Katalog

GÜNÜN ASTRONOMİ FOTOĞRAFI Türk astronomi fotoğrafçısı Dr. Mehmet Hakan Özsaraç’ın, Hubble Uzay Teleskobu’nun çektiği siyah beyaz görüntüyü renklendirdiği fotoğraf, NASA tarafından “Dünya’da Günün Astronomi Fotoğrafı” seçildi. Dr. Özsaraç: “Fotoğraf çalışmalarımı çok karmaşık işlemler uygulayarak ve birden fazla program kullanarak hazırlıyorum.” l AA 16 AĞUSTOS 2021 PAZARTESİ 14 bin bilim insanı iklim değişikliğine KüçükÇiftlik Park’ın İnsan ırkı büyük acılar çekecek karşı yeniden uyardı: işletmecisi Naz Kavran: Yeni Yeni makalenin yazarla- DERLEYEN: ÖZLEM YÜZAK rı, Dünya’nın yaşamsal değer- lerinin yalnızca son iki yılda kö- klim değişikliğinin etkilerini kapanmalardan tüleştiğini ve raporun 31 ka- İhepimiz yaşıyoruz. Adı üze- tegorisinden 18’inin tüm za- rinde, tam bir “iklim krizi” için- manların yeni rekorları en yük- deyiz. Ancak görmezden ge- sek veya en düşük seviyelerini liyoruz. Dünyanın çeşitli ülke- gösterdiğini yazdı. Rapora gö- lerinden 14 bin bilim insanı bir ENDIŞELIYIZ re bir yandan sera gazı emis- bildiriye imza atarak “mevcut yonları tüm zamanların en yük- iklim krizimizi görmezden gel- sek seviyesindeyken öte yan- mek, büyük acılara ve felaket- dan buzul buz kalınlığı 71 yıl- lere yol açabilir” uyarısında bu- lık kayıtların en düşük seviye- lundular. BioScience bilimsel sinde. Dünya hiç olmadığı ka- dergisinde yayımlanan ma- dar zengin (küresel GSYİH ve- kale 2019 yılında küresel bir rilerine dayanarak), gökyüzü “iklim acil durumu” ilan eden ise her zamankinden daha kirli ve dünyanın yaşamsal belir- (atmosferdeki karbondioksit , tilerini sera gazı emisyonla- metan ve azot oksit konsant- rı da dahil olmak üzere 31 de- rasyonları bağlamında). ğişkene dayalı olarak değer- Bilim insanları “COVID-19 lendiren bildirinin güncellen- pandemisinin ilk dönemin- miş hali. 31 değişken arasında; de, ulaşım ve tüketimdeki mu- yüzey sıcaklığı değişiklikleri, ilim insanlarına göre gezegeni- kaldırılması ve sonunda yasak- azzam ölçüdeki düşüşler bi- buzul buz kütlesi kaybı, Ama- Bmizin gelecekteki yaşanabilirli- lanması le fayda etmedi. Dönüşümsel zon yağmur ormanları kay- ği acil, büyük ölçekli eyleme bağ- l Ormanlar ve sulak alanlar gi- sistem değişiklikleri son dere- bı, artı küresel gayri safi yur- lı. Bunun için de üç yönlü bir poli- bi karbon açısından zengin eko- ce gerekli. Ve bunların siyaset tiçi hasıla (GSYİH) ve fosil ya- tika yaklaşımı öneriliyor: sistemleri restore etmek ve ko- Naz Kavran üstü olmaları şart” uyarısında kıt sübvansiyonları gibi çeşitli l Emisyonları azaltmak için rumak. bulundular. sosyal faktörler bulunuyor. “önemli” bir küresel karbon fiyatı https://www.livescience.com/ Yaz aylarının gelişiyle, biraz da turizm uygulamak; earth-vital-signs-climate-change- sektörünü canlandırmak adına elbette, pandemi l Fosil yakıtların aşamalı olarak suffering.html BEŞ DERECE SERINLETIYOR yasaklarında belirli bir gevşeme oldu ve konser, tiyatro, festival gibi etkinliklere de izin çıktı. Yine de her şey güllük gülistanlık değil önlemler, kısıtlamalar devam ediyor hâlâ. Biz de bu vesileyle İstanbul’un önde gelen etkinlik mekânlarından KüçükÇiftlik Park’ın işletmecisi Bu giysi kapışılır Naz Kavran ile yeni dönemi konuştuk. - Etkinlik sektörünün ri ağırladık. Bu sene