Katalog

14 5 MAYIS 2021 ÇARŞAMBA kültür Tiyatro belleği için... Türkiye Tiyatro Vakfı, tiyatroya destek olmak için mayıs ayında çevrimiçi etkinlikler düzenliyor. Ayrıca vakıf, Türk Tiyatro Müzesi’ni geliştirmek için çalışmalara devam ediyor. Esen Çamurdan ile tiyatro adına neler yaptıklarını konuştuk. Türkiye Tiyatro Vakfı, uzun bir geçmişe sahip değil ama tiyatro adına yapılan çalışmalar geniş bir bellek oluşturuyor. Zaten kurulma amacı da tiyatro sanatına boyut katmak, ülkemizde yerleşik bir geleneğe sahip tiyatro alanında kapsayıcı ve bütünlüklü bir arşiv oluşturmak üzere kurulu. Bu uzun ve sonu olamayan yolda, bir grup tiyatro insanı ve akademisyen yürüÖZNUR meye başladı. OĞRAŞ ÇOLAK Ayrıca tiyatroya destek olmak için başlattıkları çevrimiçi etkinler mayıs ayında oldukça yoğun. Tüm bu etkinlikleri ve tiyatro adına her şeyi vakıf başkanı Esen Çamurdan ile konuştuk. n Tiyatro Vakfı olarak neler yapıyorsunuz? İlk ve asal hedefi Türkiye Tiyatro Müzesi’ni yapılandırmak olan Türkiye Tiyatro Vakfı, çalışmalarını iki ana yoldan sürdürmekte. Bunlardan ilki, doğrudan müzeye yönelik altyapı çalışmaları olarak nitelendirilebilecek olanlar, ikincisi ise çevrimiçi etkinlikler. ‘Değerli malzemeler biriktirdik’ n O zaman öncelikle tiyatro müzesiden bahsedelim, neler yer alıyor ve alacak bu müzede? Yitirdiğimiz her tiyatro kişisiyle birlikte tiyatro belleğimizin de yok olmasını durdurabilmek için ulaşabildiğimiz ve bize bağışlanan her türlü malzemeyi tasnifleyip kayda geçiriyoruz. Çağdaş arşivleme ölçütlerine uygun olarak kurguladığımız bir envanter programıyla arşivi dijitalleştirerek kayıt altına alıyoruz. Kapsamlı arşiv ve koleksiyonları şu aşamada kabul etmememize karşın elimizde Türk tiyatrosu açısından oldukça değerli malzeme birikti. 2018 yılında İÜ Tiyatro Eleştirmenliği ve Dramaturji Bölümü son sınıf öğrencileri ile birlikte, belirli kitaplıkların dijital kataloglarıyla sınırladığımız bir literatür envanteri oluşturmaya başladık. Amacımız Türk tiyatrosu üzerine yarenkli alanlarda çalışmalar yapar. Mayıs ayında bir de altı haftalık ikinci çocuk atölyemiz sürecek. Roza Erdem “hikâye anlatıcılığı” (storytelling) yöntemiyle çocuklara masal anlatırken bir yandan da masalların yapısını öğretecek, onların kendi masallarını yazmalarını sağlayacak. Atölyenin adı: “Masalların Dünyasında: Kendi Masalımı Yazıyorum”. Hagop Ayvaz n “Kulis: Bir Tiyatro Belleği, Hagop Ayvaz” sergisi hâlâ devam ediyor. Biraz sergiden bahseder misiniz? Tiyatro sanatçısı ve yayıncı Hagop Ayvaz’ın tiyatro arşivinden. “Kulis: Bir Tiyatro Belleği, Hagop Ayvaz” sergisini Hrant Dink Vakyımlanmış tez, kuramsal kitap, biyog çilmez adlarından biri olan ve 1902 yırafi, araştırma vb. tek kaynak üstünden lında sahneye çıkan Aşod Madatyan görüntülenmesini sağlamak. Artık sona ölünceye dek tiyatro dünyasından hiç yaklaştık ve 2200’den fazla yayının gi kopmamış ve döneminin önemli olayrişini yapmış bulunmaktayız. Ardından larına tanıklık etmiştir. Nesim Ovadsıra dijital alana aktarılmamış kitaplık ya İzrail, sanatçının yaşantısından, talara gelecek, sonra