Katalog

10 1 EYLÜL 2020 SALI DOLAR AVRO STERLIN FAİZ ekonomi@cumhuriyet.com.tr BORSA EKONOMI ALTIN CUMHURİYET ALTIN 24 AYAR 7.3520 0.8 kuruş 8.7720 5.2 kuruş 9.8380 13.21 3.5 kuruş Sabit 1079 21.99 puan 3147.39 2.92 lira 466.20 3.57 lira Altyapıda 200 milyon dolarlık potansiyel var Türkiye’nin son 10 yıllık yatırım projelerini değerlendiren IBS Sigorta ve Reasürans Brokerliği Üst Yöneticisi Murat Çiftçi, durumu sektör açısından şöyle değerlendirdi: “Gerçekleştirilen ve 2023 hedefleri çerçevesinde planlanan toplam 400 milyar dolarlık yatırım havuzu bulunuyor. Ulaşım, sağlık, telekom, yenilenebilir enerji ve nükleer enerji yatırımlarının başı çektiği projeler, sigorta sektöründe 200 milyon dolarlık bir potansiyel barındırıyor.” Ayrıca bunlardan elde edilen primlerin bir kısmının reasürans vasıtasıyla yurtdışı pazarlara transfer edildiğini belirten Çiftçi, önde gelen reasürans firmalarının Türkiye’deki bu yatırımların risklerine iştirak ettiğini ve yakından izlediğini kaydetti. Murat Çiftçi Tamamlayıcı sağlıkta indirim fırsatı sundu Anadolu Sigorta’nın, “ilk kez” tamamlayıcı sağlık sigortası yaptıracak olan müşterilerine sektördeki en avan tajlı indirim fırsatını sunduğu açıklandı. Yapılan açıklamaya göre, 30 Eylül’e kadar devam edecek kampanya kapsa mında, 1845 yaş arasında olan ve an laşmalı sağlık kurumu ağı olarak B Net work ve C Network’ten seçim yapan müşterilere çeşitli indirimler ya pılacak. Anadolu Sigorta Ge nel Müdür Yardımcısı Er dinç Gökalp, “Kanser, kalp hastalıkları, hipertansiyon ve diyabet gibi en zor lu hastalıklarda dahi te davi masraflarını, sigorta başlangıç tarihinden sonra meydana gelir gelmez, bek leme süresi olmaksı zın karşılıyoruz. Sağ lık, her bireyin gü vende hissetme ihti yacı duyduğu bir ön Erdinç Gökalp celik” dedi. Etil alkol ithalatına yeniden vergi geliyor Kolonya ve dezenfektan üretiminde kullanılan dökme etil alkol, indirimli gümrük vergisi uygulanacak tarım ürünleri listesinden çıkarıldı. Cumhurbaşkanlığı’nın konu ile ilgili kararı Resmi Gazete’de dün yayımlandı. Buna göre, yine Cumhurbaşkanı kararı uyarınca salgın önlemleri kapsamında alınan sıfır gümrük vergisi, 14 Eylül’de kaldırılacak. Karar 15 gün sonra yürürlüğe girmiş olacak. Dökme etil alkol ithalatına uygulanan yüzde 10 gümrük vergisi, 25 Mart 2020 tarihinde sıfırlanmıştı. l Ekonomi Servisi Balparmak 104 arıcıyı mezun etti Balparmak’ın Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası’nın katkılarıyla (EBRD) hayata geçirdiği Balparmak Arıcılık Akademisi’nin Muğla’daki eğitimine katılan 104 arıcı adayı, sertifikaları alarak mesleğe ilk adımlarını attı. Balparmak, her üç eğitimi de başarıyla tamamlayan 52’si kadın olmak üzere 104 arıcı adayına, arıcılığa ilk adımlarını atmalarına destek olmak hedefiyle arılı iki kovan hediye etti. l Ekonomi Servisi Giresun’da KOBİ’lere faizsiz kredi desteği Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, “Afetten zarar gören KOBİ’ler için 100 bin liraya kadar faizsiz kredi desteği ayrıca devreye sokuldu” dedi. Sel felaketinin yaşandığı Giresun Dereli’de