de 9 pandemiden gördüğü za- Temmuz’da Duman ile açı- DERLEYEN: RITA URGAN rar ne büyüklükte oldu lışımızı yaptığımızdan be- Baştan başa sizce? ri etkinliklerimizin yüzde ıcak tutan kumaşların üretilmesi titanyum dioksit Tüm dünya ve tüm sek- 75’inin biletleri günler ön- EMRAH Skolay olabilir ama yazın kavurucu nano parçacıklar törler için olağandışı ve yok cesinden tamamen tüken- KOLUKISA sıcağında insanları serin tutabilen giy- edici bir süreç oldu. Ancak di. Pandemi sebebiyle her- serpiştirilmiş silerin oluşturulması çok daha güç. Bi- normal şartlarda bile ülke- kesin açık havada sosyal- polilaktik asit lim insanları gündelik tişörtleri andı- mizde her felakette ilk kapatılan leşmeyi özlediğini gözlemliyo- ran, ancak bedeni yaklaşık beş dere- ile yapay elyaf kültür sanat, yeme içme ve eğ- ruz. İlerleyen günlerdeki prog- ce daha serin tutan bir kumaş tasarla- lence sektörleri için fazlasıyla yı- ramımıza ilgi ve bilet satışı da karışımından oluşan dı. Tasarımı yapan araştırmacılar ku- kıcı oldu. Kendi adıma konuşa- oldukça fazla; KüçükÇiftlik se- 550 mikrometrelik maşın toplu üretimine geçilmesi duru- cak olursam; hem kendi mülkü- ver dostlarımız tiyatro, sinema, munda dünyanın her yerinden insan- bu kumaş aynı müzde işletmecilik yapan hem konser ayırt etmeden tüm işle- ların iklim değişikliğine bağlı sıcaklık de öz sermayemizle kendimizi fi- rimize rağbet gösteriyor. Bu yıl zamanda UV, görünür artışlarına karşı kendilerini koruyabi- nanse edebilen bir yapı olduğu- da açıldığımız günden beri şeh- ve MIR ışınlarını da muz için meslektaşlarım kadar rin en çok bilet satan etkinlikle- leceklerine dikkat çekiyorlar. Araştırmacılar kumaşı denemek amacıyla bedeni iyice saran ve yansıtarak giyenleri şikâyet etme lüksüm olmadığını rin ev sahipliği unvanını koruyo- Araştırmacılar bunu, orta kızılötesi bir yarısı kendi kumaşlarından öteki yarısı yaklaşık aynı kalınlıktaki düşünüyorum. Bu süre zarfında ruz. Kültür sanat meraklıları za- beyaz pamukludan oluşan bir giysi tasarladılar. Üniversite öğren- ışınım (MIR) enerjisi ile yaptılar. MIR daha da serinletiyor. kendimizden ziyade tek bir şey ten bilinçli ve eğitimli insanlar, cisi bir denek bunu giyerek bir saat boyunca güneş ışığını doğru- enerjisi, çevredeki hava molekülleri Sıradan bir gömleği düşündük: “KCP ekosistemi” de- özellikle 30 yaş üzeri misafirle- dan alan bir yerde oturdu. Araştırmacılar deneğin deri sıcaklığı- tarafından emilmek yerine, doğrudan nı ölçtüklerinde, yeni kumaşın olduğu yanda (sağ taraf) sıcaklığın andırmakla birlikte, diğimiz organizatör, sanatçı, gü- rimiz tedbirlere harfiyen uyuyor- uzaya giderek hem nesneleri hem de pamuklu kumaşın olduğu yandan yaklaşık beş derece daha düşük venlik, temizlik, insan kaynağı, lar. Genç kitlemiz bizi biraz daha kumaş optik anlamda çevresini soğutur. Işınımsal soğutma olduğunu gördüler. İki kesim arasındaki bu farklılık kızılötesi ka- ses ışık görüntü, mobilya kira- zorluyor ama ikna yoluyla anlaşı- adıyla bilinen bu yöntem son 10 yıldır bir “ayna” işlevi merasıyla da açıkça görülebilmekteydi. Araştırmacılar deneğin de lama, matbaa, reklam ve halk- yoruz diye düşünüyorum. mühendisler tarafından çatı, plastik bu sıcaklık farklılığını duyumsayabildiğini dile getiriyor. görüyor. la ilişkiler