Katalog

EKONOMİ ekonomi@cumhuriyet.com.tr TASARIM: BAHADIR AKTAŞ 118 MAYIS 2019 ÇARŞAMBA Piyasada kara salıİstanbul seçiminin yenilenmesi TL’yi eritti. Türkiye’nin kredi iflas riski arttı l Dolar 6.20 TL’yi gördü. Avro ve Sterlin yüzde 2 değer ka l İş dünyasına göre seçimin yenilenmesi kaygı verici. Blo zandı. TL’nin yılbaşından bu yana değer kaybı yüzde 14’ü omberg, “Yatırımcılar TL’den tüyüyor” derken, Fitch ise aştı. Kur kaynaklı brüt borç yükü 338.1 milyar TL arttı. seçimin “ekstra belirsizlik” anlamına geldiğini vurguladı. Yüksek Seçim Kurulu’nun (YSK) AKP’nin başvurusu ile İstanbul seçimini yenileme kararı sonrası piyasalar sert dalgalandı. Dolar/TL seçim kararının ardından önceki gece 6.15 seviyesinin üzerine yükseldi. TL’de değer kaybı yüzde 3’ü buldu. Dolar dün yükselişini sürdürerek 6.20 TL’yi gördü. TL’nin dolar karşısındaki değer kaybı 31 Mart seçimlerinden bu yana yüzde 10’u, yılbaşından bu yana ise yüzde 14’ü aştı. Avro yüzde 13 civarında yükseldi. Faizlerde seçim öncesinden bu yana 2 yıllık tahvilin bileşik faizinde 260 baz puan, 5 yıllık getiride 198, 10 yıllık getiride 158 baz puanlık yükseliş oldu. Borsa İstanbul ise 2019 yılı kazançlarını sildi. Borsa İstanbul 100 Endeksi, dün güne yüzde 2.3 ekside yaklaşık 90.801 puandan başladı. Yatırımcı kaçıyor Uluslararası Bloomberg, sitesinde (Bloomberg.com) “İstanbul seçim kararı görünümü bozdu, Yatırımcılar TL’den tüyüyor” başlığıyla haberi verdi. Bloomberg’e görüş veren yatırımcılar TL varlıklarını azalttıklarını vurgularken, siyasi belirsizliğin Türk ekonomisinin zaten mevcut risklerine yeni belirsizlikler eklediğini vurguladı. New York’taki Seaport Global Holdings’te stratejist Michael Roche, “Piyasa Türkiye’de iç ve dış politik istikrarsızlığın artmasını bekliyor ve bu da sermaye çıkışını getiriyor” derken, Standard Chartered’den Gofshteyn de, “TL’nin diğer gelişen ülke paralarına göre kötü performans göstereceğini düşünüyoruz” dedi. Kayıp sürecek HSBC Portföy Yönetimi Stratejisti İbrahim Aksoy, TL’deki değer kaybının devam edeceğini belirterek, “Yabancı yatırımcı son gelişmelerle 10 milyar dolar dövize dönüp Türkiye dışına çıkmış. Önümüzde TL’de temkinli olunması gereken bir dönem var” diye konuştu. Ata Yatırım Direktörü Cem Tözge ise kurda psikolojik 6 TL seviyesinin geçilmesiyle kırılganlığın arttığını vurgulayarak, “Kurda yüksek volatiliteli bir döneme hazırlıklı olmak gerekir” dedi. IHS Markit verilerine göre Türkiye’nin beş yıl vadeli borcunu iflasa karşı sigortalamanın maliyetini gösteren CDS’ler ön TÜSİAD: Kaygı verici ceki günkü kapanışa kıyasla 30 baz puan artışla mart sonundan bu yana en yüksek seviye olan İstanbul seçiminin 23 oluştuğunu kayde Haziran’da yeniden yapı derek, yeniden se büyüme için katma değerli üretim ve 464 baz puana çıktı. lacak olması iş dünyasının çim ortamına katma değerli ih Demokrasiye zarar da tepkisini çekti. dönmenin Tür TÜSİAD Twitter hesabın kiye için büyük racatı odağına almış, sanayi ile Analistler ekonomi ve piya dan yaptığı açıklamada “31 bir kayıp oldu büyüyen bir Tür salar açısından iki ay daha ka Mart yerel seçim sonuçları ğunu vurgula kiyedir” ifadesini yıp dönem olacağını, 31 Mart açıklanmadan evvel vurgu dı. TÜRKONFED, kullandı. sonrası söz verilen reform uy lamış olduğumuz gibi, kap “Ne yaparsak ya TÜSİAD Başkanı İstanbul Sanayi gulamalarının gecikeceğini be samlı bir ekonomik ve de palım; kapıları Simone Kaslowski Odası Yönetim Ku lirtirken, sürecin Türkiye’de mokratik reform gündemi açan anahtar hu rulu Başkanı Erdal ki demokrasi algısına da zarar ne odaklanmamız gereken kukun üstünlüğüdür. 