Katalog

EKONOMİ DOLAR ekonomi@cumhuriyet.com.tr AVRO STERLIN FAİZ BORSA 9 29 TEMMUZ 2020 ÇARŞAMBA ALTIN CUMHURİYET ALTIN 24 AYAR 6.9960 10.7 kuruş 8.2000 12.8 kuruş 9.0180 18.2 kuruş 1 1.1 2 0.55 puan 1.152 42.97 puan 2932.98 53.98 lira 441.03 8b48 lira AVRO SON 20 GÜNDE TL’YE KARŞI YÜZDE 2 ARTTI. GRAM ALTIN 437 TL’YI GÖRDÜ TL’deki erime hızlandı Ülkedeki hukuksuzluklar ve yüksek enflasyon TL’nin zayıflıkları. Bunlara pandeminin yarattığı belirsizlik de eklenince TL’nin döviz karşısındaki kaybı hızlanıyor. Dolar 6.97’ye çıkarken Avro 8.22 ile rekor tazeledi. Başlıca para birimleri karşısında değer kaybeden dolar, yaklaşık 10 yılın en kötü aylık performansını kaydetmeye hazırlanmasına rağmen TL karşısında değer kazandı. Önceki akşam saatlerinde kısa süreliğine 6.97 seviyesine çıkan dolar/TL, hızlı bir şekilde 6.85 seviyesine geriledi. Dün ise güne 6.8815’ten başlayıp, öğlen saatlerinde 6.9786’ye kadar yükseldi. TL en fazla değer kaybeden gelişen piyasa parası oldu. Önceki akşam 8.2240 ile yeni zirvesini gören Avro/TL ise dün sabah saatlerinde 8.06’ya gerilese de yeniden 8.18’e çıktı. Avro, son 20 günde TL’ye karşı GRAMDA YENI REKOR: 437 TL Altının spot piyasadaki ons fiyatı yılın başından bu zamana kadar yüzde 27 yükselirken dün 1.980.57 dolara çıkarak en yüksek seviyesini gördü. Yurtiçinde de gram altın yeni bir rekor kırarak 437 TL’yi gördü. 1.980 dolara kadar tırmanan altın fiyatları, kâr satışlarıyla birlikte 2 bin dolar sınırından döndü. Öte yandan Goldman Sachs, 12 aylık altın fiyatları tahminini 2 bin 300 dolara yükseltti. l Ekonomi Servisi yüzde 2 artmış oldu. Bunda koronavirüsün dünya genelinde kontrol altına alınamamasının yarattığı belirsizliğin ve Türkiye ile ABD arasındaki olası gerginlik beklentilerinin etkili olduğu belirtildi. Endişeler tetikledi Bankacılar, ABD’de Türkiye’nin Rusya’dan S400 hava savunma sistemi alımı nedeniyle devam eden yaptırım sürecinin ve AB ile gerilen ilişkilerin TL’deki baskıyı artırdığını ifade etti. ABD’nin 1002 gündür tutuklu Osman Kavala’nın tutukluluğunun sonlandırılması çağrısı da bu endişeleri tetikliyor. Analistler göre ise yüksek cari açık ve artan enflasyon TL’nin temel zayıflıkları olarak öne çıkıyor. Mevcut döviz rejiminin uzun vadede sürdürülebilir olmadığını söyleyen analistler, son iki günlük piyasa hareketlerinin “Merkez Bankası rezerv yeterliliklerine ve kur politikalarına olan endişeleri” yansıttığını belirtiyor. Öte yandan, dolar başlıca para birimleri karşısında temmuzda yüzde 3.6 geriledikten sonra yaklaşık 10 yılın en kötü aylık performansını kaydetmeye hazırlanıyor. Dolar endeksi mayıs ortasından bu yana yaklaşık yüzde 7 geriledi. Diğer yandan, hafta başında 2 sıfır atılan BIST 100 endeksindeki kayıplar yüzde 3’ü buldu. l Ekonomi Servisi Moody’s: Türkiye’nin borcu artacak Kredi derecelendirme kuruluşu Moody’s, koronavirüsün Türkiye, Rusya, Polonya, Macaristan ve Çek Cumhuriyeti’nde fonlama ihtiyacının ve borç yükünün artmasına neden olacağını açıkladı. Bu beş ülkenin ihtiyaç