Katalog

EKONOMİ ekonomi@cumhuriyet.com.tr TASARIM: SERPİL ÜNAY 1736 işçi ‘öldürüldü’İstanbul İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Meclisi, 2019 yılıyla ilgili iş kazaları raporunu eylemle açıkladı 1112 OCAK 2020 PAZAR İSİG raporuna göre, 2019’da en az 1736 işçi iş cinayetleri sonucu yaşamını yitirdi. Ölenlerden 115’i kadın, 67’si çocuk işçiydi. İstanbul İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Meclisi (İSİG), 2019 yılında en az 1736 iş 4 Ölen 1736 işçinin 115’i kadın, 29’u 15 yaş altında olmak üzere 67’si çocuk işçiler çinin iş cinayetleri (iş kaza den oluştu. sı) sonucu yaşamını yitirdiğini açıkladı. 2018’de bu rakam 1923 olmuştu. AKP iktidarı döneminde, son 17 yılda iş cinayetleri sonucu yaşamını yitiren işçilerin sayısı toplamda 24 bini aştı. İSİG tarafından yapılan açıklamada “Bu cinayetlerin nedeni, neoliberal düzenin ucuz ve güvencesiz istihdam politikaları ve sermaye birikim stratejisidir” denildi. Ölen işçilerin yüzde 98’inin sendika üyesi olmadığına dikkat çeken İSİG, “İş cinayetlerinin önlenmesi, sağlıklı ve güvenli çalışmanın önkoşulu, işçi katılımıdır. İşçiler ancak sendikalaşarak bunu sağlayabilir” değerlendirmesinde bulundu. İş cinayet 4 Çoğunluğu Suriyeli ve Afganistanlı olmak üzere 112 göçmen işçi hayatını kaybetti. 4 181 işçi İstanbul’da, 74 işçi İzmir’de, 72 işçi Antalya’da, 71 işçi Kocaeli’de, 66 işçi Bursa’da ve 56 işçi Ankara’da yaşamını yitirdi. 4 İşçilerin 442’si tarım, 336’sı inşaat, 234’ü taşımacılık, 105’i belediye/genel işler, 104’ü ticaret/büro, 70’i metal, 63’ü madencilik ve 50’si enerji işkolunda hayatını kaybetti. 4 Ölüm nedenlerinin 392’si trafik/servis kazası, 285’i ezilme/göçük, 259’u yüksekten düşme, 202’si kalp krizi/beyin kanaması olarak kayıtlara geçti. l Ekonomi Servisi lerinin sorumlusu olan patronlar, bürokratlar ve siyasilerin yargılanmadığını, yargılananların ise çoğunlukla günah keçisi haline getirilen iş güvenliği uzmanları olduğunu vurgulayan meclis, “Mahkemeler iş cinayetlerini cezalandırmıyor, failleri 24 taksitli para cezası vererek serbest bırakıyor” ifadelerini kullandı. Açıklamadan satır başları şöyle: İki işçi daha öldü İstanbul Başakşehir’de dün, Pik Dökümcüler Sanayi Sitesi’ndeki bir işyerinde hava tankının patlaması sonucu bir kişi yaşamını yitirdi, iki kişi yaralandı. İzmir Aliağa’daki TÜPRAŞ rafinerisinde çalışan 30 yaşındaki Murat Erem de kullandığı arazözün devrilmesi sonucu hayatını kaybetti. Türk Metal, 19 Ocak’ta otomotiv fabrikalarının yoğun olduğu Bursa’da miting yapma kararı aldı. Mitinge Türkİş de tam destek verecek. Greve 1 adım kaldı MUSTAFA ÇAKIR Türkiye Metal Sanayicileri Sendikası (MESS) ile metal işkolunda örgütlü bulunan sendikaların toplusözleşme görüşmelerinde son toplantıda da anlaşma sağlanamadı. Yaklaşık 130 bin işçiyi kapsayan sözleşmede, greve bir adım kaldı. İşveren