23 Bahçıvan ise, İstanbul’da verdiğine dikkat çekiyor. Blue bu dönemde, seçim ortamı Haziran’da yenilenecek İs seçimin yeniden yapıla bay Asset Management’tan Ti na geri dönmek kaygı veri tanbul seçiminde hepimi cak olmasına ilişkin, zor mothy Ash, “Türkiye için ben cidir” ifadesini kullandı. ze büyük bir sorumluluk lu bir stres testinden ge zeri görülmemiş ve hangi açıdan bakarsanız bakın Türki Büyük kayıp düşmekte. Siyasetin ayrış çecek ekonominin zarar tıran ve kutuplaştıran söy görmemesi gerektiğini be ye’deki demokrasi algıları açı Türk Girişim ve İş Dün lemlerinin bir yana bıra lirterek, “Demokrasi tari sından zarar verici” dedi. yası Konfederasyonu da kılması, eşit ve adil bir se himizde geçmişte de bazı S400 ve F35 nedeniyle ABD (TÜRKONFED) 31 çim sürecinin sağlanma hukuki kararlar, tartışma ile ilişkiler, Merkez Bankası’nın Mart’tan bu yana sı; güven ve şeffaflık çer ya ve toplumsal vicdanda rezervleri ve ısınan ticaret savaşları gibi diğer risk unsurla seçim sistemine çevesinde kurumların ba incinmeye neden olsa da ve seçim süreciy ğımsızlığı ile tarafsızlığı demokratik akıl ve sandık rı da göz önünde bulundurulduğunda TL’deki baskının ve kurdaki yükselişin sürmesi bekleniyor. Bankacılar gelecek dönemde harcamalar ve bütçe üzerindeki baskının artacağını, özel sektörde yatırım ve harcamaların durmasıyla vergi gelirlerinin de düşeceğini belirterek, bütçe açığının artmasıyla Hazine’nin de daha fazla borçlanmak duru le en yüksek yargı organlarının kararlarına dahi güvensizlik Erdal Bahçıvan nın gözetilmesi; her şeyden önce adalet duygusunun yeniden tesisi en büyük temennimizdir. İhtiyacımız olan seçim değil, demokratik reformlardan güç alan, uluslararası itibarı yüksek, süreçleri şeffaf, yatırımcıların güven duyduğu, sürdürülebilir kültürü neticede aklıselim ile bir yol bulmuştur. Toplumumuzun ve ekonomimizin krizler karşısındaki güçlü bağışıklık sistemine her zaman olduğu gibi güvenip, ilk günkü tepkileri atlatarak; kazananın Türkiye olması için dikkatli olmak zorundayız” dedi. munda kalacağını belirtiyor. UniCredit gelişmekte olan piyasalar FX stratejisti Kiran Kowshik, hu borç katladı Fitch: Ekstra belirsizlik kukun üstünlüğü konusunun piyasalarda 31 Mart seçimlerinin ardından Kredi derecelendirme kiye ekonomisi ve para birimindeki kuruluşu Fitch Türki oynaklık dikkate alındığında mev yakından izlendiğini belirterek, “Rezervlerin azaldığı da ortada ve Türkiye’nin IMF gibi dış çıpalar olmadan mev 1 Nisan’da 5.43 seviyelerine kadar inen Dolar/TL kuru, YSK’nin İstanbul seçimini iptal kararıyla 6.20 seviyesini gördü. TL’deki değer kaybı, yüklü miktarda döviz borcu olanların üzerindeki yükü artırıyor. Kurda son 37 günde gerçekleşen yüzde 14’lük artış ye analisti Edward Parker, İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı seçiminin yenilenmesi kararının ekonomiyi yeniden dengeleme ve cut zayıflıkların artması” durumunda kredi notunun düşürülebileceğini söyledi. Fitch Ratings Direktörü Paul Gamble de, Türkiye’nin kredi notundan önce not görünümününü cut zorlukları nasıl borç yükünü de zirveye taşıdı. Merkez