Katalog

10 16 Ağustos 2019 CUMA DOLAR avro sterlin FAİZ ekonomi@cumhuriyet.com.tr TASARIM: BAHADIR AKTAŞ BORSA ALTIN CUMHURİYET EkonoMi ALTIN 24 AYAR 5.5840 8.4 kuruş 6.2110 5.4 kuruş 6.7780 13 kuruş 15.22 Sabit 96.579 2826 puan 1820.77 44.88 lira 271.10 7.21 lira İhtiyat akçesi deMerkez’den aktarılan paraya rağmen bütçe 69 milyar lira açık verdi açığı kapatamadı İlk 7 ayda bütçe gideri yüzde 23 artışla 565 milyar lira, geliri yüzde 19.5 yüzde 496 milyar oldu. Yasa değişikliğiyle Merkez Bankası’nın ihtiyat akçesinin de Hazine’ye aktarıl masına karşın, merkezi yönetim bütçesi, yılın ilk 7 ayında 68.7 milyar TL açık verdi. Eğer Mer kez Bankası’ndan aktarma yapılma sa, açık yılsonu için öngörülen 80.6 mil MUSTAFA ÇAKIR yar TL’nin çok üzerine çıkacaktı. Geçen günlerde, 40 milyar lira olarak hesaplanan ihtiyaç akçesinin yarısının Hazine’ye aktarıldığı açıklanmıştı. Bütçe nin diğer detayları şöyle: n Temmuzda bütçe geliri ön ceki yılın aynı ayına göre yüzde 51.1 artarak 93.4 milyar TL, gi der yüzde 37.6 artarak 83.5 mil yar TL oldu. Temmuz 2018’de 1.1 milyar TL fazla veren bütçe, bu yıl 9.9 milyar TL fazla verdi. n Temmuzda, vergi gelirleri yüzde 7.8 artışla 58.3 milyar li raya çıkarken, içinde ihtiyat ak çesinin de olduğu vergi dışı di ğer gelirler yüzde 487.3 artarak 32.6 milyar liraya ulaştı. n İlk 7 ayda ise bütçe geliri önceki yılın aynı dönemine gö re yüzde 19.5 artarak 496.4 mil yar TL, gider yüzde 22.7 artarak 565.1 milyar TL’ye çıktı. n Geçen yılın ilk 7 ayında 45 milyar TL olan açık ise 68.7 milyar TL’ye yükseldi. Faiz dışı açık da 10.2 milyar TL oldu. Vergi geliri düşük n Ocaktemmuz döneminde vergi gelirleri geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 4.8 artarak 366.1 milyar TL, faiz hariç bütçe giderleri ise yüzde 21.1 artarak 506.6 milyar TL oldu. Faiz gideri de 58.4 milyar TL. n Ocaktemmuz döneminde banka ve sigorta muameleleri vergisi yüzde 31.7, gelir vergisi yüzde 17.7, damga vergisi yüzde 9.4, kurumlar vergisi yüzde 6.1 ve ithalde alınan KDV yüzde 3.4 artarken, dahilde alınan KDV yüzde 12, ÖTV yüzde 3.7 ve harçlar yüzde 1.7 azaldı. KDV ve ÖTV’deki azalma beyaz eşya dahil bazı sektörlerde oranların sıfırlanması veya düşürülmesinden kaynaklandı. Hane halkına yapılan transferler temmuzda 3.2 milyar lira, 7 ayda 32.6 milyar lira oldu. Bu kalemde bütçe başlangıç ödeniği 53.1 milyar lira. Diğer sosyal amaçlı transferler kaleminden 7 aylık harcama 11.1 milyar liraya yükseldi. Yine SGK’ye görev zararları kapsamında yapılan ödeme 7 ayda 45.2 milyar liraya ulaştı. l ANKARA ‘Örtülü’den 1.3 milyar lira n Mal ve hizmet alım giderleri temmuzda 6.7 milyar lira oldu. Üretime yönelik mal ve hizmet alımları 223.9 milyon lira, tüketime yönelik alımlar ise 3.2 milyar lira. n Güvenlik ve savunmaya yönelik mal, malzeme ve hizmet alımları haziranda 355.8 milyon liraydı. Temmuzda 1.4 milyar liraya çıktı. 7 aylık harcama ise 4.3 milyar lira. n Cumhurbaşkanlığı’nın kullanımında bulunan “örtülü ödenekten” temmuzda 126.3 milyon lira harcama yapıldı. 7 aylık harcama toplamı ise 1.3 milyar liraya çıktı. n Hizmet alımları için devlet temmuzda 2.4 milyar TL har cama yaptı. 