Katalog

EKONOMİ ekonomi@cumhuriyet.com.tr TASARIM: BAHADIR AKTAŞ 11 24 MART 2020 SALI Koronavirüs salgınının hem dünya hem Türkiye mali piyasalarındaki etkisi artarak sürüyor Virüs vurdu, Fed tuttu Dolar kuru dün gün içinde 6.62 liraya kadar çıktı. ABD Merkez Bankası Fed’in yeni önlemleri, artışı sınırladı. BİST sert dalgalandı. Koronavirüsün yarattığı panik havasıyla dolar/ TL, dün gün içinde Eylül 2018’den beri ilk kez 6.60’nın üstüne, 6.62 liraya çıktıktan sonra ABD Merkez Bankası’nın (Fed) yeni önlem açıklamasının desteğiyle geriledi. Gün içinde 6.56306.6205 arasında hareket eden dolar/ TL, günü 6.58’de tamamladı. Ancak bir bankanın döviz masası işlemcisi, “Dolara yönelim çok kuvvetli. Bunun nerede biteceğini biz de kestiremiyoruz” dedi. Fed, dün koronavirüsün ekonomiye olumsuz etkilerini telafi etmek amacıyla para politikası aktarım mekanizmasının doğru çalışması için gereken miktarda tahvil alacağını, işverenlere ve hanelere kaynak sağlayacağını açıkladı. Fed bu hafta her gün 75 milyar dolar hazine tahvili ve 50 milyar dolar konut kredisine dayalı tahvil alacağını açıkladı. Fed işverenlere, tüketici ve şirketlere 300 milyar dolar kredi kullandırmanın yanı sıra büyük şirketler için de kaynak sağlayacak. Risk primi yükseldi SPK’dEn ‘rapor’ için ek 30 gün Sermaye piyasası araçları bir borsada işlem gören işletmelerin ilk çeyrek finansal raporlarının bildirim sürelerine 30 gün eklendi. Yapılan açıklamada ayrıca, kredili işlemlerde özkaynak koruma oranının asgari yüzde 35 olması ve bu oranın altına düşmesi halinde yüzde 50’ye tamamlanması hükmü, yüzde 35’e tamamlatılacak şeklinde uygulanacak. Borsa İstanbul (BİST) 100 endeksinde ise dün dalgalı bir seyir oluştu. Gün içinde 83 bin 209 puana kadar gerileyen endeks, Fed’in kararı sonrası kısa süre artıya geçti. Günü yüzde 1.81 düşüşle kapadı. Türkiye’nin beş yıllık kredi iflas takası (CDS) primi ise cuma günü 580 seviyesini aştıktan sonra dün 540’ın hemen altında işlem gördü. CDS’ler yıl başında 20 ayın en iyi risk iştahına işaret eden 240 puanda bulunuyordu. l Ekonomi Servisi, Reuters Küresel kötümserlik artıyor Küresel koronavirüs salgının dünya ekonomisine etkileri konusunda yapılan hesaplamalar, önemli bir küçülmeye işaret ediyor. Bu kapsamda açıklamalar yapan ABD’li yatırım bankası Goldman Sachs, bu yıl küresel reel gayri safi yurtiçi hasılanın, 2008 küresel mali krizini izleyen yıla göre daha keskin ekonomik düşüşle yüzde 1 daralmasını beklediğini açıkladı. (IMF Strateji, Politika ve İnceleme Bölümü Direktörü Martin Mühleisen, salgınının küresel ekonomiyi ciddi etkileyeceği uyarısı yaparken, krizin geçici olacağını da vurguladı. Mühleisen ayrıca, mali kurumların 20082009 küresel finansal kriz öncesine göre daha direnç li ve hazırlıklı olduğuna da dikkat çekerek “Kriz, bu türden bir şoka hazırlıklı olduğumuzu umduğum bir döneme denk geldi” diye ekledi. Almanya Merkez Bankası Bundesbank, Almanya ekonomisinin derin bir resesyona girmesinin kaçınılmaz olduğunu ancak kamu maliyesinin krizle mücadelede iyi durumda olduğunu ifade etti. Bankalar harekete geçti ‘Şantiyelerde önlem artsın’ Gayrimenkul ve Gayrimenkul Yatırım Ortaklığı Derneği (GYODER), faaliyetlerin devam ettiği tüm ofis ve şantiyelerde, koronavirüs salgınına karşı gerekli tedbirlerin alınması için üyelerine çağrıda bulundu. Dernek’in önerileri şöyle: n Ofis çalışanlarının mümkünse bir süre evden çalışmaları sağlanmalı, ofiste çalışılıyorsa çalışma ve masa mesafelerine dikkat edilmeli. n Lavabolarda tek kullanımlık havlu bulundurulmalı. n Şantiye ve ofiste