ilk 6 ay için ücret artışı teklifini yüzde 6.05’ten, yüzde 8’e yükseltti ancak sendikalar teklifi kabul etmedi. Türkİş’e bağlı Türk Metal Sendikası birinci altı ay için ortalama yüzde 26.28, DİSK’e bağlı Birleşik Metalİş Sendika sı ortalama yüzde 34 zam talep ediyor. Arabulucu raporunun sendikalara ulaşmasının ardından grev süreci başlayacak. Yasaya göre sendikalar arabulucu raporunu aldığı günden itibaren 60 gün içinde grev kararı almak zorunda. Ancak grev kararı alınsa bile taraflar görüşmelere devam edebiliyor. Ayrıca hükümetin karar verilmiş veya başlanmış olan bir grevi 60 gün süre ile erteleme hakkı da bulunuyor. Erteleme süresinin sonunda anlaşma sağlanamazsa sözleşme hakeme gidiyor. Hakemden çıkan karar kesin nitelik taşıyor. l ANKARA DİSKAR: İşsizlik oranı yüzde 20.1 DİSK Araştırma Merkezi (DİSKAR) tarafından hesaplanan geniş tanımlı işsiz sayısı, Ekim 2018’de 6 milyon 351 bin iken Ekim 2019’da 650 bin artışla 7 milyon oldu. Geniş tanımlı işsizlik oranı Ekim 2019’da yüzde 20.1 olarak hesaplandı. TÜİK’in hesapladığı mevsim etkisinden arındırılmamış dar tanımlı işsiz sayısı Ekim 2018’de 3 milyon 788 bin iken Ekim 2019’da 608 bin kişi artarak 4 milyon 396 bine, mevsim etkisinden arındırılmamış dar tanımlı işsizlik oranı bir önceki yılın aynı ayına göre 1.8 puan artarak yüzde 13.4’e yükseldi. Ekonomik krizin başladığı 2018 Ağustos ayından bu yana istihdamın 975 bin kişi azaldığına dikkat çeken DİSKAR “İstihdam ve işsizlikte kriz devam ediyor. Türkiye ekonomisi yeni iş yaratamıyor, tersine var olan işler azalıyor. Ekonomide işler iyiye gitmiyor. İşsizlik kronikleşirken işsizler ümitsizleşiyor” dedi. Son bir yılda, bir yıldan fazla süredir iş arayanların oranının yüzde 37, 911 aydır iş arayanların oranının yüzde 68 arttığına işaret edilen açıklamada ayrıca, iş bulma ümidi kalmayanların sayısının yüzde 38 artarak 668 bine yükseldiği aktarıldı. Tarımsal arazi 1980’den bu yana yüzde 15 azalırken, bunun yarısı konuta ayrıldı Tarım alanları betonlaştı Kadın işçiler erkekleri geçti ABD’de işsizlik oranı yüzde 3.5 ile düşük seviyelerde kalmaya devam ederken, tarım dışında toplam bordrolu çalışanlar içinde kadınlar yüzde 50.4’lük payla erkekleri geçti. Resmi verilere göre, bordrolu kadın çalışan sayısı erkeklerin 109 bin üzerine çıktı. Özellikle eğitim ve sağlık gibi hizmetler sektöründe kadın çalışanlar yüzde 77’lik payla erkeklerin çok üzerinde yer alıyor. 1980’de yüzde 40 seviyesinde olan bu oran, 2009’da ilk kez yüzde 50’yi geçtikten sonra kısmen gerilemişti. l Ekonomi Servisi ZÜCDER vergi indirimi istiyor Züccaciyeciler Derneği (ZÜCDER) Başkanı Mesut Öksüz, el blenderi, çaykahve makinesi, tost makinesi gibi cihazlar için vergi indirimi talep etti. Öksüz, “Bunlar, lüks bir ürün olmaktan çıkıp temel ihtiyaç malzemesine dönüşmüştür. Bu yüzden ÖTV’nin kalıcı olarak sıfırlanmasını