Katalog

EKONOMİ ekonomi@cumhuriyet.com.tr TASARIM: BAHADIR AKTAŞ 1116 AĞUSTOS 2019 CUMA İşsiz sayısı Mayıs 2019’da 1 milyon 21 bin artarak 4 milyon 157 bine yükseldi İŞSİZLİK ÇIĞ GİBİ Mevsim etkilerinden arındırılmış işsiz sayısı 4 milyon 527 bini gördü. Mevsimsellikten arındırılmış işsizlik zirve yaptı. Genç işsizliği 6 puan arttı. Mayıs 2018’de 3 milyon 136 bin olan mevsim etkisinden arındırılmamış dar tanımlı işsiz sayısı Mayıs 2019’da 1 milyon 21 bin artarak 4 milyon 157 bine yükseldi. Mevsim etkisinden arındırılmamış işsizlik oranı bir önceki yılın aynı ayına göre 3.1 puan artarak yüzde 12.8 olarak gerçekleşti. Mevsim etkisinden arındırılmış işsizlik hem aylık hem yıllık olarak tırmanmaya devam ediyor. Mayıs 2018’de yüzde 10.6 olan mevsim etkisinden arındırılmış işsizlik oranı, Mayıs 2019’da yüzde 14’e yükseldi. Bu oran Nisan 2019’da yüzde 13.8 idi. Mevsim etkisinden arındırılmış işsiz sayısı geçen yılın aynı ayına göre 1 milyon 112 bin artışla 3 milyon 415 binden 4 milyon 527 bine yükseldi. Analistlere göre, ekonomik aktivitedeki zayıf seyir mevsimsellikten arındırılmış Geniş tanımlı işsiz 7 milyona dayandı Türkiye Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu Araştırma Merkezi (DI·SKAR) tarafından hesaplanan geniş tanımlı işsiz sayısı Mayıs 2018’de 5 milyon 707 bin iken Mayıs 2019’da 1 milyon 183 bin artışla 6 milyon 890 bin oldu. Geniş tanımlı işsizlik oranı Mayıs 2019’da yüzde 19.8 olarak hesaplandı. Mevsim etkisinden arındırılmış genç işsizliği Mayıs 2018’e göre 6 puan artarak yüzde 19.5’ten yüzde 25.5’e yükseldi. Böylece her dört gençten biri işsiz durumda. Ne eğitimde ne istihdamda olan gençlerin sayısı Mayıs 2019’da 2 milyon 803 bin olarak tespit edildi. işsizlik verilerine tarihi zirveye yükseliş olarak yansıyor. Ekonomistler işsizlikte kalıcı düşüş için ekonomik aktivitede kalıcı bir toparlanmaya ihtiyaç olduğunu belirtiyorlar. Tarım, turizm ve inşaat gibi sektörlerin mevsim etkileri hariç tutulduğunda işsizliğin hem oransal hem de sayısal olarak tırmanmaya devam ettiği görülüyor. Ücretsiz aile işçilerinin yoğun olduğu tarım sektörü hariç tutulduğunda işsizlikte sert bir artış gözleniyor. Mayıs 2018’de yüzde 12.6 olan mevsim etkisinden arındırılmış tarım dışı işsizlik Mayıs 2019’da yüzde 16.2’ye yükseldi. İşgücüne katılım düştü İşgücü, mayısta geçen yılın aynı dönemine göre 152 bin kişi artarak 32 milyon 426 bin kişiye ulaşırken, işgücüne katılma oranı 0.4 puan azalarak yüzde 52.9 olarak gerçekleşti. Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TU¨I·K) açıkladığı Mayıs 2019 dönemi Hanehalkı İşgücü Araştırması sonuçlarına göre, Mayıs 2019 döneminde kadınların tarım dışı işsizlik oranı Nisan 2019’a kıyasla değişmeyerek yüzde 20.5 seviyesinde sabit kaldı. Erkeklerin işsizlik oranı ise 0.3 yüzde puan artarak 14.5’e yükseldi. Mayıs 2019 döneminde Nisan 2019 dönemine kıyasla kadın işgücünde 44 bin kişilik bir düşüş dikkat çekti. Kadın işgücünde düşüşlerin nadir gözlemlendiğini hatırlatmak gerekir. Erkek işgücünde ise sadece 5 binlik artış görüldü. Bu dönemde erkek istihdamında 53 bin gerileme, kadın istihdamında ise 32 binlik bir azalma görüldü. Tarım dışı işsizlik oranlarındaki toplumsal cinsiyet farkı yüzde 6.0 puana geriledi. l Ekonomi Servisi Kriz döneminden de beter CHP Sözcüsü Faik Öztrak, ekonomide gerçek işsizlik oranının son bir yılda 3.5 puan artarak yüzde 21.9 seviyesine