çalışan personelin vücut ısısı sabahakşam düzenli ölçülerek not edilmeli. Vücut sıcaklığının 38 derecenin üzerine çıkması halinde işyeri hekimine bilgi verilmeli. n Soyunma odaları belirli periyotlarla dezenfekte edilmeli. n Şantiyede tek kişilik olmak üzere yeterli sayıda karantina odaları hazırlanmalı. Semptomları hisseden çalışanlar izolasyona teşvik edilmeli. n Dışarıdan sipariş edilen her türlü malzeme ve paketler dezenfekte edilerek içeri alınmalı. l Ekonomi Servisi Oto sanayi siteleri zorda Kocasinan Oto Sanayi Sitesi’ndeki ustalar, önceden günlük ortalama 25 aracın gelirken, şimdi bu sayının 5 aracın da altına düştüğünü söyledi. Bir atölye şefi Umut Yavuz, “İşlerimizde 15 günden beri durgunluk var. Araç sahipleri hijyen ile alakalı talepte bulunuyorlar. Koltuk, direksiyon ve vites kılıfı takılmadan araçlarına binmemizi istemiyorlar. Hem müşteri sağlığı hem kendi sağlımız açısından olduğunca dikkat etmeye çalışıyoruz” dedi. l İHA KİPTAŞ’tan taksit ertelemesi İstanbul Büyükşehir Belediyesi ve Yalova Belediyesi bünyesinde faaliyet gösteren Kiptaş, sosyal konut ve kentsel dönüşüm projeleri kapsamında hak sahibi yurttaşların nisan, mayıs taksit ve ara ödemelerini erteledi. Buna göre, nisan ayına ait taksit ödemeleri haziranda, mayıs ayına ait taksit ve ara ödemeler ise temmuzda tahsil edilecek. Bu nedenle faiz de uygulamayacak. l AA ‘Ekonomik İstikrar Kalkanı paketinin kapsamı genişlesin’ Koronavirüs salgınına karşı işverenler de hükümetten açıklanan paketin kapsamının genişletilmesini istedi. Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu (TİSK) Yönetim Kurulu Başkanı Özgür Burak Akkol, “Birçok işyeri faaliyetine ara verdi, çalışanlar izne çıkarıldı, talebin azalmasıyla da üretim kapasiteleri düştü” dedi. Çoğu sektörlerin Ekonomik İstikrar Kalkanı paketinin dışında kaldığına dikkat çeken Akkol, paketteki muhtasar ve KDV tevkifatı ile SGK primlerinin nisan, mayıs ve haziran ödemelerini 6’şar ay erteleme tedbirinin, tüm sektörleri ve işletmeleri kapsayacak şekilde genişletilmesini talep etti. Akkol, işveren sendikalarından ise şunu talep etti: “Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu’nun 26. maddesi uyarınca, işveren sendikaları, işçilerin sigorta primlerinin işveren payının ödemelerinde kullanılmak ve nakit mevcudunun yüzde 25’ini aşmamak üzere, karşılıksız yardıma dayalı dayanışma ve yardım fonu oluşturulabiliyor. İşveren sendikalarının kuracakları yardımlaşma ve dayanışma fonu sınırının, nakit mevcutlarının yüzde 25’inden yüzde 35’ine yükseltilmesini istiyoruz.” l ANKARA Özel ve kamu bankaları, virüsün tüketiciler ve ticari hayat üzerindeki etkilerini azaltmak için taksit ertelemeden kredi kolaylığına, bir dizi önlem açıkladı. Koronavirüsün hem tüketicilere hem iş dünyasına olan etkilerini sınırlamak için hem kamu hem özel bankalar harekete geçti. Destekler arasında taksit ödemelerinin ertelenmesi, ücretsiz EFT, istihdam şartıyla ilave limit tahsisi, borç yapılandırma dikkat çekiyor. İşte bankaların açıkladığı desteklerinden örnekler: n İş Bankası: Müşterilerin 30 Nisan’a kadar ihtiyaç duyması halinde, anapara/ faiz/ taksit ödemelerinin ilave bir koşul aranmaksızın 30 Haziran’a kadar ötelenmesine imkân verilecek. Maaş anlaşmalı olsun olmasın müşterilerinin önümüzdeki 3 aya ait maaş ödemelerini herhangi bir istihdam azaltımı yapmamaları kaydıyla gerekirse ilave limit tahsisi suretiyle ödenmesine katkı sağlanacak. n Akbank: B? ireysel ve tüzel müşterilerinin 30 Nisan’a kadar olan anapara, faiz ve taksit ödemeleri talep olması halinde mevcut