Katalog

26 EYLÜL 2021 PAZAR KÜLTÜR 11 ‘Carmen’, çağdaş yorumuyla iki gün Zorlu PSM’de sanatseverlerle buluştu Aşk, tutku, ihtiras... Doğan Kuban’a özlemle oğan Kuban’ı şimdiden dı. Kendisini değil, işini önem- armen”in hikâyesini ne çok ne çok özledim. serdi. Öfkelendiğine, sinirlen- bilmeyen var mıdır? D Onu 1972’de Milliyet diğine o güne dek hiç tanık ol- Asi çingene kızı “COperasını ve filmini Sanat dergisini çıkarmaya baş- mamıştım. Ama işte o gün çok seyredenler bilir, çingene kı- ladığımızda tanıdım. Ona ge- öfkeliydi: “S.O.S. Divriği Ulu “Carmen” hikâyesinin konu- ÖZNUR zı Carmen’in öyküsünü. “Ama reksinimimiz vardı. Çünkü Cami” başlıklı “İmdat” çağrısını OĞRAŞ ÇOLAK su kısaca şöyle: Don Jose ad- Carmen’i hiç böyle iz- Tükiye’de ilk kez bir edebiyat- haykırıyordu... Koskoca bir kül- lı bir İspanyol askeri, yaka- sanat dergisine tüm sanatların tür hazinesi ölüyor diye hepimi- lemediniz” cümle- lanmış bir falcı çingene kızı- bir bileşkesi olan mimariyi de zi seferber ediyordu. siyle yola çıkan ve nın, Carmen’in kaçmasına yar- katmak için çalışıyorduk. Geldi bir o kadar da iddialı dım eder. Bu yüzden düştüğü bizim gazetedeki “sanat oda- Önerilerini özledim hapishaneden ekmeğin içine olan İspanya’nın önde gelen çağ- mıza”; sadece aklımızı, yüre- Yalnız Divriği Ulu Cami de- saklayıp yolladığı bir bıçakla daş dans topluluğu Compañía Nacional ğimizi değil, gönlümüzü, ruhu- ğil, daha nice kültür mirasını, kaçmasını sağlayan Carmen, de Danza de España, Türkiye’ye iki gün- muzu da kaptı. O andan sonra başta İstanbul olmak üzere ni- Jose’ye haydutluk yapması- lük gösteri için geldi. Biz de “Carmen”in ne zaman ihtiyacımız olsa, im- ce kenti, yöreyi, doğayı, insa- nı tavsiye eder, serseri dostla- dadımıza yetişecek, önerileriy- çağdaş yorumunu seyretmek için Zorlu nı ve en çok, en çok geleceği- rıyla tanıştırır. Sevgili olmuş- le bizlere yol gösterecek, ışık mizi kurtarmak için kâh öfkeyle PSM’ye gittik. lardır, ama Carmen hiç sadık fenerimiz, Kutupyıldızımız ola- kâh sevecenlikle uyardı, öner- değildir. Bir kocası olduğunu Benois de la Danse ödüllü Carmen dans caktı... di, yol gösterdi. Ama beton se- ve Carmen’in onu da hapisha- gösterisinin koreografı Johan Inger, yeni- Kuban’ın mimarlık, şehircilik ver, otomobil sever, gösteriş ve neden kaçırdığını öğrenen Jo- likçi bakış açısıyla yorumluyor eseri. In- ve sanat tarihi kitaplarını oku- arsızlık sever, doymak bilmez se, kıskançlıktan kocasını öl- ger, hikâyenin efsanevi ve evrensel tutku duğumdan beri ona sevdalıyım. yöneticiler ona kulak vermek- dürür. İkisi evlenir, bu sefer ve şiddet unsurlarına indirgenmiş halini tense, cehaleti ve açgözlülüğü Carmen bir matadoru âşık tu- Merakını özledim beslemeyi yeğlediler! gözler önüne seriyor. tar. Jose, onu ne kadar batak- lıktan çıkarmak istese de asi Onun eserleri, birkaç kuşak Orhan Bursalı’nın “Cumhu- Bakın ne diyor Inger, eser ile ilgili: “Bu ruhlu çingene kızı “Öldür be- sorumlu, bilinçli insan yetiştir- riyet Muhafızları” diye tanım- karakterde belirli bir gizem var, herhangi ni” der. Ve ruhu huzur bulsun meye yaradı bu ülkede. Yazık ladığı iki bilgeyle Bozkurt Gü- bir çocuk olabilir, Don José çocukken ola- diye Jose, Carmen’in hayatına ki sayıları az kaldı. venç ve Doğan Kuban’la yap- bilir, genç bir Michaela veya Carmen ve son verir. tığı programları izlemiş biri ola- Sanat dergisi yıllarında Do- José’nin