Katalog

EKONOMİ DOLAR EDİTÖR: SERHAT ALİGİL TASARIM: SERPİL ÜNAY avro sterlin FAİZ BORSA 1126 TEMMUZ 2019 CUMA ALTIN CUMHURİYET ALTIN 24 AYAR 5.6910 2.3 kuruş 6.3710 0.6 kuruş 7.1190 3.2 kuruş 17.25 0.71 puan 102.045 1412 puan 1739.35 16.84 lira 259.22 2.6 lira ‘Siyasi faiz’ dönemiTCMB,Şubat2015’tensonrailkkezindirimegiderekfaiziyüzde19.75’eçekti Başkan değişimi sonrası TCMB, faizde 4.25 puanlık sert bir indirime gitti. Teşvikler işe yaramayınca faiz indirerek ekonomiyi canlandırmak hedefleniyor. Merkez Bankası (TCMB) Para Politikası Kurulu (PPK), politika faizi ğan, faiz indirimi talimatını yerine getirmediği gerekçesiyle 6 Temmuz’da Murat Çetinkaya’yı ni 425 baz puan indirerek yüzde görevden alarak yerine Murat 24’ten yüzde 19.75’e çekti. Yeni Uysal’ı atamıştı. atanan Murat Uysal’ın başkanlığındaki ilk PPK toplantısında TL dalgalandı banka, 250 baz puanlık piyasa Karar öncesi 5.74 seviyesin beklentisinin üzerinde bir indi de olan dolar/TL, kararın ardın rime gitti. Faiz oranı ile enflas dan ilk tepki olarak 5.78’i test yon oranı arasındaki fark üze ettikten sonra 5.6550’ye ka rinden hesaplanan reel faiz, yüz dar geriledi. TCMB’nin kara de 8.3’ten yüzde 4’e düştü. Tür ra ilişkin açıklamasında iki vur kiye, en yüksek reel faiz veren gu dikkat çekti. Birincisi; gün ülkeler sıralamasında birincilik cel tahminlerin yıl sonu itiba ten üçüncülüğe geriledi. rıyla enflasyonun Nisan Enflas 4.5 yıllık aranın ardından ilk yon Raporu’nda yüzde 14.6 ola faiz indirimi gerçekleşti. Politi rak verilen öngörülerin bir mik ka faizi olan bir haftalık repo fa tar altında kalabileceğine işa izinde TCMB, en son 25 Şubat ret ettiği yönündeydi. İkinci vur 2015’te indirime gitmişti. Ağus gu, gelişmiş ülke merkez banka tos 2018’deki kur şokunun ar larının yeni bir parasal genişle dından 14 Eylül’de faiz 625 baz meye gitmesinin yarattığı fırsa puan artırılarak yüzde 17.75’ten ta dikkat çekilmesi oldu. Açık yüzde 24’e yükseltilmiş, düne lamada, “Bu durum, gelişmek kadar bu oran sabit tutulmuş te olan ülke finansal varlıkları tu. Cumhurbaşkanı Tayyip Erdo na yönelik talebi ve risk iştahını BİR ayda toparlandık! Murat Çetinkaya’nın başkanlığında yapılan 12 Haziran tarihli PPK metninde ekonomik durum “dengelenme” kavramıyla tarif edilmişti. “Dengelenme” kavramı ekonomik küçülme ve kriz ifadelerinin yerine kullanılıyordu. Dünkü PPK metninde ise “dengelenme” kavramı yer al desteklemekte” denildi. Eldeki son çare Önlem ve teşviklere rağmen ekonomideki küçülmenin önüne geçemeyen hükümet, faizleri düşürüp kredi genişlemesine giderek ekonomiyi canlandırmayı hedefliyor. Enflasyonun baz etkisiyle haziranda yüzde 15.7’ye gerilemesi ve ABD ile Avrupa merkez bankaları başta olmak üzere gelişmiş ülke merkez bankalarının ekonomik durgunluk mazken, yerine “ılımlı bir to endişesiyle tekrar parasal geniş parlanma” denildi. Bir önceki metinde “iktisadi faaliyet yavaş bir seyir izlemektedir” denilirken, dünkü metinde “enflasyondaki düşüş eğilimi ve finansal koşullardaki kısmi iyileşmeyle birlikte