ve hatta evin temel eşyaları bardak, tabak, çatal bıçak gibi diğer züccaciye ürünlerinde de KDV’nin yüzde 18’den yüzde 8’e düşürülmesini talep ediyoruz” dedi. Mükellef sayısı 11 milyonu aştı Türkiye’de vergi mükellefi sayısı 2019’da bir önceki yıla göre yüzde 2.9 artarak 11 milyon 270 bin 157’ye ulaştı. İstanbul ise 3 milyon 258 bin 25 mükellef sayısıyla ilk sırada yer aldı. Buna göre, 2018’de 806 bin 622 olan Kurumlar Vergisi mükellef sayısı geçen yıl 848 bin 904’e ulaştı. Gelir Stopaj Vergisi mükellef sayısı 2 milyon 797 bin 479’dan 2 milyon 888 bin 386’ya yükselirken, KDV mükellefi sayısı da 2 milyon 674 bin 151’den 2 milyon 754 bin 599’a çıktı. l Ekonomi Servisi Buğdayda tablo vahim 2002 yılında 93.5 milyon dekar olan buğday ekim alanı, 2018’de 72.9 milyon dekara düştü. MUSTAFA ÇAKIR Bir zamanlar “tahıl ambarı” olarak nitelenen ekim alanlarına sahip olan Türkiye, buğdayda hızla ithalatçı ülke konumuna doğru sürükleniyor. 2019’un ilk 11 ayında ithalat bir önceki yıla göre yüzde 53 arttı. Rusya’dan gelen buğday yüklü 13 gemi Tekirdağ’da limanlara girmek için sıra bekliyor. AKP’nin “un ihraç etmek için buğday ithal ediyoruz” söylemi de doğru çıkmadı. CHP milletvekili İlhami Özcan Aygun, 2020’ye girer girmez Suriye’den 20 bin ton hububat alınması yönündeki kararın, Türkiye’nin buğday üretiminde düştüğü acı tablonun yansıması olduğunu söyledi. “Unu değil, geleceğimizi çuvallıyoruz” diyen Aygun, “AKP, buğday ithalatının un ihraç etmek için yapıldığını savunuyor. Öyle olsa dahi durum vahimdir. Çünkü un ihracatı 3 milyon tonun altına düştü. 2019’da 8.8 milyon ton buğday ithalatı yapıldı. Türkiye’nin üretimi ise 19.5 milyon ton oldu. Yani ithalatımız, üretimimizin yüzde 45.5’ine ulaştı” değerlendirmesini yaptı. Aygun, Türkiye’nin buğdayda ken di kendine yeterli bir ülke olmaktan çıktığını vurgularken, “Buğday ithalatının yüzde 70’i Rusya’dan yapıldı. Rusya, kuraklık nedeni ile ithalatı keserse ne yapacağız” diye sordu. Aygun ayrıca, Türkiye’nin 2002’de de 19.5 milyon ton buğday ürettiğini hatırlatırken, şu noktaya da dikkat çekti: “Türkiye nüfusu 2002’de 66 milyon 401 bin kişi iken, 2018’de 82 milyona ulaştı. Bu dönemde nüfus yüzde 23.4 artarken, üretim miktarı aynı kalmış ve buğday ekim alanları ise daraldı. Tehlike çanları çalmaktadır.” l ANKARA İstanbul Politikalar Merkezi (İPM) Sabancı Üniversitesi Stiftung Mercator Girişimi’nin “İklim Değişikliği Bağlamında Türkiye’de Tarımın Dönüşümünün Politik Ekolojisi” çalışmasına göre, tarımın gayri safi milli hasıladaki (GSMH) payı hızla azaldı. 