Katalog

22 MART 2021 PAZARTESİ SON 50 YILIN EN ŞİDDETLİSİ Avustralya’da şiddetli yağışların yol açtığı sel, Yeni Güney Galler eyaletini vurdu. Yeni Güney Galler Eyaleti Başbakanı Gladys Berejiklian, özellikle Sydney’in batısının son 50 yılın en şiddetli sel felaketiyle karşı karşıya olduğunu bildirdi. Yüzlerce kişinin sellerden kurtarıldığını kaydeden Berejiklian, eyalette Penrith kenti, Jamisontown bölgesi ve Mulgoa’nın bazı kesimleri için “tahliye emri” verildiğini kaydetti. l AA Herkese Bilim Teknoloji Dergisi’nin katkılarıyla hazırlandı. Masa başında uzun süre hareketsiz kalanları uyaran mini aygıt geliştirildi ‘Ağrı geliyor’ diyor Eymir Gölü. ‘Gerçek felaketi yaşarız’ Ankara Kent Konseyi (AKK), Türkiye ve dünyadaki su sorunlarına dikkat çekmek amacıyla başlattığı “Suya Saygı Çalıştayı” kapsamındaki “Suya Saygı Buluşması”nın ilkini gerçekleştirdi. AKK Yönetim Kurulu Başkanı Halil İbrahim Yılmaz, “Tedbir almazsak 20 yıl sonra Eymir ve Mogan gölleri için gerçek felaketi yaşayabiliriz” dedi. Korkutan tablo: Yüzey sularının Temiz su yüzde 76’sı kirlendi. Arıtma ve kaynakları depolama politikasına çekiliyor ağırlık verilmeli SEFA UYAR 72 puan verilmiş” dedi. İç Anadolu’da, Ankara’yı besİklim Değişikliği Politika ve leyen havzalar başta olmak Araştırma Derneği Başkanı Ba üzere barajlardaki kullanılabiran Bozoğlu, Türkiye’nin temiz lir su miktarında ciddi düşüş su kaynaklarında yüzde 45 ora yaşandığını aktaran Bozoğlu, nında bir çekilme olduğunu söy Türkiye’de su yönetiminin çokleyerek “Bugün yüzey sularımı başlı bir şekilde yürütüldüğünü zın yüzde 76’sı kirlenmiş dusöyledi. rumda. Bu kirlenme devam ediyor. Bu sorun ancak güçlü, ko Kirlenme sürüyor ordinasyonu sağlayan, iklim kri Bozoğlu, “Resmi raporlara göre zini de öngören bir Su Kanunu organize sanayi bölgeleri de kaçalışması ile aşılabilir” dedi. tıldığında arıtılmış atıksuların yalAnkara Büyükşehir Belediye nızca yüzde 2.5’ini tekrar kullanısi Su ve Kanalizasyon İdaresi yoruz. Sanayiyi çıkardığımızda bu (ASKİ) Genel Müdür Yardımcılı oranın yüzde 11.5 seviyelerinde ğı görevini de yürüten Bozoğlu, olduğu öngörülüyor. Oldukça dü22 Mart Dünya Su Günü kapşük bir oran” diye konuştu. samında değerlendirmelerde Bozoğlu, taşkın, kar ve yağbulundu. Birleşmiş Milletler’in mur sularının yeraltına depo“Herkes İçin Su ve Sanitasyona lanması yöntemlerine odaklaDair İlerleme Raporu”na gönılması gerektiğini aktarare Türkiye’nin yüzde 35 orarak Ankara’da ASKİ’nin nında güvenli sanitasyon başlattığı Yönetilen Ye(temiz içme suyu arıtımı) raltı Suyu Depolama hizmetine erişemediğini, Projesi’ne işaret etti. evsel atıksuların ise sadeBozoğlu, “Taşkın, yağce yüzde 36’sının uygun mur ve kar sularını deşekilde arıtıldığının kaypolayarak Gölbadedildiğini aktaran şı, İncek ve ciBozoğlu, “Ülkemivarında sulazin temiz su kayma ve kulnaklarında yüzlanma sude 45 oranında yu olarak bir çekilme var. değerlenEntegre su yödirmeyi netimimize ise 100 üzerinden Baran Bozoğlu planlıyoruz” dedi. Bir kilo biftek için Susuz kalmamak için, iğneden ipliğe tüketimde çok tutumlu olunması gerektiğini belirten Dr. Dr. Erol Kesici, bazı ürünler için harcanan su miktarlarını şöyle sıraladı: “1 kilo biftek için 15 bin 500 litre. 