Katalog

EKONOMI DOLAR ekonomi@cumhuriyet.com.tr AVRO STERLIN FAİZ BORSA 11 16 OCAK 2021 CUMARTESİ ALTIN CUMHURİYET ALTIN 24 AYAR 7.4960 11.3 kuruş 9.0790 12.4 kuruş 10.1820 10.5 kuruş 14.76 0.02 puan 1.524 22.11 puan Yanlış ekonomi politikası ve uygulamalarına eklenen salgın, 2020 yılı bütçesini vurdu 2979.44 35.35 lira 442.94 3.4 lira BÜTÇEDE DEV AÇIK AKP iktidarının 2020 yılı bütçesi, 2019 yılına göre yüzde 38.5 artışla 172.7 milyar lira açık verdi. 2019 sonunda belirlenen ilk açık hedefi 33 milyar lira aşıldı. Temel verileri Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan tarafından dün açıklanan ve başarı olarak gösterilen 2020 yılı merkezi yönetim bütçesinin detayları, AKP iktidarının kötü ekonomi yönetiminin sonuçlarını bir kez daha gösterdi. Covid19 salgınının ekonomi üzerindeki etkileri de sorunların daha da belirgin hale gelmesine neden oldu. İşte detaylar: ‘Örtülü’ 2 milyar TL 4 Geçen yıl, 2019’a göre gider yüzde 20.2 artışla 1 trilyon 202 milyar lira, gelir yüzde 17.6 artışla 1 trilyon 29 milyar lira ve açık yüzde 38.5 artışla 172.7 milyar lira oldu. Faiz dışı açık da 38.8 milyar liraya ulaştı. CUMHURBAŞKANI DA BANKALARI ELEŞTIRDI İstanbul’da, DEİK üyeleriyle buluşan Cumhurbaşkanı Erdoğan, “Yakında ekonomi ve hukuk alanında reformları paylaşacağız ve hızla adım atacağız” dedi. Erdoğan, kamu harcamaları için tasarruf paketlerini hayata geçireceklerini söyledi. Finansal piyasalarda bir türlü anlaşılamayan ve güvensizlik yaratan “faizi düşürmek suretiyle enflasyonu aşağı çekmek” iddiasını bir kez daha dile getirirken bankacılık sektörüne yüklenen Erdoğan “Karşımda yatırımcılar var, birçoğunuzun faiz yükü altında nasıl ezildiğinizi biliyorum, bankaların sizi nasıl sömürdüğünü biliyorum” dedi. Önceki gün TOBB Başkanı Rifat Hisarcıklıoğlu da benzer vurgular yapmıştı. 4 Bütçe açığı için 2019 sonunda yapılan ilk tahmin 138 milyar 873 milyon liraydı. Sonuçlara göre bu rakam Merkez Bankası’ndan yapılan aktarıma ve tek seferlik gelirlere rağmen 33.3 milyar lira aşıldı. Ancak son açıklanan Yeni Ekonomi Programı’nda (YEP) 2020 yılı için öngörülen 239 milyar liralık açık gerçekleşme tahmininin altında kalındı. 4 Bütçe kapsamında faiz giderleri yüzde 34 artışla 134 milyar liraya, faiz dışı gider yüzde 18.7 artışla 1 trilyon 68 milyar liraya çıkarken vergi gelirleri yüzde 23.6 artışla 833 milyar lira oldu. 4 Salgının da etkisiyle cari transferler giderleri yüzde 24.4 artışla 498 milyar liraya ulaşırken Cumhurbaşkanlığı tarafından kullanılan ve “örtülü ödenek” diye bilinen gizli hizmet giderleri 2 milyar 6 milyon lira oldu. Bu rakam 2019 yılında 2 milyar 73 milyar liraydı. Faiz dışı açık uçtu 4 Geçen yıl vergi gelirleri açısından en dikkat çekici artış ise yüzde 40.9’la 207.3 milyar liraya ulaşan “Özel Tüketim Vergisi”nde görüldü. İç tüketim üzerindeki vergilerden olan dahilden alınan KDV de yüzde 29 artışla 71.5 milyar liraya çıkarken, ithalden alınan KDV geliri yüzde 27.1 artışla 159.2 milyar lira oldu. 4 Aralık ayında ise gider yüzde 32.2 artarak 138.2 milyar lira, gelir yüzde 34 artarak 97.6 milyar lira ve açık yüzde 27.9 artışla 40.7 milyar lira oldu. Faiz dışı açık da 35.8 milyar lira oldu. l Ekonomi Servisi ‘Değerli konut’ta hedef büyük Gelir İdaresi’nin Değerli Konut Vergisi Uygulama Genel Tebliği, dünkü Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Buna göre Türkiye’de bina vergi değeri 5 milyon lirayı aşan mesken nitelikli taşınmazlar, değerli konut vergisine tabi olacak. Bu değer, her yıl yeniden değerleme oranının yarısı kadar artırılacak. Bu tür tek konutu olanlar vergiden muaf tutulacak. Beyannameler şubat ayında verilecek ve vergi ödemesi şubat ve ağustos ayları sonuna yapılabilecek. Yeniden değerlemeye göre bu yıl bina vergi değeri 5 milyon 250 bin TL ile 7 milyon 875 bin TL arasındaki konutlar; 5 milyon 250 bin TL’yi aşan kısmı için binde 3, 10 milyon 500 bin TL’ye kadar olanlar; 7 milyon 875 bin TL’si için 7 bin 875 TL, fazlası için binde 6 vergiye tabi olacak. 