duyacağı toplam fonlamanın 2020’de 25 milyar Avro’yu aşacağı tahmininde bulunuldu. Türkiye hariç diğer ülkelerin 2021’de gelirlerini artıracağı kaydedildi. Türkiye, Macaristan ve Polonya’nın ise “büyük darbe alacağı”, 2020’de borç yükünde en fazla artışın yaşanacağı ülkeler olacağına dikkat çekildi. BDDK’den swap kararı Öte yandan BDDK, yurtiçi para ve sermaye piyasalarına yatırım yapma ve Türk şirketlerine kredi kullandırma kaydıyla, yurtdışı yerleşiklerin TL erişimini sınırlayan düzenlemelerde esneklik sağladı. l Ekonomi Servisi REZERVLERDE YÜZDE 5 DÜŞÜŞ Merkez Bankası’nın (TCMB) haziran ayı res mi rezerv varlıkları, bir önceki aya göre yüzde 5 gerileyerek 86.3 milyar dolara indi. Bu dönemde döviz varlıkları bir önceki aya göre yüzde 13.2 azalarak 45.8 milyar dolara düştü. Fındıkta tartışma bitmedi Fındıkta açıklanan 22.5 TL fiyat, bölgede tartışmaları bitirmedi. 24 TL’ye çıkan fiyatın rekolte oyunuyla düşürüldüğü öne sürülüyor. Aykut Özüner Avro yükseldi zam geldi ŞEHRİBAN KIRAÇ Yıl başından bu yana Avro, TL karşısında yüzde 20 civarında değer kazanırken üretim şirketlerinde maliyetler artınca, ürün fiyatlarına da zam yapıldı. TürkTraktör Genel Müdürü Aykut Özüner, Avro’daki artış trendinin maliyetleri önemli oranda etkilediğini belirterek “Kura karşı üretimden gelen verimlilik en önemli silahımız. Yılbaşından bu yana Avro, TL karşısında yüzde 20 değer kazandı. Biz tabii bu oranda zam yapmadık” dedi. Kampanyalar vasıtasıyla çiftçilere bu oranda bir zammı yansıtmadıklarını anlatan Özüner, “Zor bir dönemden geçsek de, üretim ve ekonomiye olan katkımızı sürdürüyoruz” diye konuştu. Online ortamda düzenlenen toplantıda konuşan Aykut Özüner, şu bilgileri paylaştı: 4 TürkTraktör yılın ilk 6 ayında toplam 12 bin 357 adet traktörü üretim bantlarından indirdi. Üretim geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 23 arttı. 4 130’dan fazla ülkeye ihracat yapan TürkTraktör, ilk yarıda 5 bin 786 adet traktör ihracatı yaptı. 4 Yılın ilk yarısını 2 milyar 179 milyon TL ciro ile kapattık. Net kâr ise161 milyon TL oldu. 4 Şu anda piyasada toplam 1.8 milyon traktör var, bunların 1.2 milyonu kullanılıyor, yaklaşık 60 bin traktörün değişmesi gerekiyor. Satışların tekrar 2017’deki 73 bin adetlik satış seviyelerine gelmesi Türkiye’nin genel ekonomik durumuyla ilgili. Hızlı bir büyüme öngörmüyoruz. 4 Pandemiyle birlikte tarımın önemi bir kez daha anlaşıldı, 20182019’da ertelenen talep bu yılın başından itibaren tekrar pazara döndü, satışlar arttı. SEFA UYAR Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından 22.5 TL olarak açıklanan fındık alım fiyatı, rekolte tartışmalarını bitirmedi. Tarım Bakanı Bekir Pakdemirli tarafından açıklanan 665 bin ton rekolte nedeniyle, 24 TL’ye kadar çıkan fındık fiyatlarının 19 TL’ye gerilediği, açıklanan 22.5 TL’nin beklentileri karşılamadığı belirtiliyor. CHP Giresun Milletvekili Necati Tığlı, fındığın kilogram alış fiyatının 22.5 lira olmasının AKP’li milletvekilleri tarafından önerildiğini söyleyerek, 