doğmamış çocuğu olabilir. Kısa da ğan Kuban’ın nasıl meraklı bir rak önerilerinden her zaman olsa yaşamlarımızda ve başkalarıyla son- insan olduğunu bire bir yaşa- yararlandım. İki ustayla son kez dım. Merakı her alana uzanır, birlikteliğim Kıbrıs’ta bir kong- suza kadar etkileşim kurma yeteneğimiz- geçişleri ve küçük odalar gibi. Sonrasında Zamansız bir anlatı tüm dergide ne var ne yok öğ- redeydi. Doğan Kuban orada de olumsuz bir etkisi olan şiddetli bir de- ise arkasını çevirince yansımaların yer al- Sonu ise aynı ölüm. Ama bu her şeyin vurgulamıştı: renmek isterdi. Tiyatro konula- neyim nedeniyle yaralanan ilk iyiliğimizle dığı dev aynalar... başlangıcı olabilir mi? rında beni adeta sınava çeker- Önce çaresizlikten kurtulma- kendimiz bile olabiliriz.” Benim anladığım kadarıyla koreograf, di. İnsanlar niye bu kadar me- mız ve cehaletle savaşmamız Dans dünyasının yıldız isimlerin- yorumunda zamansızlık üzerinden gitmiş raksız diye kahrolurdu! Kitap- gerekiyordu. Onun için cehalet, den Joaquín De Luz’ün sanat yönetmen- Herhangi bir yer olabilir ve bu yolla çağdaş yoruma yaklaşmış. larında cehaletle meraksızlığın hastalıktı! Nasıl da haklıydı! liğinde, Compañía Nacional de Danza Orijinal roman yeniden yorumlanarak bir arada yürüdüğüne sık sık İnsanoğlunda bulunan açık sözlülük, saf- de España dansçılarının performansı, işaret edecekti. Cehaletle savaşmak ve yerel kökenli estetiklerden kaçınılarak lık, nezaket ve gizem, bir erkek çocuk ta- Curt Allen Wilmer tarafından tasarlanan “Dünyayı öğrenmeye her şe- “İslam toplumlarının cehale- farklı ortamlarla çağrışımlar oluşturulmuş. rafından temsil ediliyor; bu da gösterinin yi sorgulamaktan başlamak ve set ve İspanyol moda tasarımcısı David ti, hastalığı davet ediyor. Çünkü Aslında, Carmen’in hikâyesinin geçtiği topla oynayan kız ve erkek çocuk ile başla- Osmanlı’nın akıl almaz merak- bu ülkeler, fakir, cahil, kargaşa Delfín’in kostümleri ile yine zamansız bir İspanya’nın bir şehri olan Sevilla herhan- masını açıklar gibi. sızlığını aşmak zorundayız” di- içinde despot devletler olarak anlatının da temellerini atıyor. Dünyanın gi bir yer olabilir. Orijinal öyküde mekân Askerler, şirket yöneticisi, hikâyede yer yen o! geçmişin elbiselerini taşıyorlar. en popüler operasının danslı yeniden ta- olan yer bir tütün fabrikası ama bu yorum- alan Matador ise bir rock yıldızına benze- Bunlara Türkiye de katıldı. İs- sarlanması ile sunulan ve Johan Inger’in da yine herhangi bir yer olabilir. Sahnede tilmiş. Dansın ilk bölümünde yer alan par- Öfkesini bile özledim lam dünyasında ilk ve çağdaş yenilikçi bakış açısıyla adeta yeniden ha- bu ruh hali, keyifsiz, karanlık, gizli ve sis- Çok yıllar önce bir yazımda, demokrasi ve halk cumhuriyeti lak ve renkli kostümler, ikinci bölümde okurlara “Prof. Doğan Kuban’ı yaratmış bir ülkenin kurucu ku- yat bulan “Carmen” daha önce hiç görme- li sokaklar... Bu atmosferi yaratmak için karanlığa bürünüyor. Gölgeler görüyoruz, şağından biri olarak” diyordu ki: tanır mısınız” diye sormuş ve diğimiz bir yorum mu? Oldukça benzer ise koyu renk dekorlar kullanılmış. Büyük, karabasanı andıran bu gölgeler, şiddet ve sayısız yanıt almıştım. Onun “Gençlere çok iş düşüyor.” yüksek dolapların kullanıldığı dekor, kapı hüsranın oluşumu bence. ama tabii seyre değer. emekli İTÜ Mimarlık Tarihi ve Nüfus artışı, iklimsel fela- Restorasyon Anabilim Dalı