1 hamburger için 2 bin 325 litre. 1 fincan çay için 28 litre. 1 kilo pirinç için 3 bin 400 litre. 1 porsiyon pilav için 100 litre. 1 kilo şeker için 1500 litre. 1 adet küp şeker için 7.5 litre. 1 tişört için 2 bin 700 litre. 1 kot pantolon için 10 bin 800 litre. 1 kg ayakkabı için 16 bin 600 litre. 1 adet A4 kâğıt için 10 litre.” Yılda 3.4 milyon kişi susuzluktan ölüyor Türkiye Tabiatını Koruma Derneği (TTKD) bilim danışmanı ve göl uzmanı Dr. Erol Kesici, 22 Mart Dünya Su Günü nedeniyle bilgiler verdi: l Türkiye’de son 60 yılda Marmara Denizi büyüklüğünde sulak alan kurudu. l Vahşi tarımsal sulama yüzünden yılda 20 milyar metreküp su israf edildi. Bilinçli sulama sistemleri gerekiyor. l 1980’lerde kişi başına 5 bin ton olan su miktarı 2020 sonunda bin tona düştü. l ‘Su Kanunu’ çıkarılmalı. Her yıl 3.4 milyon insanın içilebilir temiz suya ulaşamadığı için yaşamını yitirdiğini kaydeden Kesici, “Su Kanunu” çıkarılmasını istedi. Türkiye’nin içilebilir ve kullanılabilir su kaynaklarının hızla yok olduğu ülkelerin başında geldiğini belirten Kesici, “Son iki yıl içerisinde çok şiddetli kuraklık yaşanmakta ve suya ulaşımda hem ekonomik hem de kalite yönünden zorluk çekilmektedir” dedi. l DHA DERLEYEN: RITA URGAN 2020yılında Avrupa’da 100 milyonu aşkın kişiye, boyun ve sırt ağrıları gibi, kasiskelet sistemi hastalıkları tanısı konuldu. Uzmanlara göre, giderek değişen çalışma biçiminin bir sonucu olarak yaşanan bu durumun beraberinde getirebileceği olumsuzluklar oturma süresince düzenli hareket etmek suretiyle önlenebilir. Hong Kong Kent Üniversitesi’nden Zhengbao Yang ve arkadaşları, uygun malzemelerin sıkıştırılması ya da gerilmesiyle elde edilen bir elektrik türü olan “piezoelektrik” (basınçlı elektrik) ile çalışan küçük ve gerilip uzayabilen algılayıcılar geliştirdiler. Boyundaki devinimleri denetleyen bu algılayıcılar, origami adıyla bilinen kâğıt katlama sanatının bir türü olan kirigami biçiminde katlanmış iki kat basınçlı elektrik malzemesiyle çalışıyor. Anımsatıcı çağrı Aygıtı boynuna takan kişi hareket ettiğinde, algılayıcının biçiminde bir bozulma oluyor ve devinimi yüzde 95 oranında bir doğrulukla kayda geçirip bunu bilgisayara yansıtan mikro denetleyiciye bir elektrik akımı gönderiyor. Yang, “Gerilimi voltaja, yani elektriksel gerilime dönüştürmek amacıyla bu malzemeden yararlanabiliriz. Ardından da eklem devinimlerini bundan yararlanmak suretiyle ölçebiliriz” diyor. Aygıtı kullanan kişi her yarım saatte bir boynunu ve omuzlarını 10 kezden çok hareket ettirmediğinde, bilgisayar ekranından devinimi anımsatıcı bir çağrı yapılıyor. Sheffield Üniversitesi’nden Jonathan Aitken, “Algılayıcı bizlere küçük bir paket içinde bedene yerleştirilebilen yeni ve ilginç bir ölçülendirme seçeneği sunuyor. Özellikleri, güvenilirliği ve duyarlılığı gibi konuların daha ayrıntılı bir biçimde araştırılması gerekebilse de algılayıcının genelde devinimsizliği belirleme amacını başaSiz de boyun ve sırt ağrılarından şikâyetçi misiniz? Peki, ağrının başlayabileceğini haber veren küçük bir uyarıcıya ne dersiniz? Boyuna takılan ve origami biçiminde