2021 yılı bütçesine bu tür vergi geliri için 350 milyon lira hedef konulmuştu. l Ekonomi Servisi Açlık sınırı kasım ayına göre 39 lira, Aralık 2019’a göre 300 lira arttı Açlık sınırı 2 bin 478 TL Ruhsar Pekcan BAKAN PEKCAN: 2 milyon esnaf, kira desteği için başvurdu Ticaret Bakanı Ruhsar Pekcan, gelir kaybı ve kira desteğine 2 milyondan fazla esnaf ve sanatkârın başvurduğunu söyledi. Ekonomi Muhabirleri Derneği’ne yaptığı açıklamada, şu anda Ticaret Bakanlığı ile Hazine ve Maliye Bakanlığı’ndaki veri sistemi değerlendirmelerinin devam ettiğini belirten Pekcan, “Bunlar tamamlanır tamamlanmaz ocak ayı içinde, bu ödemelerin mümkün olan en kısa zamanda gerçekleştirilmesi için elimizden geleni yapıyoruz” diye konuştu. Pekcan, ayrıca “Haksız Fiyat Değerlendirme Kurulu’nca bugüne kadar 10 toplantıda fahiş fiyat uygulayan 375 firmaya 11 milyon 855 bin lira ceza kesildi” dedi. l Ekonomi Servisi KISA... KISA... l Merkez Bankası’nın ocak ayı beklenti anketine göre yıl sonu TÜFE beklentisi yüzde 11.15, büyüme beklentisi yüzde 3.9, dolar tahmini 8.0874 lira oldu. l IMF Sözcüsü Gerry Rice, küresel belirsizliğin sürdüğünü belirterek ülkelerin mali ve parasal desteği güçlü şekilde devam ettirmesi gerektiğini söyledi. l Evde ürettiklerini internetten satanlara tanınan vergi muafiyetinden yararlanmak isteyenler vergi dairelerinden “Esnaf Vergi Muafiyet Belgesi” alacak ve bir bankada hesap açacak. l Çelik İhracatçıları Birliği Başkanı Adnan Aslan, bu yıl miktarda yüzde 10 artışla 23 milyon ton, değerde yüzde 15 artışla 15 milyar dolar ihracat hedeflediklerini açıkladı. Birleşik Metalİş Sendikası Araştırma Merkezi’nin (BİSAM) periyodik “Açlık ve Yoksulluk Sınırı Raporu”nun Aralık 2020 sonuçlarına göre “açlık sınırı” olarak ifade edilen dört kişilik bir ailenin sağlıklı beslenmesi için aylık yapması gereken harcama tutarı 2 bin 478 liraya yükseldi. Bu rakam Kasım 2020’ye göre 39 lira, Aralık 2019’a göre 300 lira arttı. Günlük 83 lira Yine Aralık 2020’de gıda harcamalarına ek olarak eğitim, sağlık, barınma, eğlence, ısınma, ulaşım gibi giderleri de içeren ve “yoksulluk sınırı” olarak ifade edilen harcama ise 8 bin 570 TL’ye ulaştı. Bu rakam da kasım ayına göre 133 lira, Aralık 2019’a göre 1038 lira arttı. Raporun Aralık 2020 sonuçlarına göre ayrıca yetişkin bir erkeğin sağlıklı bir biçimde beslenmesi için tüketmesi gereken gıdaların aylık karşılığı 663 TL oldu. Bu değer, yetişkin bir kadın için 640 TL, 1518 yaş bir genç için 705 TL, 46 yaş arası bir çocuk için 470 TL olarak hesaplandı. Buna göre dört kişilik bir ailenin sağlıklı bir biçimde beslenebilmesi için, günlük en az 82.6 TL harcaması gerekiyor. Ayrıca günlük harcamada en yüksek maliyet grubunu 28.61 lirayla süt ve süt ürünleri oluşturdu. En pahalı İzmir Aralık 2020’de, şehir bazında hesaplanan açlık sınırında ise en yüksek değer 2 bin 720 lirayla İzmir’de hesaplandı. Bu rakam İstanbul’da 2 bin 664 lira, Ankara’da 2 bin 443 lira oldu. Bu rakamlar geçen yılın aynı ayında İzmir’de 2 bin 370 TL, İstanbul’da 2 bin 313 TL ve Ankara’da 2 bin 