ekonomideki kademeli toparlanmanın devam edeceği öngörülmektedir” denildi. leme sinyali vermesi, TCMB’nin de yüksek oranda faiz indirimine gitmesi konusunda elini güçlendirmişti. Ancak, ABD’nin olası S400 yaptırımları ve yüksek oranlı kısa vadeli dış borç başta olmak üzere birçok risk faktörü nedeniyle, hızlı faiz indiriminin TL’de tekrar değer kaybını ve do Metnin, önceki PPK metinle layısıyla tekrar enflasyonda artı rine kıyasla belirgin şekilde uzaması da dikkat çekti. şı tetiklemesinden kaygı duyuluyor. l Ekonomi Servisi Etkisi sınırlı olur Prof. Dr. Veysel Ulusoy: Finansal piyasalardaki etkileşimin ekonomik durgunluk dolayısıyla kaybolması, merkezin farklı bir para politikası ile faize etkisini gerektirirdi. Bunun göz ardı edilerek siyasi yaklaşımlara göre bir “faiz politikası” uygulandığı görülmektedir. Diğer bir konu ise indirilen faizin yatırımları artırıcı ve konut stokunu eritici bir oluşuma neden olup olmaması. Bu iki yapıda da etkinin sınırlı olacağını bekliyorum. Toplam talebin yüzde 5’ler civarında düşmesi, güven endekslerinde hâlâ düzelmenin başlamaması, kredi kartlarındaki takip oranının artması, DTH’lerde yükselmenin hız kesmemesi gibi faktörler bunda etkili olacaktır. Ekonomist Muammer Kömürcüoğlu: Bugünkü önden yüklemeli faiz indirimi ardından yılın kalanındaki üç toplantıda haftalık repo faizinde 100’er baz puanlık (toplamda 300 baz puan) indirim beklentimizi koruyoruz. Prof. Dr. Selva Demiralp: Enflasyon hedeflemesi çerçevesinde, mevcut karar önemli riskler barındıran acele gelmiş bir faiz indirimi olarak yorumlanabilir. TCMB Başkanı’nın görevden alınması ve ardından yüklü faiz indirimi kredibiliteye gelen ikinci bir darbe. Eğer indirimler bu hızla devam ederse yılın son çeyreğinde enflasyon beklentilerinde ciddi bir bozulma görülebilir ki bu durum piyasa faizlerine ve kura olumsuz yansıyarak ekonomide daraltıcı bir etki yaratır. Doç. Dr. Ümit Akçay: Karar, uzun süredir ertelenen faiz indiriminin birikimli olarak yapılması açısından önemli. Burada dikkat edilecek husus, bu indirimin TCMB Başkanı değişmese de yapılacak olmasıdır. Yapılan küresel finansal çevrimlerin Türkiye gibi ülkeler açısından yarattığı manevra alanının kullanılmasından ibarettir. Ekonomik kriz sektörel güveni azalttı, kapasite kullanımını düşürdü Ekonomide kayıp arttı Gazetedergi tirajları düştü Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK), “Yazılı Medya İstatistikleri, 2018” raporuna göre gazete ve dergi sayısı, geçen yıl 2017’ye göre yüzde 2.6 azalarak 5 bin 962 oldu. Bu yayınların yüzde 58.7’sini dergiler oluşturdu. Gazete ve dergilerin tirajları ise yüzde 17.6 azaldı ve yıllık toplam 1 milyar 368 milyon 287 bin 463 adet oldu. Toplam tirajın yüzde 94.2’sini gazeteler oluşturdu. Toplam tiraj 2014 yılında 2 milyar 275 milyondu. Öte yandan Basın İlan Kurumu’nun idari kayıtlarından elde edilen bilgilere göre 2018 yılında resmi ilan ve reklam bedelleri yüzde 2.2 artarak 454 milyon 398 bin 951 TL oldu. l Ekonomi Servisi ‘Katkı payı’ tüm otelleri kapsıyor Türkiye Otelciler Birliği (TÜROB) Başkanı Müberra Eresin, 15 Temmuz itibarıyla yürürlüğe giren Türkiye Turizm Tanıtım ve Geliştirme Ajansı katkı payının 1 Ekim’den itibaren tahakkuk edeceğini ve ilk ödemenin kasım ayında yapılacağını açıkladı. Eresin, otel sahiplerini uyararak, “Üyemiz olsun olmasın veya işletme belgesi olsun olmasın tüm otellerden binde 7.5 katkı payı alınacak. Seyahat acentalarından 10 binde 7.5. Havayolu şirketlerinden de sanırım binde 2 gibi bir rakam olacak” dedi. l Ekonomi Servisi İmalat sanayii zorda Merkez Bankası dün ekonomideki gelişmeleri yakından gösteren iki veri yayımladı. Merkez Bankası tarafından oluşturulan reel kesim güven endeksi, temmuz ayında bir önceki aya göre 4.2 puan azalarak 98.3 oldu. Mevsimsellikten arındırılmış reel kesim güven endeksi ise bir önceki aya göre 3 puan azalarak 96.6 oldu. Öte yandan Merkez Bankası, imalat sanayiinde kapasite kullanım oranının (KKO) tem muz ayında bir önceki aya göre 0.9 puan azalarak yüzde 76.2’ye gerilediğini açıkladı. Bu kapsamda KKO tüketim mallarında yüzde 75.1’den yüzde 74.5’e, ara mallarda yüzde 76.8’den yüzde 75.8’e, yatırım mallarında yüzde 77.2’den yüzde 75.7’ye geriledi. Banka verilerine göre ayrıca mevsimsel etkilerden arındırılmış kapasite kullanım oranı temmuzda bir önceki aya göre 0.7 puan azalarak yüzde 75.9 seviyesinde gerçekleşti. Yerel seçim sonrası, haziran ayında ekonomide görülen kısmi iyileşme temmuzla birlikte olumsuz havaya büründü. Türkiye İstatistik Kurumu tarafından yayımlanan ‘Sektörel Güven Endeksleri, Temmuz 2019’ raporuna göre mevsim etkilerinden arındırılmış hizmet sektörü güven endeksi haziranda 85.4 iken, temmuzda yüzde 2.2 azalarak 83.5’e indi. Bu kapsamda “iş durumu”, “hizmetlere olan talep” ve “hizmetlere olan talep beklentisi” endeksleri sırasıyla yüzde 2.9, yüzde 1.6 ve yüzde 2.1 azaldı. İnşaatta mini yükseliş Perakende ticaret güven endeksi de temmuzda yüzde 3 azalarak 90.4 oldu. Bu kapsamında “iş hacmisatışlar”, “mevcut mal stok seviyesi” ve “iş hacmisatışlar beklentisi” endeksleri sırasıyla yüzde 2.9, yüzde 0.9 ve yüzde 5.5 azaldı. İnşaat sektörü güven endeksi ise bir önceki ayda 50.4 iken, temmuzda yüzde 3.8 artarak 52.4 oldu. Bu kapsamda da “alınan kayıtlı siparişlerin mevcut düzeyi” ve “toplam çalışan sayısı beklentisi” endeksleri yüzde 3.8’er artarak sırasıyla 38.7 ve 66 oldu. l Ekonomi Servisi 10 bin ek sefer satışa ÇIKTI Tüm Otobüsçüler Federasyonu Genel Başkanı Mustafa Yıldırım, Kurban Bayramı tatili dolayısıyla B2 ve D2 belgelerine kayıtlı otobüsleri kullanma izni verilmesiyle oluşan 10 bin ek sefer için biletlerin satışa sunulduğunu bildirdi. Ek seferlerle 450 bin yolcunun taşınması hedefleniyor. Yıldırım, “Tatil süresince günlük 800850 bin, bayram süresince ise yaklaşık 10 milyon yolcuya hizmet vereceğiz” dedi. Günde 4 milyon sensör üretiyor Kadıköy’de Beşiktaş vapuruna yetişmek için hızlı adımlarla yürürken Özsüt işçilerinin eylemine rast geldim. Rıhtımdaki işletmenin önünde oturmuşlardı. İçlerinden biri elinde megafonla 2.5 aydır