koşullarla 30 Haziran’a kadar ötelenebilecek. ?Mobil, internet şube ve ATM üzerinden gerçekleştirilecek EFT ve havale işlemle ri 30 Nisan’a kadar ücretsiz olarak yapılabilecek. n Vakıfbank: İstihdam koruma amaçlı kredi taleplerini karşılamak amacıyla işletmelere “3 aylık maaş gideri” kadar uzun vadeli kredi kullandıracak. Bireysel kredi taksit, kredi kartı ödemeleri 3 aya kadar ötelenebilecek. Turizme 12 ay n Halkbank: Esnaf ve sanatkârların bu dönemde yaşadıkları olumsuzluklara destek olmak amacıyla talep etmeleri halinde kullanmış oldukları kredilerin, nisan, mayıs ve haziran 2020 aylarında vadeleri gelecek olan anapara ve faiz ödemeleri, ödeme vadelerinden itibaren 3 ay süreyle ve faizsiz olarak ertelenecek. n Ziraat Bankası: Nakit akışı bozulduğu için ödeme sorunu yaşayan müşterilerin mevcut kredilerinin 6 aya kadar ödemesiz dönem olmak üzere turizm gibi dönemsel faaliyeti olan sektörlerde ise 12 aya kadar ilave süre tanınmak suretiyle uygun vadeli yapılandırma uygulamaları geliştirilecek. l Ekonomi Servisi Oteller faaliyetlerine ara veriyor Koronavirüs salgınına bağlı tedbirler kapsamında, Yeni Gimat GYO’nun portföyündeki CP Ankara Oteli’nin 6 hafta kapatılacağını duyurdu. KAP’a açıklama Bera Holding de Konya’da şehir oteli olarak faaliyet gösteren Bera Konya Oteli’nin misafir kabu lüne ara verdiği belirtildi. Bera Holding ayrıca, Alanya’da tatil oteli konseptinde faaliyet gösteren Bera Alanya Oteli’nin nisan ayının ilk haftasında planlanan sezon açılışının da mayıs ayının ikinci yarısına ertelendiğini açıkladı. Öte yandan, Denizli’nin yerel gazetelerinde çıkan habere göre, kentte yıllık 2.5 milyona yakın turist ağırlayan Pamukkale ve Karahayıt bölgesindeki otellerin birçoğu kapandı. Bir kısmı hazirana kadar açılmayacak. l Ekonomi Servisi Şubatta turist sayısı arttı Türkiye’ye gelen turist sayısı geçen yıl şubata göre yüzde 3.76 artarak 1 milyon 733 bine yükseldi. İtalya’dan şubatta 17 bin 305, Fransa’dan 44 bin 930 turist Türkiye’ye geldi. Türkiye, 3 Şubat’tan itibaren Çin’e, 23 Şubat’tan iti baren İran’a, 29 Şubat’tan itibaren de Güney Kore ve İtalya’ya uçuş yasağı getirmişti. Uçuş yasağının olduğu Çin’den gelen turist sayısı yüzde 81.84 düştü ve 5 bin 644’e geriledi. İran’dan ise gelen sayısı yüzde 11.48 artışla 97 bin 547’ye çıktı. Migros, 1000 kişiyi işe alacak Migros, Sanal Market için 2 haftada 1000 yeni işe alım yapacağını duyurdu. İşe alınacak kişiler eve teslimat için verilen siparişlerin reyon ve depodan toplanması ve hazırlanmasından sorumlu olacak. Adayların görüşmeleri internet üzerinden yapılacak. Yapılan açıklamada, “Bu zor dönemde iş ihtiyacı olan vatandaşlarımıza çağrı yapıyor, bu önemli görevde bizimle birlikte yer alacak çalışma arkadaşları arıyoruz” denildi. l Ekonomi Servisi Cumhuriyet ailemizden uğurlayamadığımız iki kaybımızın anısına.. İkisinin de kalp krizi ile hastaneye kaldırılış günleri ile kayıplarında virüsün payları hakkında bilgi sahibi değiliz.. Bildiğim her koşulda ikisinin de toprağa verilişlerinde ailelerinin, sevdiceklerinin yanlarında olmak isterdim.. Işıklar içinde, bizde kalan güzel anıları ile yatsınlar.. Bilim, sanata katkılarıyla yüz akımız Cengiz Bektaş’ı gelecek kuşaklara ürettikleri, değerleriyle taşıma sorumluluğu bireysel, örgütsel uzmanlık alanlarından dostlarının.. Sadece çok etkilendiğim sınır tanımayan insan sevgisi, duyarlılığı üzerinden gönüllü sorumluluk, katkılarından kimi satır araları olabilir.. Günübirlik uçak, uzun karayolları yolculuklarına katlanarak, biri mimarlık, bir diğeri sanat, eğitim seferberliği