Katalog

EKONOMİ ekonomi@cumhuriyet.com.tr TASARIM: SERPİL ÜNAY 9 19 NİSAN 2020 PAZAR Bütçedeki toplam gelir ilk 3 ayda yüzde 17.2, para cezaları geliri ise yüzde 51.1 arttı Yurttaşa ceza yağdı OcakMart 2020 döneminde kesilen para cezaları 4.2 milyar liraya ulaştı. Böylece bütçedeki yıllık para cezaları geliri hedefinin de yüzde 35’i ilk üç ayda sağlandı. Türkiye’nin “merkezi yönetim bütçesi”nin gelir kalemlerinde biri olan “para cezaları”yla ilgili açık lanan ilk 3 aylık sonuçlar, ge çen yılın aynı dönemine göre bu cezalarda dik kat çekici bir artı şı ortaya koydu. Buna göre, SERHAT ALİGİL yurttaşa ödenmeyen vergi borçları, trafik suçla rı gibi nedenlerle kesilen top lam para cezaları, 2019’un ilk 3 ayına kıyasla yüzde 51.1 ar tarak 4 milyar 199 milyon li raya ulaştı. Ayrıca 2020 büt çesinde yer alan ve yıllık 11 milyar 835 milyon lira olan toplam para cezaları hedefi nin de yüzde 35.5’i ilk 3 ayda sağlanmış oldu. Yine 2019’un ilk 3 ayında yüzde 1.3 olan para cezalarının toplam bütçe gelirlerindeki payı da bu yıl yüzde 1.6’ya yükseldi. Para cezalarındaki bu yük selişe, her yıl bunlara yapılan oransal zamda temel alınan “yeniden değerleme oranı”nın 2019 için yüzde 22.6 hesap lanması da etkili olmuş görünüyor. İşte para cezaları kapsamında yer alan cezalarla ilgili detaylar: ‘Diğer para’ uçtu 4 Yılın ilk 3 ayında “yargı para cezaları”, geçen yılın aynı dönemine kıyasla yüzde 19.2 artarak 172 milyon lirayı aştı. Yıllık hedefin de yüzde 30.9’u ilk 3 ayda sağlandı. 4 Para cezalarının en büyük kalemi olan “idari para cezaları” da yüzde 51.2 artarak 1 milyar 983 milyon liraya ulaşırken, yıllık hedefin yüzde 34.1’i ilk 3 ayda bütçeye gelir kaydedildi. 4 Yine büyük ceza kalemlerinden olan “vergi cezaları” ise yüzde 45.7 artışla 1 milyar 859 milyon liraya ulaştı. Böylece ilk 3 ayda yıllık hedefin yüzde 35.6’sına ulaşıldı. 4 En yüksek oransal artış ise “diğer para cezaları” kaleminde görüldü. Bu tür cezalar yüzde 289.6 artarak 185 milyon liraya yükseldi. Yıllık hedefin de yüzde 79.9’u ilk 3 ayda sağlandı. Vergi ‘konsol’da arttı ayçiçeğinde düştü Resmi Gazete’de dün yayımlanan Cumhurbaşkanı kararlarıyla bir dizi sanayi malına üretimi ve istihdamı korumak için ilave gümrük vergisi getirilirken, bazı tarım ürünlerindeki vergi ise hasada kadar arz güvenliği ve fiyat istikrarı amacıyla düşürüldü. Ayrıca TMO’nun sıfır gümrük vergisiyle ithal edeceği tarım ürünleriyle ilgili kontenjanlar belli oldu: n Kauçuk iplikler, demir veya çelikten vidalar, kesintisiz güç kaynakları, aydınlatma cihazları aksam ve parçaları, hidrolik presler, saatler, video konsolları gibi mallarda ilave güm rük vergisi yüzde 550 arasında değişecek. n Gelişmekte olan ülkelerden tekstil ve konfeksiyon ürünleri ithalatında düşük oranda uygulanan ilave gümrük vergileri diğer ülkelerin seviyesine çıkarıldı. n Bazı demir çelik ürünlerindeki (slab ve kütük, yassı hadde mamulleri vb.) vergiler 3 ay süreyle 25 puan arasında artırıldı. n 1 Haziran’a kadar ham ayçiçeği yağında yüzde 30 olan gümrük vergisi yüzde 18, yağlık ay çiçeği tohumunda yüzde 13 olan gümrük vergisi yüzde 9 oldu. n Toprak Mahsulleri Ofisi’ne sıfır gümrük vergisiyle açılan kontenjanlar kuru baklagilde 100 bin ton, buğdayda 1 milyon ton, arpada 700 bin ton, mısırda 700 bin ton, pirinçte 100 bin ton oldu. İş insanları karamsar Mehmet Ali Akben Özel bankalara yeni kredi ‘ayarı’ Hükümet tarafından, beklendiği kadar kredi vermedikleri için eleştirilen özel bankalar için düzenleme