istikrara kavuşturma yükseltmesi gerektiğini, bunun aşabileceğine yö Bankası verilerine göre Şubat 2019 planında yaklaşık iki için de ekonominin sürdürülebi nelik soru işaretle itibarıyla döviz açığı 197 milyar 364 ay daha belirsizlik anla lir biçimde yeniden dengelenme ri var. Türkiye’nin milyon dolar olan reel sektörün borç mına geldiğini belirtti. rltlrlieieılsnrEiziğıenakiröreovvtdnıyleeyeoöyodrmneirıneşb”iliibdinSlkmoieyyrereeeçnvltykaideseoriişneu ştu.yükiütsditb1o5oal0akryrıuyümolk1a1ilü8layknam8ısr9TaialTü.yr8vLtratkamraıid.yr2itele4ytl’aiı3n.driŞmnıTuşLibblbyoaoortrçn2çt0ir19tmifneooTmlttüaıuiğrnşnkıFtunidii.ytoetAceteğh’nyeng,ciröigtlnareeekünBçdnePdBeüniarrmokrmhlkeaüaenenfrdd,t,akeen“ğreyTeigaüşdapri si gerektiğini vurguladı. Gamble, “Ekonomik politikalar konusunda belirsizlikler var. Hâlâ politik ve jeopolitik risklerden kaynaklanan hassasiyetler var. Bunlar ekonomik büyümeyi etkileyebilir’ diye konuştu. Uçak biletinde cezasız iptal imkânı Pegasus Hava Yolları, İstanbul seçiminin yenilenecek olması üzerine İstanbul kalkış ve varışlı olup yeni seçimin yapılacağı 23 Haziran tarihini kapsayan biletler için yolculara kesintisiz iade, iptal ve değişiklik hakkı tanındı ğını açıkladı. Şirket, bilete bağlı dönüş uçuşu için de aynı hakkı tanıyacak. Pegasus 6 Mayıs ve öncesinden alınan ve İstanbul kalkış ve varışlı, uçuş tarihi 23 Haziran’ı kapsayan biletler için ücret siz değişiklik ve kesintisiz ia 2019 arasında gerçekleştirilecek İstanbul kalkışlı ve varışlı biletlerin 15 Mayıs’a kadar masrafsız değiştirilebileceğini açıkladı. Onur Air ve Atlasglobal de gün içerisinde aynı yönde adım attı. Onur Air, 7 Mayıs 2019’dan önce alan yolcular 23 Haziran 2019 seçim ha önceden erken rezervasyon ile tatil planı yapanların, “force majeure” olarak adlandırılan “mücbir sebep” ilkesi gereğince seçimden dolayı gerçekleştirilecek rezervasyon iptallerinde ücretin tamamının iadesinin yapılacağını belirtti. Art arda gelen rezervasyon iptallerinde de, iptal ya gününü kapsayan tek yön ve özellikle yurtdışı turlar için pılabileceğini ya gidişdönüş biletlerini 1 mağduriyet yaşanmasını en duyurdu. Haziran’a kadar değiştirebil gellemeye çalışan tur opera Türk Hava Yolları (THY) me imkânı sunduğunu açık törleri, tüketicilere gereken da, 6 Mayıs ve öncesinde sa ladı. Uzmanlar, seçim kara kolaylıkların sağlanabilmesi tın alınan, 2026 Haziran rından habersiz olarak da için çalışma başlattı. Enflasyon yeniden Türkiye İstatistik Kurumu’nun nisan ayına ilişkin enflasyon verileri Türkiye’nin içine sürüklendiği kriz sürecinin boyutlarını tamamlamış oldu. Geçen hafta yayımlanan işsizlik verileri ile birlikte, Türkiye ekonomisinin bir yandan durgunluk ve işsizlik, diğer yandan da enflasyonist baskılarla kuşatıldığı net bir şekilde ortaya döküldü. Önce rakamları anımsayalım: Tüketici Fiyatları Endeksi nisan ayında bir önceki aya görece yüzde 1.69 artış gösterdi. Bu rakam yıllık bazda yüzde 19.50 düzeyinde bir fiyat artışı anlamına geliyor. Söz konusu rakamın yüzde 20’nin üzerinde enflasyon tahmininde olan “piyasa oyuncularının” beklentilerinin altında gerçekleşmiş olması, biraz da zorlama bir duygusallık ile, “enflasyonda düşüş başladı” iyimserliğine dönüştürüldü. Hazine ve Maliye Bakanı Albayrak da “enflasyonun Merkez Bankası’nın hedefleriyle uyum içinde hareket ettiğini” duyurmakta gecikmedi. Halbuki söz konusu iyimserliğe konu olan piyasa beklentileri ile gerçekleşme arasındaki fark sadece bindelik oranlarla telaffuz edilebilir bir nokta idi ve Merkez Bankası’nın yüzde 14.6’lık yıl sonu hedefine böyle binde 25 düzeyindeki kazanımlarla ulaşılmasını beklemenin tam bir hayal olduğu açıktı. Gerçekten de tüketici fiyatlarındaki enflasyonun ardında yatan en önemli etkenin gıda fiyatlarındaki artış olduğu görülmekteydi. Tüm dünyada gıda maddelerinin fiyatları gerilerken, Türkiye’de gıda fiyatları endeksindeki artış yüzde 31.86’ya ulaşmış ve Bloomberg Haber sitesinin yorumlarıyla, “endeksin tüm tarihi boyunca ulaşılan en hızlı artış” olarak gerçekleşmiş idi. Bu arada TÜİK’in tüketici malları sepetinde izlenen toplam 418 maddeden 294’ünün fiyatlarında artış görüldüğü, 82 maddede de fiyatların düştüğü hesaplanmıştı. Oysa bir önceki ayda söz konusu maddelerin 270’inde fiyat artışı olmuş; 115 malın fiyatında gerileme görülmüştü. Ancak, nihai olarak fiyat hareketlerini esas yönlendiren unsurun üretim malları olduğu anlaşılmaktaydı. “Madencilik ve taşocakçılığı”, “imalat sanayii sektörleri”, “elektrik ve gaz” ve “su temini” faaliyetlerindeki üretici fiyatları yıllık artışı yüzde 30.12’ye fırlamış ve enflasyondaki artışın dirençli olduğunu vurgulamıştır. Dahası, tüm ekonominin can damarı olan elektrik ve gaz (enerji) sektöründe fiyatlar nisan ayında yüzde 4.96 artmış (Martta artış yüzde 1.98 idi), yıllık bazda da yüzde 57.87’ye çıkmıştır. Tüm ekonomik yorumcular tüketici tarafında gıda fiyatlarına odaklanmış iken, üretim maliyetlerinde gözlenen yüzde 60’a yakın artış, enflasyonun aslında sadece “parasal” bir meseleden ibaret olmadığını ve ulusal ekonomideki yapısal dengesizliğin doğrudan bir tezahürü olarak değerlendirmek gerektiğini göstermektedir. TBB’nin 2019 mart sonu verileri Banka çalışanı 1405 kişi azaldı Türkiye Bankalar Birliği’nin (TBB) 2019 yılı mart sonu verilerine göre bankalarda çalışan sayısı Aralık 2018’e göre net 1405 kişi azaldı ve 190 bin 908 kişiye geriledi. 52 bankanın olduğu sektördeki çalışan sayısı, geçen yılın aynı dönemine göre de net 2 bin 269 kişi azaldı. Bu kapsamda aralık sonuna göre kamu bankalarında çalışanların sayısı 114, özel sermayeli bankalarda çalışanların sayısı 924, yabancı sermayeli bankalarda çalışanların sayısı da 300 kişi azaldı. Kalkınma ve yatırım bankalarındaki azalış da 68 kişi oldu. Öte yandan aralık sonunda 10 bin 454 olan banka şubesi sayısı mart sonunda 10 bin 412’ye düştü. l Ekonomi Servisi Maaşına seçim öncesi zam yapılmış Halk Ekmek Genel Müdürü’ne 35 bin TL Seçim öncesi Mansur Yavaş’ın aleyhine Tweetler atan Ankara Büyükşehir Belediyesi’ne (ABB) bağlı Halk Ekmek Fabrikası Genel Müdürü Ahmet Sarıduman’ın mart ayında maaşının ek ödemeyle birlikte 35 bin 717 liraya, üç yardımcısının maaşının da 23 bin liraya yükseltildiği ortaya çıktı. Belediye kaynaklarından edinilen bilgiye göre, Sarıduman’ın net maaşın 11 bin 706 lira 10 kuruş olduğu, ancak ek ödemelerle mart ayında kendisine yapılan net ödemenin 35 bin 717 liraya ulaştığı öğrenildi. Sarıduman’ın, genel müdürlük dışında ayda 7 bin lira da yönetim kurulu başkanı maaşı aldığı belirtildi. Yurttaşlara 70 kuruşa ekmek satan Halk Ekmek’in, genel müdür ve yardımcılarının brüt maaşını ödeyebilmek için 221 bin 450 ekmek satması gerekiyor. l ANKARA/Cumhuriyet