müzeler, özel konık olduklarından yola çıkarak leksiyonlar, arşivler vb. Osmanlı’nın son yıllarının, Tiyatro kültürümüzü tüm Meşrutiyet döneminin ve katmanlarıyla bir araya erken Cumhuriyet yılgetirmeyi önemsiyoruz. larının tiyatrosuna Bu çerçevede tiyatromuodaklanacak. zun oluşumunda bü“Tiyatromuzda yük yeri olan Türk, ErToplumsal Cinsiyet meni, Rum ve Yahudi Konuşmaları”nda tiyatrosuyla da yakın14 Mayıs Cuma güdan ilgiliyiz. nü Hülya Adak kon Bir tiyatro belleği nuk olacak. “Absürt sergisi bu saydığınız Tiyatro Kanonu: Kaamaçlara katkı sağladın Oyun Yazarladı mı? rı ve Politika” başlıKesinlikle evet. Hrant ğı taşıyan söyleşide AvDink Vakfı ve Yapı Kredi rupa ve Türkiye örnekleKültür Sanat’la ortaklaşa dü Esen Çamurdan riyle absürt tiyatroya bakızenlediğimiz “Kulis: Bir Tiyatro lacak erkekegemen kalıplarıBelleği, Hagop Ayvaz” sergisi bize çok nın sorunsallaştırılmasının önemi tarşey öğretti, yol almamızı sağladı. tışılacak. Bunların yanı sıra her biri kendi ala Şunu da belirtmek isterim ki hayalinında Türk tiyatrosuna önemli katkıda ni kurduğumuz müzenin bir misyonu da bulunmuş kişilerle sözlü tarih yapıyor dünden bugüne kalanları araştırmak ve fı (HDV), Yapı Kredi Kültür Sanat (YKKS) ve Türkiye Tiyatro Vakfı (TTV) ortaklaşa düzenledi. 19112006 yılları arasında yaşamış İstanbullu tiyatro sanatçısı ve yayıncı Hagop Ayvaz’ın kişisel çabalarıyla oluşturduğu kapsamlı tiyatro arşivi aşağı yukarı 19. yüzyılın ikinci yarısıyla 1960’ları kapsamakta. HDV’nin öncülüğünde Mart 2020’den başladık çalışmalara ve bir yıla yakın süre boyunca hiç ara vermedik. Hagop Ayvaz’ın arşivinin ancak küçük bir bölümünün yer aldığı sergi toplumsal bellek, kimlik ve mekân bağlamında Türkiye’nin tiyatro tarihine odaklanıyor. Arşiv genelde üç dillidir (Ermenice, Osmanlıca, Türkçe), sergi de üç dilli olarak düzenlendi. Kitap ise Yapı Kredi Kültür Sanat tarafından Türkçe ve İngilizce olarak yayımlandı. Türkiye'nin tiyatro tarihine çoğulcu bir bakış öneren “Kulis: Bir Tiyatro Belleği, Hagop Ayvaz” sergisi toplumların bir arada yaşama kültürünün getirdiği zenginliği ziyaretçiye bir kez daha anımsatıyor. Sergi, 25 Temmuz 2021’e kadar ziyaret edilebilir. n Pandemi sü‘İktidar yardımda bulunmuyor’ duk. Türk tiyatrosunun sözlü belleğini gün yüzüne çıkarmakla yetinmeyip burecinde tigörsel ve işitsel olarak kayda aldığımız bu görüşmelerle tanıklıklara dayanan, öznel bir tür sivil tarih oluşturmaya çalışıyorduk ama ne yazık ki salgın nedeniyle durdurmak zorunda kaldık. n Çevrimiçi etkinliklere gelecek günden yarına kalacakları da kayıt altına almak olacak. “Ustalar Ustalarını Anlatıyor”un bunun ilk adımı olduğunu söyleyebiliriz. n Peki, çocuklar, onlar için çalışmalarınız, etkinlikleriniz olacak mı? yatrolar zor durumda kaldı. İktidar bu süreçte yeterli bir politika izledi mi, sizce? Devlet bu süreçte nasıl bir politika izlemeliydi? olursak mayıs ayında ne bekliyor ti Türk Tiyatro Müzesi çocuk ve engelBence iktidar yeterli bir poliyatro severleri? li dostu olacağından etkinliklerimiztika değil, hiçbir politika izlemeMayıs ayımız oldukça yoğun