konuşan Erdoğan, “Giresun’da bir daha böyle bir afet yaşanmaması için toplam keşif bedeli 1 milyar 290 milyon lirayı bulan proje hayata geçirilecek. TOKİ’nin Dereli’de yapacağı 142 konutun inşası için çalışmalara hemen başlanmıştır, Doğankent’te de 120 konut yapılacaktır” diye konuştu. Hayatdışında ilk 6 aylık teknik kâr yüzde 127 artarak 4.8 milyar lira oldu Teknik kâr patladı Prim artışları ve özellikle salgının getirdiği kısıtlamaların etkisiyle hasarlardaki önemli düşüşler, hayatdışı branştaki teknik kârlılığı güçlendirdi. Türkiye Sigorta Birliği’nin (TSB) yayımladığı ilk 6 aylık teknik veriler, sektörün hayatdışı branşta güçlü bir kârlılığa ulaştığını gösteriyor. Bu durum özellikle ikinci çeyrekte (nisan mayıs haziran) daha da belirginleşti. n Hayatdışı branşta ilk 6 ayda elde edilen teknik kâr geçen yılın aynı dönemine kıyasla yüzde 126.7 artarak 4 milyar 772 milyon liraya ulaştı. 2020’nin ikinci çeyreğinde elde edilen teknik kâr ise 2019’un aynı dönemine kıyasla yüzde 136.8 artarak 2 milyar 824 milyon lira oldu. n Bu sonuçlarda, düşen hasar ödemelerinin önemli etkisi oldu. Yılın ilk 6 ayında hasar ödemeleri geçen yılın aynı dönemine kıyasla yüzde 11.6 azalarak 12.4 milyar liraya indi. Yılın ikinci çeyreğindeki hasar ödemesi ise yüzde 23 azalarak 5.2 milyar lira oldu. Trafikte hızlı artış n Hayatdışının tümünde yaşanan bu olumlu performansta iki büyük Yılın ilk 6 iyileşme gaöyısntdeare, hreakyaytüdzışdıeb1r2a.n9ş’dtaanteykünzidkek2âr4/.3z’aeraçrıkotır.anı alt branş; zorunlu trafik ve kasko önemli etki yaptı. n Geçen yılın ilk 6 ayında 801.2 milyon lira teknik zarar açıklanan zorunlu trafik sigortasında bu yıl 792.8 milyon lira kâr elde edildi. Yılın ikinci çeyreğinde ise kâr 727.5 milyon lira oldu. 2019’un aynı döneminde 423 milyon lira zarar açıklandı. n Zorunlu trafik kapsamında ödenen hasar ise ilk 6 ayda yüzde 5.4 azalarak 4.6 milyar lira, ikinci çeyrekte de yüzde 16.8 azalarak yaklaşık 2 milyar lira oldu. n Kaskoda ise teknik kâr ilk 6 ayda yüzde 85.2 artarak 1.6 milyar lira, ikinci çeyrekte de yüzde 68.5 artarak 917.1 milyon liraya çıktı. Hasar ödemeleri de, ilk 6 ayda yüzde 19.3 azalarak 2.2 milyar lira, ikinci çeyrekte yüzde 32.2 azalarak 842.4 milyon lirada kaldı. Hayatta yüzde 46 n Özellikle mayıs ayı sonrası bireysel kredilerdeki artışla güçlenen hayat branşında, yılın ilk 6 ayında geçen yılın aynı dönemine kıyasla yüzde 42.6 yükselişle 1 milyar 363 milyon liralık teknik kâra ulaşıldı. Bu kâr ikinci çeyrekte yüzde 41 artışla 648.1 milyon lira oldu. n Ödenen hasarlar ise ilk 6 ayda yüzde 46.8 artarak 2.2 milyar lira, ikinci çeyrekte de yüzde 36.1 artarak 932.2 milyon liraya çıktı. ‘ARAÇ KASKOLARINDA NORMALLEŞME BAŞLADI’ Özellikle Covid19 salgınının yoğun olarak yaşandığı mart, nisan ve mayıs aylarında kasko branşında gerek yeni poliçe satışlarında gerek yenilemelerdeki düşüşlere dikkati çeken Aksigorta Genel Müdürü Uğur Gülen, kontrollü sosyal hayata geçişle birlikte kaskoda da normalleşme yaşanmaya başladığını belirtti. Gülen şöyle devam etti: “Banka ların bu süreçte araç