katlanmış teller içeren küçük bir algılayıcı, oturarak geçirdiğimiz süre boyunca ne denli hareket ettiğimizi denetleyip insanları ayağa kalkıp bedenlerini çalıştırmaları yönünde uyarıyor. rıyla yerine getirdiği açıkça ortada” diyor. Aitken, bu teknolojinin aygıtı daha güçlü kılabilecek çok daha incelikli devinim denetleme sistemlerinin geliştirilmesine olanak tanıyabileceğini de dile getiriyor. Öte yandan Yang, algılayıcının şimdiki biçimiyle laboratuvardan gerçek yaşama aktarılabileceğine inanıyor ve “Topluma bir yarar sağlayabilmemiz için öncelikle patent lisans işlemlerini gerçekleştirmenin yollarını araştırıyoruz” diye ekliyor. Small Device Could Warn You If You’ve Been Too Still At Your Desk New Scientist Köpekler bizi sandığımız kadar iyi anlamıyor olabilir Mükemmel işitme duyularına rağmen köpeklerin beyin taramalarının incelendiği yeni bir çalışma, benzer sözcükleri ayırt etmede pek de başarılı olmadıklarını gösteriyor. Macaristan’daki Eötvös Loránd Üniversitesi’nden araştırmacıların, sosyal biliş ve iletişim için dikkate değer yeteneklere sahip olan köpeklerin öğrendikleri kelime sayısının neden genellikle çok düşük kaldığını öğrenmek için yürüttüğü çalışmada, 40’tan fazla köpeğin beyin aktiviteleri elektroensefalografi (EEG) ile gözlemlendi. Bildikleri komut sözcüklerini (otur), f??onetik olarak bunlara benzer anlamsız kelimeleri (otar) ve tamamen farklı anlamsız sözcükleri duyan köpeklerin beyin aktiviteleri inceleyen araştırmacılar, fonetik olarak benzer kelimeleri ayırt edemediklerini tespit etti. Köpekler bildikleri komuttan farklı anlamsız kelimeleri duyduklarında ise beyindeki elektriksel faaliyetlerin değiştiği görüldü. Araştırmacılar, köpeklerin insan konuşma seslerindeki küçük değişiklikleri algılayabildiklerini gösteren araştırmaların bulunduğu belirterek bu çalışmada birbirine benzer sözcükleri ayırt edemiyor görünmelerinin algılama becerisinde bir yetersizlik yerine odaklanma ile ilişkili olabileceğini ifade ediyor. Köpeklerin kelimeleri oluşturan seslere dikkat etmekte başarısız olmasının, neden oldukça sınırlı sayıda kelime öğrenebildikleriyle de ilişkili olabileceği belirtiliyor. Araştırma ekibinden Attila Andics, bebeklerin durumuna benzer şekilde, köpeklerde de bilinen komut sözcükleri ile bunlara benzer anlamsız sözcüklere karşı beyinde aynı elektriksel tepkinin görülmesinin algısal bir kısıtlamayı değil, odaklanmadaki yetersizliği yansıttığını düşündüklerini ifade ediyor. https://www.sciencealert.com/dogsmaynotactuallyunderstandusasmuchwethinkbrainscansreveal Güneş’ten 20 kat büyük Cygnus X1 isimli karadelik 1972 yılında Araştırmacılar karadeliğin Güneş’ten 20 misAmerikalı astronom Tom li daha fazla kütleye saBotton tarafından keşhip olduğunu hesapladıfedilmişti. HDE 226868 lar, bu daha önceki tahisimli Dev Mavi Yıldız’ın minlerden yarı yarıya daetrafında dönen Cygnus ha fazla. Bu bilgiler kaX1, Samanyolumuzda radeliklerin oluşumları keşfedilen ilk karadelik. hakkında da yeni bir baAncak karadeliğin ve yılkış açısı sunuyor: Bugüdızın kütleleri de, sistene kadar parlak yıldızmin dünyaya olan uzakların süpernova olarak lığı da tam ölçümlenememişti. Dünya’dan