Katalog

DIŞ HABERLER EDİTÖR: BETÜL BERİŞE TASARIM: BAHADIR AKTAŞ dishab@cumhuriyet.com.tr 9 NİSAN 2019 SALI 7 Moskova ile tam gazCumhurbaşkanı Erdoğan’ın Rusya ziyaretinde işbirliğinin artarak süreceği mesajı verildi Türkiye’de yerel seçim tartışmaları sürerken Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, oylamanın ardından ilk dış gezisini Rusya’ya gerçekleştirdi. Üst Düzey İşbirliği 8. Konsey toplantısı kapsamında Moskova ziyaretinde Erdoğan, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’le bir araya geldi. Kremlin Sarayı’nda basına kapalı gerçekleşen görüşme, 2 saat 15 dakika sürdü. Ardından heyetler arası görüşmeye geçildi. Moskova teması, Türkiye ile ABD arasında F35 jetleri/Rus S400 sistemlerinin alımına, Suriye konusunda YPG’ye yönelik gerilim sürerken gerçekleşti. Washington yönetimi, Türkiye’nin S400 satın almasına muhalefetini sürdürüyor. Ankara ise bu konuda Moskova ile anlaşmanın yaşama geçtiği, geri adım atılmayacağı vurgusu yapıyor. ‘Öncelik S400’ ErdoğanPutin arasında bu yıl üçüncüsü gerçekleşen görüşmede taraflar karşılıklı savunma, ekonomi, kültürel alanlarda işbirliğinin artırılacağı mesajı verdi. İkili görüşmenin ardından Putin ile Erdoğan, basına açıklamalarda bulundu. “Ülkelerimiz arasındaki askeriteknik işbirliğini güçlendirmek için önümüzde görevler var” diyen Putin, “Türkiye’ye S400 hava savunma sistemi sevkıyatı anlaşmasının gerçekleştirilip tamamlanması ikili ilişkilerdeki önceliğimiz. Türkiye ile gündemimizde, bu ülkeye başka modern Rusya yapımı askeri ürünler sevk etme projelerimiz de var” ifadelerini kullandı. Komitede uzlaşı Ankara ile uluslararası ilişkiler alanında işbirliğinin çok geniş olduğu görüşünü dile getiren Putin, görüşmenin başlangıcında “Karşımızda ele alıp karara bağlamamız gereken çok büyük bir soru paketi var. Sizi görmekten çok memnunuz” dedi. Görüşmelerin ana gündem maddeleri arasında Suriye konusu da vardı. Putin, “Astana sürecinin garantörleri Rusya ve Türkiye olarak Suriye’de gerginliğin düşürülmesi için büyük çaba gösterdiklerini” belirtti. Suriye’de siyasi çözüm çabaları çerçevesinde önemli bir adım olarak görülen Anayasa Komitesi çalışmalarının sürdüğünü, bu konuda Ankara ile ErdoğanPutin görüşmesinde Rus S400 sistemi anlaşmasının yanı sıra Suriye’de İdlib merkezli gelişmeler masaya yatırıldı. Rus lider Türkiye’ye yönelik “Gündemimizde başka Rusya yapımı askeri ürünler sevk etme projelerimiz de var” ifadesini kullandı. ‘TİCARETTE HEDEF 100 MİLYAR DOLAR’ KÜLTÜRTURİZM YILI Erdoğan’ın Moskova çıkarması çerçevesinde bir diğer önemli adım ise RusyaTürkiye Karşılıklı Kültür ve Turizm Yılı’nın resmi açılışıydı. Erdoğan’a ziyaretinde, Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez, Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak, Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar, MİT Başkanı Hakan Fidan’ın da aralarında olduğu geniş bir heyet eşlik etti. mutabakat sağladıklarını belirtti. Cumhurbaşkanı Erdoğan ise iki ülke arasında önemli adımlardan birinin de şu anda bölgedeki terör eylemlerine karşı birlikte dayanışma halinde atılan adımlar olduğunu söyledi. Suriye için ‘toprak bütünlüğü’ vurgusu Erdoğan, “ABD’nin çekilme kararı ve İdlib başta olmak üzere gelişmeleri değerlendirdik. Suriye’nin kuzeyinde ülkemizin güvenliği ile Suriye’nin toprak bütünlüğüne tehdit oluşturacak bir yapıya göz yummayacağımızı ifade ettik” diye de ekledi. Erdoğan, Moskova’ya hareketinden önce basın toplantısında da terörle mücadele konusunda herhangi bir operasyonun masada olup olmadığı yönündeki soruya, “Bütün hazırlıklarımız yapılmış durumda... Bir gece ansızın gelmesi gereken veya gelinmesi gereken yere gelebiliriz. Bunlar da bizim yine bu seyahatimizde özellikle baş başa görüşmede ele alacağımız konulardır” yanıtını vermişti. Rusya, İran ve Türkiye’nin Astana uzlaşısı çerçevesinde vardığı “gerilimi azaltma bölgeleri” arasında bulunan İdlib’deki gelişmelerin de Moskova temaslarında ele alınacağı daha önce basına yansımıştı. MoskovaAnkara arasında geçen yıl İdlib’de ateşkes mutabakatına varılırken Nusra bağlantılı HTŞ’nin büyük oranda hâkimiyeti altındaki bölgede silahsızlandırma sorumluluğu Türkiye’ye bırakılmıştı. Ancak bu yöndeki çabalarda fazla bir ilerleme kaydedilememesi taraflar arasında gerilime yol açmıştı. Geçen haftalarda ise Rus güçleri ile TSK’nin bölgede koordineli devriyeye başladığı haberleri gündeme yansımıştı. WashingtonAnkara hattındaki yakıcı gündem maddelerinden biri de Fırat’ın doğusu konusu. ABD’nin Suriye’den ucu açık çekilme ve “güvenli bölge” planlarına yönelik tartışmalar sürüyor. Türkiye, terör örgütü gördüğü YPG’nin ana omurgasını oluşturan SDG’ye yönelik ABD desteğine tepkisini sık sık dile getiriyor. Moskova’daki görüşmelerde iki ülke arasında ticari ilişkilerin daha da geliştirilmesi konusunda ortak vurgu yapıldı. Cumhurbaşkanı Erdoğan Rusya ile üç tane anlaşma imzalanacağını duyurdu. “Bunlarla da yine geleceğe yönelik bir adımı atmış olacağız. Ticaret hacminde yüzde 15’lik bir artış söz konusu. Belirlediğimiz hedef vardı, malum 100 milyar dolarlık hedefe doğru yürümek” dedi. Geçen yıl 6 milyon Rus vatandaşının Türkiye’yi ziyaret ettiğine değinen Erdoğan, bunun yeni bir rekor olduğunu kaydetti. “Turizmde Rusya birinci sırada. İşadamlarımız Rusya’ya olan katkılarını sürdürdüler ve 1300 kadar işadamımız şu an Rusya’da yatırımcı olarak bulunuyor” dedi. “Rusya’nın ülkemizde 10 milyar dolar üzerinde yatırımı var” diyen Erdoğan, “Türkiye’de yatırım yapmak isteyen Rus firmalarına her türlü kolaylığı sağlayacağız” ifadelerini kullandı. “Temel hedefimiz, tarımda, gümrüklerde, ticari ilişkilerimizin her alanında üçüncü ülkelerin firmalarına tanınan imkânların Türk şirketlerine de sağlanmasıdır” görüşünü dile getirdi. Ticarette yerli para kullanılması konusunun da gündemde olduğunu kaydetti. Akkuyu için ilk tarih 2023 Rusya Devlet Başkanı Putin ise geçen yıl iki ülke arasındaki ticaret hacminin yüzde 18 arttığını ve 25.5 milyar dolara ulaştığını belirtti. Enerji alanındaki işbirliğinin stratejik seviyeye ulaştığını da kaydeden Putin “Yeni projelerin devreye sokulması ticareti artırabilir. Türk Akım projesi faydalı olacaktır. Geçen günlerde derin ve kıyı kısımlarının birleştirilmesi yapılmıştır. Şimdi de kıyıdaki giriş terminalini