Katalog

EKONOMİ DOLAR ekonomi@cumhuriyet.com.tr AVRO STERLIN FAİZ BORSA 11 24 ARALIK 2020 PERŞEMBE ALTIN CUMHURİYET ALTIN 24 AYAR 7.6370 0.3 kuruş 9.3030 4.4 kuruş 10.3270 6.8 kuruş 14.69 Sabit 1.418 12.69 puan 3083.97 30.79 lira 459.31 2.18 lira TÜRKONFED Başkanı Turan, 2020’nin çetin geçtiğini, bunun 2021’de de süreceğini belirtti Kurda istikrar gerekli Kitlelerinonyılı İş dünyasının yeni yıla ilişkin beklentilerini dile getiren Türk Girişim ve İş Dünyası Konfederasyonu (TÜRKONFED) Yönetim Kurulu Başkanı Orhan Turan, Covid19 ve kurfaizenflasyon sarmalının başta KOBİ’ler olmak üzere herkesi etkilediğine dikkat çekti. “Dünyada ve ülkemizde 2020 yılı çok çetin geçti” diyen Turan, “2021’in ilk altı ayında da bunun izlerini göreceğiz. Ev ödevlerimizi eksikOrhan Turan siz yerine getirMALIYET GÜÇLÜĞÜ ‘Hammaddede fırsatçılar var’ İstanbul Sanayi Odası (İSO) Başkanı Erdal Bahçıvan, birçok sektörün yurtiçi ve yurtdışından hammadde temininde hem miktar hem maliyet açısından büyük güçlük yaşadığına dikkat çekti. İSO Meclisi’nde konuşan Bahçıvan, şu noktaya dikkat çekti: “Büyük uluslararası finansman fonları bu olumsuz gelişmede aktif rol oynuyor. Dünyada tedbir paketleri adıyla piyasaya sürülen kaynaklar, kontrolsüz bir şekilde kullanılarak ve hammadde fiyatlarında fırsatçılık yaparak spekülatif ve ölçüsüz kazançlara yol açıyor.” Bahçıvan, ayrıca bu sorunu çözmek için önümüzdeki günlerde üreticiler ile tedarikçileri sektörel bazda bir araya getirecek toplantılar düzenleyeceklerini de açıkladı. l EkoErdal Bahçıvan nomi Servisi İSTANBULKART’A YOK İstanbul’da ulaşıma zam İstanbul’da taksi, minibüs ve dolmuş ücretlerine yüzde 11 zam yapıldı. İBB Ulaşım Koordinasyon Merkezi (UKOME) toplantısında sektör temsilcileri zamları düşük bularak taksi ücretlerine yüzde 20, minibüs ücretlerine de yüzde 13 zam yapılmasını talep etti. Ancak UKOME toplantısında oyçokluğu ile kabul edilen oran yüzde 11 oldu. Taksi açılış ücreti 5 TL’den 5.55 TL’ye çıktı. Minibüslerde en kısa mesafe 2.50’den 2.75’e yükseldi. Öğrenci ücreti de kısa ve uzun mesafede 1.75 TL oldu. İBB, İstanbulKart’a zam dönemi olmasına rağmen bu talebin ertelendiğini açıkladı. l Ekonomi Servisi RESMI GAZETE’DEN ‘Hizmet’te KDV indirimi uzatıldı Resmi Gazete’de yayımlanan Cumhurbaşkanı kararı ile, Covid19’dan etkilenen ekonomik faaliyetlere destek sağlanması amacıyla çok sayıda “hizmet kolu”nda katma değer vergisi (KDV) oranlarında yıl sonuna kadar geçerli olan indirim 31 Mayıs 2021’e kadar uzatıldı. Buna göre işyeri kiralama hizmeti, kongre, konser, fuar ve lunapark giriş ücretleri, düğün salonlarında verilen organizasyon hizmetleri, berberlik ve kuaförlük gibi hizmetlde yüzde 18’lik KDV’nin yüzde 8 olarak uygulanması devam edecek Aşıda yüzde 1 KDV Sağlık Bakanlığı’nca onaylanan koronavirüs aşılarının 31 Aralık 2021’e kadar tesliminde