Katalog

DIŞ HABERLER EDİTÖR: BETÜL BERİŞE dishab@cumhuriyet.com.tr 712 AĞUSTOS 2019 PAZARTESİ Aden’de kanlı bayramGüney’in ayrılıkçı güçlerinin Cumhurbaşkanlığı Sarayı’nı ele geçirdiği bildirildi Suudi Arabistan, BAE destekli güçlere karşı saray çevresine bombardıman düzenledi. Yemen’de İran destekli Husilerle, Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) öncülüğündeki uluslararası koalisyonu arkasına alan Mansur Hadi hükümetine bağlı güçler arasındaki iç savaşta açılan Aden cephesi, Körfez ittifakını zorluyor. BAE destekli ayrılıkçı Güney Geçiş Konseyi’ne (GGK) bağlı kuvvetlerin, Hadi hükümeti tarafından geçici başkent ilan edilen Aden’de Cumhurbaşkanlığı Sarayı’nı ele geçirdiği bildirildi. Suudi Arabistan ise “darbe” olarak nitelendirilen hamleye karşı GGK’ye bağlı “Güvenlik Kuşağı” adlı askeri gücün mevzilerine bombardımana başladı. Birleşmiş Milletler’in (BM) Ye ve gıda gibi temel ihtiyaç lardan mahrum bırakıldığı nı” da sözlerine ekledi. Suudi Arabistan’ın ön ceki gece ateşkes ilan ede rek BAE destekli güçle rin önceki mevzilerine ge ri çekilmesini, tüm tarafla rın katılacağı acil bir top lantı yapılmasını talep et tiği gündeme yansımıştı. GGK ise Cumhurbaşkanlı GGK’ya bağlı ‘güvenlik kuşağı’ güçlerinin ilerleyişi sürüyor. ğı Sarayı’nın ele geçirildi men İnsani Yardım Koordinatörü Li ğini duyurdu. Riyad öncü se Grande, dün yaptığı açıklamada Aden’de 8 Ağustos’tan itibaren şid lüğündeki uluslararası koalisyonun bu adım üzerine saray çevresinde detlenen çatışmalarda biri çocuk ol ki ayrılıkçı güçlere ait mevzileri vurmak üzere en az 40 kişinin öldüğünü, duğu kaydedildi. Koalisyonun açıkla 260’tan fazla kişinin de yaralandığını masında, “bombardımanın ilk aşamabildirdi. Grande, “Kurban Bayramı’nı sında olunduğu, GGK güçlerinin çe barış içinde geçirmesi gereken sivil kilmesi için hâlâ vakit olduğu” belirhalkın iki ateş arasında kaldığını, su tildi. Hadi hükümeti, BAE’yi “darbeye destek” vermekle suçladı. Suudi Kralı Selman’ın da Riyad’da bulunan Hadi ile görüştüğü gelen haberler arasında. BAE, Husilere karşı koalisyonda yer alsa da, Yemen’de 1990 öncesindeki KuzeyGüney ayrışmasını yeniden gündeme getiren Güney güçlerinin de destekçisi konumunda. Ülkenin asıl başkenti Sanaa’da Husilerin kontrolü ele geçirmesinin ardından geçici başkent ilan edilen Aden’de 1 Ağustos’ta Güvenlik Kuşağı’nın geçit törenini de hedef alan iki saldırıda en az 49 kişi ölmüştü. Saldırıda ölenlerin cenazesine, Hadi hükümetine destek veren Müslüman Kardeşler bağlantılı Islah Partisi’ne karşı protestolar damga vurmuştu. GGK Başkan Yardımcısı Başkan Yardımcısı Hani bin Berik cenazenin ardından destekçilerine Cumhurbaşkanlığı Sarayı’na yürüyerek, ele geçirmeleri çağrısı yapmıştı. Şam’dan kritik kazanım Suriye’de saha hâkimiyeti mücadelesinde çatışmaların merke zindeki İdlib’in güneyinde yer alan stratejik bir bölgenin Suriye ordu su tarafından ele geçirildiği bildiril di. Bu ayın başında ilan edilen kı sa ömürlü ateşkesin ardından ça tışmaların yoğunlaştığı İdlib’in Ha ma sınırındaki Habit beldesi ile Su keyk Tepesi’nin ÖSO’ya bağlı güç lerden geri alındığı belirtildi. Suri ye İnsan Hak ları Gözlemevi, Habit hamlesi nin Rus hava kuvvetleri ile Suriye ordu su tarafından üç aydır de vam eden ope rasyonda en Suriye Devlet Başkanı Esad, bayram namazını başkent önemli kazanım olduğunu duyurdu. Öte Şam’da kıldı. yandan, Rus ordusu mili tanların İdlib’in güneyine takviye güç gönderme girişimlerine devam ettiğini açıkladı. Yetkililere göre, Türkiye, Rusya ve İran öncülüğün de başlatılan Astana süreci çerçe vesinde ilan edilen İdlib