürüm’ Türkiye’ye, komşuları ve müt- da henüz konservatuvarda öğrenci- kisine sahip olduğunu hükme Özellikle 1970’li yılların Türk dev- tefikleri nezdinde sürekli ola- dir. Seçip oynatan kişi Carl Ebert’tir bağlar. rimci tiyatrosu Kerim Afşar’sız dü- rak zemin kaybettiriyor. (Işık Kansu, Çocukluğa Yolculuk, Bakanlar Komitesi’nin aldığı Son Amerika Birleşik Dev- şünülemez. Ankara Sanat Tiyatrosu Bilgi Yay., 2002). karar, bu sürecin başlatılabile- letleri ziyaretinden sonra be- Kerim Afşar’la özdeşleşmiştir. Son ceğine işaret etmektedir. lirginleşen soğukluğa ek ola- döneminde, Işık Kansu’nun yazdı- Yaşamı tiyatroydu Böyle bir sürecin Türki- rak Avrupa ile de yaşanacak ğı Bugün Ne Yazsam adlı oyunda, ye açısından sonuçları sa- Tiyatro onun her şeyidir. İlhan yeni bir kriz, ekonomik ve top- dostu Uğur Mumcu’yu oynuyordu. dece Avrupa Konseyi ile sı- Selçuk’un seslenişiyle, “ses usta- lumsal büyük maliyetler öde- nırlı kalmaz. Türkiye’nin Ba- Turneye çıkacaklardı. Dinlenmesi sı” Kerim Afşar sahnede oynamadı, yerek sığınmacılar konusun- tı ile ilişkilerinde siyasi, ekono- sahnede yaşadı. Yaşamı tiyatroy- yönündeki istekleri, “Ölürsem sah- da elde ettiği pazarlık gücüne mik ve sosyal ciddi sorunlara du. Türkiye’de, yurtdışında oynadığı nede ölürüm” diye yanıtlıyordu. karşın, Türkiye’yi sadece si- yol açar. oyunların tümü Türk ve dünya oyun Afşar’ın yaşamında ödüne yer yasal olarak değil, zaten kar- Türkiye, 1949 yılından be- sanatının başyapıtlarıdır, oynadığı yoktur. Ona geçim sağlayacak, pa- şı karşıya olduğu buhranı da- ri kurucu üye olarak ka- kişilikler başkişiliklerdir. Bu gerçe- ra kazandıracak, bırakınız çıkarı, sı- ha da artıracağı için, ekono- bul edildiği Avrupa Konse- ği, eşi Sevgili Leyla Afşar da vurgu- radan kazanç bile sağlayacak (rek- mik olarak da çok zor durum- yi içinde böyle bir kararla ilk lar. Başarısında, Kerim Afşar’ın üs- da bırakabilir. lamdı, tanıtımdı, seslendirmeydi...) kez karşılaşmaktadır. Duru- tün kişiliğinin yanı sıra Cumhuriye- İnsan ülkesinin düştü- tecimsel ilişki biçimlerini kararlılık- mun ciddiyetini hatta vaha- tin, yetenekleri değerlendirmekte- ğü bu duruma, aynen Sü- metini vurgulamak açısın- la reddetti. ki, yaşatmaktaki önemini görme- dan aşağıdaki iki örnek çok ha Umar gibi, gerçekten çok Türkçemizin görkemli oyuncusu, mek de olanaksızdır. çarpıcıdır. üzülüyor ve olası sonuçla- ustası Kerim Afşar’ı o güzeller gü- Film, radyo tiyatrosu kişilikle- Avrupa Konseyi’ne üye bir rından da çok kaygılanıyor. zeli, yaşamı sanat, güzelduyu, ince- ri, Kerim Afşar’ın sesiyle varlık bul- devletin karşılaşabileceği en Dilerim iktidar, yeni so- lik olan insanı, bir Dil Bayramı gü- du; emeğiyle radyo, okula dönüş- vahim durum, ülke yönetimi- runlar yaratacak, maliyetle- nü, 26 Eylül 2003’te, daha 73 ya- tü. Radyo tiyatrosundaki, arkası ya- nin darbe ile el değiştirmesi- ri çok yüksek olan, akıldışı, rındaki sesini hayranlıkla anımsa- şındayken uğurladık. Işıklar içinde dir. Bu halde o ülkenin Kon- çılgınca çözümler aramaz! mayan yoktur. Sait Faik Abasıya- uyusun. Çok özlüyorum... Performansı kanıtlanmış TPO membran sistemi. Sosyal, ticari, kamu yapıları ve sanayi-lojistik tesislerin çatıları için.