Katalog

17 NİSAN 2019 ÇARŞAMBA CHP LİDERİ KEMAL KILIÇDAROĞLU: “Notre Dame Katedrali sadece CUMHURBAŞKANI RECEP TAYYİP ERDOĞAN: “Paris’in Fransızlara ait bir simge değil, insanlık tarihinin görkemli ve eşsiz bir eseridir. sembollerinden biri olan ve insanlığın ortak mirası Notre Dame Katedrali’ni Başta Fransa halkı olmak üzere tüm insanlığın acısını derinden paylaşıyorum.” tahrip eden korkunç yangın bizi de derinden sarstı.” EDİTÖR: MÜNEVVER OSKAY / ELİF TOKBAY TASARIM: İLKNUR FİLİZ Paris’in anaerkil simgesi Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, günlerdir beklenen ulusa sesleniş kaydını yeni bitirmişti. Sarı Yelekliler isyanını bastırmak için tüm ülkede 15 Ocak’ta açılan “Büyük Ulusal Tartışma”nın sonucu olarak alınacak önlemleri açıklayacaktı. Yangın alarmları, TSİ 19.30’da çalmaya başladı. Hz. İsa’nın annesi Meryem Ana’nın kimliğinde Paris’in anaerkil simgesi Notre Dame Katedrali’nden yükselen duman; yerini kısa sürede kurşun levhalarla kaplı çatısını tutan 850 yıllık meşe putrellerin birer kibrit gibi alev aldığı kan rengi bir kızıllığa bıraktı. Saat 20.00’de, taş bir transatlantik biçiminde inşa edilen ve zaten iç mekânı “gemi” diye anılan 50 metre yüksekliğindeki yapının 46 metrelik rüzgâr kulesi tutuştu. Gökyüzüne dantel bir ok gibi uzanan muhte şem kule yıkıldığında, saat 20.53’ü gösteriyordu. Manzarayı yaşlı gözlerle izleyen kalabalıktan toplu bir feryat yükseldi. Turist rehMine berliği de yapan tarih öğrenG.Kırıkkanat cisi Lorraine, “Kalbim çatlayacak. Aşk gibi, gözlerimin önünde ölmesini istedim. 850 yıllık bir anıt, Paris’in, Fransa’nın kalbi yanıyor” diye hıçkırıyordu. Katedralin çevresindeki butiklerde çalışan Aline; “Duygularımı anlatacak söz yok. Yanan, Paris’in başladığı yer. Paris onun çevresine kuruldu. Eyfel’den bile önemli” diyordu. Papalık kurumunun bin yıldır “Büyük Kızı” nitelediği Fransa’nın Katolik müminleri, ülkenin koruyucu meleği, “ana” motifi Notre Dame’ın kaybından elbette ki en üzgünleri. Yangın yerinde başladıkları ayinleri sürdürüyorlar. Cumhurbaşkanı Macron, “Bu katedrali hep birlikte tekrar inşa edeceğiz” dedi. Ve dün, katedralinin restorasyonu için resmen “Ulusal Bağış” kampanyası başladı. Dünyadan ve özellikle ABD’den büyük katılım olacağı kesin. 2000 yılı başındaki kasırga felaketi sırasında yıkılan pek çok tarihi anıt ve özellikle Versailles Sarayı; Fransa tarihinin hayranı Amerikalı zenginler tarafından finanse edilmişti. İtfaiye yeterli miydi? Notre Dame Katedrali’nin yanan çatısı ve kolayca tutuşan tüm ahşap aksamı, dört ay önce başlayan bir restorasyonun odağındaydı. Katedralin çevresine iskele kurulması altı ay sürmüş ve çatısını süsleyen paha biçilmez 12 havari ile bazı heykeller, geçen perşembe günü özel vinçler tarafından kaldırılmıştı. Ancak 17 Mart’ta Da Vinci Şifresi’nin odağındaki Saint Sulpice’te bir yangın çıkartılmaya çalışıldığı ve söndürüldüğü, ancak dün ortaya çıktı. Dolayısıyla Notre Dame’daki yangının da “kriminel” olması ihtimali var. Yangına müdahalede itfaiyenin yetersiz kaldığı kanısı ise, doğru değil. Uzmanların verdiği bilgiye göre, Fransız itfaiyesinin çalışma yöntemi Amerikan itfaiyecilerinin tersine, daha tehlikeli ama daha etkin olan “içerden müdahale”. Yangın sırasında katedralin dışından çok içinde çalışan itfaiye, çatının çökme riskini göze alarak çok sayıda değerli sanat eserini kurtardı ve yangının taş kulelere sıçrayarak içindeki dev çanların eritmesini önledi. ABD Başkanı Trump