30 liraya kadar çıkabilecek fındık fiyatının düşürüldüğünü belirtti. Tığlı, koronavirüs salgını sonrası fındığa talebin arttığını fiyatın rekolte açıklaması ile düşürüldüğünü iddia ederek “Uluslararası Sert Kabuklu ve Kuru Meyveler Konseyi’nin bile üzerinde rekolte açıklanıp fiyatın aşağı çekilmesi için yürütülen operasyona, iktidar el birliğiyle gereken desteği sağladı” dedi. Tavan fiyat olmasın Rekoltenin, 2019’a göre yüzde 20 düştüğünü, dolarda da 2019’a göre yükseliş olduğunu söyleyen Tığlı, “Fiyatın mantıken artması gerekiyordu” dedi. Sınırlı sayıda üreticinin fındığını elinde tutup fiyat yükseldiğinde sattığını ancak paraya ihtiyacı olanların dayanamadığını aktaran Tığlı, kota nedeniyle her üreticinin ürününü TMO’ya satamadığını söyledi. Bu yıl incir ve kuru üzüm müdahale alımlarına kayısı de eklenecek. Toprak Mahsulleri Ofisi’nin müdahale alımı kararı Malatyalı kayısı üreticilerini sevindirdi. AKP’li vekillerden oluşan TBMM Fındık Çalışma Grubu adına Meclis’te açıklama yapan AKP Giresun Milletvekili Cemal Öztürk ise “Fındık üreticilerimiz fiyattan çok memnun, adeta çifte bayram sevinci yaşamakta” dedi. l ANKARA Fındığın alış fiyatının 22.5 TL olmasının AKP’li vekiller tarafından önerildiği, 30 liraya kadar çıkabilecek fındık fiyatının düşürüldüğü belirtildi. Yolcu trafiği 2024’te iyileşecek Kabarık fatura tüketimi düşürdü ENERJI TEŞVIKINDE DEĞIŞIKLIK Proje bazlı devlet yardımı verilmesine ilişkin karar kapsamında, enerji desteğinden yararlanılması için yatırımın kısmen işletmeye geçildiğinin tespit edilmesi yeterli olacak. Resmi Gazete’deki değişiklikle, nitelikli personel desteğinin, yatırım veya işletme döneminde uygulanacağına ilişkin ibare kaldırıldı. Bu destek, yatırım teşvik belgesi kapsamındaki yatırım ile istihdam edilen nitelikli personel dikkate alınarak uygulanacak. Sigorta primi işveren hissesi desteğine başlanması için “yatırım döneminde” olunması hükmü de kaldırıldı. l AA Elektrik tarifeleri karşılaştırma ve tedarikçi değiştirme internet sitesi encazip.com verilerine göre, artan fatura fiyatlarının tüketimi düşürdüğünü ortaya koydu. Makine Mühendisleri Odası’nın (MMO) derlediği bilgilere göre, 2018 Ocak2020 Ocak aralığında konutta kullanılan elektrik yüzde 58, doğalgaz yüzde 60 zamlanmıştı. Encazip.com verilerine göre ise, Mayıs 2020’deki kullanım miktarı bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 16 azalırken, Haziran 2020’de yavaş yavaş yeni normalle birlikte elektrik tüketimi bir önceki yıla göre yüzde 3 daha düşük seyretti. Özellikle işyerlerindeki tüketimin daha keskin olduğu belirtildi. Encazip.com kurucusu Çağada Kırım, temmuz sonu itibarıyla ise geçen seneye göre yüzde 2 artış beklediklerini kaydetti. Uluslararası Hava Taşımacılığı Birliği (IATA), küresel havayolu sektöründe yolcu trafiğinin kriz öncesi seviyelere dönmesinin 2024’e sarkacağını söyleyerek tahminlerini düşürdü. IATA, bundan önce kriz öncesi seviyelere dönülmesinin 2023’e kadar gerçekleşeceğini öngörmüştü. Seyahat talebinde düşüşe