Katalog

4 Şenes Erzik gençler için yazdı İstiklal Savaşı gazisi bir babanın “tekne kazıntısı” oğlunun önce hayata, sonra eğitime, ardından da spor dünyasına tırnaklarıyla tutunuşu var kitapta. >> ARİF KIZILYALIN Angry Birds’e mümkünse siz de kızmayın! Video oyunu, annebabalar için endişe verici ama oynayan öğrenci3 ler için yaratıcı, pratik çözüm üretme konusunda öne çıkıyor. >> FİGEN ATALAY Cate Blanchett ‘Mrs. America’ 7 Dünyanın bütün kadınları birleşin! >> EMRAH KOLUKISA 4 EKİM 2020 SAYI 1595 Cumhuriyet gazetesinin ücretsiz ekidir @CumhuriyetPazar @cumhuriyet.pazar Efza’dan ‘son model arabesk’ 8 >> ORHUN ATMIŞ İçinizdeki ukalayı susturun Evrim Alasya, sarsıcı bir karakterle ekrana dönmüş olmaktan memnun. Ters köşe rolleri sevdiğini söylüyor. Moda’da buluşup biraz oyunculuktan biraz da hayattan konuştuk. Bu sıralar en çok da ukalalıktan şikâyetçi. “Dinlemeyen insandan nefret ederim. ‘Hep onlar konuşsun, ben de dinleyici’ formatında ilerliyordu hayat, artık sadece kendi konuşsun isteyen ve ukalalık eden birine içimden canavar çıkıyor...” diyor. 5 >> HİLAL KÖSE Fotoğraf: Cumhuriyet Pazar 7 Romantiklik yapma, gerçekçi ol! Romantiğin duygulu kişi; duyguyu aklın, mantığın, hesap kitap yapmanın önüne alan kişi olduğu söylenebilir. Olumsuz, kötü bir özellik midir bu? >> ATAOL BEHRAMOĞLU 8 Dostoyevski’nin yazdığı dünya Roman yazarken ilkin kendinden emin oturursun masaya, sonra kaçınma hareketleri yaparsın, derken kuşkuya düşersin: “Acaba ne anlatıyorum?” Amy Coney Barrett 4 RGB’nin yerine aday gösterilen Barrett kim? >> MUSTAFA K. ERDEMOL 3 Köpeklerden anında koronavirüs testi >> ENVER AYSEVER >> DENİZ YAVAŞOĞULLARI 6 Gözaltılar, savaş, milliyetçilik vs. Bir girdabın içine doğru çekildikçe çekiliyoruz. Dibini görmek ne mümkün? Olan, bu zamanda gidişattan endişe duyan vatandaşlara oluyor. >> ÖZGE MUMCU AYBARS 2 Bağbozumu kaçamağı için son günler >> ŞEHRİBAN KIRAÇ 2 İstanbul; berrak, şifalı suların şehriydi >> VECDİ SEVİĞ 6 Koşu diye gittim akrobasi uçuşu çıktı İstanbul yarı maratonunda koştum, sonra en iyi akrobasi pilotlarından Dario Costa ile Hezarfen’de macera dolu bir uçuş yaptım. Nasıl mıydı? >> SERKAN OCAK Meryem Uzerli CUMARTESİ 3 EKİM 2020 96. YIL SAYI: 34692 KURUCUSU YUNUS NADİ (19241945) BAŞYAZARLARI NADİR NADİ (19451991) İLHAN SELÇUK (19922010) BUGÜN CUMHURİYET CUMARTESİ GÜNÜ Hürrem’den doğa savaşçısına Eylem Kaftan Kovan filminin başrol oyuncusu Meryem Uzerli ve yönetmeni Eylem Kaftan Cumhuriyet Cumartesi’ye konuştu. Yeni yaşamını anlatan Uzerli, “Arabam yok, et yemeyi bıraktım. Çocuklarıma kimsenin kimseyi yargılamadığı bir dünya bırakmak isterdim” dedi. >> Füsun Saka Buket Uzuner LE MONDE diplomatique Cumhuriyet gazetesinin ücretsiz ekidir. 5 EKİM 2020 Sayı: 9 TEKNOLOJİ DÜNYASINDA KÜRESEL REKABET HER GEÇEN GÜN ARTIYOR. GÖZLER ABD ÇİN MÜCADELESİNDE 5G’nin jeopolitiği E M VGENY OROZOV* B eşinci nesil mobil telefon5Gkonuşlandırılmasının arifesinde, ekolojik ve sağlık üzerindeki etkileri ve daha temelde kontrolden çıkmış teknolojik gelişmelerle ilgili bir dizi soru ortaya çıkarıyor. Ancak 5G’nin “harika oyunu” da jeopolitik alanda ABD ile Çin arasında giderek artan sert çatışmanın zemininde oynanıyor. 1994 yılında, henüz Huawei küçük bir telefon komütatörü satıcısıyken, şirketin kurucusu Ren Zhengfei, dönemin Çin Başbakanı Jiang Zemin ile görüşmüştü. Eskiden orduda mühendis olan, daha sonra genel elektronik sektörüne geçen Ren Zhengfei, bu görüşme sırasında vatanseverlik kartını kullanarak şu açıklamada bulunmuştu: “Telekomünikasyon ulusal bir güvenlik meselesidir. Bir ulus için, bu alanda kendine ait teçhizatına sahip olmamak, bir orduya sahip olmamakla eşdeğerdir.” (1) Bu bilgece verilmiş hüküm nihayetinde başta ABD olmak üzere diğer ülkeler tarafından benimsendi. Tarihin ironisi şu ki, bugün Huawei’yi ve 5G teknolojisindeki gücünü kendi ulusal güvenliği için bir tehdit olarak gören de yine ABD. Çalışanların sahibi olduğu şirketi diğerlerinden ayıran özellikleri arasında, sıra dışı dönüşümlü yönetim sistemi; Ren’in “açgözlü” olarak nitelediği genel piyasaları hor görmesi; Maocu değerlere olan inancı ve Çin’in yabancı “emperyalist” firmalara olan bağımlılığını kırmak için ulusal düzeyde yenilik üretme fikrine olan bağlılığı yer alıyor. Bugün 170 ülkeye yayılmış olan bir ağı idare eden grubun 194 bin çalışanı bulunmakta. Huawei, 2009 yılından bu yana, endüstriyel alanda olduğu kadar çeşitli uluslararası standartlaştırma kurumları bünyesinde de 5G geliştiren başlıca aktörler arasında yer almakta. Huawei, 2020 yazında Samsung’u tahtından indirerek dünyanın birinci akıllı telefon satıcısı oldu. Çin’in en yenilikçi şirketlerinden biri olarak görülen Huawei’nin yan kuruluşu HiSilicon, piyasanın en gelişmiş bazı yapay zekâ uygulamalarını ileri taşıyan Kirin çipini tasarladı. Bu dikkat çekici başarının nedenleri arasında, araştırma ve geliştirmeye (ArGe) sürekli yatırım yapılması yer alıyor. ArGe için yıllık kârının yüzde 10’dan daha büyük bir kısmını ayıran şirket, bu alanda Apple ve Microsoft’un önünde yer alıyor. 2019’da 15 milyar dolar olan bu rakamın 2020’de 20 milyar dolar olması beklenmekte. Bir mukayese yapmak gerekirse, Alman otomobil sektörünün tamamı 2018 yılında ArGe alanında 30 milyar dolar tutarında bir yatırım yapmıştı. Çin toplumu, bu rakamların da ötesinde, Huawei’yi bir bayrak taşıyıcı gibi görüyor. Aşırı standart temel ürünlerle zincirin en altından yola çıkan şirket, bugün Apple veya Samsung’un muhatabı konumunda. Şirketin izlediği rota, Çin hükümetinin teknoloji sektöründeki yüksek hedeflerini ortaya koyuyor. Devamı 6. sayfada Sahte bağımsızlıklar FİYATI 2.5 TL SERGE HALIMI KKTC’DE 3 B eyaz Saray, 4 Eylül malarına yol açtı. Avrupalı TL 2020, Cuma. Oyun bir da bir yetkili, Trump’ın “İsrakikadan az sürdü. (1) Do il” açıklamasını yaptığı sınald Trump, masa uzanrada Sırp Başkanı’nın bitkin tılarıyla karıştırılabilecek havasıyla alenen alay edePAZARTESİ iki küçük boş masanın hemen bitişiğinde, yaldızlı yüzeyi telefonlarla dolu büyük bir masaya kurulmuştu. Boş masalardan birinde Sırbistan Devlet Başkanı Aleksandar Vucic; dicek kadar ileri gitti. Belgrad’daki Filistin Büyükelçisi öfkesini ifade etti. Rusya Dışişleri Bakanlığı sözcüsü, Washington toplantısından Vucic’in pek de hayrına olmayan başka bir foğerinde Kosova Başbakanı toğraf yayımladı: Sırp DevAvdullah Hoti oturuyordu. let Başkanı, Amerikalı emArabulucu rolünden duy peryal mevkidaşının önünduğu memnuniyet yüzün de otururken lise müdürüden okunan Trump, şimdi nün odasına çağırdığı aptal ye kadar Avrupa Birliği’nin bir öğrenciyi anımsatıyor(AB) denetiminde bulunan du. Vucic’in üç gün sonra, bir bölgede savaşan iki mu Ortadoğu konusundaki tuhalif ülkeyi zorunlu bir an tumunu “netleştirmesi” gelaşmaya vardırdı. Trump rekti: “AB’nin beyanlarına bu vuruşundan, yirmi yıuymak için elimizden gelı aşan bir süre önce eski lenin en iyisini yapıyoruz. ABD’DE SİYASİ SÖYLEM TEHDİT, KORKU VE PANİKTEN BESLENİYOR Yugoslavya’yı bombalayan Bununla birlikte, çıkarlarıyönetimin William (“Bill”) mızı da hesaba katıyoruz.” Clinton’ın demokratik bir Tabii söylemesi yapmakDeliliğin pençesinde yönetim olması nedeniyle kendisini Nobel Barış Ödülü’ne layık görebilecek kadar hoşnut görünüyordu. Sonra Trump, ansıtan kolay. Aşırı sağcı Sırp milliyetçisi olan Vucic’in Yugoslavya’ya (2) herhangi bir nostaljisi yok. Ancak o zamanlar Josip Broz zın şöyle dedi: “Sırbistan, Tito, uluslararası sahneKudüs’te bir ticaret ofisi aç de konumunu korumuştu. THOMAS FRANK* ni bir çürüme belirtisi ve giderek artan kimse kisi gibi bulundukları eyaletlerin dört bir maya ve önümüzdeki tembir şey anlamıyor hissi. yanından haber toplama olanağına sahip muzda büyükelçiliğini oraÇocİ uğunuzu nsanbukorkunçyılarağmenharikabir yaz geçirebilirdi. Mesela huzurlu Kansas City’deki evine gidebilirdi; kısacık biçilmiş yeşil çimlerin ve kesinlikle baronlar için inşa edilmiş gibi duran malikânelerin giderek arttığı bir semte. Bütün ağustos roman okuyarak, evde tamir işleri yaparak, eski filmle13 Temmuz 2020 tarihli Kansas City Star’dan rastgele seçilmiş iki haber: Evimin yakınındaki bir et lokantasına kafasına taktığı kocaman şapkasında “Amerika’yı yeniden büyük yap” yazılı bir müşterinin girdiği yazıyor. Yüzünde maske yok. Girişteki (gazetenin belirttiğine göre saatine 8.50 dolar ödenen) garson, yeni düzenlemenin talep ettiği şekilde müşteriden ağzını ve burnunu kapatmasını istiyor, müşdeğil. Böyle bir çalışmayı yapabilmek için yeterli sayıda gazetecileri yok. Kansas City Star da benzerleri gibi son senelerde tekrar tekrar satışa çıkarılarak yazı işlerinde kan kaybı yaratılan gazetelerden. Tarihi binasını 2017’de elden çıkaran gazetenin sahibi aynı yılın şubat ayında iflas etti. Temmuz ayında ise gazete New Jersey’li bir risk fonu tarafından satın alındı. İşte 2020 Amerikası’nda geldiğimiz nokya taşımaya kararlı.” Devlet Başkanı Vucic’in