tamamlamamız lazım. Kararlaştırdığımız gibi bu yılın sonuna kadar bunu tamamlayacağız” diye konuştu. Putin ayrıca Akkuyu Santralı’nın birinci ünitesini 2023’te tamamlamayı düşündüklerini söyleyerek “Cumhuriyetin 100’üncü yılına denk gelecektir” ifadesini kullandı. Duvar krizi koltuktan etti ABD Başkanı Donald Trump’ın sertlik yanlısı göç men politikalarına yönelik tartışmalar hız kesmezken ko nunun merkezindeki İç Güvenlik Bakanı Kirstjen Nielsen’den Nielsen istifa haberi geldi. Kimi kaynak Trump’ın istifa talebinde bulunduğu iddiasını aktardı. İstifanın zamanlaması ise Trump’ın güney sını rında Nielsen’in de katıldığı temasları nın ardından gündeme yansıdı. Trump’ın Kongre’nin kapanmasına da yol açan, bütçe krizine neden olan Meksika duvarı planını hayata geçir mek İç Güvenlik Bakanlığı’nın sorum luluğunda. Nielsen, sınırlara yönelik sert önlemlerden yana tutumuyla da bilinen isimlerden. Ancak Trump’ın du var örme planlarını Kongre’ye kabul ettirememesi, göçmen akışının, sığın ma başvurusu yapmalarının önüne ge çilememesi gerekçeleriyle Nielsen’e de eleştiriler getirdiği dikkat çekiyor du. Orta Amerika’dan yola çıkan göç men ailelerinin ABD’ye kaçak geçme lerinin ardından gözaltına alınmala rı, ailelerin çocuklarının birbirinden koparılmaları yoğun eleştirilerin he definde. Nielsen’in yerine geçici ola rak Gümrük ve Sınırların Korunması Komiseri Kevin McAleenan’ın atandı ğı belirtildi. 2016 seçimleriyle göreve gelen Trump, bugüne kadar araların da dışişleri, savunma, adalet bakan ları da olmak üzere kabinesinden çok sayıda kişi ile yolunu ayırdı. İslamabadYeni Delhi gerilimi Pakistan, Hindistan’ın gelecek hafta kendilerine saldırı hazırlığında olduğunu savundu. “İstihbaratımız var” diyen Pakistan’ın bu çıkışına Hindistan’dan “mantık dışı” tepkisi geldi. Taraflar arasında gerilim, Keşmir’in Hindistan idaresindeki kısmında 14 Şubat’ta 40 güvenlik görevlisinin öldüğü saldırıyla alevlenmişti. Libya ateşi büyüyor Bölünmüş yapı, siyasi belirsizliğin gölgesindeki Libya’da çatış ederken Batı ülkelerinde de yeni bir göç dalgasının kapıda olduğu endişe malar şiddetlenirken sivillerin ateş leri çoğaldı. BM, çatışmalar nedeniyle hattından çıkış çabası sürüyor. Ül geçen haftadan bu yana 2 bin 800 ki kenin doğusunu kontrol eden Gene şinin yerinden edildiğini duyurdu. ral Halife Hafter’e bağlı Libya Ulu AB Dışişleri ve Güvenlik Politikası sal Ordusu’nun başkent Trablus’u ele Yüksek Temsilcisi Federica Mogheri geçirmek için operasyon başlatma ni, birliğin Lüksemburg’daki zirvesin sı üzerine gerilim daha da alevlen de, “Libyalı liderler, sivillerin güven miş halde. Batıya uzanan çöl bölgele liğini sağlamak için askeri tansiyonu rinden kolaylıkla geçen Hafter güç yükseltmekten kaçınmalı ve müzake lerinin önceki gün yerleşim bölgele re masasına dönmeli” dedi. rine ulaşması üzerine Ulusal Uzlaşı İngiltere Dışişleri Bakanı Jeremy Hükümeti’nin karşı operasyon başlat Hunt’ın hedefinde ise ülkedeki iç tığı Trablus’ta binlerce sivilin kaçışı savaşa siyasi çözüm bulunma nın başladığı belirtildi. Birleşmiş Mil sı için BM öncülüğünde bu letler (BM) destekli Trablus hükümeti hafta