dahil, tüm izleyenlerin “Niçin yangın uçakları müdahale etmedi” eleştirisi de yanlış. Yangın uçaklarının boşalttığı su ağırlığını, katedralin narin yapısı kaldıramayacağı için bu yönteme başvurulmadı. l PARİS Yangın içeriden böyle görüntülendi. ULUSAL YARDIM KAMPANYASI Fransa’da katedralin restorasyonu için ulusal yardım kampanyası başlatılacağı duyuruldu. Katolik dünyasının lideri Papa Françesko katedralin yenilenmesi çalışmaları için tam işbirliği çağrısında bulun du. Milyarder Pinault ailesiyle Bernard Arnault’un yeniden inşa çalışmaları için 100’er milyon Avro, Paris şehri yönetiminin 50 milyon Avro bağış yapacağı gündeme yansıdı. Fransız enerji devi Total de 100 milyon Avro’luk destek vaadini açıkladı. Yeniden doğacakMacron, Notre Dame Katedrali’nin yeniden yapılacağını duyurdu AMAZON’DA HUGO RÜZGÂRI Dünya mi rasının önde gelen yapılarından Notre Dame Katedrali’ndeki yangın gerek Fransa gerekse yurtdışında derin üzüntü yarattı. Yenileme çalışmalarının sürdüğü, tarihi 12. yy’a uzanan gotik mimarinin önde gelen yapısında önceki akşam başlayan yangın 400’ü aşkın itfaiyecinin çalışmaları sonucunda 9 saat sonra kont rol altına alınabildi. Paris’in merkezindeki katedralin alevlere bürünmüş görüntüsü, yüzlerce yıla tanıklık eden çatısının, 93 metre yüksekliğindeki kulelerinden birinin çöküşü canlı olarak yayımlandı. Bu arada Victor Hugo’nun ünlü “Notre Dame’ın Kamburu” eserinin dün Amazon’da en çok satanlar listesinde birinci sıraya yükseldiği de gündeme yansıdı. Nehrin diğer yakasında katedralin yangın sonrası halini görenler gözyaşlarını tutamıyor. Katedral yılda 14 milyon ziyaretçiyi ağırlıyor. Akıbeti merak ediliyor CERENÇIPLAK DRILLAT Avrupa ve dünya kültürünün paha biçilmez bir eseri olarak nitelenen Paris’teki Notre Dame Katedrali yangını, dokuz saat içinde, yüzlerce itfaiye erinin çabası sonucu, dün sabah 04.00 sularında söndürülebildi. Fransız halkını gözyaşına boğan yangının etkisi hâlâ sürüyor. Katedralin bir yanında, yangın sonrası fotoğraf çeken turistler, diğer yanında Seine Nehri kıyılarında dua edenler var... 13. yüzyılda inşa edilen, dini bir sembol kadar gotik mimarinin sembollerinden de kabul edilen Notre Dame’ın çatısı ve ikonik kulesi yangın sırasında çöktü, katedralin ana yapısı ise kurtarılabildi. Yangın sırasında kurtarılamayan katedral içindeki bazı eserlerin tahliyesine başlandı. Aziz Louise’nin tüniği, çarmıha gerilmeden önce İsa Peygamber’in başına takılan “Dikenli, Kutsal Taç” ve vitraydan oluşan 21 metre yüksekliğindeki “Kuzey Gül Penceresi”nin kurtarıldığı belirtildi. “Batı ve Güney Gül Pencereleri”, İsa’nın gerildiği “gerçek çarmıh ve çivi”, 10 parçadan oluşan katedral çanı, sekiz bin boruluk, Fransa’nın en büyük ikinci kilise orgunun akıbeti ise bilinmiyor. l PARİS Yetkililerden kötünün iyisi misali “ana yapının kurtarıldığı” açıklaması geldi. Yangının nedenine ilişkin soruşturma da sürüyor. İlk veriler ışığında, Katolik dünyasının en önemli yapılarından biri kabul edilen katedralin halihazırda yenileme çalışmalarının yapıldığı tahta bölümünde yangının çıkmış olabileceği ihtimali üzerinde duruluyor. Paris Savcılığı da dün ilk soruşturmanın yangının kundaklama değil, kaza ile çıktığına işaret ettiğini açıkladı. Fransa Kültür Bakanlığı katedraldeki sanat eserlerinin Louvre Müzesi’ne gönderileceğini belirtti. 8 asırlık gurur... Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron olayın duyulmasının ardından bölgeye giderek yetkililerden bilgi aldı. