Katalog

12 16 EKİM 2020 CUMA HABER/YORUM ‘Quo vadis?’ “İstanbul 14. Ağır Ceza Mahkemesi”, Anayasa Mahkemesi’nin (AYM) verdiği bir kararı tanımamış. (13.10.2020) İnsan bu durum karşısında o ünlü soruyu sormaktan kendini alamıyor: “Quo vadis?” (Nereye kadar?) Ne var ki, daha başka olumsuzluklar da yaşıyoruz; Ankara’nın “Başkent” oluşu, “13 Ekim Günü”, yazılı basında hemen hemen yer almadı, “Cumhuriyet” ve “Sözcü” dışında... Ayrıca görevli, sorumlu kurumlarca tam anlamıyla “kutlandı” da diyemeyiz. Oysa bir süredir, “Başkent” mi, yoksa “Payitaht” mı diyelim?” sorusu sorulup tartışılıyor; üstelik “Payitaht”ın “Padişahlık tahtının ayağı” anlamına geldiği biliniyor olmasına karşın... Değerli dostlar Atatürk, Ankara’nın “Başkent” oluşunu “Lozan Antlaşması” imzalanıp uygulandıktan sonra nasıl gerçekleştirildiğini “Nutuk”ta (Söylev) ayrıntılarıyla anlatır. Artık yeni kurulan devletin başkentini “yasa” ile saptamak gerektiğini vurgular. Bütün düşüncelerin yeni Türkiye’nin başkentinin Anadolu’da, Ankara kentinin olması gerektiği noktasında toplandığını belirtir. “Coğrafyasal ve stratejik durumun” en can alıcı önem taşıdığını, devletin başkentini bir gün önce saptayarak iç ve dış kararsızlıklara son vermenin önemini belirtir. Şöyle de sürdürür: “Başkentin İstanbul olarak kalacağı, ya da Ankara olacağı sorunu üzerinde öten beri içerde ve dışarda kararsızlıklar görülüyordu. Basında demeçlere ve tartışmalara rastlanıyordu. Bu arada, İstanbul’un yeni milletvekillerinden kimileri, Refet Paşa başta olmak üzere, İstanbul’un başkent olarak kalması gerektiğini, kimi örneklere dayanarak, kanıtlamaya çalışıyorlardı. Ankara’nın gerek iklimi, ulaşım araçları, gelişme olanağı, gerekse kuruluş ve örgütler bakımından hiç de uygun ve elverişli olmadığını söylüyorlar; ‘İstanbul’un payitaht olması gereklidir ve olacaktır!’ diyorlardı...” Atatürk’ün bu söylemlere yanıtı şöyledir: “Bu sözlere dikkat edilirse, bizim devlet merkezi teriminden çıkardığımız anlam ile, bu sözlerde payitaht deyimini kullananların görüşleri arasında bir ayrım görmemek olanaksızdır. Bundan dolayı, başkent seçiminde daha önceden verilmiş kararımızı resmi olarak ve yasa ile saptamak gerekti. Böylece ‘payitaht’ teriminin de yeni Türkiye’nin Devleti’nde yeri kalmadığı belirtilmiş olacaktı. Dışişleri Bakanı İsmet Paşa, ‘9 Ekim 1923’ günlü tek maddelik yasa önerisini Meclis’e sundu. Altında daha on dört (14) kadar kişinin imzası olan bu yasa önerisi 13 Ekim 1923 günü, uzun görüşme ve tartışmalardan sonra, pek büyük bir çoğunlukla kabul edildi. Yasa maddesi şudur: Türkiye Devleti’nin başkenti Ankara şehridir!” Değerli dostlar, “Payitahtçılar”, “97” yıl önce nasıl başarı kazanamamışlarsa, günümüzde de kazanamayacaklardır! Sonsuza değin.. Nüfus cüzdanımı kaybettim. Hükümsüzdür. HALİL AKBAŞ Süleyman Demirel Üniversitesi, Teknik Eğitim Fakültesi, Yapı Öğretmenliği bölümünden almış olduğum geçici mezuniyet belgemi kaybettim. Hükümsüzdür. ÖZGÜN DANYILDIZ 16 EKİM 2020 SAYI: 34705 İmtiyaz Sahibi: CUMHURİYET VAKFI adına ALEV COŞKUN Genel Yayın Yönetmeni AYKUT KÜÇÜKKAYA Yayın Koordinatörü Serkan Ozan Yazıişleri Müdürleri İpek Özbey Olcay Büyüktaş Akça (Sorumlu) Hakan Akarsu (Ekler) Görsel Yönetmen Münevver Oskay Reklam Genel Müdürü Ayla Atamer Törün l Haber Merkezi: Murat Hantaş l Gece: Ayça Bilgin Demir l Dış Haberler: Mine Esen l Ekonomi: Jale Özgentürk l İç Politika: Ali Açar l Kültür Sanat: Yazgülü Aldoğan l Fotoğraf: Uğur Demir l Spor: Sami Gürel l Ankara Temsilcisi: Sertaç Eş Güvenevler Mah. Güneş Cad. No: 8/1 Çankaya 06690 Ankara Tel: (0312) 442 30 50 l Ege Bölge Temsilcisi: Tuncay Mollaveisoğlu Halit Ziya Bulvarı 1352 sok. 2/3 Pasaport İzmir. Tel: (0232) 441 12 20 Yayın Kurulu: Alev Coşkun (Başkan), Ali Sirmen (Bşk. Yrd.), Aykut Küçükkaya, Emre Kongar, Şükran Soner, Kemal Işık Kansu, Orhan Bursalı, Mine Kırıkkanat, Miyase İlknur, Ataol Behramoğlu. l Mali ve İdari İşler Müdürü: Osman Selçuk Özer Yayımlayan ve Yönetim Yeri: Yenigün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık AŞ. Prof. Nurettin Mazhar Öktel Sk. No: 2 34381 Şişli/İstanbul Tel: (0212) 343 72 74 (20 hat) Faks: (0212) 343 72 64 eposta: posta@cumhuriyet.com.tr Reklam Yönetimi: Yenigün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık AŞ. Prof. Nurettin Mazhar Öktel Sk. No: 2 34381 Şişli/İstanbul Tel: (0212) 343 72 74 (20 hat) Faks: (0212) 251 98 68 eposta: reklam@cumhuriyet.com.tr Yaygın süreli yayın Baskı: l İstanbul: İleri Basım mat. Amb. Reklam Tanıtım Yay. ve Teknik Hiz. Tic. A.Ş Yenibosna mh. 29 Ekim Cd. no: 1A/41 Bahçelievler/İstanbul Tel : 0212 454 35 10. l Ankara : İleri Basım mat. Amb. Reklam Tanıtım Yay. ve Teknik Hiz. Tic. A.Ş Saracalar mh. 57. cd. no: 21/A Akyurt/Ankara Tel : 0312 353 29 61. l İzmir: İleri Basım mat. Amb. Reklam Tanıtım Yay. ve Teknik Hiz. Tic. A.Ş Fatih mh. 199 sok. no:1/7 SarnıçGaziemir/İzmir Tel : 0232 483 96 60. l Adana: İleri Basım mat. Amb. Reklam Tanıtım Yay. ve Teknik Hiz. Tic. A.Ş Levent mh. 1791 sok. no: 33/A Yüreğir/Adana Tel : 0322 346 36 25. l Trabzon: İleri Basım mat. Amb. Reklam Tanıtım Yay. ve Teknik Hiz. Tic. A.Ş Organize sanayi Bölgesi no: 2 Arsin/Trabzon Tel : 0462 71 40 20. l Antalya: İleri Basım mat. Amb. Reklam Tanıtım Yay. ve Teknik Hiz. Tic. A.Ş Yenigöl mh. Serik cad. Havaalanı yolu üzeri no: 38 Antalya Tel : 0242 340 50 40. Dağıtım: Turkuvaz Dağıtım Pazarlama A.Ş. Cumhuriyet’te yer alan haber, yazı ve fotoğrafların yeniden yayım hakkı saklı tutulmuştur. İzin alınmadan ve kaynak göstermeksizin yayımlamak Basın Kanunu gereğince hukuki ve cezai yaptırıma tabidir. NAMAZ VAKİTLERİ İmsak Güneş Öğle İkindi Akşam Yatsı İstanbul 05:45 07:10 12:55 15:58 18:30 19:49 Ankara 05:30 06:53 12:39 15:44 18:15 19:33 İzmir 05:53 07:14 13:02 16:09 18:40 19:56 Kahire’de ordu adına bakkal işleten asker. Kahire’de sokak satıcısı asker Mısır istihbaratı, sadece istihbarat mı? Müslüman toplumlar için iki önemli ülke: Türkiye ve Mısır. Mursi yönetiminin darbeyle devrilmesinin ardından iki ülke ilişkileri geçmişte