çıktığına işaret etti. Öztrak, “Asıl dikkat çekici olan resmi işsiz sayısındaki yıllık artışın son 6 aydır her ay 1 milyonun üzerinde gerçekleşmesidir. Türkiye, böyle bir durumu ekonominin yüzde 4.7 daraldığı 2009 küresel krizinde bile tecrübe etmedi” diye konuştu. Öztrak, iktidarın “Ekonomi şahlanışa geçti” ve “Türbülans sona erdi” gibi gerçeklerle ilgisi olmayan gayri ciddi söylemlerine karşın şahlanışa geçenin işsizlik olduğuna işaret etti. Öztrak, mayıs ayında mevsim etkilerinden arınmış işsizliğin yüzde 14 ile 2005’ten bu yana en yüksek seviyeye çıktığını ifade etti. Öte yandan, Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı’nın derlediği verile re göre, yılın ikinci çeyreğinde toplam kamu istihdamı geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 10,6 artarak 4 milyon 570 bin kişi oldu. GCM Yatırım ekonomisti Enver Erkan, işsizlikte ekonomik faaliyetteki zayıf seyir nedeniyle hızlı bir düşüş beklenmemesi gerektiğini belirterek, “Temmuzda işsizlikte tekrar yükseliş bekliyoruz. İşsizlik yıl sonuna doğru tekrar yüzde 14’lere çıkar” dedi. Emekçinineli kolu bağlandı Unilever’e soruşturma Unilever Sanayi ve Ticaret Türk AŞ hakkında soruşturma açıldı. Unilever Sanayi ve Ticaret Türk AŞ’nin nihai satış noktalarında rakip dondurma ürünlerinin satışını engellemek suretiyle fiili münhasırlık oluşturarak 4054 sayılı Kanun’un 4. ve 6. maddesini ihlal ettiği iddiası üzerine yürütülen ön araştırma, Rekabet Kurumu’nca karara bağlandı. Ön araştırmada elde edilen bilgi, belge ve yapılan tespitleri müzakere eden Rekabet Kurumu, bulguları ciddi ve yeterli bularak 4054 sayılı Kanun’un 4. ve 6. maddelerinin ihlal edilip edilmediğinin tespitine yönelik olarak Unilever Sanayi ve Ticaret Türk AŞ hakkında soruşturma açılmasına karar verdi. l Ekonomi Servisi Boğazlar için kılavuzluk Türk boğazlarında kılavuzluk ve römorkörcülük hizmetleri, Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı adına Kıyı Emniyeti Genel Müdürlüğü tarafından verilecek. Türk Boğazları Deniz Trafik Düzenine İlişkin Cumhurbaşkanı Yönetmeliği yürürlüğe girdi. Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı’nca Türk boğazlarında ilgili ulusal ve uluslararası mevzuata uygun seyir emniyetiyle can, mal, deniz ve çevre güvenliğinin artırılması amacıyla İstanbul ve Çanakkale’de iki ayrı merkeze sahip Türk Boğazları Gemi Trafik Hizmetleri Sistemi kurulacak.l Ekonomi Servisi Türkİş ile hükümetin imzaladığı protokol, yasa gereği sendikaları da bağlıyor. Doç. Dr. Aziz Çelik’e göre, grev imkânsız hale geldi. MUSTAFA ÇAKIR Hükümet ile Türkİş arasında imzalanan çer çeve anlaşma protokolü, sendikaların da elini ko Ali Yalçın lunu bağladı. Hükümetin 2017’de Kanun Hükmünde Zehra Zümrüt Selçuk Kararname (KHK) ile yap tığı düzenleme nedeniy le protokoldeki hükümler sendikaların kamu işvere ni ile 200 bin işçi için im 5 milyonun gözü zalayacakları toplusözleşmelerde bağlayıcı nitelik taşıyor. Hükümet ile Türkİş ara sözleşmemasasında sında imzalanan çerçeve protokolle 3 bin 500 TL’nin altındaki ücretle re 150 lira iyi Yaklaşık 3.2 milyon memur ile 2 milyon memur emeklisinin 2020 ile 2021 yıllarında alacakları zam oranlarının belli olacağı toplusözleşme Ağustos’da müzakerelerin sonuçlanması gerekiyor. 21 Ağustos’ta hakeme başvuru süreci başlı TezKoopİşleştirme uyarmış görüşmelerinde bugün hükümet teklifini sunacak. 