yüzü, küçük masasının ardında törenin amacıyla ilgisiz bu duyuru karşısında şaşkın bir hal aldı (Belgrad ile Priştine arasında imzalanacak basit bir ticari anlaşma). İmzalamak üzere olduğu belgeye göz attı ve endişeli bir Kosova’nın Sırbistan ile tabiiyet bağlarını açıkça koparması ise bir ABD uydusu haline gelmesine vesile oldu. Aslında sorun, milliyetçilerin alışıldık temel ikilemini oluşturuyor: Coğrafi anlamda ve kültürel olarak yakın halklardan kopmalarının bedelini, genellikle uzak ve aşağılayıcı güçlere tabi olan bir “bari seyrederek ve Missouri şarabı içerek ge teri ise tişörtünü kaldırarak garsona silahı ta: Artık kimse hiçbir şeyden emin değil ve tavırla danışmanlarına dön ğımsızlık” kazanarak ödüçebilirdi. Böylece ölümcül bir salgının gide nı gösteriyor. basının başına gelenler sorunun yalnızca çok dü. Ama artık çok geçti: yorlar. Kendi küçük eyaletrek yayılmakta olduğu, bu mutlu ve huzur Gazetenin ilk sayfası Kansas eyaletinküçük bir kısmı. Emsali görülmemiş karantiGörünüşe göre konuyla il lerinde otokrat iken, oradan lu küçük dünyanın dışında bir ekonomik çö de “koronavirüsün kontrolsuz yayılımı”na na koşullarındaki ülkede insanların birbirlegili yegâne bilgi sahibi Bin ayrılır ayrılmaz birer vasala küntü yaşandığı unutulabilirdi. Çünkü gök ayrılmıştı, ancak gazete bu haberi sahadariyle karşılıklı iletişime geçmeleri sorun teşyamin Netanyahu, kendisini dönüşürler. yüzü sabahları parıldamaya, çiçekler hoş ki kendi haber kaynaklarından doğrulatma kil ediyor, devlet dairelerinin kapıları kapakutlamıştı bile... kaçırMIŞLAR GİBİ kokularınıyaymaya,trafiksakinceakmaya devam ediyordu. ABD’nin en güzel şehirlerinden biri olan bu yerde insanın içinden bisikletine atlayıp kendini sessiz yollara vurası gelir. Ancak bu sabah egzersizi biter bitmez, Twitter’a girer girmez ya da kuryenin evin girişine fırlattığı gazeteyi alır almaz... Bam. Her şey mahşer günü gibidir: Panik, karmaşa, suçlamalar, ifşalar. Videolarda haykıran insanlar, elleri simış; internette bulunmuş bir virüs tablosu ile yetinmişti. Anlaşılan o ki bu tabloyu kontrol eden uzaktaki yetkililer Kansas’ı kan kırmızısından (kötü) koyu kırmızıya (çok çok kötü) geçirmişti. Hepsi bu kadardı. Bu şoke edici bilgiyle uğraşmak ise Kansas City’nin iki milyonluk nüfusuna bırakılmıştı. Ne de olsa birileri bir yerde resmi gibi duran bir siteyi güncellemişti. Tembel gazetecilik belirtisi olan, gündelı ya da ziyaretçi sayısı kısıtlı, cinayet oranları artışta, insanlar uçağa binmekten korkuyor, birçok okul ancak uzaktan eğitim ile çalışıyor, Fox News yaşlı izleyicilerini şiddet ve kaos görüntülerine boğuyor, eski telefonlarını çaldıran tek kişi ise bilmem neredeki bir kredi şirketinin hesabına acilen birkaç bin dolar yatırmazlarsa onları hapisle tehdit eden, önceden kaydedilmiş bir ses. Milliyetçilerin temel ikilemi... Vucic’in, Trump’a ve onun Filistin’in sömürgeleştirilmesine adanmış Evangelist seçmenine yaptığı bu ikram, derhal