1980’de yüzde 25 olan pay bugün yüzde 7’ye düştü. Tarım 1980’de istihdamın yüzde 50’sini karşılarken bugün yüzde 20’ye geriledi. Araziler küçük Araştırmaya göre, Türkiye’de halen yaklaşık 3 milyon adet tarım işletmesinin bulunduğu, işletmelerin yüzde 80’inin toplam arazinin yüzde 30’una karşılık gelen 100 dekardan küçük araziye sahip olduğu ve yüzde 25’sinin sulu tarım, yüzde 75’inin kuru tarım olarak işlem gördüğü ve tarımsal arazide 1980’lere göre yüzde 15’lik bir azalış olduğu ve bunun yarısından fazlasının konuta ayrıldığı belirtildi. Proje ekibinden Fikret Adaman, Türkiye’nin ürettiği sera gazlarının yüzde 12’sinin tarım kaynaklı olduğunu, bunun da yüzde 50’sini hayvancılığın oluşturduğunu söyledi. Adaman, “Artan sıcaklık, yağış değişiklikleri, mevsim kaymaları, deniz seviyesinin yükselmesi ve artan şiddetli hava durumu (hortum vs.) gibi iklim değişiklikleri tarımı etkilemekte” dedi. l Ekonomi Servisi Konut bu yıl hareketlenir Mesa Başkanı Erhan Boysanoğlu, konutun her zaman ihtiyaç olduğunu vurgulayarak sektörün bu yıl 110 milyar dolarlık konut satışı gerçekleştireceğini açıkladı. Türkiye’de konut satışlarının 2020 ortasından itibaren ivme kazanacağını vurgulayan Erhan Boysanoğlu şöyle devam etti: “500 Mert Boysanoğlu Erhan Boysanoğlu bin adedi yeni, 700 bin adedi ikinci el olmak üzere 1.2 milyon konut satışı tahmin ediyorum. Öte yandan orta ve dar gelir grubuna yönelik konut üretmek gerekiyor. Bu noktada bizi ve alıcıyı zorlayan arsa konusu karşımıza çıkıyor.” 50. yılını kutlayan Mesa, geçen yıl toplam 850 konut sattı, 4 projeyi teslim et ti. Yönetim Kurulu Başkan Vekili Mert Boysanoğlu, “Yurtdışında 8, Türkiye’de 3 olmak üzere toplam 11 yeni projeye başlamayı hedefliyoruz. Konutun yanı sıra farklı sektörlerde de şirketimizi marka haline getireceğiz” dedi. l Ekonomi Servisi Otomobil ihracatı yüzde 5 azalarak 828 bin 744 adet oldu. Otomotiv üretimi azaldı Otomotiv Sanayii Derneği (OSD) verilerine göre, 2019 yılında toplam üretim, bir önceki yıla göre yüzde 6 azalarak, 1 milyon 461 bin adet olarak gerçekleşti. Otomobil üretimi ise yüzde 4 azalarak 983 bin adet oldu. Ayrıca ticari araç grubu üretiminde de 2019 yılında yüzde 9 azalma yaşandı. Türkiye otomobil pazarında ise 2019’da önceki yıla göre yüzde 23 aza larak 492 bin adet araç satılırken, otomobil pazarı yüzde 20 daralarak 387 bin adet oldu. Otomobil pazarındaki daralma 2017’ye göre yüzde 50. Yine 2019’da otomobil ihracatı 31.2 milyar dolar olarak gerçekleşirken, otomobil ihracatı ise 11.9 milyar dolara ulaştı. İhracat tutar bazında yüzde 3, adet bazında yüzde 5 (1 milyon 252 bin 586 adet) azaldı. l Ekonomi Servisi ‘Yarını Kodlayanlar Minibüsü’ yola çıktı Vodafone Türkiye’nin 41. İstanbul Maratonu’nda “Yarını Kodlayanlar” projesi kapsamında hayata geçirdiği “Yarını Kodlayanlar Minibüsü”, 12 haftalık İstanbul turuna başladı. Spor İstanbul’a ait 30 ayrı tesisi ziyaret edecek olan minibüsün ilk durağı, Silivrikapı Buz Pisti ve Spor Tesisi oldu. Tesiste spor eğitimi alan 20 çocuk, özel düzenlenmiş minibüste robotik kodlama öğrendi. Türkiye Vodafone Vakfı ve Habitat Derneği işbirliğiyle gerçekleştirilen projeyle