ajansları ve aklıma - Yakın vadede ne öngörü- örtü, ahşap ve “ultra beyaz” boya üre- gelme- yorsunuz, timi gibi çeşitli alanlarda kullanılıyor. yen onlar- pandeminin ca firma- gidişatına KAKADU PAPAĞANLARI Ayna etkisi yapıyor mızla bir- göre nasıl İnsan derisi, çoğu giysilerimizin likte na- planlar yap- tersine, doğal olarak MIR ışını yayı- Çöp kapaklarını sıl ayak- tınız? yor. Zhejiang Üniversitesi mühendis- ta kalırız? Sonbahar lerinden Ma Yaoguang ile Huazhong Geçen yıl veya kışın açmayı birbirlerine Bilim ve Teknoloji Üniversitesi’nden konser, geri gelme- Tao Guangming farklı bir yaklaşım festival iş- si konuşulan bakarak öğreniyorlar uyguladılar. Araştırmacılar, deriden leri yapa- kapanma bi- yayılan MIR ışınımının doğrudan ku- mayaca- zi bir hayli ğımızı ön- endişelendi- maşın içinden geçmesine izin ver- görerek riyor ve ras- mek yerine, bedenin sıcaklığını soğu- Üçü Bir Arada mekânda yonel bul- rup bunun enerjisini uzaya MIR ola- kapalı iş- muyoruz. İki rak yeniden yaymak için kimyasal lere yer yıla yakın za- bağlardan yararlanan türde bir do- verdik ve iki milyon lira civa- mandır maddi manevi kayıplar- kuma tasarladılar. Baştan başa titan- rı bir ekonomi yaratarak, yalnız- la boğuşan sektörümüz için bu, yum dioksit nano parçacıklar serpiş- ca tiyatro organizasyonları yapa- kaldırılabilecek bir durum değil tirilmiş polilaktik asit ile yapay elyaf rak ekosistemimizi ayakta tut- zaten. Umudum ve tercihim ka- karışımından oluşan 550 mikromet- tuk. Bu yıl ise açılma beklenti- panma yerine aşı olmayan kişi- relik bu kumaş aynı zamanda UV, gö- siyle ama yine temkinli planlar- lerin çeşitli alanlara girişlerinin rünür ve MIR ışınlarını da yansıtarak la geçen yılın 14 katı büyüklü- kısıtlanması yönünde. Kış için giyenleri daha da serinletiyor. Tao, ğünde bir ekonomi dahilinde sı- yarı kapalı alan kuracak, etkin- sıradan bir gömleği andırmakla bir- MIRlı kapasiteli konser, tiyatro, liklerimize tedbirleri üst düzey- likte, kumaşın optik anlamda bir “ay- sinema ve yeme içme etkinlik- de sürdürerek devam edeceğiz. na” işlevi gördüğüne dikkat çekiyor. leri düzenliyoruz. Aşı ile ilgili umduğum kısıtlama Laboratuvarında orta kızılötesi say- - İzleyicinin ilgisi nasıl oldu gelmese bile hastalığın yayılım dam dokumalar üzerindeki çalışma- etkinliklere (konserler mi da- sürecini takip ederek biz uygu- vustralya’da yiyecek sıkıntısı çeken sarı tepe- sanları bu yüzden kuşlardaki bu davranışın kalıtsal larını sürdüren Stanford Üniversitesi ha çok ilgi gördü, oyunlar mı lamayı düşünüyoruz. Önümüz- Ali kakadular kentlerde yayılmaya başladı. Fakat olmadığını, birbirlerini izleyerek öğrendiklerini dü- malzeme bilimi uzmanlarından Yi Cui, mesela) ve önlemlere herkes deki yaza ise eski günleri arat- kentlerde yiyecek bulabilmek için önce çöp kutu- şünüyorlar. Sosyal öğrenme çeşitli kültürlerin te- “Tüm bunlar son derece ilginç” diyor. uyuyor mu? mayacak bir program hazırlı- larının kapaklarını açmak gerekiyor. Son bir araş- melini oluşturur ve primat, kuş gibi bazı hayvanlar- Ancak MIR-yayım teknolojisinin bugü- Geçen sezon sadece Küçük- yoruz, sabırsızlıkla güzel günle- tırmaya göre kakadular çöp kutularının kapaklarını da da görülür. Sosyal öğrenmenin ustası çocuklar- Çiftlik Bahçe Tiyatrosu progra- re