getirildi. Bankacılık Denetleme ve Düzenleme Kurulu (BDDK), bankaların daha fazla kredi vermesini zorunlu tutmak için “Aktif Rasyosu” adıyla yeni bir oran tanımladı. Dün yapılan açıklamaya göre aktif rasyosu oranının aylık ortalamasının mevduat bankaları için yüzde 100, katılım bankaları için yüzde 80’in altına inmemesine karar verildi. Bu oranın altındaki bankalar, buna 1 Mayıs’a kadar ulaşacak. Bankaların yüzde 100’ün üzerinde kalabilmesi için mevduatın daha fazla bir kısmını kredi olarak vermeleri gerekiyor. Konuyla ilgili açıklama yapan BDDK Başkanı Mehmet Ali Akben, yeni düzenleme ile bankaların kaynaklarını daha verimli kullanacağını belirterek, “Reel sektör ihtiyacı olan finansmana daha rahat erişebilecek” dedi. Bankaların asli görevinin topladıkları mevduatı kredi vererek reel ekonomiye aktarmak olduğunu belirten Akben, buna karşın bazı bankaların kaynaklarını para ve yurtdışı türev piyasalarına yönlendirmeyi tercih ettiğini belirtti. l Ekonomi Servisi Turizme korona sertifikası geliyor Turizmde koronavirüs için yeni bir sertifikasyon uygulanmaya başlanacak. Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy, yaklaşan turizm sezonu öncesi yaptığı açıklamada, mayıs ayının sonuna doğru normalleşmenin mümkün olacağını düşündüğünü belirtti. Ersoy, “Koronavirüs olmayan alanlar için uluslararası kabul gören bir sertifikasyon sistemi oluşturuyoruz. Tesislere önlemleri aldıktan sonra sertifika verilecek, faaliyete geçebilecek” dedi. NTV’ye konuşan Bakan Ersoy, “Bu konuda büyük tur operatörlerinin de fikirlerini istedik” diye konuştu. Ersoy, inşaatı şu an durmuş olan Galataport’un ise bu yıl hizmete gireceğini ileri sürdü. l Ekonomi Servisi Türkiye’de Alman şirketlerinin yatırım hacmi yaklaşık 14.5 milyar dolar civarında. Volkswagen’in Manisa’ya fabrika kurup kurmayacağına ilişkin belirsizlik ise sürüyor. Türkiye’deki Alman yatırımı azalacak Koronavirüs pandemisi, Alman şirketlerinin yurtdışı yatırımlarını etkiledi. Alman Sanayi ve Ticaret Odaları Birliği’ne (DIHK) bağlı Alman Dış Ticaret Odası’nın (AHK) anketine göre, Türkiye’de faaliyet gösteren Alman şirketlerin yüzde 44’ü Türkiye’deki yatırımlarını azaltma planları yapıyor. Türkiye’deki yatırımlarını artırmayı düşünenlerin oranı ise yüzde 5. Ankete katılan şirketlerin yüzde 78’lik çoğunluğu ise önümüzdeki bir yıl içinde Türkiye’deki konjonktürde olumsuz gelişmeler yaşanacağı öngörüsünde bulundu. Şirketlerin yüzde 45’i, lojistik ve tedarik zincirinde karşılaştıkları güçlüklerden yakınırken, yüzde 29’u kriz nedeniyle gereksinim duydukları mal ve hizmetleri alamıyor. Tedarik zincirindeki sıkıntıların en fazla Asya, Rusya ve Türkiye’de kendini gösterdiği ifade edildi. Şirketlerin yüzde 80’i ise cirolarında önemli düşüşler bekliyor. KPMG’nin araştırmasına göre salgının ekonomik etkilerinin en az bir sene sonra ortadan kalkacağını düşünen iş insanlarının yüzde 80’i, bu yıl ekonomide yüzde 3’lük daralma öngörüyor. Denetim, vergi ve danışmanlık hizmetleri şirketi KPMG Türkiye’nin tüm sektörlerden yaklaşık 250 kişinin katılımıyla yaptığı Covid19 Etki Araştırması, iş insanlarının karamsarlığını ortaya koydu. Buna göre, araştırmaya katılan şirket temsilcilerinin yüzde 80’inden fazlası, bu yıl Türkiye ekonomisinde yüzde 3’ten fazla daralma bekliyor. Yüzde 30’u ise yüzde 6’dan fazla daralma öngörüyor. Salgının Türkiye ekonomisi üzerinde etkisinin ortadan kalkması için en az 12 ay gerektiğini söyleyenlerin oranı ise yüzde 35. En çok KOBİ’yi vurdu Araştırmada dikkat çeken diğer bazı sonuçlar şöyle: 4 Endüstriyel üretim, tekstil, turizm/ev dışı tüketim, enerji, inşaat ve yiyecek içecek sektörlerinde toparlanmanın 2020 sonrasına sarkacağı öngörülüyor. 