üzerinden etkinliklere koşturma enerjisi, özverisi, toplumsal sorumluluk algısı.. Çoğunluk Cumhuriyet ailesi üyeleri, İlhan Selçuk’lu vakıf döneminin, sınırlı kalmış Cumhuriyet Radyo yayınlarını hiç duymamış, izleyememişlerdir. Kısacık, işçi, sosyal haklar yayın süresinin çoğunluk programı sonrası, Cengiz Bektaş’ın takıldığı teknik ayrıntılar üzerinden not tutmuş olarak soru sorması, ne kadar da özel bir emekçi hakları duyarlılığının kanıtıydı?.. HHH Yıllarla yan yana masaları paylaştığımız, çok sevip saydığım, sonuç olarak ailelerimizle akraba gibi yaşamın özelini paylaştığımız Nuri Özdeniz’i ancak birinci kuşak Cumhuriyet okurları ailesi tanıyacaklardır. Nadir Nadi’nin yönetimde olduğu, servislerin tek kişilik uzmanlık olarak çalıştıkları yıllardan.. Nuri Özdeniz, ekonomi servisinin tek kişilik uzman habercisi. Gazeteciliği babasının ölümü sonrası bıraktı. Cumhuriyet döneminin ünlü Nevzat kolonyaları ve kremlerinin sahibi babasının ölümü sonrası kardeşi ile birlikte Tahtakale’deki işletmenin sorumluluğunu üstlenmişlerdi.. Dostluk bağlarımız kopmamıştı.. Siyasetin, siyasal İslamcılığın Tahtakale’deki etkin yükselişinin baskısını yaşıyorlardı.. Simge inansanız da inanmasanız da. Cuma namazına katılma, görünme baskısı olunca, ikiyüzlülüğe, baskıya isyan edeceklerdi. Baskı o kadar ileriye götürülmüştü ki.. Esnaf her koşulda bir bir gezilerek namaza gitmek üzere toplanır olmuştu.. Nuri, bütün dükkânların kapılarına kilit vurulmasını, müşteri olsa bile bir tek çalışanın bırakılmamasını anlatırken, şakayla karışık baskılardan örnekler verirdi. Etkisini fazlaca konuşmadık, ancak iki kardeş sonuçta baba mirası işletmeyi yaşatamayacakları sonucuna varıp en az zararla kapatmayı seçtiler. Ekonomi bilgilerinin birikimiyle borsa da kâr hırsı olmadan, risk almadan yürümeyi seçtiler. Nuri emeklilik sonrası sağlık sorunlarını da gözeterek yazlık düzeninde yaşamayı seçmişti. Virüs üzerinden Diyanet’in yaklaşımları, cuma namazı tartışmaları gündemimize girince, uzun zamandır Nuri’yi aramadığımı anımsayarak telefon etmiş, yanıt alamamıştım. Aramızdan virüs bağlantılı günlerde ayrıldığı haberini, pazar konukları yazılarından tanıyabileceğiniz arkadaşımız Mahmut Şenol’dan aldım. Ailenin acil olarak uzak mesafelerden toplanıp İstanbul’da aile mezarlığında buluşabilmek kargaşasında, Cumhuriyet ailesine de haber vermek kimsenin aklına gelmemişti.. Kapalıçarşı’ya sınırlama İstanbul’daki Tarihi Kapalıçarşı, koronavirüs önlemleri kapsamında artık 10.0016.00 saatleri arasında açık olacak. Tarihi Mısır Çarşısı için ise dün kapatma kararı alındı. Gergerli’nin yerine Akdeniz Kredi Garanti Fonu (KGF) Yönetim Kurulu Üyesi ve Genel Müdürü İsmet Gergerli, görevlerinden ayrıldı. KGF Genel Müdürlüğü görevine Kredi Kayıt Bürosu (KKB) Genel Müdürü Kasım Akdeniz getirildi. KDV beyanname süresi 24 Nisan’a uzatıldı Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak, 26 Mart’a kadar verilmesi gereken Katma Değer Vergisi (KDV) beyanname verme ve ödeme sürelerinin 24 Nisan’a kadar uzatıldığını bildirdi. Sosyal medya hesabından koronavirüs salgınına karşı ekonomide alınan önlemlere ilişkin açıklama yapan Albayrak, 31 Mart’a kadar verilmesi gereken BaBs formlarının verilme süresinin de 30 Nisan gün sonuna kadar uzatıldığını belirtti. Albayrak, “Ayrıca belediyelerin aylık vergi payı ödemelerinde borçlarına karşılık yapılan 3 milyar liralık 3 aylık (NisanMayısHaziran) kesinti yapılmayacaktır. Böylece tüm belediyelere, koronavirüs ile mücadele kapsamında önemli bir kaynak sağlanmış olacak” dedi. l ANKARA/Cumhuriyet