7 aylık rakam 15.2 milyar lira oldu. n Devlet, temmuzda 213.9 milyon lira, 7 ayda ise 817.5 milyon lira kira ödedi. Taşıtlar için 7 ayda bütçeden 248.3 milyon lira çıktı. Hizmet binaları için de 7 ayda 237.4 milyon lira ödendi. nTemmuzda 32.5 milyar lira cari transfer gerçekleştirildi. 7 aylık rakam ise 243 milyar lira oldu. n Kâr amacı gütmeyen kuruluşlara yapılan transferler temmuzda 357.2 milyon lira, 7 ayda 4 milyar lira oldu. n Seçim giderleri için temmuzda 40.2 milyon lira harcama yapılması da dikkat çekti. Antik Smyrna Agorası’na yatırım İzmir Büyükşehir Belediyesi, Antik Smyrna Agorası’nın bilinirliğini ve turistik değerini artırmak üzere içinde emanet holü, mağaza ve bilet gişesi de bulunan ana giriş binasını hayata geçiriyor. İzmir Büyükşehir Belediyesine bağlı Tarihsel Çevre ve Kültür Varlıkları Şube Müdürlüğü bünyesindeki İzmir Tarih Proje Merkezi’nin hazırladığı projeyle hayata geçirilen bina, kazı alanına girişi kolaylaştıracak. Otobüs, metro ulaşımı ve tarihi yaya aksına yakınlığı açısından uygun olan bu nokta, Mezarlıkbaşı’ndaki katlı otoparkın yakınında olduğu için ziyaretçilerin özel araç park yeri ihtiyacına da cevap verecek. 2019 yılının aralık ayında tamamlanması hedeflenen projeyle, hem tarihi alanın görünürlüğü artacak hem de ziyaret etmek kolaylaşacak. l Ekonomi Servisi Bayramda cepten mesaj yağmuru Arife gününü de kapsayan 5 günlük süre boyunca Turkcell’in iletişim platformu BiP’le gönderilen mesaj sayısı 1 milyar 19 milyon ve BiP’ten yapılan toplam arama sayısı 3 milyon 827 bin olurken, toplam sesli ve görüntülü görüşme süresi geçen yıla oranla yüzde 32’lik artışla 316 bin 300 saate ulaştı. Bu dönemde 33 milyon GB data kullanan Turkcell’liler, 1 milyar 771 milyon 681 bin 88 dakika konuşurken, bunun en büyük bölümünü 418 milyon 590 bin 666 dakika ile bayramın birinci günü gerçekleştirdi. Vodafone’lular aynı dönemde yaklaşık 1.1 milyar dakika konuştu, 310 milyon SMS attı ve 21 milyon GB mobil internet kullandı. Vodafone abonelerinin en çok aradığı ülkeler sırasıyla Almanya, Kıbrıs, Afganistan, Mısır, Fransa, Hollanda, Suudi Arabistan, İngiltere ve Fas oldu. İhracatta hava bozuk Türkiye imalat sektörünün ana ihracat pazarlarındaki faaliyet koşullarını ölçen öncü göster ge olan İstanbul Sanayi Odası (İSO) Türkiye İhracat İklimi Endeksi’nin Temmuz 2019 dönemi sonuçları açıklandı. Mevsimsel etkilerden arındırılmış olarak açık lanan verilere göre, haziranda 51.5 olan endeks, temmuzda 51.3 olarak gerçekleşti. Böylece iyileşme hızı üst üste beşinci ay yavaşladı. Türk imalatçılarının en büyük 10 ihracat pazarının 7’sinin bulunduğu Avrupa’daki büyüme hızı düşük kaldı. Özellikle imalattaki küçülme, Türk ihracatçılarının yurtdışından yeni iş almalarını zorlaştırıyor. Türkiye ekonomisi yüzde 1.5 küçülecek ABN Amro’ya göre, Türkiye ekonomisine ilişkin güven bir yıl öncesine göre arttı, ancak sıkıntılar halen sürüyor. Gelecek yıl ekonomi yüzde 2.5 büyüyecek. Hollandalı banka ABN Amro’nun kıdemli gelişen piyasalar ekonomisti Nora Neuteboom, hazırladığı raporda, Türkiye ekonomisine ilişkin güvenin bir yıl öncesine göre arttığını, ancak sıkıntıların halen sürdüğünü söyledi. Raporda, ekonominin 2019 yılında yüzde 1.5 daralacağı, 2020’de ise yüzde 2.5 büyüyeceği tahmininde bulunuldu. Merkez Bankası’ndan gelen son verilerin, temel olarak kamu bankalarından olmak üzere, diğer bir kredi genişlemesi