KDV oranı da yüzde 1 olarak uygulanacak. l Ekonomi Servisi Herkese ev ödevini yapma çağrısında bulunan Orhan Turan, kredi maliyetindeki artışın, yeni yılda özellikle KOBİ’lerin finansmana erişimde sıkıntılar yaratabileceğini vurguladı. diğimiz takdirde ikinci yarıdan itibaren bir hareketlenme yaşayacağımızı düşünüyorum. Bu durumu göz önünde bulundurarak ‘önce küçüğü düşünmeli’, KOBİ’lere yönelik adımlar atmalıyız” diye konuştu. Kredilerdeki uygun maliyet ve bolluk nedeniyle 2020’de genişleme yaşandığını, buna karşın son dönemde faizlerin yeniden arttığını hatırlatan Turan, bunun 2021’de özellikle KOBİ’lerde, nakit akışı ve finansmana erişimde sıkıntılar yaratma potansiyelinin yüksek olduğunu kaydetti. Turan, şöyle devam etti: Gençler işsiz 4 Ekim ve kasım göstergeleri, dördüncü çeyrekte de toparlanmanın devam ettiğini gösteriyor, mevcut veriler bu yıl ekonomik daralma yaşanmayacağını gösteriyor. Diğer taraftan bu büyümenin kredi kanalıyla oluşması, talep enflasyonu ve ithalat artışıyla cari açığı olumsuz etkiliyor. İşgücü piyasasına yeni girenlerin, özellikle gençlerin işsizlik oranı hızla yükseliyor. 4 Kurda yaşadığımız dalgalanma, rezervlerdeki düşüş ve negatif reel faiz, ekonomi üzerindeki kırılganlıkları artırdı. TL’nin değer kaybetmesi ile birlikte maliyetlerin artması, işletmelerin öngörülerini sağlıklı bir biçimde yapmalarını engelliyor. Kurda stabilitenin sağlanması, ekonomimizin, özellikle KOBİ’lerimizin kırılganlıklarının derinleşmemesi için önem taşıyor. 4 KOBİ’ler ekonominin en kırılgan yapıtaşı. Covid19 gibi salgınların yanı sıra her türlü belirsizlik, ekonomik kriz ve afet, bulundukları sektöre göre farklı düzeyde olmakla birlikte büyük ölçüde KOBİ’leri etkiliyor. l Ekonomi Servisi Dünya genelindeki insanların yüzde 34’ü gelirlerinin tamamını kaybetti Geçim zorlaştı, stres arttı Küresel düzeyde yapılan iki ayrı araştırma, pandemiyle birlikte dünya genelinde geçim sıkıntısının arttığını, insanların ev harcamalarını karşılamada giderek daha fazla endişe duymaya başladıklarını ortaya koydu. Avrupalı gıda inovasyonu girişimi olan EIT Food’un yaptığı, Sabri Ülker Vakfı’nın da tercümesini yaptığı çalışmaya göre tüketicilerin üçte birinden fazlası (yüzde 34) gelirlerinin bir kısmını veya tamamını kaybederken yüzde 55’i her ay geçim sıkıntısı çektiğini söyledi. Raporda, gıdadaki alım gücünün pandemi sonrası kilit bir öncelik haline geldiği vurgulandı. Yüzde 83’ü stresli QNB Finansbank ile sektörde 200 yıllık geçmişi olan Cigna Sağlık Hayat ve Emeklilik’in ortaklarından Cigna Global’in, küresel ölçekte yaptığı üçüncü “Covid19 Küresel Etki Araştırması”na göre ise dünya genelinde insanların sadece yüzde 27’si rutin ödemelerine devam edebileceklerinden emin olduklarını söylüyor. Katılımcıların yüzde 49’u da ekonomik ortamın finansal durumları ve planlamaları