kredisinde uyguladıkları faiz oranlarını önemli oranda düşürmesiyle birlikte artan araç satışları sigorta sektöründe sıçrama etkisi yarattı.” Uğur Gülen ‘DIJITAL GÜCÜMÜZ PANDEMININ ETKILERINI SILDI’ Sigorta Cini Başkanı Erdem Aydınlı, pandeminin olumsuz etkilerine rağmen yılın ilk yarısını büyüme ile tamamladıklarını açıkladı. Özellikle sağlık sigortası perfor manslarına atıf yapan Aydınlı, “Dijitalleşme yatırımları ve teknolojik altyapımız sayesinde, sigorta mağazalarımızı açamadığımız dönemde bile müşterilerimize uzaktan da olsa hizmet vermeyi sür dürdük. Dijital gücümüz pan deminin etkilerini sildi” dedi. Erdemli ayrıca, devlet destek li alacak sigortalarında iv melenme beklediğini vurguladı. Erdem Aydınlı Betonlaşmanın Bir çiftçinin harmanındaki fındığın faturası fındığa yaklaşık 1 tonu sele gitti Karadeniz’deki HES, asfalt ve beton politikaları yüzünden yaşanan selin, toplam fındık rekoltesini yüzde 5 düşürmesi bekleniyor. Bu oran yukarı revize edilebilir. GAMZE BAL Yaklaşık 80 bin fındık üreticisiyle Türkiye’nin toplam fındık üretiminin yüzde 20’sini karşılayan Giresun’daki selden, fındık da zarar gördü. Bu yıl zaten iklim değişikliği ve hastalık gibi nedenlerle ülke genelindeki tahmini fındık rekoltesinin, açıklanandan yüzde 24.8 düşük gelmesi bekleniyordu. Bunların üzerine bir de Karadeniz’i betonlaştırma politikalarının yaşattığı selin, toplam rekolteyi yüzde 5 daha aşağıya çekmesi bekleniyor. İldeki ziraat odalarının belirttiğine göre bu oran, hasarın boyutunu araştırmak için kurulan komisyon çalışmasıyla ilerleyen dönemlerde netleşecek. Giresun Ziraat Odası Başkanı Nurittin Karan, “Yaşanan sel, kanallara denk gelen yerlerdeki fındığın yüzde 90’ını dereye döktü. Ancak bu, Giresun genelindeki fındığın yüzde 5’ine tekabül ediyor” dedi. Karaman, “Zaten fındıktaki tahmini rekolte tutmayacaktı. 665 bin ton açıklandı ama 500 bin ton civarında gerçekleşmesini bekliyoruz. Bunlar hem şubat ayında yaşadığımız fırtınanın hem de küllenme hastalığının etkileri. Üzerine bir de geçen hafta yaşanan sel, ciddi hasarlar yarattı. Henüz sağlıklı, net bir bilgi toplayamadık. Ancak sel, yılsonun Bazı bahçeler taşan derelerin getirdiği kayalarla doldu. da toplam rekolteyi yüzde 5 aşağıya çeker diye tahmin ediyoruz” diye konuştu. Fiyat artacak Türkiye, 20182019 sezonu fındık üretiminde 776 bin ton ile üretimdeki payını yüzde 69’a çıkarmıştı. Karaman’ın öngördüğü gibi açıklanan tahmini rekolte 665 bin ton değil de 500 bin ton civarında gerçekleşirse, bir önceki sezona göre yüzde 35.5’lik düşüş yaşanmış olacak. Karadenizli üreticinin fındıkta yaşadığı sorunları Cumhuriyet’e anlatan Kara man, “Fındıkta 45 yıldır küllenme hastalığıyla mücadele ediyoruz. Bu hastalık fındığın büyümesini engelliyor, belli bir süre fındığın içini boşaltarak dökülmesine yol açıyor” dedi. Bunun dışında şubat ayında yaşanan fırtınanın, döllenme sorunu yarattığına dikkat çeken Karaman, “Bu yüzden bölgemizdeki fındık, geçen yıla göre çok az. Tonaja baktığımızda neredeyse yüzde 50 daha düşük. Yani mevcut sorunların yanında sel küçük