ve il de çocuklara da seslenmek istedik ve di. Yalnız tiyatrolara da değil, hiçginç konuların konuşulup tartışılacağı onlara özel atölyeler düzenledik. bir çalışana yardımda bulunmadı ki! bir ay olacak. “Tiyatromuzda Tarih Konuşmaları” kapsamında, 7 Mayıs Cuma günü araştırmacı yazar Nesim Ovadya İzrail, “Osmanlı ve Türk Tiyatrosunda Aşod Madatyan” başlıklı bir konuşma yapaÇocukların ebeveyn eşliğinde katıldığı uygulamalı ve interaktif bir etkinliktir bu. Deneyimli profesyonellerce yönetilir ve dünya turundan, masal yazımına ya da tiYapılması gereken son derece basitti aslında ama bizim gibi yönetilen toplumlarda neredeyse olanaksız. Eğer iktidar isteseydi, tiyatroların yöneticileriyle buna tek kişilik oyunları da katıyorum birlikte toplantı yapıp çalışan sayısına göre ortak bir destek bütçesinde uzlaşabilirdi. Ama yapmadı. cak. Türk Ermeni tiyatrosunun vazge yatro mimarisine dek çok Nuri İyem Gülten Akın Mektup ödülüne geri sayım Ödülü için süreç başladı Nilüfer Belediyesi’nin 2021 Yılın Yazarı Gülten Akın eteşitsizliğinden kaynaklanan sorunlara ilişkin olacak. Evin Sanat Galerisi tarafından 2006’dan beri düzenlenen, geçen yıl kinlikleri kapsamında bu yıl ilk kez düzenlediği Mektup Ödülü Katılımın rumuz ile yapılacağı ödüle, dosya halinCovid19 salgını nedeniyle yapılamayan için süreç başladı. Ödüle başde iki mektup ile başvuru ya“Nuri İyem Resim Ödülü” ve “Evin İyem Jüri Özel Ödülü” 2021’de farklı bir formatta olacak. İstanbul Modern’den vurmak isteyenler mektuplarını, 14 Haziran27 Ağustos tarihleri arasında teslim edebipılması gerekiyor. Mektup Ödülü’ne başvurmak isteyenler başvuru formunu, NilüNuri İyem ve Evin İyem’i ançocuklara lecekler. Herkese açık olan Mektup Ödülü’nde konu; Gülfer Belediyesi’nin tüm kütüphanelerinden, www.nilufer. mak ve Türkiyeli genç ressamları desteklemek atölye ten Akın’ın kuvvetli bir etik hatırlatmayı da içeren “Yanlış mı belledim, insan sorumluluktur” dizebel.tr veya Nilüfer Kütüphane sosyal medya adreslerinden bilgisayar çıktısı olarak temin edeamacıyla düzenlenen ödüle başvurmak isteyenlerin, ilk olarak 39 Mayıs 2021 tarihlerinde www.evinart.com web adresinde yer alan başvuru formunu çevrimiçi olarak doldurmaları gerekiyor. Ardından da açıklanacak listede yer alan katılımcılardan; eserlerini 1 3 Haziran 2021 tarihleri arasında, Evin Sanat Galerisi adresine teslim etmeleri isteniyor. Ödüller; 24 Haziran 2021’de açılacak Nuri İyem Resim Ödülü 2021 sergisinde verilecektir. Sergi, 10 Temmuz’a dek Covid19 tedbirleri kapsamında Evin Sanat Galerisi’nde izlenebilecek. Detaylı bilgi için: www.evinart.com İstanbul Modern’in Çevrimiçi Modern ve Çağdaş Sanat Programı’na katılan çocuklar, müze uzmanlarıyla birlikte evlerinde sanat çalışmaları gerçekleştiriyor. Atölye, sanatçıların tanıdık herhangi bir nesne ya da figüre benzetme kaygısı olmaksızın duygularını ve fikirlerini, renkler ve şekillerle aktardıkları soyut resimlere odaklanıyor. Renk ve şekillerin tarihte neden üretilmiş olabileceğini yorumlayarak başladıkları çalışmada çocuklar renk kullanımı ve üretim biçimleriyle birbirinden ayrışan lirik ve geometrik soyut çalışmaları karşılaştırıyorlar. 