gerilimi azaltma bölgesinin güneyine yak laşık 470 terörist ve teçhizat gön derildi. Bu arada, BM Özel Raportö rü İdris Jazairy’nin tek taraflı zor layıcı önlemlerin insan haklarına olumsuz etkisini konu alan son ra porunda birçok ülkenin Suriye’ye uyguladığı yaptırımlar “sert ablu ka” olarak tanımladı. Han’dan Modi’ye Hitler benzetmesi Pakistan’ın, Cammu Keşmir’in özel statüsünü kaldırma kararı alan Hindistan’a tepkisi sürüyor. İslamabad ile Yeni Delhi yönetimleri arasında ihtilaflı Keşmir bölgesiyle ilgili alınan karar hakkında açıklamada bulunan Pakistan Başbakanı İmran Han, Hintli mevkidaşı Narendra Modi’yi, Nazi Almanyası lideri Hitler’e benzetti. Twitter hesabından açıklama yapan Han, “Modi’nin Hindu üstünlüğü ideolojisinin, Hitler’in Aryan ırkın üstünlüğü düşüncesiyle aynı olduğunu” belirtti ve “Dünya, Hitler Münih’teyken yaptığı gibi izleyip geçiştirecek mi” sorusunu yöneltti. Bu arada Pakistan, Hindistan’la olan ticari anlaşmalarını resmen askıya aldığını duyurdu. ABD askeri Irak’ta öldü IŞİD’e karşı mücadelede iki yıl önce zafer ilan edilen Irak’ta sınır operasyonunda bir ABD askerinin öldüğü bildirildi. ABD ordusundan yapılan açıklamada, askerin, Irak güvenlik güçleriyle daha önceden planlanmış bir operasyonda öldüğü belirtildi. Irak ile ABD güçleri belirli periyotlarla ülkenin batı ve kuzey sınırında IŞİD karşıtı operasyonlarını sürdürüyor. Mescidi Aksa’da gerilim yüksek Kurban Bayramı’nın ilk gününde Mescidi Aksa’ya giden çok sayıda Filistinli, İsrail polisinin saldırısına uğradı. Bayramın, Yahudilerin kutsal Tişa Beav günü ile çakışması gerilime neden oldu. Baskın kaygısı nedeniyle bayram namazını bir saat geç kılan Filistinlilerin İsrail polisinden, Mescidi Aksa’nın kapılarını kutsal topraklara çağ rı yapan ultraortodoks Yahudi gruplara açmamasını istediği bildirildi. AA’nın haberinde Filistinlilerle İsrailli grupların, Haremi Şerif’in El Meğaribe kapısının iki tarafında karşı karşıya geldiği, İsrail polisinin de Filistinlilere göz yaşartıcı gaz, ses bombaları ve plastik mermiyle müdahalede bulunduğu, ultraortodoks grupları da kutsal bölgeye aldığı belirtildi. Müdahale sonrasında, aralarında Filistin Kurtuluş Örgütü (FKÖ) Yürütme Konseyi Üyesi Adnan El Hüseyin’in de olduğu 14 Filistinli ile 4 İsrail polisinin yaralandığı kaydedildi. Olayla ilgili FKÖ açıklamasında, “İsrail polisinin saldırısının dini ve siyasi bir provokasyon” olduğu vurgulandı. Öte yandan, Mart 2018’den bu yana Filistin topraklarındaki gerilimin merkez üslerinden olan Gazze’de dün bir Filistinli daha İsrail askerinin ateşiyle hayatını kaybetti. Kırgızistan’da değişim krizi Kırgızistan’da son günlerde yaşananlar Orta Asya’nın tek demokrasisi ka bul edilen ülkeyi son on yılın en kötü kri ziyle karşı karşıya getirdi. Kırgız polisinin 20112017 yılları arasında Kırgızistan Devlet Başkanlığı yapan Al mazbek Atambayev’i Bişkek MUSTAFA K. ERDEMOL yakınlarındaki ikametinde tutuklama girişimi iki gün sürdü. 7 ile 8 Ağustos günleri, eski cum hurbaşkanının destekçileri polisle çatış tı, 80’den fazla kişi yaralandı, bir özel kuvvetler ajanı da yaşamını yitirdi. İki günün bilançosu çok ağırdı. Atambayev üç kez çağrıldığı sorgulamaya gitmeyince, oysa sadece tanık olarak çağrılmış tı devreye polis gücü girdi. Krizin nedeni Resmi açıklama yolsuzluğa vurgu yapmakla beraber Kırgızistan’daki siyasi kriz, Atambayev ile şimdi ki Cumhurbaşkanı Sooronbay Ce enbekov arasında uzun süren bir anlaşmazlığın sonucu. Atambayev, 2017 yılında Devlet Başkanlığı’na seçilen Ceenbekov’u sürekli desteklemişti, ancak Ceenbekov 2017 yılında göreve başladığı