neden olan koro navirüs krizi hakkındaki tahminlerini güncelleyen IATA, ABD’de ve gelişmekte olan ülkelerde virüsün kontrol altına alınmasının yavaşlığına ve ku rumsal seyahat talebindeki zayıf seyre dikkat çekti. Diğer yandan, Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Karaismailoğlu, Rusya ile uçuşların alınacak önlemlerle 1 Ağustos itibarıyla Ankara ve İstanbul’a başlatılacağını, tatil bölgelerine uçuşla rın ise 10 Ağustos’tan itibaren Antalya, Bodrum ve Dalaman’a yapılacağını açıkladı. l Ekonomi Servisi KESKIN KÜÇÜLME BEKLENTISI Bahçeşehir Üniversitesi Ekonomik ve Toplumsal Araştırmalar Merkezi’nin (Betam) hesaplamalarına göre, gayri safi yurtiçi hasılanın (GSYH) yılın ikinci çeyreğinde yıllık bazda yüzde 7.5 ve birinci çeyreğe göre de yüzde 5 daralması bekleniyor. Betam’ın Ekonomik Büyüme ve Tahminler: Temmuz 2020 notunda şunlar dikkat çekti: 4 Çok sınırlı iyileşmeler var. İbre eksiyi gösteriyor. 4 Ekonomiyi canlandırma çabalarının etkileri oldukça sınırlı kaldı. 4 Büyümeye ne tüketim ne yatırım ne de dış ticaret yoluyla olumlu bir katkı söz konusu. 4 En sert daralmalar dayanıklı ve dayanıksız tüketim mallarında (sırasıyla yüzde 38.4 ve yüzde 26.6) ile ithal tüketim mallarında (yüzde 29.8) gerçekleşti. l Ekonomi Servisi İktidara doğru kurultayı CHP’nin 37’nci, iktidara doğru diye yaftalanan olağan kurultayının, bir slogan olarak kalmaması, amacına ulaşabilmesi için, izlenecek politikalara, alınacak kararlara yol gösterici bir stratejinin belirlenmesi gerekir. Strateji belirlenirken, partinin kökeni, kuruluş amacı, ilkeleri, tabanının özlemleri, kurum kültürü dikkate alınmalı, 1992 sonrası seçim sonuçları nesnel olarak değerlendirilmelidir CHP’nin, kurum kültürünün özellikleri şöyle özetlenebilir. CHP resmen “Halk Fırkası” unvanı ile kurulmuş olmasına karşın, Mustafa Kemal, partinin esas kuruluş gününü, Anadolu ve Rumeli müdafaai hukuk cemiyetlerinin birleşme kararları aldıkları 4 Eylül 1919 tarihi olarak açıklamıştır. Partinin kökeninde ülkenin bölünmez bütünlüğü, bağımsızlığı, milli iradenin egemenliği ilkeleri yatar. CHP, misyon, görev partisidir. Türkiye’ye, kurucusu ebedi lideri Mustafa Kemal’a karşı yadsınamaz yükümlülükleri vardır. Mustafa Kemal’in, tam bağımsız, özgür, çağdaş, kalkınmış, saygın Türkiye ülküsünü gerçekleştirme, partinin görevi ve yükümlülüğüdür. Partinin amacına ulaşmak için izleyeceği politikaların esasları altı okla simgelenmiştir. Partinin ikinci kongresinde Mustafa Kemal’in önerisiyle cumhuriyetçilik, milliyetçilik ve halkçılık partinin ilkeleri olarak belirlenmiştir. 