4 Enerji, ilaç, endüstriyel üretim ve kimya sektörlerindeki olumsuz etkinin görece daha az hissedildiği belirtildi. 4 Covid19’dan en fazla etkilenen kesim olan KOBİ dünyasındaki oran yüzde 95 olarak telaffuz ediliyor. 4 Araştırmaya katılanların yüzde 43’ü hükümetin açıkladığı paketlerde yer alan vergi ve SGK primi erteleme desteğini yüksek seviyede kullanılabilir ve faydalı buluyor. Yüzde 41’i ise asgari ücret desteği ve kısa çalışma ödeneğini yüksek seviyede kullanılabilir ve faydalı görüyor. Kredi anapara ve faiz ödemelerini erteleme desteğini kullanılabilir ve faydalı bulanların oranı yüzde 27. Finansmana erişim ve kredi yapılandırma için ise oran yüzde 21’dir. 4 Ekonomik İstikrar Kalkanı paketinde sunulan desteklere ek olarak kapsamın genişletilmesi ve şartların iyileştirilmesi geliyor. Sağlanan kredi imkânlarının iyileştirilmesi, vergi alanında uzun dönemli erteleme ve borçların silinmesi, kapsama giren sektörlerin genişletilmesi, sektör özeli kalkınma paketleri, şirketlerin çalışan maliyetlerini azaltıcı ve kapsamı genişletilen istihdam destekleri talepleri öne çıkıyor. l Ekonomi Servisi 700 milyon dolarlık yatırım riskte Güneş Enerjisi Sanayicileri ve Endüstrisi Derneği (GENSED) Başkanı Halil Demirdağ, “Şu an finansmanı kapanmış yaklaşık 700 milyon dolarlık santral yatırımı riskte. Bu yatırım kapsamında, yaklaşık 300 megavat lisanslı, 400 megavat seviyesinde de lisanssız güneş enerjisi kapasitesi söz konusu” dedi. Demirdağ, yatırımların riske girmemesi için Yenilenebilir Enerji Kaynakları Destekleme Mekanizması’nın (YEKDEM) 8 ila 12 ay uzatılmasını talep ettiklerini duyurdu. Güneş Enerjisi Yatırımcıları Derneği (GÜYAD) Başkanı Cem Özkök ise, “Bu projelerin tümünün finansmanı tamamlandı. Covid19 salgını ortaya çıkmasaydı projelerde hiçbir problem olmayacaktı” diye konuştu. l AA Ya kaos ya ilerleme olacak İş Dünyası ve Sürdürülebilir Kalkınma Derneği’nin (SKD) Türki ye çatı örgütü Dünya Sürdürülebilir Kalkınma İş Konseyi (WBCSD) Ebru Dildar Edin ve Radley Yeldar tarafından geliştirilen Reporting Matters’ın Türkiye Raporu 2019 sonuçları kamuoyu ile paylaşıldı. Raporu 2020 yılının küresel gündemi COVID19 salgını sürecinde yayımladıklarına işaret eden Türkiye Yönetim Kurulu Başkanı Ebru Dildar Edin, “Dünya ta rihinde her krizin kaos ile ilerleme arasında ince bir çizgide sonuçlandığını biliyoruz. Doğru adımları atan, yeniliklere açık ve inovatif bir yaklaşım benimseyen tüm şirketlerin bu süreci güçlenerek atlatacağına inanıyoruz” diye konuştu. l Ekonomi Servisi Tofaş’ta üretim sağlık için sürüyor Salgın nedeniyle tedarik ve teslim süreçlerini dikkate alarak Bursa’daki fabrikasında üretim faaliyetlerine kısa süre ara veren Tofaş, bu mücadelede yoğun emek sarf eden sağlık çalışanları için tıbbi destek ekipmanları üretmeyi sürdürüyor. Şirket, üretimini gerçekleş tirdiği ekipmanların teslimatını, ihtiyaç bildiren hastanelere İl Sağlık Müdürlükleri koordinasyonunda gerçekleştiriyor. İlk olarak Bursa Şehir Hastanesi ile başlayan teslimatlar, İstanbul, Bursa, Ankara, Balıkesir, Kocaeli, Manisa, Muğla ve İzmir dahil olmak üzere toplam 24 ildeki, 63 sağlık kuruluşu na ulaştırıldı. Tofaş bu süreçte toplam 578 adet biyolojik örnek alma ve entübasyon kabini ile 20 bin 146 adet siperlikli maske üretti. Tofaş CEO’su Cengiz