ketler, susuzluk, kıtlık, bunla- Başkanı; Türkiye Bilimler Aka- rın neden olduğu savaş, te- Trio Patara’dan rör, göç, demokrasi düşmanlı- demisi Şeref Üyesi; Amerikan İnsanlığın renklerine övgü... anlamlı konser Mimarlık Enstitüsü Şeref Üyesi, ğı bir kaos yaratmıştı. Buna sö- Gayrimenkul Eserler ve Anıtlar mürenlerin yalanlarını, tehditle- rio Patara grubu 2 Ekim Yüksek Kurulu Üyesi, Türkiye rini, eziyetlerini ekleyin. Ve Do- FESTİVALDE Kadıköy’de halk, İstanbul Fringe Festival’in TCumartesi günü saat ICOMOS kurucu üyesi, Mimar- ğan Kuban’a göre kameralar 13.00’te Nemrut Dağı’nın zir- mahallelerine kadar gelen performansına ilgi gösterdi. BUGÜN önünde el sıkışan adamlar, ya- lık Tarihi ve Restorasyon Ens- vesinde bir konser verecek. l Bollywood Dans titüsü kurucusu olduğunu bilen lan söyleyen yayın organları, Topluluk, şarkılarını, engel- Atölyesi (11.00) / Zo- de vardı bilmeyen de... Ama cahil toplumları etkileyerek ka- lilerin sorunlarına ve çocuk om. l Masal Masal ben bu unvanlarını ya da adının osu sürdürmekteydi. felcine dikkat çekmek için söyleyecek. İçinde (14.00) Çevre uyandırdığı saygınlığını değil, İlk iş, paraya tapanlardan ve Flüt sanatçısı Lelya Bayramoğulları, arp sa- Tiyatrosu. l Kendimi cahil yöneticilerden kurtulmak- kişiliğine ilişkin soruyordum..... natçısı Aslıhan Güngör ve soprano Nurdan Çalıyorum (14.00) Ka- Sorma nedenim onu ilk kez taydı. Aksi halde düze çıkış Küçükekmekçi’den oluşan Trio Patara’nın dıköy Boa Sahnesi. öfkeli görmemdi. Genelde sa- yoktu. Çağdaş hiçbir ülke cahil l Çalgıcı Gül Ali Ma- konserini bölge illerde yaşayan engelliler de kin yaradılışlıydı. En heyecan- kadrolarla yönetilemezdi! salı (17.00) ENKA izleyebilecek. Konser, Adıyaman Nemrut Ro- lı konuyu bile sakin sakin, yü- Teşekkürler Doğan Kuban! Açıkhava Tiyatrosu. tary Kulübü’nün geleneksel hale getirdiği ve İyi ki varsınız! zünde gülümsemesiyle anlatır- l Walkthrough: İs- bu yıl 21’incisi düzenlenecek olan “Engelliler- tanbul (18.00) Zoom. le Zirvede - Nemrut’a Tırmanıyoruz Projesi” kapsamında verilecek. Burhan Sönmez, Uluslararası PEN BAşk ANı SEç İLDİ uruluşunun 100. yılı- İKİ KİTAP Knı kutlayan Uluslarara- di. İki sanatçının yanlarına dizdik- sı PEN Yazarlar Birliği’nin, ORHUN ATMIŞ BİTMEYEN SÖMÜRÜ leri eşyaları birlikte giyip çıkara- dört gün süren ve önceki stanbul Fringe Festival’in bugün rak ve böylece ilerledikleri bir ne- gün sona eren 100. Yıldö- SADAKAT İson günü. Festival, çevrimiçi ola- vi “defile” izledik. nümü Kongresi’nde Burhan rak tüm Türkiye’ye, fiziksel olarak Açıklamasında “insanlığın çe- Sönmez yeni başkan seçildi. da İstanbul’un çeşitli mekânlarına şitliliğine ve renkliliğine bir övgü” Sönmez, diğer iki adayı, ço- yayıldı. İlgi gören etkinliklerden olduğu belirtilen oyun esnasın- ğu Latin Amerika merkezleri- Burhan Sönmez biri de önceki gün havuz diye bi- da parkta olanlar, sıradan kıyafet- nin adayı olan Gioconda Bel- linen Kadıköy, Mehmet Ayvalı- lerin yanı sıra ancak televizyonda li ve Afrika’daki merkezle- taş Parkı’nda ücretsiz olarak halk- veya gazetelerdeki moda defilesi rin büyük desteğini alan Ben Okri gibi yazar- la buluşan “Pan~// Catwalk” haberlerinde görebilecekleri elbi- ları geride bıraktı. Seçim sonrası PEN üyele- performansıydı. Hollanda Krallı- seleri giyen iki sanatçının yürüyü- rine teşekkür ederken Sönmez, “Uluslararası ğı ve Kadıköy Belediyesi desteğiy- şünü