geri dönmeyi sevdiklerimizle ne dek sürekli gökyüzüne bakan du- açmayı birbirlerine bakarak öğreniyorlar. dır. Küçük yaştan itibaren diğer çocukların ve ye- mıyla 10 bine yakın tiyatroseve- sarılmayı bekliyoruz. rağan yüzeyler üzerinde uygulandığı- Avustralya’daki sarı tepeli bir kakadunun ga- tişkinlerin becerilerini taklit ediyorlar. Ancak hay- na, bu yüzden araştırmacıların kuma- gası ve ayağıyla bir çöp bidonunun kapağını aç- vanlar arasında taklit yoluyla öğrenme pek yaygın şın serinletme özelliğini daha sağlıklı tığını gösteren bir videoyu izleyen Max-Planck değildir. Yukarıda sözü edilen video, 20 yılı aşkın KONSER TİYATRO SİNEMA bir biçimde değerlendirebilmeleri için Enstitüsü yönetiminde çalışan bir araştırma eki- bir süredir Avustralya’daki kuş türlerini inceleyen l 22 Ağustos l 2 Eylül “Sevgili Arsız l 17 Ağustos “Bir deneklerin ayakta oldukları ve yürü- bi, papağanın bu davranışını daha yakından izle- Richart Major’a ait. Avustralya’daki birçok kuş gibi Yüzyüzeyken Ölüm Dirmit” Nefes Daha” dükleri sırada da ölçümler yapmaları meye karar verdi. Ağır kapağı gagasıyla ve aya- kakadular da gürültülü ve saldırgandırlar. Ama aynı Konuşuruz l 9 Eylül “Çamlıca’nın l 7 Eylül “Kelebekler” gerektiğinin altını çiziyor. Yi Cui, ten- ğıyla açan papağan daha sonra kenara çekilerek zamanda da çok zeki ve azimliler, ayrıca insanlarla l 18 Eylül Aj- Üç Gülü” l 14 Eylül “Söz Se- le yakın temas durumunda etkili olan yemek artıklarına ulaştı. bir arada yaşamayı da öğrenmişler. da Pekkan l 17 Eylül “Bülent Bey’in nettir” Araştırmalara göre 2018 yılında bu davranış sa- Innovation and geographic spread of a comp- bu kumaştan yapılan giysinin bedene l 2 Ekim Hikayesi” l 28 Eylül “Ahlat dece üç bölgede gözlemlendi. 2019’a gelindiğin- lex foraging culture in an urban parrot, Science, tam oturmayıp, daha bol olması duru- Stavroz l 23 Eylül “Üçü Bir Arada” Ağacı” de kuşlar 44 bölgede çöpten beslenmeye başladı- 23.07.2021. munda aynı sonucu verip vermeyece- lar. Analizlere göre komşu bölgelerde bu davranış Clevere Kakadus lernen durch soziale Interakti- ğini de merak ediyor. uzak bölgelere kıyasla daha hızlı yayıldı. Bilim in- on, Max-Planck Gesellschaft, 22.07.2021. Ma ve Tao ürettikleri kumaşın pa- zarlanması amacıyla şimdilerde teks- til üreticileri ve konfeksiyoncularla gö- rüşüyorlar. Nano malzeme serpiştiril- 10 MADDEDE DİJİTAL KÜLTÜR TANOL TÜRKOĞLU miş kumaşın alışılagelmiş kumaşla- ra kıyasla maliyette topu topu yüzde SANAYILEŞMENIN ALTI INOVASYON DÖNGÜSÜ 10’luk bir artışa yol açacağını belirten araştırmacılar, kumaşın toplu üretimi- 1) 1. Döngü (1785-1845): Su gü- 5) 5. Döngü (1990-2020): ne geçilmesinin herkesin hemen he- cü, Tekstil, Demir Dijital ağlar, Yazılım, Yeni men eskisine eşit bir maliyetle bir ti- 2) 2. Döngü (1845-1900): Buhar Medya gücü, Demiryolu, Çelik 6) 6. Döngü (2020-2045): Ya- şört alabileceği anlamına geleceğini ve 3) 3. Döngü (1900-1950): Elekt- pay Zekâ, Nesnelerin Inter- bundan herkesin yararlanabileceğini rik, Kimyasallar, İçten-Yanma- neti, Robotlar, Dronelar, Te- belirtiyorlar. lı Motor miz Enerji New ‘mirror’ fabric can cool wearers by 4) 4. Döngü (1950-1990): Petro- nearly 5 C, Science Kaynak: VisualCapitalist kimya, Elektronik, Havacılık Neler var? 3’lü eylem planı