Sırbistan’ın yıllardır birliğe katılmak için yalvarmaÇeviri: Diane Dilek Cat (1) https://www.youtube.com/ watch?v=SLFmzL4ZGE (2) Referans makalesi: Lire JeanArnault Derens et Laulahlı asker kıyafetli sarışın çocuklar, protes mi tweet’lerle ya da internetten alınmış şesına rağmen Belgrad’ın Or rent Geslin, “Brüksel’in şımarttıtocuların üzerine süren şoförler, kurucu me malarla beslemek, ABD’nin bugünkü halitadoğu’daki resmi politiğı Sırp otokrat”, Le Monde diptinleri okuyan histerik kişiler. Her gün yeni çok iyi ifade ediyor. Yerel gazeteler esDevamı 2. sayfada kasıyla çeliştiği AB kınalomatique, Mart 2020. Atiye dizisinin kendi romanından intihal olduğunu belirterek hukuk mücadelesi başlatan Buket Uzuner: Çocuğunuzu kaçırıp başka aileye evlatlık vermişler gibi... >> Ebru D. Dedeoğlu Siyaset kulislerine göre, İYİ Parti Cumhur İttifakı’na, HDP siyaset dışına itilmek isteniyor İttifak operasyonları İYİ PARTİ’DE ‘BAĞIMSIZ CEPHE’ 6 yıl sonra 17 tutuklama Partide kazan kaynıyor Aydın cephesi: Kanıtları nedir? Koray Aydın cephesi “Cumhur’la birlikteliğe itiraz edeceklerin üstü çizildi, teşkilat başkan yardımcılarının hepsi Aydın’a yakın ve Trabzonlu” iddialarını “Kanıtları nedir?” diyerek reddediyor. Aydın’a yakın bir kaynak “Akşener’in onay vermediği hiçbir işlem olmaz” diyor. >> İPEK ÖZBEY 5’te Meral Akşener İYİ Parti kurultayında “oy verilmeyecekler listesi” ile başlayan kriz büyüyor. Koray Aydın’ın yeniden divanda olması muhalefet cephesini kızdırdı. 15’e yakın vekilin “parti içinde bağımsız cephe oluşturacağı” konuşuluyor. Muhalifler teşkilatı elinde bulunduran Aydın’ın toplumda karşılığının olmadığını ileri sürerek “Parti Cumhur İttifakı’na daha yakın bir hale geldi. Partinin oy oranı düşecek” iddiasında bulundu. >> SELDA GÜNEYSU 5’te Vali Öksüz KAYYIM NAMAZI Kars Belediye Eşbaşkanı Bilgen’in yerine kayyım olarak atanan Vali Türker Öksüz, cuma namazını belediye binasının önünde kıldı. AKP iktidarının İmralı ve Kandil’le görüşmeler yürüttüğü 2014 yılında yaşanan “Kobani olayları”na ilişkin başlatılan soruşturmada 17 HDP’li tutuklandı. Sırrı Süreyya Önder, Altan Tan ve Gülfer Akkaya adli kontrol şartıyla serbest bırakıldı. Önder ifadesinde, olayları yatıştırma çabaları nedeniyle dönemin başbakanının kendilerine teşekkür ettiğini söyledi. Tutuklanan Kars Belediye Eşbaşkanı Ayhan Bilgen görevden alındı. HDP’nin kazandığı son il belediyesine de kayyım atandı. >> 4’te CHP: SEÇİMLE GELEN SEÇİMLE GİDER >> 4’te AB’DEN HEM UYARI HEM ÇAĞRI Doğu Akdeniz için konferans AB liderler zirvesinden “Türkiye’nin sondaj faaliyetlerinde ısrar etmesi halinde yaptırımların devreye gireceği” kararı çıktı. “Yapıcı ilişki” istendi. Sonuç bildirisinde Doğu Akdeniz konulu konferans ile Türkiye’ye “GKRY ile diyalog kurması” çağrıları yapıldı. Ankara’dan “kararlar gerçeklerden kopuk” tepkisi geldi. >> 7’de LİBYA ANLAŞMASI ‘Onay yok kandırmayın’ Türkiye’nin Libya UUH ile yaptığı deniz mutabakatı BM’de kayda