sonu düzenlenecek zir Sağlık Bakanı Ahmed Ömer, çatışma ve öncesinde Trablus’u larda 35 kişinin yaşamını yitirdiğini, ele geçirmeye ça 50 kişinin yaralandığını duyurdu. lışan General Göç kaygısı Hafter vardı. “Ön Feyyaz el Saraj lideliğindeki Ulu ceki po sal Uzlaşı hükümeti ayrıca, dün sa zisyon bah Hafter güçleri tarafından daha ön larına ce ele geçirilen Trablus Uluslarara dön sı Havalimanı’nı geri aldıklarını açık me ladı. Reuters tarafından da, bir savaş uçağının bölgede işleyen tek havali manı olan Matiga Havalimanı’na sal dırı düzenlediği bilgisi geçildi. Öte yandan, uluslararası top lumdan, Hafter güçlerinin yerle şim bölgelerine ulaşmasıyla sert kent çatışmalarına sahne olan Trablus’ta sivillerin güvenliğinin sağlanması için çağrılar yükselmeye devam Libya’da iki taraf arasındaki çatışmalarda en az 35 kişinin öldüğü belirtildi. liler” diyen Hunt’ın, Fransız mevkidaşını da Hafter karşıtı tutum almak için ikna etmeye çalıştığı haberleri gündeme yansıdı. Ancak Reuters’e konuşan Fransız bir diplomat, hükümetin Hafter’i desteklediği iddialarını reddetti. “Önceliğimiz sivillerin korunması” dedi. Çavuşoğlu, Siyala ile görüştü Kremlin de tarafları, “çatışmalarda kan dökülmesine ve sivillerin ölü müne neden olacak eylemlerden kaçınmaya” çağırdı. Öte yandan Rusya, sadece Hafter’e bağlı güçlere çağrı yapan BM Güvenlik Konseyi açıklamasını bloke etti. Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu’nun da Libya Ulusal Uzlaşı Hükümeti Dışişleri Bakanı Muhammed Tahir Siyala ile telefonda görüştüğü duyuruldu. Yemen’de yine siviller hedef oldu İran destekli Husilerle Suudi Arabistan öncülüğündeki uluslararası koalisyonun destek verdiği Hadi yönetimi arasında 4 yılı aşkın süredir devam eden çatışmalarla büyük yıkıma uğrayan Yemen, dün bir kez daha sivilleri hedef alan hava saldırısıyla sarsıldı. Yemen’in başkenti Sanaa’da bir okul yakınında gerçekleştirilen saldırı sonucu 7’si çocuk 13 sivil hayatını kaybetti. Koalisyon, atılan üç füzeden birinin okula isabet ettiği saldırıda Husi militanları hedef aldıklarını savundu. Öte yandan, savaş, yokluk döngüsündeki ülkede açlık ve kolera salgınları can almaya devam ediyor. Husiler tarafından, kontrol altında tuttukları bölgelerde yaygın olan kolera salgını ile mücadele için olağanüstü hal ilan edildiği bildirildi. BM’ye göre dünyanın en büyük insani krizlerinden birinin yaşandığı ülkede 22 milyonu aşkın kişi yardıma ihtiyaç duyuyor. İran ordusu ABD ‘terör listesi’nde Tahran’a baskıyı artırma amacıyla uluslararası yaptırımlar da dahil hamlelerini sürdüren ABD Başkanı Donald Trump, İran askeri gücünün candamarı olan, ülkede ekonomik sahada da etkinliği yüksek Devrim Muhafızları’nı “yabancı terör örgütü” listesine aldıklarını duyurdu. Trump, dün yaptığı açıklamada, “Devrim Muhafızları, İran hükümetinin küresel terörizmi yönetme ve finanse etmek amacıyla kullandığı ana araçlardan biri” dedi. “Eğer bu yapıyla iş yapıyorsanız, terörizmi finanse ediyorsunuz demektir” ifadesini kullandı. ABD’nin yakın müttefiki İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu’dan kararı memnuniyetle karşıladıkları açıklaması geldi. Trump’ın İran’a karşı bu son yaptırımıyla ABD, ilk kez başka bir ülkenin ordusunu “terörist grup” olarak nitelendirmiş oldu. Trump’ın konu hakkında karar aşamasında olduğuna yönelik geçen hafta basında çıkan haberler üzerine kimi uzman, böyle bir hamlenin ABD’nin istihbarat ve askeri gücüne tehdidi artıracağı uyarısında bulunmuştu. Pentagon ile CIA’nın da benzer kaygılar taşıdığı savunulmuştu. Washington, şu ana kadar Devrim Muhafızları’yla ilişkili onlarca kişi, kuruluşu terör listesine dahil etmişti ancak tamamını kapsayan karar alınmamıştı. Tahran’dan misilleme 125 bin civarında askeri olduğu tahmin edilen kara, hava, deniz ve füze birimlerine sahip Devrim Muhafızları Ordusu, doğrudan İran’ın dini lideri Ayetullah Ali Hamaney’den emir alıyor. İran’ın balistik füze gibi stratejik programları da Devrim Muhafızları tarafından yürütülüyor. Tahran, ABD’nin böyle bir karar alması halinde misilleme kartı çıkaracağını geçen hafta duyurmuştu. Trump’ın dünkü kararının ardından da İran, ABD Merkez Komutanlığı (CENTCOM) ve bağlantılı güçleri “terör örgütü” listesine aldığını açıkladı. Ayrıca İran resmi medyası ABD’nin “terörü destekleyen ülke ilan edildiğini” aktardı. DNÖETNAENMYAPEHŞUİN5D. E Trump rüzgârıyla sandık arayışı İsrail halkı adı yolsuzluk ve rüşvet soruşturmalarıyla anılan Başbakan Binyamin Netanyahu’nun siyasi geleceği için büyük öneme sahip, referandum olarak nitelendi rilen genel seçimler için bugün sandık başı na gidiyor. İsrail basınına yansıyan kamuo yu araştırmalarına göre, Batı Şeria’daki ya sadışı Yahudi yerleşimlerini ilhak etme va atlerinin gölgesinde gerçekleşecek seçim de Netanyahu, 5. kez başbakanlık koltuğu na oturmaya oldukça yakın. Netanyahu’nun liderliğindeki Likud Partisi’nin 120 sandal yeli meclise (Knesset) 2830 arasında ve kil sokması öngörülüyor. Eski İsrail Genel kurmay Başkanı Benny Gantz ile eski gaze teci Yair Lapid’in kurduğu “MaviBeyaz” itti fakının ise 2628 milletvekili çıkarması bek leniyor. Eğer Netanyahu bu seçimi de ka zanırsa İsrail’in ilk başbakanı olan, yaklaşık 14 yıl boyunca bu görevi yürüten David Ben Gurion’u geride bırakacak. Netanyahu’nun şahin politikalarının en bü yük destekçisi ABD Başkanı Donald Trump yönetimi. ABD geçen ay İsrail’in Golan Tepe leri’ndeki işgalini tanıma adımıy la tartışma yarat tı. Trump geçen yıl da Kudüs’ü İsrail’in başken ti ilan etme ka rarıyla Ortadoğu ateşine adeta benzin dökmüştü. Adaylardan Gantz, önceki gün kampanyası çerçevesinde motosiklet sürdü. KİMİ ARAP LİDERLERLE ‘İLHAKI’ KONUŞMUŞ İsrail Başbakanı Netanyahu Filistin işgaline yönelik tepki çeken açıklamalarını seçim öncesinde dün de sürdürdü. Batı Şeria’daki Yahudi yerleşim birimlerinin aşamalı ve ABD ile koordineli şekilde ilhak edileceğini söyledi. Bazı Arap liderlerle de Yahudi yerleşim birimlerini ilhak meselesini konuştuğunu savunan Netanyahu, “Onlar da bizim toprağa olan bağlılığımızı anlıyorlar” dedi. Öte yandan İsrail yönetimine Ankara’dan tepkiler sürüyor. Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, “Netanyahu’nun yaptığı her iş uluslararası hukuka aykırıdır. Batı Şeria Filistinlilerin topraklarıdır” dedi. C MY B