durumunu işaret ettiğini kaydeden Neuteboom, bunun da kısmen deflasyonist baskıları gidereceğine dikkat çekti. Neuteboom, Türkiye’nin, temmuz ayında Güney Afrika’daki yüzde 2 ve Brezilya’daki 2.5 ile karşılaştırıldığında yüzde 3 civarındaki reel faizinin, artan riskler dikkate alındığında, Türkiye’nin adım atması için çok fazla ilave alan bulunmadığını vurguladı. Raporda, tüm bunlarla birlikte, Merkez Bankası’nın finansal istikrarı korumak için faiz mekanizmasından başka araçlar kullanmaya çalışıyor göründüğünü ve bu nedenle ileride faizleri düşürme konusunda daha fazla isteklilik olabileceği ifade edildi. Öte yandan küresel belirsizliklerden olumsuz etkilenen Alman ekonomisinde GSYİH ikinci çeyrekte yüzde 0.1 küçüldü. Alman Ekonomi Bakanı Peter Altmaier, son verilerin alarm verici olduğunu ve bir uyarı sinyali anlamına geldiğini belirterek, resesyon tehlikesine karşı önlemler alınacağını açıkladı. l Ekonomi Servisi Resesyon alarmı ABD ve İngiltere’de finansal piyasalar ekonomik görünüm için uyarı niteliğinde sinyaller vermeye başladı. BBC’de yer alan analize göre, piyasalarda “ters verim eğrisi” olarak bilinen olay gerçekleşiyor. Yani 10 yıllık tahvillerin faizi, 2 yıllık tahvil faizlerinin altına inmiş durumda. Bu ülkelerin hazineleri için 10 yıl vadeli borç almak, 2 yıllık borç almaktan daha ucuz. Bu, tahvil piyasasında çok sık görülen bir durum değil. Genelde bu tablo ekonomik daralma ya da yavaşlama öncesinde ortaya çıkıyor. ABD ve İngiltere’de faiz eğrilerinde görülen son gelişmeler resesyon alarmı olarak algılanıyor. Piyasa oyuncuları geçmiş yıllarda yaşanan benzer faiz değişimlerin resesyonların takip ettiğini hatırlatarak durumun ciddiyetinden bahsediyorlar. Kriz korkusu arttı borsalar sert düştü Borsa İstanbul’da BİST 100 endeksi dün yüzde 2’nin üzerinde değer kaybetti. Gün içinde bankacılık endeksinde kayıplar yüzde 5’e ulaştı. Çin’in, ABD’nin ithal 300 milyar dolar değerinde ürüne yönelik getirdiği son gümrük vergilerine karşı gerekli önlemleri almak zorunda kalacağını açıklaması, dünya borsalarında satışa yol açarken satış dalgasına Borsa İstanbul da dahil oldu. ABD borsaları, ticaret savaşı endişeleri ve bir kriz göstergesi olarak kabul edilen 10 yıllık devlet tahvillerinin faizinin 12 yıl sonra ilk kez 2 yıllıkların altına düşmesiyle birlikte önceki gün 2019’un en kötü performansını göstermişti. ABD’de Dow Jones yüzde 3.05, Nasdaq yüzde 3.02, S&P 550 endeksi ise yüzde 2.93 değer kay betti. Kayıplar Avrupa ve Asya borsalarında da görüldü. Öte yandan, Arjantin’de IMF destekli hükümetin önseçimde ağır yenilgi almasıyla yaşanan finansal deprem, Almanya ekonomisinin ikinci çeyrekte küçülmesi, Çin ekonomisindeki yavaşlama, dünyada küresel kriz endişelerini artırdı. Sydney’de AMP Capital Investors Ltd. Dinamik Piyasalar Başkanı Nader Naeimi, “Küresel resesyona yöneldik ve merkez bankaları bunu önleyebilmek için yeterli cephaneye sahip değil” açıklamasını, ticaret savaşından kaynaklanan şok, merkez bankalarının yaptıklarının etkilerini gideriyor ve bu durum getiri eğrisinin terse dönmesinden gelen sinyallerin bazıları” diyerek sürdürdü l Ekonomi Servisi Sigaraya bir vergi zammı daha geldi Resmi Gazete’de dün yayımlanan Cumhurbaşkanlığı Kararı’na göre, sigaradan alınan maktu