üzerinde olumsuz etkisi olacağını belirtiyor. Ayrıca insanlar, ev harcamalarını karşılama konusunda giderek daha fazla endişe duyduklarını vurguluyor. Araştırma, diğer yandan salgın ve kısıtlamaların finansal kaygıyı ve stresi artırdığını da ortaya koydu. Rapora göre küresel stres seviyeleri yüksek oranlarda seyrediyor ve katılımcıların yüzde 83’ü stresli olduklarını ifade ediyor. l Ekonomi Servisi TURIZM 30 YIL GERIYE GITTI Dünya Turizm Örgütü’nün raporuna göre korona gölgesinde geçen 2020’nin ilk 10 ayında, dünya genelindeki turist kaybı yüzde 72’yi bularak 1990’daki seviyeye, yani 30 yıl önceye geriledi. Raporu değerlendiren Antalya Kent Konseyi Turizm Çalışma Grubu Başkanı Recep Yavuz, pandemi sürecinde geçen 10 aylık sürede 2019’a kıyasla 900 milyon kişinin daha az seyahat ettiğini söyledi. Buna son iki ayın da dahil edilmesiyle turist kaybının yıl sonunda tahminen 1 milyar kişiyi bulacağına dikkat çeken Yavuz, “Turizm tarihindeki bu en büyük düşüşün dünyaya ekonomik bedeli yaklaşık 1 trilyon doların üzerinde olacaktır. Bu kayıp 2009 dünya ekonomik krizindeki kaybın 10 kat daha fazlası anlamına geliyor. Özellikle turizmde söz sahibi ülkelerde gayri safi gelirlerde toplamda 2 trilyon dolarlık kaybın ortaya çıkmasına neden olacak” dedi. Diğer yandan Dünya Turizm Örgütü’nün gelecek birkaç yıl uluslararası turizm hareketliliğinin kısıtlı kalacağı, bununla birlikte iç turizmin bir miktar ivme kazanacağını öngördüğünü belirten Ya 2019’daki seyahat sayılarına ulaşmanın 2.5 ila 4 vuz, “2021 için farklı senar yıl sürebileceği tahmin ediliyor. yolar üzerinde çalışan Dünya Turizm Örgütü, seyahatlerin lındaki sayılara ulaşmanın 2.5 ila 4 yıl ancak önümüzdeki yılın ikinci yarısında sürebileceğini tahmin ediyor” diye kotekrar başlayabileceği, ancak 2019 yı nuştu. l Ekonomi Servisi, DHA Bazı pirinç türlerinde yüzde 45 olan gümrük vergisi, yüzde 15’e düştü Yine ithalat kolaycılığı! Geçen hafta buğday ve arpa gibi önemli hububat ürünlerinin ithalatında uygulanan yüzde 20 gümrük vergisini sıfırlayan hükümet, şimdi de farklı çeltik ve pirinç ithalatındaki gümrük vergilerini düşürdü. Resmi Gazete’de yayımlanan Cumhurbaşkanlığı kararına göre: 4 Çeltik ve pirinçte uygulanan gümrük vergisi oranları, 30 Nisan 2021’e kadar sırasıyla yüzde 5 ve yüzde 15’e indirildi. 4 Halihazırda gümrük vergisi yüzde 7.5 ile yüzde 34 arasında uygulanan bazı pirinç türlerinde gümrük vergisi 30 Nisan 2021 tarihine kadar bu tarih de dahil olmak üzere yüzde 5 olarak uygulanacak. 4 Mevcutta gümrük vergisi yüzde 36 olan bazı pirinç türlerinde gümrük vergisi 30 Nisan 2021 tarihine kadar bu tarih de dahil olmak üzere yüzde 10 olarak uygulanacak. 