izlediler. PEN, özgür ifadenin savunucusu ve risk altın- le Fringe’de yer alan gösteri, 21 Kıyafetlerimiz bizim kim olduğu- daki yazarlar için bir sığınaktır. Bu bilinç ve Eylül’de de Müze Gazhane’de izle- muzu, kim olmak istediğimizi ve sorumlulukla görevi teslim alıyorum” dedi. yiciyle buluşmuştu. hatta kim olmak zorunda kaldığı- PEN Türkiye Yazarlar Derneği’nden yapı- Gösteride, Inez Wolters ve Pa- mızı ifade ediyor. “Bu ‘ikinci deri’ lan açıklamada, “Kitapları 42 dile çevrilmiş ul van de Waterlaat performans- bizi ne kadar tanımlıyor? İnsanlar bir yazar olmanın yanı sıra, son dönemler- ları gerçekleştiriyor. Wouter de mı kıyafeti taşıyor, kıyafetler mi de Uluslararası PEN’in de yönetiminde gö- Belder’in de kemanıyla yer alıyor. insanları” gibi sorulara kapı ara- rev almış, PEN Türkiye, PEN İngiltere ve Kürt Cuma akşamı da parktan geçen- layan gösteri, kadınlık ve erkeklik Pen’inin de üyesi Burhan Sönmez’i kutluyo- lerin meraklı bakışları altında sa- hakkındaki kuralcı çerçeveleri de ruz” denildi. natçılar performanslarını sergile- sorguluyor. YAŞAR ALADAĞ CİHAN DURA SETİ 37 SETİ 37 Filarmoni Derneği’nde taciz skandalı 4 KİTAP stanbul Filarmoni Derneği Yönetim Ku- işe çok uygun olduğumu söyleyen Atilla nun tacize karşı üç maymunu oynaması- İrulu ve Başkanı Atilla Tuna’ya yöne- Tuna tacizlerine karşı geldiğimde tehdit- nı kabul etmiyorum. Uğradığım haksızlık lik cinsel taciz ve mobbing iddiası orta- lerine başladı. ‘Özel hayatını bana rapor ve tacize karşı sonuna kadar mücadele ya atıldı. Yıldız Teknik Üniversitesi Müzi- edeceksin’, ‘Erkek arkadaşına bile ben edeceğim.” koloji bölümü öğrencisi Dilacan Özçelik, karar vereceğim’, ‘Regl tarihlerini söyle- sosyal medya hesabından Tuna tarafın- yeceksin’, ‘Kısacası tam teslimiyet isti- Hesaplar kilitlendi dan taciz edildiğini açıkladı. yorum’ dedi. Aksi takdirde yerime geçe- Özçelik’in açıklamalarına sanat ca- Özçelik’in açıklamaları şöyle: “16 cek çok insan olduğunu söyleyerek be- miasından birçok destek geldi. Devlet Ağustos tarihinde Atilla Tuna ile görüşe- ni işimle tehdit etti. Ben derhal bu mob- Opera ve Balesi’nden orkestra şefi Mu- rek İstanbul Filarmoni Derneği’nin çıka- bing ve tacizi yönetim kuruluna bildir- rat Cem Orhan, “Okurken kanım don- racağı müzik dergisinin editörü olmak dim. Savcılığa giderek Atilla Tuna’dan du. Çok geçmiş olsun. Bir an önce İstan- üzere işe başladım. Kendi mesleğim ile şikâyetçi oldum. Bunun üzerine derne- bul Filarmoni Derneği’nin resmi bir açık- ilgili işe başlamanın yarattığı heyecan, ğin Atilla Tuna’ya soruşturma başlataca- la yapmasının şart olduğunu düşünüyo- Atilla Tuna’nın mobbing ve tacizi dolayı- ğını düşünürken Atilla Tuna’nın bir me- rum” derken Fazıl Say, Erhan Güzel gibi sıyla korku ve endişeye dönüştü. İltifat- sajı ile işten çıkarıldım. Dernek Yönetim sanatçılar da derneğe ve Tuna’ya tepki larla başlayan süreç, dokunmalara ve en Kurulu mesajlarıma ve çağrılarıma dön- gösterdi. Özçelik’in açıklamaları sonra- nihayetinde asansörde kıstırıp kendine medi. Bünyesinde olmaktan gurur duy- sı Atilla Tuna ve İstanbul Filarmoni Der- çekmeye kadar vardı. Ben kendisine bu duğum 75 senelik bir derneğin başkanı- neği, sosyal medya hesaplarını kilitledi. durumdan rahatsızlığımı belirttim. Başta nın tacizci olmasını ve yönetim kurulu- www.galeatiyayinevi.com galeatiyayincilik gletiyayincilik galeati2017 l Kültür Servisi