47 yaş ve aileler için 8 Mayıs 11.0012.00 / 812 yaş çocuklar için 9 Mayıs 11.0012.00. sinin odağında; anlamak, anlatmak, anlaşılmak isteğini içeriğinde taşıyan; dünyada, kendinden ve ötekinden sorumlu olmanın anlamını sorgulayan, cinsiyet bilecek. “2021 Yılın Yazarı: Gülten Akın Mektup Ödülü”nde büyük ödül 3 bin TL olacak. Ayrıca bin TL değerinde 5 mansiyon ödülü de verilecek. Mamut’a başvuru tarihi uzadı Türkiye genelinde 9 yıldır bağımsız yeteneklere, sergileme ve kendini tanıtma imkânı sunan Mamut Art Project’in 2021 edisyonu için başvurular 20 Mayıs’a kadar uzatıldı. Bugüne kadar farklı disiplinlerde üretim yapan 400’ün üzerinde sanatçıyı sanatseverler ve sanat profesyonelleriyle buluşturan Mamut Art Project’in bu yılki jürisinde sanatçı ve İstanbul Bilgi Üniversitesi Mimarlık Fakülteİş Sanat’ta caz rüzgârı si Endüstri Ürünleri Tasarımı ve İç Mimarlık Bölüm Başkanı Can Altay; küratör, sanat tarihçisi İş Sanat’ın 21. sezonu devam ediyor. Pandemi nedeniyle çevrimiçi sürdürülen ve mayıs ayında tamamlanacak sezonun son caz konserini “Almagest Quintet” verecek. Sabri Tuluğ Tırpan (piyano), Cenk Erdoğan (gitar, yaylı ve yazar Necmi Sönmez; sanatçı Hale Tenger; sanat danışmanı Melis Terzioğlu ve Pilot Galeri kurucusu ve direktörü Azra Tüzünoğlu yer alıyor. tanbur), Eylem Pelit (bas gitar), Hamdi Akatay (perküsyon) ve Volkan Öktem’in (davul) İş Sanat konseri için bir araya geldikleri Almagest Quintet’in repertuvarında bu sene hayatını kaybeden Chick Corea’nın eserleri de yer alıyor. Konserin ilk gösterimi 7 Mayıs Cuma günü saat 20.30’da İş Sanat’ın YouTube kanalında yapılacak. İş Sanat’ın 21. sezon içerikleri yıl boyunca ücretsiz erişime açık olacak. Bestecilik: Yaşam tenceresini kıvamında kotarmak Yarın 6 Mayıs, Türk Beşleri’nin en genç ve en yenilikçi üyesi Necil Kazım Akses’in doğum günü. Yazdığım ilk biyografi kitaplarımdan birisi ona aittir. Ankara Bahçelievler’deki “Beşler Apartmanı’nda” buluştuğumuz andan itibaren son derece sıcak bir dostluk geliştirmiştik. İlk söylediği şey: “Şu Türk Beşleri yaftasından kurtulamıyorum, baksanıza oturduğum apartman bile Beşler Apartmanı!” Evet, Necil Bey, çağdaş Türk müziğini yaratan öncülerden biri ve Türk Beşleri’nin en genç üyesiydi. Sayısı altmışa yaklaşan yapıtı, yetiştirdiği beş kuşak öğrenci; kurduğu ve yönettiği nice sanat kurumuyla, Cumhuriyet kültürümüzün önemli bir mimarı. Bir yanda Cumhuriyetin tüm serüvenini yaşamış, temel taşlarını oluşturmuş sanatçılarından birisiydi. Öte yandan yirminci yüzyılı neredeyse başından sonuna dek solumuş ve daima yurtdışındaki çağdaşlarını izleyerek uluslararası kimliğe sahip olmuştu. 6 Mayıs 1908’de İstanbul’da dünyaya gelmişti. İstanbul Erkek Lisesi’nde eğitim görmüş, Darülelhan’da Cemal Reşit Rey’in armoni derslerine katılmış ve Mesud Cemil ile viyolonsel çalışmış. 1926’da Viyana Devlet Müzik ve Temsil Akademisi’ne girerek Walther Kleinecke ve Joseph Marx; aynı zamanda Prag Devlet Konservatuvarı’nda Josef Suk ve Alois Hába gibi çağa yeni müzik dili sunan uzman eğitimcilerle çalışmış, her iki kurumun da ileri devre kompozisyon bölümlerini bitirmişti. 