4 gün boyunca 20 Ağustos’a kadar anlaşma sağlanamazsa hakem heyeti devreye girecek. yor. Hakemin 28 Ağustos’a kadar karar vermesi lazım. Kamu işveren TezKoopİş Sendikası’nın sözleşmeden önce Türkİş’i uyardığı ortaya çıktı. TezKoopİş, Türkİş Genel Başkanlığı’na gönderdiği Dünkü toplantıda 5 hizmet heyeti de ha yazıda, protokolün yasa ile bağlayıcı koluna ilişkin komisyon ra keme başvu hale gelmesinin sedikaların özgürlüklerini porları ele alındı. 1 Ağustos rabiliyor. ve bireysel hareket etmelerini ta başlayan görüşmelerde 9 MemurSen engelleyeceğine dikkat çekti. Ancak Tez Ağustos’ta da 6 hizmet kolu Genel Başka Koopİş’in bu uyarısı Türkİş yönetimi na ilişkin komisyon raporları görüşülmüştü. Bugünkü 4. görüşmede ise kamu görevlilerinin geneline ilişkin komisyon raporları müzakere edilecek. Anlaşma için 4 gün süre var. Masada MemurSen, Türkiye KamuSen ile KESK bulunuyor. Ancak imza yetkisi sadece yetkili konfederasyon olarak MemurSen’de. Sözleşme takvimine göre 20 nı Ali Yalçın, tarafından dikkate alınmadı. “Bizim teklifi TezKoopİş Genel Başkanı Haydar mkydd8lğcriiıiarinei+n.iayşczs7lıe6,kiel,tkiay+yyilaAkklınüy6ilbniaazNynyaddznaücıKnalteeeziimdny.mAy2aMüeı2Ryilrzzv30eyalAdeıo0,üfsealiazbukhyiminaplauili”şddÖAeoztğÖadrTylzueaüadymröpek’yıniınmrlaadİoopşsiceğrltümaBorlıruk?laçğiaek,şıSledckuTkyeyaia,üaanilnr“yenr”pGdkiıdmdaiynrkamİeleşöeailgdvialnBkaörideö.lareneıtşnğvperekceıarvnmaedraınaseirs,ıiddnönEıideyr.ğgelienüdin,i. yapılacak. 2019 için yüzde 8+4, 2020 için de yüzde 3+3 zam verilecek. Türkİş ile hükümet arasında imzalanan bu protokol, sendikalar için de bağlayıcı. Çünkü hükümet Kasım 2017’de KHK ile Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Yasası’na madde ekledi. Maddede çerçeve anlaşma protokolüne dikkat çekildikten sonra “Bu protokol hükümleri geçerlilik süresi içinde bu madde kapsamındaki idareler ile taraf konfederasyona üye olan sendikalar için bağlayıcıdır” cümlesi de yer aldı. Bu nedenle imzalanan protokol Türkİş’e bağlı kamuda örgütlü bütün sendikaların, kamu işvereni ile imzalayacakları sözleşmeleri de doğrudan bağlıyor. Türkİş’e üye kamuda 160 bine yakın işçi var. Çelik: Garabet Kocaeli Üniversitesi öğretim üyesi Doç. Dr. Aziz Çelik, protokolün KHK ile bağlayıcı hale getirilmesini, “garabet” olarak nitelendirdi. Çelik, “Düzenleme, işkolu sendikalarının toplu pazarlık yetkisini boşa düşürmekte ve greve başvurmalarını imkânsız hale getirmektedir. Anayasaya aykırıdır. Kamu işçileri için grevsiz bir toplu pazarlık dönemi bu protokolle başladı. Kamu kesiminde işkolu sendikaları işlevsizleşmeye başladı” dedi. l ANKARA Deprem: 20 yıl geçti, neden başaramadık? Olası bir deprem için yapılması gereken hazırlıklar ve alınması gereken önlemler... Orman yangınlarını önlemek ya da acil müdahale için alınması gereken önlemler... Cinayet gibi iş kazalarının olmaması için alınması gereken önlemler... Kadın cinayetlerinin azaltılması için yapılması gerekenler... Çevre suçlarının işlenmemesi için yapılması gerekenler... Bunların hiçbiri aslında birbirinden pek de farklı değil... Ve ne yazık ki her birinde karnemiz çok kötü. Yarın 17 Ağustos depreminin 20. yıldönümü. 