4 Gümrük vergisi yüzde 45 olan bazı pirinç türlerinde gümrük vergisi 30 Nisan 2021 tarihine kadar bu tarih de dahil olmak üzere yüzde 15 olarak uygulanacak. l Ekonomi Servisi Çiftçi destek bekliyor Adana Çiftçiler Birliği Başkanı Mutlu Doğru, takipteki krediler nedeniyle zor durumda bulunan çiftçilerin sorunlarına ilişkin “Şu anda Ziraat Bankası ve Tarım Kredi bünyesinde çalışma yapıldığını duyuyoruz. Çiftçimizin yükünün hafiflemesi için bu destekler yıl sonuna kadar açıklanmalı” dedi. Çiftçinin 2020’nin ilk 10 ayında banka ve tarım kredilerden 134 milyar TL kredi kullandığı bilgisini veren Doğru, bu kredilerin geri ödenmesindeki güçlüklere dikkat çekti. “Çünkü maliyetlerimiz arttı. Yükselen hammadde fiyatlarına rağmen çiftçi, hasatta bundan yararlanamadığı için zorluk çekiyor” diyen Doğru, “Takipteki kredilerin faizlerinin silinerek ana para 5 yıldan az olmayacak şekilde uzun vadeye yayılmalı, üretime devam için de çiftçiye düşük faizli yeni işletme kredisi açılmalı” dedi. Tarihçilerin, büyük bir olasılıkla, yeni bir “dönem” olarak betimleyeceği bir 10 yıla giriyoruz. Ama arkamızda da önemli bir 10 yıl var: “Kitlelerin on yılı”. Bugün, “Arap İsyanları”nı, 10. yıldönümlerinde değerlendirirken daha geniş bir bağlam içine koymak gerekiyor: Bu isyanlar, 2008 mali krizi, onu izleyen “büyük durgunluk” sırasında devletlerin, büyük sermayeyi kurtarırken, krizin yükünü halkın sırtına yıkmasına karşı gelişen küresel çapta öfkenin ilk dalgasıydı. İsyanlarda Tunus, Mısır ve Yemen’de diktatörler devrildi; Amerika’da ve İspanya, İtalya, İngiltere, Yunanistan gibi birçok Avrupa ülkesinde yankılandı, “kemer sıkma” politikalarına karşı ve yeni haklar, özgürlükler talepleriyle “Meydan İşgal” eylemlerine yol açtılar. Aynı yıl Tayland’da yoksul köylülerin “Kırmızı Gömlek” isyanını kralcı güçler şiddetle bastırdı. Türkiye’de 2013 yılında siyasal İslamın rejimini sarsan Gezi olayı da bu dalganın bir parçasıydı. İsyan dalgası, Pakistan, Hindistan, Lübnan, Irak, İran gibi ülkelere de ulaştı. Libya dağıldı, Suriye çok kanlı, çok taraflı bir iç savaşın içine yuvarlandı. 2015 ve 2016 yıllarında, Güney Kore ve Arjantin meydanları kadınların, cinsel baskılara, şiddete karşı geniş çaplı eylemlerine şahit oldu. 20182020 yıllarında, dalga yeniden yükseldi. Bu kez Sudan ve Cezayir’de diktatörler devrildi. Latin Amerika’da Venezüella, Bolivya, Kolombiya, Nikaragua, Şili, Ekvator, büyük ve sert kitlesel protesto eylemlerine, kanlı çatışmalara sahne oldu. Belarus halkı, 25 yıllık diktatör Lukaşenko’nun seçimleri bir kez daha çalmasını kabullenmedi, sokaklara dökülerek rejimi felç etti. Tayland’da “Kırmızı Gömlek” hareketi yeniden canlandı. Hong Kong halkı, başta gençlik olmak özere Çin’in dayattığı baskıcı yasalara karşı yaklaşık bir yıl büyük bir cesaretle, özveriyle direnmeye çalıştı. Avrupa’da Fransa “Sarı Yelekliler” hareketiyle sarsıldı. Bunlar 1968 olaylarından bu yana en geniş kitle eylemleriydi. İngiltere’de Brexit yandaşları ve karşıtları büyük kitle eylemleri düzenledi. Bunlara paralel yaygın bir “türlerin tükenmesine karşı” ekoloji hareketi vardı. Küresel ısınmadan söz edince tabii, Greta Thunberg’in inisiyatifiyle başlayan canlanmayı da anmak gerekiyor. 2020 yılında ABD’de “Siyah Yaşamlar Önemlidir” hareketi, hem hızla dünyanın her tarafında yankılandı hem de Trump’ın yeniden seçilmesini önleyen etkenlerden biri olarak “süreç olarak faşizmi” aksatmayı başardı. Kadınlara yönelik taciz ve tecavüz olaylarını teşhir etmeyi ve kurbanları arasında dayanışmayı amaçlayan “MeToo” hareketi ilk kez 2006 yılında şekillenmeye başlamıştı. Ancak 2017 yılında Hollywood’un önemli isimlerinden yapımcı Harvey Weinstein’ı teşhir eden açıklamalarla birlikte “MeToo” hareketi hızla büyüdü ve dünyanın diğer ülkelerine sıçradı. Hindistan gibi tecavüze ve tacize karşı güçlü bir kadın hareketi olan ülkelerde mücadelelere güç kattı. Geride bıraktığımız on yıl boyunca kitleler ekonomik krizin basıncıyla, hak ve özgürlük talepleriyle sokaklara indi. Sendikaların, meslek örgütlerinin ve kadın hareketinin güçlü olduğu Tunus, Sudan, Cezayir gibi ülkelerde bazen geçici bazen kısmi kazanımlar elde edebildiler. Küreselleşmiş, hareketli, malisermaye karşısında somut bir hedef “saptamakta” zorlananlar, en yakınlarındaki “sosyal statülerini” tehdit ettiğine inandıkları göçmenleri, siyahları hedef aldılar, ırkçı, faşist grupların çekim alanına girdiler. Geride kalan on yılda tüm dünyada yükselen toplumsal hareketlerin, bir kısmının soldemokratik, bir kısmının sağırkçı milliyetçi, bir kısmının da “Sarı Yelekliler” gibi karmaşık olması bu hareketlerin ortak yanını görmemizi engellememeli: Bunların hepsi kitlelerin, “şeylerin haldeki durumuna” itirazlarının, kendi geleceklerini belirleyebilmek için siyasete katılma arzularının ifadesiydi. Bu isyanların, her şeyden önce “tarihin maddesi” olarak değerlendirilmeleri gerekiyor. Ortaya çıkarken şu ya da bu yöne doğru eğilmeleri artık, siyasi öznelerin, bu “tarihin maddesiyle” kurduğu ya da kurmayı başaramadığı ilişkilere bağlı kalıyor. Covid19 ve iklim krizinin etkilerini düşünerek, bu isyanların gelecek on yıl içinde şiddetlenerek tekrarlanma olasılığının giderek güçlenmesini bekleyebiliriz. Poşette 25 kuruş sürecek Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nca satış noktalarında plastik poşetlerden alınan ücretler yeni yılda da yıl sonuna kadar 25 kuruş olarak kalacak. Ayrıca açık satılan gıdaların hijyenini sağlamak için satış noktalarında ücretsiz verilen plastik poşetlere alternatif olarak kâğıt/karton içerikli torbaların da sunulması zorunluluğu getirildi. Ücretli poşetlerin bir yüzeyinde sadece bakanlıkça belirlenen sıfır atık logosu ve çevreci sloganların kullanılması zorunluluğu da getirildi. Buna uygun poşetlerin uygulamaya dahil edilmesi için de 1 Temmuz 2021’e kadar geçiş süreci öngörüldü. l AA