bir etken” diye konuştu. ‘Maliyetler boyumuzu aştı’ Bu yıl ürün az olduğu için fiyatların da yukarı gittiğini aktaran Karaman, şöyle devam etti: “TMO’nun açıkladığı 22.5 TL’lik fiyat artık yetersiz. Bu işin alım satımını yapanlar piyasadan net 23 liradan fındık alıyor. Üretici de en az zararı edinebilmek için elindeki fındığı bekletmenin hesabını yapıyor. Çiftçinin beklentisi 30 TL’ye satabilmek. Öte yandan, girdi maliyetleri çiftçinin boyunu aşıyor. Destek veriliyor ama son yıllarda fındık fiyatlarıyla girdi maliyetleri eşit bir şekilde gitmiyor. Gübre ve ilaç fiyatları dövize endeksli olduğu için çiftçi için ciddi bir maliyet. Önümüzdeki sezona mart, nisanda başlayacağız. O zamana kadar maliyetlerimiz kaça çıkar öngöremiyoruz. Kur arttıkça girdiler de yükseliyor.” Palamut bolluğu bekleniyor Su Ürünleri Kooperatifleri Merkez Birliği Yönetim Kurulu Başkanı Ramazan Özkaya balıkçıların yeni sezona hazır olduğunu belirterek “Bu yıl palamut bol olacak. Hamsinin ise az olacağı düşüncesi hâkim” dedi. İstanbul Su Ürünleri ve Hayvansal Ma muller İhracatçıları Birliği (İSHİB) Başkan Vekili Ahmet Tuncay Sagun ise, “Bu sene görülmemiş bir şekilde palamut olacak. Hopa’dan İğneada’ya kadar Karadeniz palamut dolu” diye konuştu. l Ekonomi Servisi Ekonomide dibi gördük ama çıkış tartışmalı Türkiye ekonomisi yılın ikinci çeyreğinde geçen yılın aynı dönemine kıyasla yüzde 9.9 oranında küçüldü. Bir önceki çeyreğe göre ise küçülme yüzde 11’e ulaşırken, bu oran 1998 yılından bu yana en sert daralma anlamına geliyor. Bu rakamlarla birlikte ekonomide dibin görüldüğü konusunda genel bir mutabakat oluştu ancak ekonominin nasıl toparlanacağı tartışmalı gözüküyor. Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak, büyüme rakamlarının açıklanmasının ardından, Türkiye’nin yıl sonunda olumlu ayrışacağını, “V” tipi çıkışın görüleceğini kaydetti. Bu kadar küçülmeden sonra dipten “V” tipi çıkış hareketi yaşanması doğal ama V’nin çıkış ayağı hangi şekli alacak, o konuda herkes Bakan kadar iyimser değil. Büyüme rakamlarının piyasadaki ortalama beklentilere yakın olduğunu söylemek lazım. Ancak buna rağmen detaylara girdikçe analistlerin bazı şüphelerini dile getirdiklerine de şahit oluyoruz. Milli gelir hesaplarının son dönemde zaten tartışmalı hale geldiğini, genel olarak resmi verilere karşı bir şüphenin oluştuğunu hatırlatmak gerekiyor. Bu şüphelere 9.9 gibi, çift haneli rakamın sadece 0.1 altında, bir gerçekleşme rakamı eklenince, Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) rakamlarının güvenirliği de yine tartışmaların odağına yerleşecek gözüküyor. Rakamlar detaylı incelendikçe, şüphelerle ilgili somut analizlerin konuşulmasını da doğal saymak gerekiyor. Bazı analistler stok değişiminin büyümeye bu kadar katkı vermesini şüpheli bulurken, finansal sistemdeki yüksek oranlı büyüme rakamına da şüpheyle yaklaştıklarını görüyoruz. Bu arada ikinci çeyrekte tarım kesiminde yüzde 4 oranında büyüme kaydedilmesi de yine piyasalar açısından sürpriz oldu. GSYH’yi oluşturan faaliyetlerin dağılımına bakıldığında; tarım