125 TL idi. l Ekonomi Servisi ‘SEFALET ZAMMI’NA GÖZALTILI MÜDAHALE Birleşik Kamuİş Konfederasyonu ve bağlı sendikaların dün Ankara’da, kamu çalışanları ve emeklilerine yönelik zammı “sefalet zammı” olarak nitelendirerek düzenlemek istedikleri basın açıklamasına polis müdahale etti. Sendika üyeleri ile polis arasında yaşanan arbedede, aralarında sendika başkanlarının da olduğu 4 kişi gözaltına alındı. Gözaltına alınanlar kısa süre sonra serbest bırakıldı. Birleşik Kamuİş Genel Başkanı Mehmet Balık, “Sendikaların, demokratik kitle örgütlerinin açıklama yapmasının önüne geçmek faşizmin geldiği son nokta” dedi. Konfederasyon en az yüzde 30 zam talep etti. l ANKARA İngiltere ile serbest ticaret anlaşması TBMM’ye sunuldu Sanayi ve tarımla başlıyor HÜSEYİN HAYATSEVER İngiltere’nin Avrupa Birliği’nden (AB) ayrılmasıyla eşzamanlı olarak Türkiye ile imzaladığı serbest ticaret anlaşmasının ayrıntıları ortaya çıktı. Türkiye ve İngiltere’nin imzaladığı serbest ticaret anlaşması, AB ile Türkiye arasındaki Gümrük Birliği anlaşmasında olduğu gibi sanayi ürünleri ile işlenmiş tarım ürünlerini kapsıyor. 29 Aralık’ta Türkiye ile İngiltere arasında imzalanan serbest ticaret anlaşmasının onaylanmasına ilişkin kanun teklifi, geçen hafta TBMM Dışişleri Komisyonu’na sunuldu. Teklifin gerekçesinde serbest ticaret anlaşmasının onay sürecinin tamamlanmasına kadar geçecek süre içinde anlaşmanın uygulanması için “İthalat Rejimi Kararı”na geçici bir madde ilave edildiği belirtildi. Anlaşmada, Türkiye ve İngiltere’nin iki yıl içinde serbest ticaret anlaşmasını genişletmek üzere müzakerelere başlaması öngörüldü. Gözden geçirmenin “tarım ürünleri ticareti, hizmetler ticareti, yatırımlar, sürdürülebilir kalkınma, çevre, iklim değişikliği, işgücü, yolsuzlukla mücadele, dijital ekonomi küçük ve orta ölçekli işletmeler ve fikri mülkiyeti” içermesi gerektiği, ancak sadece bu alanlarla sınırlı olmaması öngörüldü. Anlaşmayla iki ülke arasında ticaret bakanlıkları düzeyinde ortak komite kuruldu. l ANKARA WhatsApp’a karşı BİP ve Yaay atağı Turkcell, Türk Telekom ve Vodafone sosyal medyada yerli uygulamalar için güçlerini birleştirdi. Türk Telekom müşterileri BiP’i, Turkcell kullanıcıları ise Türk Telekom’un Yaay’ını internet kotalarından harcama yapmadan kullanabilecek. BiP ve Yaay, Vodafone’un İletişim Pass paketinde ücretsiz sunulacak. Turkcell Genel Müdürü Murat Erkan, Türk Telekom CEO’su Ümit Önal ve Vodafone Türkiye İcra Kurulu Başkanı Engin Aksoy, tarihi işbirliğinin başka alanlarda da süreceğini açıkladı. l Ekonomi Servisi Bozuk plak yine takıldı Gramofon, plak dönemi hızlı teknolojik devrimler sürecinde bir insan ömrü içinde tarihe karıştı. Antika değeri yükselmiş olsa da yeni kuşakların yaşamı içinde yeri pek yok. Bizim kuşaklar, iğnenin takılması ile plağın bozulmuş olmasına çok üzülür, cızırtılı sesin anlaşılmazlığından çok, plağın çizilmiş, artık kullanılmaz oluşu gerçeği ile sinir olurduk.. Şimdilerde virüsün yayılmasının önünün alınamaması karşısında üst üste binen kararlarla, yayılmanın en günahsız yaş grupları en yaşlılar ve en gençlerimiz olarak, adım adım evlere hapsedilmemizin isyanlarında, yeni kararların satır aralarını okuma çabasındayız. Önceki günün akşamüstü saatlerinde tüm kanallar aşı yapılmasında örnek oluşturması adına Cumhurbaşkanı’na yapılan aşının çok uzun zaman dilimini kapsayan yayın akışını dinlerken, bir cümlelik haber ile 65 yaş üstündekiler ile en genç, en ucuza çalıştırılanlarımızın, zorunlu meslekler adına verilmiş izin haklarına