yaşadığı rekabet ortamının dışına çıktı. Ülkenin yeni lideri, Mursi’nin Savunma Bakanı Sisi oldu. SERTAÇ Dönemin Başbakanı EŞ Ahmet Davutoğlu’nun anlatımlarından çıkardığımız, Mursi döneminde Türkiye ile bu ülkenin ilişkilerinin, deniz yetki alanlarını da kapsayacak şekilde sağlam bir anlaşma hazırlıkları yapılmış. Görüşmeleri yürütenlerden biri de Sisi. Mursi’nin devrilmesinin ardından Türkiye’nin Sisi ile ilişkileri aynı tonda yürütmeme tercihi, ilişkileri mevcut noktaya getirdi. Bu ülkede bir dönem yaşamış olan Davutoğlu’nun Mısır için yaptığı bir tespiti de unutmayalım: Arapların beyni... Bir diğer olgu ise Türkiye’nin Mısır’la ilişkilerini diplomatik kanallar yerine istihbarat örgütleri üzerinden yürütmesidir. Bu durumu Mısır’a mercek tutarak biraz açmak gerekiyor. Kahire’de yönetim biraz farklı. uluslararası güvenlik analisti Kaan Kutlu Ataç’ın sorularımıza yanıtları şöyle: n Mısır istihbaratının ülkedeki rolü nedir? İstihbarat örgütleri, devletleri, milli çıkarlarını korumak ve geliştirmek için saldırı ve koruma sorumluluğunu yerine getirerek stratejik baskından korur. Ayrıca rejimin istikrarı ve devamlılığını sağlayabilmek, iç siyasi ahengin tesisi adına siyasi otoritenin karar alma mekanizmalarına destek sağlar. Mısır gibi ülkelerde güvenlik örgütlerinin geliştirdiği kültür, siyasi otoriteye bağlılık konusunda kanunun çok ötesinde liderliğin şahsına bağlılık/sadakat ön plana çıkıyor. Bu anlamda istihbarat, Mısır’da iktidarın devamını sağlayan bir rol de üstleniyor. Keza askeriye ve diğer güvenlik örgütleri de aynı saiklerle hareket ediyor. n Mısır ordusu da aynı durumda galiba? Geçen şubat ayında Mısır Varlık Fonu, orduyla doğrudan ilişkili Milli Hizmet Projeleri Örgütü (NSPO) ile bir işbirliği anlaşması imzaladı. NSPO, Enver Sedat döneminde ordunun kendisine yeterli hale gelmesini amaçlayan bir örgüt olarak kurulmuştu. Ordu, elindeki hizmet fazlası inşaat, gıda, tarım, mandıra ürünlerini yerel pazarda satabilecekti. Bu sistem Sisi zamanında daha da geliştirildi, ilaç ve ulaşım da kapsama alındı. NSPO, kalkınmaya yönelik projeler de yürütüyor, borsaya kota olan şirketleri var, ülke ekonomisinde en büyük itici güç konumuna gelerek yaşamın her alanında özel sektörle rekabet edebilir hale geldi. Fonun yaptığı anlaşmalar yargıdan bağımsız ve finansal denetime kapalı. Mısır ekonomisi ciddi bir darboğazda ve bunun aşılması için anlaşılan orduya da bir rol verilmiş. Sisi tüm bu faaliyetleri “milli güvenlik gerekliliği olan gizlilik” içinde mazur gören bir siyasi anlayışa sahip. Malum, “milli güvenlik” dediğiniz zaman dünyanın bütün ülkelerinde bir tabu yaratabilirsiniz. n Mısır istihbaratının petrol ve gazdaki konumu da benzer o zaman... Evet, bu noktada Mısır istihbaratı karşımıza çıkıyor. Açık kaynaklardaki bilgilere bakınca, Sisi iktidarının korunması ve devamlılığının sağlanması anlamında bildiğimiz standart faaliyetlerin ötesinde bir servisle karşılaşıyoruz. Ancak ordunun rolünden çok daha fazlası ve karmaşık yapısıyla uluslararası arenada. Hem ekonomik hem de dış ilişkiler anlamında Mısır için hayati bir rol üstlendiği görülüyor. 