geçirildi. Çavuşoğlu, kaydı “BM onayladı” diye sundu. Prof. Hüseyin Pazarcı, BM’nin onaylama yetkisinin olmadığını söyledi. Muhalefet “Halkı kandırmayın” dedi. >> HÜSEYİN HAYATSEVER 6’da KARABAĞ GERİLİMİ Moskova ile anlaşmazlık Çavuşoğlu Lavrov görüşmesine ilişkin Moskova’nın açıklamasındaki “İki bakan da Karabağ’da derhal ateşkesin sağlanması gerektiğini vurguladı” ifadesini Ankara doğrulamadı. Türkiye, Ermenistan’ın çekilmesini şart koşuyor. >> HÜSEYİN HAYATSEVER 7’de Halkın sağlığı, ulusun çıkarı >> DENİZ YILDIRIM 4’te DPT’SİZ geçen 11 yıl >> MİYASE İLKNUR 5’te Eczacılık etiğinin duayeni Prof. DR. Güven >> ŞÜKRAN SONER 9’da Kimin Cumhuriyeti? >> IŞIK KANSU 10’da Üç cephede Türkiye Rusya ilişkisi >> MEHMET ALİ GÜLLER 10’da Dağlık Karabağ, Sevr ve Büyük Ortadoğu Projesi >> BARIŞ DOSTER 10’da STK’ler ve meslek örgütlerinin etkinlikleri ertelendi. Yeni baroların önü açıldı Baro ayarlı yasak Trump: Pozitifiz Koronavirüs için “Gripten farksız” diyen, karantina ve tecrit uygulamalarını “acımasız bulduğunu” söyleyen, maske kullanmayan ABD Başkanı Trump, eşi Melania Trump’la birlikte hastalığa yakalandığını açıkladı. Beyaz Saray’da karantinaya giren Trump’ın soğuk algınlığına benzer belirtiler gösterdiği bildirilirken dünya piyasalarında sert dalgalanmalar yaşandı. >> 7’de İçişleri Bakanlığı, koronavirüs önlemleri kapsamında, sivil toplum kuruluşu ve meslek örgütü etkinliklerini 1 Aralık’a kadar erteledi. YSK ise baroların genel kurul yapamayacağına ancak parti kongrelerinin toplanabileceğine karar verdi. ERTELEMEYLE, “çoklu baro” düzenlemesiyle kurulan baroların TBB’ye delege göndermesinin önü açıldı, Feyzioğlu’nun görev süresi uzadı. İstanbul Barosu ertelemenin hukuksuz olduğuna işaret etti. Ankara Barosu dava açacak. >> SENA YAŞAR 5’te HİKMET SAMİ TÜRK: AYM, demokratik rejimin sigortası Anayasa Mahkemesi’nin hedef alınmasına tepki gösteren eski Adalet Bakanı Hikmet Sami Türk, “AYM, hukuk devletinin en önemli güvencelerinden biri, demokratik rejimin kurumsal sigortasıdır” dedi. >> 4’te Kırşehir’de CHP’nin sunduğu eski başkanın projesine AKP’liler ‘hayır’ dedi AKP kendi projesini reddetti HALKBANK MUAF DEĞİL New York’taki davada Halkbank’ın Yabancı Ülke Muafiyeti Yasası’nı gerekçe göstererek yargılanmadan muaf olma talebi kabul edilmedi. Kararda 1 milyar dolar kara para aklandığı hatırlatıldı. >> 9’da AKP YASA DAYATACAK CHP’li Torun, belediye başkanlarının yetkisini tırpanlayan düzenlemenin Meclis’e getirileceğine işaret etti. Torun, “Engellemelerle belediyelerin önünü kesemeyince yasa dayatacaklar” dedi. >> MAHMUT LICALI 4’te Kırşehir’de CHP’li Belediye Başkanı Selahattin Ekicioğlu, AKP’li eski başkanın trafik ışıklarının yeniden düzenlenmesi ile ilgili projesine onay istedi. Oylamada CHP ve İYİ Parti grubu ile 2 MHP’li üye kabul oyu kullanırken, AKP’li meclis üyeleri ret oyu verdi. >> ÖMER DURAN 3’te YARGITAY’dan Soma kararı: can gürkan ve 3 sanığa ‘301 kez kasıtla öldürme’den ceza verilmeli >> 3’te