1933 kurultayında da laiklik, devletçilik, devrimcilik ilkeleri benimsenerek altı ok temeline dayanan amaca ulaştıracak program oluşturulmuştur. Laiklik, inanç ve fikir özgürlüğünü sağlamaya, çağa yetişmeye, ulusal birliği korumaya yönelik temel ilkedir. Demokratik düzen, halkın egemenliği laiklik ilkesine dayanır. CHP, mevcut durumu korumaya değil, sürekli değişime, evrime yönelik devrimci bir partidir. Dinamizm, devrimciliğin ana öğesidir. CHP’nin devletçiliği de bir sosyal kalkınma projesidir. KİT’lerin kuruluşu yalnız üretimi değil, sosyal tesisleriyle, çevre etkileriyle kalkınmayı amaçlar. Sanayileşme kitlerin bakış açısını, değer yargılarını etkileyerek demokratik düzenin altyapısının oluşmasına da katkıda bulunur. CHP, sınıf değil kitle, halkın partisidir. Halkçılık, vatandaşlar arasında ayrım yapılmamasını, eşitliğin sağlanmasını gerektirir, CHP ilkelerini benimsemiş her vatandaş partiye üye olarak, yönetminde görev alabilir. Partinin kuruluşunda Halk Fıkrası Nizamnamesi’nde “Halk Fırkasına mensup olanların gerçekten halkçı olması şarttır” düzenlemesi yer almıştır. CHP, misyon, inanç partisi olduğundan, gerçek tabanı, ilkelere bağlı olarak sorgular, irdeler, talimatla hareket etmez. Kurum kültüründe biat yoktur; özgürce davranış vardır. CHP oyları 1992 sonrası 1980 öncesine hatta SHP oylarına göre düşüş göstermektedir. CHP, 195080 döneminde yapılan 8 milletvekili genel seçiminin 3’ünde birinci parti olmuş koalisyon hükümetleri kurmuş; oy oranı, 1957 seçiminde yüzde 40.6’ya, 1977 seçiminde de yüzde 41.4’e değin yükselmiş, ortalama yüzde 35 olarak gerçekleşmiştir. Kaldıki 1957 seçimi şaibeli seçimlerden biridir. DP, muhalefetten daha az oy almasına karşın bazı illerdeki tartışmalı oy sayımları sonucu iktidarda kalmıştır. 1980 sonrası alkı ok simgesiyle CHP’yi temsil eder Sosyal Demokrat Halkçı Parti (SHP), 1989 yerel seçimlerinde büyük başarı göstererek yüzde 30’un üstünde oy alarak, 39’u il olmak üzere 642 belediye başkanlığı kazanmıştır. SHP, Doğru Yol Partisi ile koalisyon hükümeti kurarak ülke yönetiminde etkili olmuştur. 1992 yeni açılışından sonra parti, DSP’nin varlığı nedeniyle varlık gösterememiş, 1999 yılı milletvekili genel seçiminde de yüzde 10’un altında oy alarak TBMM dışında kalmıştır. 2002 yılı sonrası da rakip siyasal partilerin olmamasına ve her açıdan başarısız bir iktidara karşı oy oranını yüzde 26 üzerine yükseltememiştir. 2002 sonrası yapılan 6 milletvekili genel seçiminde ortalama oyu yüzde 22.6 düzeyinde gerçekleşmiştir. CHP’nin başarısı için oy oranındaki görece gerilemenin nedenleri araştırmalı, analiz edilmelidir. AKP, hemen her alanda olduğu gibi hukuk alanında da yanlış, yıkıcı çığır açmış; kararnamelerle, zoraki yargı kararlarıyla, geçmiş adeta yok sayılmış, Cumhuriyet dönemi parantez içi olarak inkâr edilmiştir. CHP iktidara doğru yürüyüş sürecinde, 2002 sonrası yolsuzluk yapanlara, kamu zararına kişisel çıkar sağlayanlara, görevi kötüye kullananlara hesap sorulacağını kamuya kesin olarak açıklamalıdır. Cumhuriyeti parantez içi alanlara karşı AKP döneminin keenlemyekun sayılacağını kamuya taahhüt etmelidir. CHP, her alanda başarısız AKP iktidarına karşı iyi saptanmış, tutarlı ve tabanın özlemlerini gerçekleştirebilecek bir strateji ile amacına ulaşmada başarılı olabilecektir. 2010 yılı Muğla Üniversitesi Eğitim Fakültesi, Sınıf Öğretmenliği Bölümü’nden almış olduğum geçici mezuniyet belgemi kaybettim. Hükümsüzdür. CANER KARAN