ilgili bilgi veren Vodafone Türkiye İcra Kurulu Başkan Yardımcısı Hasan Süel, “Spora ve kodlamaya meraklı tüm çocuklarımızı bekliyoruz” dedi. l Ekonomi Servisi Teminat mektubu işlemi dijitalleştirildi Odeabank’ın, kurumsal firmalara yönelik teminat mektubu işlemlerini elektronik ortama taşıdığı açıklandı. Banka, bu sayede işlem güvenliği ve hızı sağlayarak müşterilerinin hayatını kolaylaştırmayı hedefliyor. Bilgi veren Genel Müdür Yardımcısı Yalçın Avcı, uygulama ile bayi ve tedarikçilerinden mektup alan ana firmaların, teminat mektuplarının teyidine ihtiyaç duymayacağını, raporlama ve mektubun saklama süreçlerinin otomatik olarak dijital ortamda gerçekleşeceğini vurguladı. Böylece mektubun kâğıt ile iletildiği geleneksel yöntemde yaşanan her türlü kayıp ihtimalinin ortadan kalkacağı belirtildi. l Ekonomi Servisi Türkiye’nin ilk LNG istasyonu açıldı Shell&Turcas’ın, Türkiye’nin ilk sıvılaştırılmış doğalgaz (LNG) istasyonunu İstanbulAnkara Otoyolu üzerinde, Sapanca mevkiinde açtığı duyuruldu. Bu yatırımla Türkiye’nin, Shell’in Avrupa’da LNG’li istasyon kurduğu 4. ülke olduğunu belirten Shell Türkiye Ülke Başkanı Ahmet Erdem, “Ülkemizde ve dünyada enerjiye talep artıyor. Bu talebin, daha fazla ve daha temiz alternatif enerji kaynaklarını kullanmaya ihtiyacı var. Bu çerçevede LNG, artık birçok ülkede lojistik sektörü için bir alternatif yakıt olmaya başladı. LNG kullanımının yakıt maliyetinde yüzde 25’e kadar tasarruf sağlanacağını öngörmekteyiz” dedi. l Ekonomi Servisi Yabanmersini yeni alternatif ürün oldu Uludağ Yaş Meyve Sebze İhracatçılar Birliği (UYMSİB) Başkan Yardımcısı Prof. Dr. Senih Yazgan, tarımda umutların azaldığı bir dönemde yabanmersininin yeni bir umut olabileceğini ifade etti. UYMSİB, Tarım ve Orman Bakanlığı, Bursa Büyükşehir Belediyesi, Bursa Ticaret ve Sanayi Odası ve Tarım A.Ş. işbirliğiyle düzenlenen “Yabanmersini Değerlendirme Toplantısı”nda konuşan Yazgan, bu ürünün özellikle küçük ölçekli işletmeler için alternatif olduğunu belirtti. Toplantıda verilen bilgiye göre dünyada 600 bin tona yakın yabanmersini (maviyemiş) üretiliyor. Türkiye’de ise 375 ton. Bursa’nın payı 123 ton. l Ekonomi Servisi Senih Yazgan Enerji tasarrufu için yalıtım gerekli Enerji Verimliliği Haftası kapsamında açıklama yapan Enerji Verimliliği Derneği Başkanı Murat Kalsın, verimlilik konusunda bilinci artırmanın enerji kaynaklarının kullanımı açısından önemli olduğunu belirterek, “Sadece kış döneminde yalıtımı yapılan ve ısı ölçüm cihazı kullanılan evlerde 5 yılda daire başına 2500 liranın üzerinde tasarruf sağlanabilir” dedi. Kalsın şöyle devam etti: “Bu durumda sagˆlanacak tasarruf, 5 yılda 3.3 milyar lira. 56 milyon konutun yalıtımı tamamlandıgˆında ise yıllık 3 milyar metreküp dogˆalgaz tasarrufu, yani 1 milyar dolarlık gaz ithalatının azaltımı sagˆlanabilir.” l Ekonomi Servisi