1934’te yurda dönmüş ve Musiki Muallim Mektebi’nde öğretmenliğe başlamıştı. Bu arada Türkiye’ye çağrılan Alman besteci Paul Hindemith ile Ankara Konservatuvarı’nın temellerini atıp bu okula kompozisyon öğretmeni olur. 1936’da Bartók ve Saygun ile Adana’nın Osmaniye ilçesindeki folklor araştırmalarına katılır. Ankara Devlet Konservatuvarı Müdürlüğü ve Güzel Sanatlar Genel Müdürlüğü’nün ardından, Bern ve Bonn’da Kültür Ataşesi olur. Devlet Opera ve Balesi Genel Müdürlüğü sırasında,1972’de kendi isteği ile emekliye ayrılır. Akses, uzun yıllar H.Ü. Ankara Devlet Konservatuvarı’nda yeni besteci kuşaklarını yetiştirmişti. En son, Bilkent Üniversitesi’nde kompozisyon hocasıydı. Yeniliğe açılmış bir besteci 16 Şubat 1999’da öldüğü zaman ardında 20. yüzyıl müziğini iyi tanıyan ve yeniliklere açılan birçok genç besteci yetişmişti: Bülent Arel, İlhan Usmanbaş, Nevit Kodallı, İlhan Baran ve Cengiz Tanç gibi. Necil Bey, Usmanbaş ve Arel’i radyoevine götürüp çağdaş müzik kayıtlarını dinletirmiş. Sophocles’in Kral Oedipus oyunu için bestelediği sahne müziğinde üfleme çalgılarla birlikte kadınlar korosu kullanmasını Usmanbaş şöyle anlatır: “Oedipus’taki yığma sesler’den oluşan kadınlar korosunu hâlâ unutamam. 1943’te bestelenen bu yapıt zamanın çok ilerisinde bir sese sahiptir.” Başka neler öğretmiş Necil Hoca öğrencilerine: “Avrupa’yı bilmek ama ona tapmamak; Osmanlı’yı bilmek ama ona geri dönmemek, derin tasarımlar içinde olmak ama sanki mutfak reçeteleriyle daha çok ilgileniyormuş gibi görünmek. Besteciliğin nota sayfaları dışında çok geniş bir yaşam biçimi olduğunu; müzikçileri, kurumları, ustaların fıkraları, konserleri, konser sonraları yazılarıyla, öğrencisi, öğretmeni, kitapları ve plaklarıyla bir alan yaratmak. Ve bunların hepsine bir tutam sevgi, bir tutam ciddiyet, bir tutam espri, bir tutam acı, bir tutam tatlı katarak yaşam tenceresini iyi ve kıvamında pişirip kotarmak!” Akses’in yapıtlarından bazıları: Allegro Feroce, Poem, Minyatürler, Ankara Kalesi, Ballade, On Piyano Parçası, Keman Konçertosu, Viyola Konçertosu, Itri’nin Nevâ Kâr’ı Üzerine Scherzo, Bir Divandan Gazel, Beş Senfoni, Orkestra Konçertosu, Keman Konçertosu, Viyola Konçertosu, Viyolonsel ve Orkestra İçin İdil. Besteciliği kadar, İtlayan besteci Rossini gibi “yaşama sanatı”ndan kam almanın gizlerini de çözmüştü. Kendine özgü yemek reçeteleri tıpkı müzik dünyasındaki gibi büyük doğaçlamalara dayanırdı. Bir kez daha sorsanız belki aynı ölçüleri veremez ama aynı lezzette size o yemeği yeniden pişirebilirdi. Borusan’da bu hafta Borusan Sanat, bu hafta da dijital platformlar üzerinden yayımladığı konserlerine devam ediyor. 8 Mayıs Cumartesi günü saat 19.30’da borusansanat.tv’de Evrim Demirel Trio’nun Borusan Müzik Evi için kaydettiği “Stanpolites” başlıklı projesi yayında olacak. Ayrıca 9 Mayıs Pazar günü saat 11.30’da BİFO’nun ekim ayında daimi konuk şefi olacak Patrick Hahn yönetimindeki konseri, BİFO ile BaşyapıtlarII müzikseverlerle buluşacak.