uzak C’ygnus X1 inanılmaz bir hızla neredeyse ışık hızına yakın patlamalarına dek çok bir hızla dönüyor ki bu da şimdiye dek bulunan tüm kara fazla kütle kaybettikledeliklerden daha hızlı demek. “Projemiz sayesinde uzayın ri kabul ediliyordu. Yıldız yeni bir gizini daha açıklamış olduk” diyor araştırmacılar. rüzgârları nedeniyle yüzeydeki madde savruluAstrofizikçi Jörn Wilms yönetiminde çalışan ulus yor. “Ancak Cygnus X1 gibi yoğun kütleli bir karadelararası ekip, kesin bir paralaks ölçümü yapabilliğin bu kadar büyüyebilmesi için için kütle kaybının mek için ABD’de bulunan on radyoteleskop küme düşündüğümüzden çok daha az olması gerekiyor” disinden oluşan Very Long Baseline Array aracından yor araştırmacılar. yararlandılar. Araştırmacılar altı günlük gözlemin Son ölçümlerden yola çıkan araştırmacılar, Cygnus ardından 2 bini aşkın ölçüm değeri kaydettiler. So X1 sistemindeki karadeliğin yaşamına Güneş’ten 60 nuçlara göre söz konusu karadelik dünyamızdan kat büyük bir yıldız olarak başladığını ve on binlerce sanılandan çok daha uzakta yer alıyor. Daha ön yıl önce söndüğünü tahmin ediyorlar. Bu kadar büyük celeri bu mesafe 6 bin 100 ışık yılı olarak tahmin olmasına rağmen HDE 226868 yıldızının etrafını saedilmişti oysa son ölçümlere göre bu mesafe 7 bin dece beş buçuk gün içinde tamamlıyor. 200 ışık yılı. Bu hesaplara göre karadeliğin çok da Cygnus X1 contains a 21 – solar mass black holeImpha büyük olması gerekiyordu. lications for massive star winds, Science, 18.02.2021. SOSYAL MEDYA YAZARLIĞI İÇİN 10 TAVSİYE 10 MADDEDE DİJİTAL KÜLTÜR TANOL TÜRKOĞLU 1Kısa ve doğrudan konu hakkında yazın 2Eğlenceli, muhabbet havasında ama aynı zamanda profesyonelce yazın 3Dolaysız yazın ve okurla bağlantı kurun 4Çok fazla ve çok sık paylaşım yapmayın 5Çok az da olmasın paylaşımlarınız 6Doğrudan bir şeyin reklamını yapmayın 7Okurlarınızı sıkmayın 8Plansız yazmayın 9Metinlerinizde argo veya mesleki terimler kullanmayın 10Yayımlamadan önce yazdıklarını okuyun ve imla hatalarınızı düzeltin Kaynak: InspirationFeed.com Tehlikeyi nasıl seziyoruz? Tehlikeleri sezmek ve çabucak tepki vermek her canlı için yaşamsal önem taşır. Bu reaksiyon beyin kabuğunun altındaki sinir hücreleriyle bilinçsiz olarak gerçekleşir. Peki, bu nasıl oluyor? Bilim insanları her bireyin olası tehlikeyi dengelemeye yardımcı olacak hareket komutlarını kontrol eden özel beyin hücreleri tespit ettiler. Bunlar kalsiyum iyonları (Ca2+) tarafından ayarlanıyor. Araştırma PNAS dergisinde yayımlandı. Bu beyin hücrelerinin özelliği sekretagogin olarak isimlendirilen bir proteine sahip olmaları. Söz konusu protein iki sinir hücresi bağlantısının ucundaki kalsiyum yoğunluğunu ölçüyor. Başlangıç noktası Secretagogin bu özel beyin hücrelerini sadece savunma için işaretlemekle kalmayıp aynı zamanda uyarıcı sinyalleri ileten sinapsların ucundaki mekanizmayı da düzenliyor. Amigdala da aynı nörokimyasal özelliklere sahip hücrelerin aynı yerde bulunabileceği anlaşıldı. İnsanlar üzerinde henüz araştırmalar yapılmadı ama kritik bir moleküler başlangıç noktası tanımlandığından, bu hücre grubu uzun vadede tıbbi etki maddelerinin hedefi olabilir.