15 Ocak 2020’de İsrail ve Mısır bir açıklama yaparak Mısır’ın İsrail’den doğalgaz ithal etmeye başladığını duyurdu. Anlaşmaya göre İsrail’in Akdeniz’deki Leviathan ve Tamar sahalarından 5 yıllık dönemde 85,3 milyar metreküp doğalgazı Mısır’a satması öngörülüyordu. Burada işler biraz daha karmaşıklaşıyor. Anlaşmayı Mısır adına yapan East Gas isimli özel bir şirket. Fakat East Gas’ın, Mısır Hükümeti’nin gölge şirketlerinden birisi ve Mısır istihbaratının kontrolünde olduğu açık bir sır olarak herkes tarafından biliniyor. Açık kaynaklara göre East Gas, dolayısıyla istihbarat servisi bu gazın ithal edilmesini, Mısır’da dağıtılmasıyla oldukça yüklü bir kâr elde edecek. Bu anlaşmayla ortaya çıkan ekonomik değer Mısır’ın genel bütçesine dahil değil ve servisin üst düzey yöneticilerince paylaşılacak. Bunlar da Mısır ordusunun üst düzey generalleri aslında. East Gas, British Virgin Adaları, Lüksemburg, İsviçre ve Hollanda üzerinden faaliyet gösteriyor ve dolayısıyla vergilendirme ve Mısır hukuki sisteminde de kaçınmış oluyor. n Türkiye ile ilgili boyutu nedir? Türkiye ile ilgili kısmı biraz daha karmaşık hale geliyor. Mısır’ın Doğu Akdeniz’de Türkiye’nin milli çıkarlarını engelleyen bir bloklaşma içinde olduğunu, MısırİsrailKıbrıs Rum Kesimi arasındanki münhasır ekonomik alanların düzenlenmesi, bölgedeki enerjinin nakli ile ilgili projeleri, Libya’daki gelişmeler de göz önüne alındığında Mısır istihbaratının dış politikadaki yeri de yapbozda netleşiyor. Dolayısıyla Mısır ile yürütülen kapalı görüşmelerin klasik diplomatik alana kayması ve normalleşme adımları atılırken Türk müzakerecilerinin önünde çok karmaşık bir Mısır olduğunu akılda tutmak gerekiyor. Türkiye’nin Ortadoğu’ya sırtını dönme şansı yok. Suriye’de iç savaş, Mısır’da iç bunalım yaşandığı şu dönemde, eski ABD Dışişleri Bakanı Henry Kissinger’ın, “Ortadoğu’da Mısırsız savaş, Suriye’siz barış olmaz” değerlendirmesini akılda tutmakta fayda var. İSKENDERUN’DA BIR ASKER ŞEHIT OLDU Milli Savunma Bakanlığı, Hatay İskenderun’daki Deniz Üs Komutanlığı’nda, görevi sırasında rahatsızlanan sözleşmeli Er Volkan Soy’un hastanede yapılan tüm müdahaleye karşın önceki gün şehit olduğunu bildirdi. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, şehit Volkan Soy’un ailesine başsağlığı mesajı gönderdi. Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar da Soy için başsağlığı mesajı yayımladı. l ANKARA/Cumhuriyet KİM KİME DUM DUMA BEHİÇ AK behicak@yahoo.com.tr ÇİZGİLİK KAMİL MASARACI kamilmasaraci@gmail.com ÇAVUŞOĞLU’NDAN KIRGIZISTAN AÇIKLAMASI ‘Karışıklığın arkasında FETÖ var’ Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, Kırgızistan’da parlamento seçimlerinin ardından patlak veren protesto gösterilerinin arkasında Fethullahçı Terör Örgütü (FETÖ) olduğunu söyledi. Hoca Ahmet Yesevi TürkÇavuşoğlu Kazak Üniversitesi’nin akademik yılı açılış törenine video konferansla