7.4 büyüklüğündeki deprem 20 bine yakın can almıştı. Resmi olmayan kaynaklara göre ise bu rakam 50 bine yakın... Büyük bir megakent olan İstanbul’u da yakından etkileyen 1999 depreminin hemen sonrasında bu kadar ağır hasar ve yüksek oranlı can kaybının nedenleri özetle şöyle sıralanmıştı: Yapım hataları, zemin şartlarına uymayan yanlış temel tasarımları, kötü işçilik ve inşaatlarda kullanılan yapı malzemesi hataları ve çürüklüğü. Aktif fay hattı önceden bilinmesine karşılık bu hat boyunca yoğun yapılaşma ve yüksek nüfus. Deprem uzmanları her fırsatta tekrarladılar: Benzer büyüklükte bir depremin olma olasılığı çok büyük. Hazırlıklarınızı yapın, binalarınızı iyileştirin, insanlara deprem eğitimi verin, toplanma alanlarını belirleyin... Aradan koca 20 yıl geçti. Dile kolay 20 yıl. Bugün, “İstanbul ve geniş anlamıyla depremden etkilenecek olan Marmara Bölgesi olası büyük depreme hazır mı” sorusunu yetkililere sorarsanız alacağınız yanıt ne olacaktır? Yeni binaların deprem yönetmeliğine göre inşa edilmesi şartı getirilmesi, deprem sigortasının zorunlu hale getirilmesi ve kimi hasarlı kamu binalarının yıkılıp yeniden yapılması sıralanacaktır... Bunlar önemli ama yeterli mi? Tabii ki değil. Kentsel dönüşüm adı altında güya depremde riskli binaların yenilenmesi amacıyla başlatılan projede, uygulamalar çoğunlukla spekülatif, yüksek ve kısa vadeli gayrimenkul kâr motivasyonları ile nispeten zengin bölgelerde geliştirildi. 20 bilim insanı ve araştırmacıdan oluşan Ulusal Deprem Konseyi kuruldu ancak bu konsey 2007 yılında lağvedildi. Gerekçe olarak “uygulama alanı kalmaması” gösterildi. İstanbul’un birçok noktasına deprem konteynırları yerleştirildi ve toplanma alanları belirlendi. Belirlenen toplanma alanlarının büyük bir bölümü daha sonra imara açıldı. Yerlerine gökdelenler AVM’ler inşa edildi. Sonuç: Bugün İstanbul ve çevresinde yine 7.4 büyüklüğünde bir deprem olsa, 20 yıl önceki can ve mal kayıpları kadar büyük bir yıkımın yaşanma olasılığı ne yazık ki hâlâ çok çok yüksek. Peki, neden bunu bir türlü başaramıyoruz? Belki artık odaklanmamız gereken konu, yapıp yapmadıklarımız değil; yapılması gerekenleri neden yapamıyor ya da yapmıyor olduğumuz... Bu yüzden deprem, zamanında söndürülemeyen orman yangınları, önlenemeyen iş kazaları, kadın cinayetleri, çevre suçları ve benzer birçok sorun için belki de öncelikle sorulması gereken soru tek: Neden başaramıyoruz? Bunlar neden bir ülkenin “çözüm getirilmesi gereken ortak sorunları” arasına giremiyor. Giremediği için siyasi erk ile sermaye arasındaki girift çıkar ilişkisi, kâr, rant ve iktidar hırsı insanı, emeği, doğayı amansızca kendi çarkları arasında öğütüyor. Ve tam tersi; öğüttüğü için ortak sorunlara ortak çözümler geliştirmekte başarısız oluyoruz. Bu kısırdöngü içinde debelenip duruyoruz on yıllardır... Bu döngüyü kırmanın bir yolu olmalı. O yolu bulduğumuz zaman her şey değişecek ve gerçekten her şey çok güzel olacak... İstanbul Havalimanı hava hudut kapısı oldu İstanbul Havalimanı, uluslararası girişçıkışlara açık daimi hava hudut kapısı oldu. Konuya ilişkin Cumhurbaşkanı kararı, Resmi Gazete’de yayımlandı. Buna göre, İstanbul Havalimanı’nın uluslararası girişçıkışlara açık daimi hava hudut kapısı olarak tespitine Pasaport Kanunu gereğince karar verildi. Bir diğer Cumhurbaşkanı kararı ile de Karayolu Taşıma Kanunu kapsamındaki uluslararası taşımalara ilişkin yetkinin Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı’nca her yıl belirlenecek kotalar dahilinde Türk limanlarından kendi ülkelerine yapacakları taşımalarda kullanılmak üzere Özbekistan Cumhuriyeti plakalı taşıtlara da verilmesi kararlaştırıldı. l Ekonomi Servisi