yüzde 4.0, bilgi ve iletişim faaliyetleri yüzde 11.0, finans ve sigorta faaliyetleri yüzde 27.8, gayrimenkul faaliyetleri yüzde 1.7 artmış gözüküyor. Bazı analistler finans ve sigorta faaliyetlerindeki bu kadar yüksek artışa da temkinli yaklaşıyorlar. Aynı dönemde sanayi yüzde 16.5, inşaat sektörü yüzde 2.7, hizmetler yüzde 25.0, mesleki, idari ve destek hizmet faaliyetleri yüzde 16.5, kamu yönetimi, eğitim, insan sağlığı ve sosyal hizmet faaliyetleri yüzde 2.4 ve diğer hizmet faaliyetleri yüzde 18.0 küçülmüş. Hizmetler sektöründeki daralmayı kimi analistler fazla, kimisi ise beklenenden az buldu. Yılın ikinci çeyreğinde mal ve hizmet ithalatı yıllık bazda yüzde 6.3, ihracatı ise yüzde 35.3 oranında daralmış gözüküyor. Bu rakam da bundan sonraki büyüme beklentileri açısından kilit bir rol oynayacak. Yıllık yüzde 2.53 küçülme Yılın 2. çeyreğine ilişkin bu rakamlar hem detaylı olarak analiz edilecek hem de bu rakama dayanılarak yıllık büyüme rakamları tahminleri devam edecek. Hazine ve Maliye Bakanı Albayrak, “Yılı pozitif ayrışarak kapatacağız. 2021’e pandeminin izlerini silerek girmekte kararlıyız. ‘V’ çıkışını GSYİH verilerinde göreceğiz” şeklinde bir açıklama yaptı. Bakanın yıllık büyüme için somut bir rakam vermekten kaçındığı görülürken, analistler de pandemide yaşanacak gelişmelerdeki belirsizliğin tahminleri zorlaştırdığını söylüyorlar. Ancak 2. çeyrek büyümesini hem geçen yıla hem bir önceki çeyreğe göre inceleyen analistler yüzde 2 ile 3 arasında bir küçülmeye işaret ediyorlar. Yıllık büyüme rakamlarında pandemideki gelişmeler kadar, yönetimin ekonomide alacağı kararlar da belirleyici olacak. Örneğin yatırım harcamalarında uzun süredir süren yavaşlamanın devam ettiği görülürken, bundan sonrasına ilişkin olarak da umut verici bir gelişme pek beklenmiyor. Çünkü yatırım için gereken güven ortamının oluşturulması için atılması gereken adımlar konusunda ekonomi yönetimine güven bulunmuyor. 2. çeyrekte tüketim artmasına rağmen, böyle dönemlerde yaşandığının aksine, bu sefer artan talebin yatırımlara yansımadığı belirtiliyor. Çünkü ileriye dönük olarak belirsizlik devam ediyor, yatırımcı önünü göremiyor. Çok sayıda iktisatçı ve analist “kredileri patlatarak büyümede sağlanan artışların kalıcı olmasının mümkün olmadığı” görüşündeler. Kredilerde frene basıldığını, yavaşlamanın dozunun henüz bilinmediğini kaydeden aynı analistler, bu durumun 3. çeyrek büyüme rakamları tahminlerini güçleştirdiğini söylüyorlar. Tabii ki “V” çıkışında izlenecek şekil hakkındaki tahminler de zorlaşıyor. Mal ve hizmet ihracatına bakıldığında, turizm gelirlerinin kıpırdandığı ama üçüncü çeyrekte bir önceki çeyreğe göre artış yaşanırken, yıllık olarak önemli düşüşlere sahne olacağı açık. Burada dış talebin nasıl seyredeceği belirleyici olacak. Avrupa’da yeniden bir durgunluk gözlenirken, dış talebin yavaşlaması, Türkiye’nin büyüme performansını olumsuz etkileyebilir. Ekonomide dip görüldü, çıkış kaçınılmaz, ama nasıl çıkılacağını da yeni dipler görüp görmeyeceğimizi de ekonomi yönetiminin kararları belirleyecek.