katılan Çavuşoğlu, FETÖ tehdidinin devam ettiğini belirterek “Bu örgüt yalnızca ülkemiz için değil Kazakistan ve diğer kardeş ülkelerin milli güvenliği için büyük tehdittir” dedi. Protesto gösterilerini yakından takip ettiklerini belirten Çavuşoğlu, “Türkiye’de 15 Temmuz hain darbe girişimi olduğu zaman bu terör örgütünün Kırgızistan’a da zarar verebileceğini vurgulamıştım. Bugün kardeşlerimiz bunu kendi gözleriyle bir kez daha gördü” dedi. Çavuşoğlu’nun açıklamasıyla Kırgızistan’daki olaylarda FETÖ parmağı bulunduğu Türkiye’de ilk kez resmi ağızdan dile getirilmiş oldu. l ANKARA/Cumhuriyet Serdar Denktaş partisini bıraktı Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin önde gelen siyasi figürlerinden Serdar Denktaş 21 yıl genel başkanlığını yaptığı Demokrat Parti (DP) ile tüm bağlarını kopardığını duyurdu. Denktaş sosyal medya hesabından yaptığı açıklamaDenktaş da, “Ben seçim boyunca ‘irademize sahip çıkalım’ çağrısı yaparken yıllarca başkanlığını yaptığım partim kendi onuruna sahip çıkamıyorsa bana düşen görev kendi onuruma sahip çıkmaktır” ifadelerini kullandı. Denktaş, “İkinci tura kalan iki adayı da eleştirmiştim. Ben kendi düşüncelerimi anlatmaya çalışırken çeşitli suçlamalarla da yüz yüze kaldım. Kendi özgür irademle oyumu iki adaydan birine kullanmak için sandığa gideceğim” dedi. l Dış Haberler BULMACA SEDAT YAŞAYAN 1 23 4 5 6789 1 2 3 4 5 6 7 8 9 SOLDAN SAĞA: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1/ Osmanlılarda bir ilden başka bir ile geçirilen mal1 D İ STOPYA 2 AS I RGA F A 3 LAK AT İ N 4 L MENOPOZ lardan alınan 5 A S A L L E K A vergi. 2/ Rusya 6 M E N S O K U R kökenli bir pirinç cinsi... Şube, dal. 3/ Kurak bölge7 A B B E J MO 8 EDEB İ YAT 9 KROŞE OK lerde yalnızca sel sularıyla beslenen ve çoğu zaman kuruyan akarsulara verilen ad... Koyunun üstündeki tüy. 4/ Bir nota... Hattatların kâğıt cilalamakta kullandıkları özel bir bileşim. 5/ Sina Yarımadası’nda yaşamış, acayiplikleriyle ünlü bir kabile. 6/ Ürünü mal sahibi ile yarı yarıya bölüşerek çalışan işçi... Öğütülmüş tahıl. 7/ “Yaşadım / ağaçları şahidimdir” (B.R. Eyüboğlu)... Başıboş hayvan. 8/ Hakan Günday’ın bir romanı... Giyiminde ve tavırlarında aşırı bir özenti içinde olan erkek. 9/ Yolsuz ya da emeksiz elde edilen şey... Tarla sınırı. YUKARIDAN AŞAĞIYA: 1/ Osmanlılarda yeni evlenen erkeklerden alınan bir vergi. 2/ Bir renk... Tütün dizmek, kurutmak ve işlemek için kullanılan üstü kapalı sergi. 3/ Eskrimde kullanılan üç silahtan biri... Yüksek bir makama sunulan mektup ya da dilekçe. 4/ Avı çekmek için dökülen yem. 5/ Küçük mağara... Dince kutsal sayılan bir yerin ziyareti... Bir nota. 6/ Deniz kıyısında dalga aşındırmasıyla oluşmuş sarp ve yüksek yer. 7/ Aynı ahır adına koşan yarış atlarına verilen ad... “Ben içeri düştüğümden beri güneşin etrafında kere döndü dünya” (Nâzım Hikmet). 8/ Önü hendekli siper... Büyük ve zehirli bir örümcek. 9/ Bir mandalina cinsi. Mücadeleyi sürdürüyoruz! Desteğinizi bekliyoruz. Bilgi hattı: 0312 231 1923