maaşlarını alamadıklarını ve haklarını sonuna kadar arayacaklarını haykırıyordu. Durup biraz konuştum. Evlerinin kirasını ödeyemediklerini, sersefil olduklarını ve işletmenin sürekli onları oyaladığını, dayanacak gücü kalmayanların işten ayrıldıklarını anlattılar. İşleri zor. Bir yandan giderek derinleşen mali kriz, öte yandan bunu bahane olarak kullanan işverenler, emeğin ayaklar altında olduğu bir düzen. Bakıyorum, özellikle gıda üzerine faaliyet gösteren işletmeler, restoran, kafeler ağırlıklı olarak yabancı işçi çalıştırıyor. Türkmen, Özbek, Afgan, Suriyeli... Çok daha düşük ücret ve çok daha uzun saatlere gık çıkarmadan boyun eğen bir kitle varken işletmeler neden bundan yararlanmasınlar ki... Üstelik hazır doğru dürüst bir denetim ve hesap soran yokken... Bosch’un dönüşümü Beşiktaş’ta katıldığım toplantı ise günümüz dünyasının diğer yüzü. Yapay zekânın, dijital teknolojilerinin yaşamı nasıl dönüştürmekte olduğunun... Sürücüsüz otolar, akıllı evler. Akıllı kentler, tüm makinelerin birbirleri ile iletişim içinde olduğu bir dönüşüm. Bosch Türkiye ve Ortadoğu Başkanı Steven Young, günde 4 milyon sensör ürettiklerini anlatıyor. Bu çok yakın geleceğin olmazsa olmaz ürünü ve bu rakam 10 yıl sonra saatte 4 milyon üretime çıkacak. 2050 yılına gelindiğinde dünyada her 3 kişiden 2’si mega kentlerde yaşıyor olacak. Yani nüfusu 10 milyonun üzerinde olan kentler. Ve akıllı olmayan kentler varlıklarını yitirecek. Hava kalitesi, trafik, temiz su, kentsel tarım önümüzdeki yıllarda çözüm bekleyen en önemli sorunlar olacak. Akıllı telefonlar aynı zamanda bu çözümlerin de birer parçası haline gelecek. En kısa yol, en yakın otopark hangisi söyleyecek, hatta ödemeyi bile yapacak. Aslında bunlar başladı bile. Young anlatıyor: 2023’te 60’tan fazla elektrikli araç markası piyasaya çıkacak. Önümüzdeki yıl nesnelerin internetinin piyasa değeri 250 milyar dolar olacak. Bundan 6 yıl sonra 2025’te akıllı internet sayısı 55 milyar adet olacak. 2030’a kadar bu sektöre 15 trilyon dolar yatırım yapılacak. Almanya’nın siber vadisi olarak bilinen Tübingen’de 700 yapay zekâ uzmanının çalışacağı bir merkez olacakmış. Böylelikle dünya genelinde Bosch’un, ikisi Almanya, ikisi ABD, biri Hindistan ve biri İsrail’de olmak üzere 6 yapay zekâ merkezi olacak. Young’un belirttiğine göre, Bosch ve Daimler dünya da bir ilke birlikte imza attı. Almanya’da BadenWürttemberg eyaleti insan gözetimi olmadan bir aracın tamamen kendi kendine, sürücüsüz park etmesinin yani otonom vale parkın yasal ilk iznini verdi. Bosch’un altyapıyı, Daimler’in ise araç teknolojisini sağladığı otonom park sistemi, otomobili tamamen bağımsız bir şekilde alıyor ve geri getiriyor. Uygulama önce Stuttgart’ta bulunan MercedesBenz Müzesi’nin otoparkında günlük kullanıma sunulacak. Bosch her yıl cirosunun yüzde 10’u kadar ArGe yatırımı yapıyor. Ve Young, dünya genelinde yazılım mühendisi bulmakta zorlandıklarını söylüyor. Peki, ya başta yazılım mühendisleri olmak üzere bu kadar beyin göçü veren Türkiye? Young, “Türkiye’de yazılım yapan çok kaliteli şirketler var ancak bunlar çok küçük. Bir şekilde ölçeğin büyütülmesi öncelikli olmalı” diyor. Ya yerli sermaye ile ya yurtdışından fonlarla... Bir şekilde ölçek büyütüldüğünde arkası gelir ve beyin göçünü tersine çevirebilirsiniz” diye ekliyor. Bosch 1972 yılından beri Türkiye’de üretim yapıyor. Manisa’da kombi üretimi yapan termoteknik fabrikası ve Bursa’da yeni nesil hidrolik pompa üretimi ve buradan yapılan ciddi bir ihracat... Avrasya Tüneli’nin güvenlik sistemleri, Bosch Bina Entegrasyon Sistemi üzerinden çalışıyormuş. Tünelde 500 Bosch kamerası ve 5 bin 500 yangın alarmı bulunuyor. Young, 2018 yılında dünya otomotiv firmaları için çalışmak üzere İstanbul’da tasarım merkezi kurduklarını söylüyor. Merkezde sistem tasarımı ve aplikasyon/kalibrasyon alanlarında çalışmalar yapılıyor. Şimdilik 14 mühendis varmış ancak bir yıl içinde 57’ye çıkacakmış sayı. Geçen yıl Türkiye’den 75 patent başvurusu yapılmış. ‘Türkiye’de yatırım yapmanın en iyi zamanı’ Konu, Volkswagen’in yatırım için Bulgaristan’ı mı yoksa Türkiye’yi mi seçeceğine geliyor. Young, “Bizim Bosch olarak yatırım kararlarımızı 5 kriter belirler” diyor: “Üretim performansı, bölgenin pazar fırsatları, yerlileştirme oranı yani yan sanayinin yetkinliği, nüfus, üniversite ve meslek liselerinin eğitim kalitesi... Türkiye bu ölçütlerin hepsine uyuyor. Üstelik Türkiye’de yatırım yapmanın en zamanı, çünkü piyasa hayli dipte...” Evet Türkiye’de piyasa dipte, işsizlik had boyutta, nitelikli beyinlerin ülkeyi terk etmesi de... Öte yandan teknoloji ile yapay zekâ ile hızla dönüşen bir dünya, ekonomi, işkolları.. Acaba ne zaman, neresinden yakalayabileceğiz? Konut kredisi faizi yüzde 1.49 Akbank, konut kredisinde 510 yıl vadelerindeki faiz oranını yüzde 1.49’a çekti. Müşterilerin tüm finansal ihtiyaçlarını en iyi koşullarda karşılamayı temel ilke olarak benimsediklerini vurgulayan Genel Müdür Yardımcısı Bülent Oğuz, şunları vurguladı: “Müşterilerimize hayallerindeki eve kira öder gibi, kredi taksidi ödeyerek sahip olmaları için yeni bir imkân sunuyoruz. Ekonominin yükseliş dönemlerinin önemli bir belirleyicisi olan konut kredilerinde öncü olacağına inandığımız bu adımı atmaktan gurur duyuyoruz.” l Ekonomi Servisi KoçSistem ‘Aile Saati’ni başlattı KoçSistem, eğitim ortağı Anne Çocuk Eğitim Vakfı (AÇEV) ile birlikte başlattığı “Aile Saati” pro jesiyle ebeveynlere teknoloji kullanımı hakkında eğitim ve rehberlik verecek. KoçSistem Genel Müdürü Mehmet Ali Akarca, ilk olarak “#haydikapatalım” hareketini başlattık M. Ali Akarca larını, ebeveynleri her gün 19.00 20.00 arasında bir saatlik Aile Sa ati molası vermeye davet ettikleri ni söyledi. Akarca, “Bu sürede tüm ekranları kapatarak ‘ekransız’, ev içi veya dışı çeşitli etkinliklerle bir likte zaman geçirmeleri çağrısı ya pıyoruz” dedi. AÇEV Genel Müdür Vekili Burcu Gündüz Maşalacı da, İstanbul ve İzmir’in çeşitli semt lerinde açılacak 94 kurs ile 1330 ebeveyn ve onların 313 yaşları arasındaki çocuklarına ulaşacakla rını belirtti. l Ekonomi Servisi