vergi tutarı yüzde 34.7 artışla 0.2895 liradan 0.3899 liraya çıktı. Bir paket sigaradan alınan en az vergi 5.80 TL’den 7.80 TL’ye yükselirken, 11.60 liranın altında sigara kalmadı. Sigarada asgari maktu vergi 4 Temmuz’da 0.2679 liradan 0.2895 liraya yükseltilmişti. Sigaranın vergi oranı yüzde 67, maktu vergi tutarı ise 0.4539 lira olarak korundu. Resmi Gazete’de yayımlanan listede tütün yerine geçen maddelerden yapılmış “purolar, uçları açık purolar ve sigarillolar” adı altında yer alan ürünün yüzde 40 olan ÖTV oranı ise aynı gümrük tarife istatistik pozisyonundaki diğer ürünler arasında dahil edilerek yüzde 67’ye çıkarıldı. Hazine ve Maliye Bakanlığı verilerine göre, devletin tütün mamüllerinden topladığı vergi miktarı, yılın ilk yedi ayında 28.1 milyar TL’ye ulaştı. l Ekonomi Servisi Adil Kullanım kalktı, internete GB yetmedi Sabit genişbant internette bu yılın başında son verlen Adil Kullanım Kotası (AKK) uygulamasının resmi olarak ilk sonuçları belli oldu. Habertürk’te yer alan bilgilere göre, Türkiye’de internet kullanıcılarının aylık ortalama kullanım miktarı ilk kez 100 GB’yi aştı. Sabit genişbant internette 107.5 GB’ye çıkan bu kullanım miktarı, mobil genişbantta 4.9 GB’yi buldu. Bilgi Teknolojleri ve İletişim Kurumu’nun (BTK) Türkiye Ha berleşme sektörü 2019 Yılı 1. Çeyrek Raporu verilerine göre, AKK’nin kaldırılmasıyla internet operatörleri, sınırsız/limitsiz paketleriyle farklı hız seçeneklerini de devreye almıştı. Bu kapsamda 2019 yılı birinci çeyrekte Türkiye’deki sabit genişbant abonelerinin yüzde 37.8’inin 1624 Mbps, yüzde 21.9’unun 2435 Mbps, yüzde 1.6’sının ise 50100 Mbps arası hızda bağlantı sunan paketler tercih ettiği gözlendi. l Ekonomi Servisi En çok artış sarmısakta TÜİK’in “Tarım Ürünleri Üretici Fiyat Endeksi, Temmuz 2019” raporuna göre tarım ürünleri üretici fiyat endeksi (Tarım ÜFE), 2019 yılı temmuz ayında bir önceki aya göre yüzde 1.06 azalış, bir önceki yılın aralık ayına göre yüzde 8.81, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 22.83 ve on iki aylık ortalamalara göre yüzde 22.20 artış gösterdi. Bu kapsamda bir önceki aya göre en çok fiyat artışı olan ürün yüzde 16.08 ile kuru sarmısakta yaşandı. Artışta bu ürünü yüzde 10.74 ile kırmızı mercimek ve yüzde 8.45 ile marul (kıvırcık) izledi. Fiyatı en çok düşen ürün ise, yüzde 19.61 ile patlıcan oldu. l Ekonomi Servisi Buğday çiftçisi tüccara mahkum CHP Niğde Milletvekili Ömer Fethi Gürer, seçim bölgesi olan Niğde’nin Çiftlik ilçesi, Bozköy, Divarlı, Ovalıbağ, Azatlı kasabalarında buğday hasadı yapan çiftçilerle bir araya geldi, buğday çiftçisinin sorunlarını dinledi. Toprak Mahsulleri Ofisi’nin (TMO) buğdayda açıkladığı taban fiyatın Niğde’ye hiç uğramadığını belirten Gürer, “Tüccar çiftçiye geçen yılın fiyatını veriyor, ortada ofis yok ki çiftçi ürününü satsın, artık durum o kadar vahim bir hale geldi ki çiftçi tüccarın ayağına gidiyor ürünümü al diye” dedi. Gürer, “Buğday için TMO, taban fiyat olarak1350 liradan alım yapılacağını söylemişti fakat şu an Niğde’de çiftçi 1100 liradan ürününü tüccara zor satıyor. Hatta çiftçi, tüccarın ayağına gidiyor ürünümü al diye. Geçen sene de 1100 lira olan fiyat bu yıl da değişmedi fakat maliyet gelen zamlarla ikiye katlandı” diye konuştu. l Ekonomi Servisi