anda durum değişmeye başladı. Yolsuzlukla savaş ilan ettiğini duyuran Ceenbekov kendisinden önceki yönetimi, yani Atambayev dönemini yolsuzlukla suçladı. Kırgız parlamentosu mayıs ayında Ceenbekov’un imzaladığı bir yasa uyarınca, Atambayev’in dokunulmazlığını haziranda kaldırdı. Oluşturulan özel bir komisyona göre eski cumhurbaşkanı 2018 kışında bir kazanın yaşandığı Bişkek termik santralının modernizasyonu sırasında yolsuzluk yapmıştı. Dolayısıyla Atambayev, yasadışı zenginleşme, haksız arazi edinimi, suçlu işadamlarının serbest bırakılması gibi suçlamalar nedeniyle soruşturma altındaydı. Atambayev dokunulmazlığının kaldırılmasından sonra tam bir ay süresince köyündeki evinde kaldı. Tutuklama girişimi ise ancak 7 Ağustos’ta yapıldı. Kırgız makamları çatışmalı tutuklama girişimini “Orada kan dökülmesini istemedik, bu yüzden plastik mermiler kullandık. Biz Atambayev’i tanık olarak çağır Atambayev’i tutuklamak isteyen polis, eski cumhurbaşkanının destekçileri ile çatışmıştı. dık, ancak şimdi ciddi bir suç için soruşturulacak” sözleriyle açıkladılar. Her ne kadar uzağında gerçekleşse de bu çatışmalı tutuklama girişimi başkentte tedirginlik yarattı. Çünkü ülkede daha önce de ciddi sokak hareketleri olmuştu. 2010 yılında hükümet değişikliğine yol açan gösteriler sırasında yaşanan yağmalama olaylarının tekrarlanacağı endişesiyle dükkânlar, alışveriş merkezleri erkenden kepenk kapattılar. Binalar, işyerleri koruyucu panellerle korundu, “ulusal milisler” olarak adlandırılan güçler de herhangi bir yağmalama gişimine karşı önlemler aldılar. Tek demokrasi Kırgızistan, Orta Asya’da “demokratik” sayılan tek ülke. Komşularının aksine, halktan destek görmeyen hükümetler devrildi. Bu bazen barışçıl bazen de şiddetle yapıldı. Yönetimlerden ikisi 2005 ve 2010’daki büyük protesto gösterileriyle devrildi. Son hükümet değişikliğinden sonra cumhurbaşkanlarının ikti dara el koyma girişimlerinden kaçınmak için yeni bir anayasa kabul edildi. Parlamentonun yetkileri artırıldı, cumhurbaşkanlarının yetkisi azaltıldı. Ancak bu değişikliği bu yasa yürürlükteyken iktidara gelen Atambayev desteklemedi. Yasayı “PutinMedvedev programı”nı anımsatarak kaldırmaya çalıştı. Ancak Ceenbekov ile yaşanan çatışma sonucu, başkanlıktan sonra bile “yönetimde söz sahibi olma” arzusu bitmeyen, “tek adam” olma heveslisi Atambayev, giderek hem kendi partisi içinde, hem parlamentoda önce etkisini ardından da dokunulmazlığını kaybetti. Başkanlık sistemi çıkmazı 2017 yılında Atambayev’in desteğiyle iktidara gelen, uzun zaman da eski cumhurbaşkanının en yakın müttefiki olan Ceenbekov, geçen yıl üst düzey güvenlik görevlilerini görevden almış, iktidar partisi üzerindeki Atambayev kontrolünü etkisizleştirmişti. Başkanlık sisteminin yürümediği, bu sistemin kolayca “tek adam” yaratacağının en iyi en örneklerinden biri de Kırgızistan oldu. HRUSYA KİMİ DESTEKLİYOR? em bizde hem de Batı medyasında Atambayev’in Rusya tarafından desteklen diği iddiaları yer aldı bir hayli. Ancak bu doğru değil. Bir zamanlar desteklemiş olsa bile Rus ya, Atambayev’in yanında olmadığı gibi, tutuklanma girişimi sırasında da, tutuklanmasında da herhangi bir açıklama yapmadı. Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile Atambayev tem muz ayı sonlarında Moskova’da bir araya geldi, ancak Putin görüşme sonrası yaptığı açık lamada Ceenbekov’a destek verdiğini belirtti. Rusya, en yakın müttefiki olan Kırgızistan’da önemli bir hava üssüne sahip, dolayısıyla ittifakı sarsacak tutumlar almıyor. Hükümet krizinin yaşandığı İtalya’da Salvini, olası bir erken seçim için destekçileri ile bir araya gelmeyi sürdürüyor. Salvini’den ünlü aktöre göçmen mesajı Hollywood yıldızı Richard Gere ile İtalya’nın göç karşıtı, aşırı sağcı Başbakan Yardımcısı ve İçişleri Bakanı Matteo Salvini arasında, İtalyan limanlarına girişleri yasaklanan göçmen yardım gemileri nedeniyle atışma yaşandı. BBC’nin haberine göre, geçen cuma günü, günlerdir Akdeniz’de güvenli bir liman açılmasını bekleyen yardım gemisi Open Arms’a çıkan Gere önceki gün de İspanyol sivil toplum kuruluşu le birlikte İtalya’nın Lampedusa adasında bir basın toplantısı düzenledi ve göçmenlerin “şeytanlaştırılmasına” son verilmesi çağrısı yaptı. Kendi memleketi ABD’de de göçmenlere karşı benzer tavır sergilendiği eleştirisinde bulunan Gere, hem ABD hem de İtalya’daki politikacılardan göçmenlere yardım etmelerini istedi. Ünlü aktörün göçmenler ve onları denizden kurtarmak için çalışan sivil toplum kuruluşlarıyla dayanışma eylemi, İtalya’da göç karşıtı politikaları bayrak edinen İçişleri Bakanı Salvini’nin tepkisini çekti. Salvini ve liderliğini yaptığı aşırı sağcı Lig partisinden yapılan açıklamalarda, Gere’i hedef alan yorumlar yapıldı. Salvini, Richard Gere’in yardım gemisine çıkmasıyla ilgili olarak “Umarım bronzlaşır” dedi. Salvini sosyal medyada da Gere’i hedef alarak “Salvini kararnamesini eleştiriyorsun da sen kaç göçmeni villanda ağırlıyorsun Richard?” yazılı bir mesaj paylaştı. Salvini Richard Gere’e, Open Arms gemisindekileri “özel uçağıyla Hollywood’daki villalarına götürmesini” söyledi. Bükreş’te ‘Hırsızlar defolun’ sloganları Romanya’da önceki gün on binlerce kişi başkent Bükreş’teki hükümet binasının önünde protesto gösterisi düzenledi. Protestocular, yolsuzlukla suçladıkları, ayrıca yolsuzlukla mücadele konusunda yargının elini zayıflatmaya çalıştığını savundukları hükümeti istifaya çağırdı. Rumen basını, “Hırsızlar defolun” sloganları atılan gösteriye yaklaşık 25 bin kişinin katıldığını bildirdi. Bükreş’te geçen yıl 10 Ağustos’ta aynı yerde düzenlenen gösterilere polis, göz yaşartıcı gaz, tazyikli su ve copla müdahale etmişti. Yaklaşık 80 bin kişinin katıldığı gösterilerde 450’den fazla kişi yaralanırken güvenlik güçleri hakkında 700 resmi şikâyette bulunulmuştu. Ancak aradan geçen bir yılda emniyet müdürlerine yönelik bu soruşturmalardan herhangi bir sonuç çıkmadı. Başbakan Viorica Dancila liderliğindeki Sosyal Demokrat hükümet ile sık sık görüş ayrılıkları yaşayan Cumhurbaşkanı Klaus Iohannis, geçen yılki olayları “trajedi” olarak nitelemişti. Sosyal Demokratlar liderliğindeki koalisyon geçen mayıs ayındaki Avrupa Parlamentosu seçimlerinde ağır yenilgiye uğramıştı. Partinin eski başkanı Liviu Dragnea aynı ay yolsuzluk suçundan hüküm giyerek 3.5 yıllık hapis cezasını çekmek üzere cezaevine girdi. Cami saldırısına terör soruşturması Başkent Oslo’daki El Nur Camisi’ne ön ceki gün düzenlenen, bir kişinin yaralandığı silahlı saldırıyla ilgili olarak Norveç polisinin terör eylemi girişimi soruşturması açtığı belirtildi. Yetkililer, gözaltına alınan zanlının bölgede yaşayan 20’li yaşlarındaki bir Norveçli olduğunu açıkladı. Sosyal medyada ırkçı, göçmen karşıtı mesajlar paylaşan saldırganın olayda tek başına hareket ettiği ve polis henüz olay yerine gelmeden, cemaat tarafından durdurulduğu da gelen bilgiler arasında. Öte yandan saldırganın evinde genç bir kadın cesedinin bulunduğu, cesedin şüphelinin akrabasına ait olduğu ve kadının olaydan önce şüpheli tarafından öldürülmüş olabileceği haberleri gündeme yansıdı. El Nur Camisi’ndeki güvenlik önlemleri, geçen mart ayında Yeni Zelanda’da iki camide yaşanan katliamın ardından artırılmıştı.