karşın, ulaşım araçlarından yararlanma haklarının ellerinden alınması kararını dinledik. Tüm kamu ulaşım araçlarına dönük yasak haberinin pek çok benzer haberlerde yaşandığı üzere yanlış olabileceği inancı ile haber kaynakları üzerinde hızlı sorgulamaya koyulduk.. Açık olması izni verilmiş işletmelerin örneğin sahipleri, çalışanları için sağlık çalışanları, hele de taburcu edilmiş olup kapı önünden sokağa bırakılanlar içinde, çok kapsamlı özel izinli belgesi olanların, hele de gazetecileri kapsayacak bir genel yasağın gelmiş olabileceğine inanmak istemedik. Sokağa çıkma yasağı içinde görev yapacaklar işlerinin başına nasıl gideceklerdi? Alay edercesine “özel araçla” yanıtı geliyordu. Sağlık önlemleri koşullarında kamu araçlarında yolculuk yapmaları sakıncalı olanların, hastaneden, tedaviden yeni çıkmış olanlar ile yaşlıların trafik sıkışıklığında hangi koşullarda, varsa bile araçlarına ulaşıp kullanabilecekleri sorgulandığında. Düşünülerek öngörülmüş yanıt “taksiyle de gidebilirler” oluyordu. Komik paralarla çalışmak için gitmek zorunda olanlar ile parasız yola çıkmaya zorlananlar hatırlatıldığında, işverenlerden istenmesi tavsiye ediliyordu. Son zamlardan sonra taksi fiyatları üzerinden yapılan en kısa hesaplarla en yakın uzaklıktan ortalamasına 20100 çok daha üstü günlük rakam çıktığına göre bu işin altından nasıl kalkılacak? HHH Bozuk plak yine takıldığına göre, tartışmalarda görüş alınmak üzere sıraya dizilmiş uzmanlardan gelen ortak yanıt, “Herhalde bir çözüm yolu bulunur” ile sınırlı kalıyor. Kimler, hangi gerekçelerle olup bitecekleri öngöremeden bu kararları alıyorlar, her şey yazboz tahtasına dönüyor soruları galiba öfkenin hedef tahtasında olmama adına çoğunlukla es geçiliyor. Hani siyasetin gündeme soktuğu tartışma konuları üzerinden, güncellik adına, günlerle bozuk plak cızırtısına benzer sinir bozan tekrarlara düşmeyi zorlayan aynı kişilere aynı günler boyunca bir daha bir daha sorulan soruların benzeri yinelenmelerinin bıkkınlığı patlama noktalarına varınca, soru sahiplerine yönelen çıkışlar da oluyor. “Madem gündem saptırma oluyor, siz de aynı soruları sorup durmayın..” da denebiliyor. Bu kez hangi sorunun içeriği haklı, hangilerinin tuzağına düşmemek, aracı olmamak gerek tartışması yaşanıyor.. Cumhurbaşkanı yemininin içinde yer alan ilkeler doğrultusunda, eski ama hâlâ yürürlükte kalmış, başkanlık rejimi, hele de ucube partili başkanlık rejimine tümden aykırı olan, “Geçmişinde partili olsa da seçildikten sonra herkesin, tarafsız Cumhurbaşkanı olması zorunluluğu olan Cumhurbaşkanı” kimliği üzerinden geçerli, “cumhurbaşkanına hakaret” suçunun hükümleri ile açılan davaların hukuksuzluğunu hâlâ bilemediğimizi, duymadığımızı iddia edebilir miyiz? Bir iki gün önce okuduğum sayıların, siz okuyana kadar artmış olabileceğinin bilinci ile sayılamayacak kadar çok yüksek sayılarda açılmış, öncelikle de hedef tahtasındaki muhalefet partilerinin en öndeki isimlerine dönük dudak uçuklatan bol sıfırlı rakamlarla açılmış davaların varlığını acı bir gerçeklik olarak anımsatmak gerek. Yeri gelmişken, bozuk plak iğnesi gibi takılan gündem tartışmaları içinde gündemden kayan, yaşamsal gündemden dünün son rakamlara dayalı verilerini paylaşmak isterim. Dünün akşam saatlerine doğru Birleşik Metalİş Sendikası’nın son ayın sonuçlarına göre yapılmış araştırmasından gelen sonuçları gördüm. Dört kişilik bir ailenin açlık sınırı 2 bin 478 lira, yoksulluk sınırı 8 bin 578 lira olmuş. 17 yıl içindeki yükseliş 5.32 katına çıkmış.. Hayırlı olsun..