Eroldu açıklamasında, “İl Sağlık Müdürlükleri ile koordinasyon içinde sevkıyatları gerçekleştiriyoruz” dedi. l Ekonomi Servisi Domates çiftçisinin avansını artırdılar Tat’ın, her yıl çiftçisine sunduğu “avans desteğini” 2020 için yüzde 30 artırarak 23 milyon TL’ye yükselttiği açıklandı. Ekimden hasada kadar çiftçilerinin yanında olduklarını belirten Tat Gıda Genel Müdürü Arzu Aslan Kesimer “Ülkemizin de içinde bulunduğu bu zorlu süreçte sağlık çalışanlarının ardından en önemli görevlerden birisini üstlendiğimizin farkındayız. İşimiz gıda üretmek ve ürettiklerimizi halkımıza ulaştırmak” dedi. Şirket, bu destek paketi kapsamında avans olarak verilen gübre miktarını geçen seneye göre yüzde 40 artırdı. Fide ve tohum desteği de tüm sözleşmeli çiftçilere verildi. l Ekonomi Servisi Ecesoy, Kentbank’ın yeni başkanı seçildi Süzer Grubu bünyesinde bulunan ve Hırvatistan’ta faaliyet gösteren Kentbank’ta, Yönetim Kurulu Başkanlığı görevine Hasan Ecesoy getirildi. Ecesoy, Süzer Grubu Yönetim Kurulu Başkan Yar dımcısı ve İcra Kurulu Başkan Yardımcı sı da oldu. Açıklama yapan Ecesoy, “Ekonomimi ze ilave istihdam yaratarak birlikte yeni başarı öyküleri yazacağımıza ve yer aldığımız sektörlerin tama mında değer yaratmaya devam edeceğimize eminim” dedi. 1971 doğumlu Ecesoy, Uludağ Üniver sitesi Mühendislik Fakülte si Elektronik Mühendisliği Bölümü’nde lisans, İTÜ İn gilizce İşletme Bölümü’nde yüksek lisans eğitimi aldı. l Ekonomi Servisi Hasan Ecesoy UTİB’den gençlere özel yarışma daveti Uludağ Tekstil İhracatçıları Birliği’nin (UTİB) bu yıl 10’uncusunu düzenleyeceği Türkiye Ev Tekstili Tasarım Yarışması’na başvurular başladı. Son başvuru tarihi ise 27 Mayıs. UTİB Başkanı Pınar Taşdelen Engin, “Türkiye’nin ev tekstili alanında en büyük tasarım yarışmalarından birine imza atıyoruz. Bugüne kadar düzenlediğimiz yarışmalarda dereceye girenlerin yüzde 95’i sektörde tasarımcı olarak çalışıyor ya da bu alanda eğitim görüyor. Bu tablo, emeğimizin karşılığını almamız açısından gurur verici” dedi. Ana teması “Sürdürülebilirlik” olan yarışmanın alt başlığı ise “Sorumlu Üretim ve Tüketim.” l Ekonomi Servisi Coşkunöz yerli tıbbi ekipman işine girdi Coşkunöz Holding, kovid19’a karşı zorlu koşullar altında verilen mücadeleyi güçlendirmek amacıyla fabrikalarında, İl Sağlık Müdürlüğü aracılığıyla pandemi hastanelerine göndermek üzere koruyucu ekipman ve yeni medikal cihazların üretimine başladı. Coşkunöz Holding Üst Yöneticisi Erdem Acay, “Salgın karşısında, tüm sağlık kuruluşlarımız ve sağlık çalışanlarımız gece gündüz demeden çalışırken, kurum olarak bizim de büyük bir sorumluluğumuz olduğunun farkındayız. Bu zorlu süreçte, hiçbir fedakârlıktan kaçınmayarak devletimize ve milletimize destek olmak için üzerimize düşen sorumluluğu üstleniyoruz” dedi. l Ekonomi Servisi Beymen ‘mücadele’ için 5 milyon ayırdı Beymen’in, kovid 19 mücadelesi için Milli Dayanışma Kampanyası’na 1 mil yon TL, İ.Ü. Çapa Tıp Fakültesi, İ.Ü. Cer rahpaşa Tıp Fakültesi, Hacettepe Üniver sitesi Tıp Fakültesi ve İzmir 9 Eylül Üni versitesi Tıp Fakültesi’ne toplam 1 mil yon TL bağışlayacağı açıkladı. Ayrıca doktor ve sağlık çalışanlarının haftalık temiz kıyafet ihtiyaçları nı karşılayabilmek için özel giyim paketleri hazırladıklarını belir ten Beymen Perakende ve Teks til Yatırımları Üst Yöneticisi Elif Çapçı, toplam desteklerinin 5 milyon TL’ye ulaşacağını belirt ti. Çapçı, “Dayanışmanın ne kadar önemli olduğunu bir kez daha gördük” dedi. l Ekonomi Servisi Elif Çapçı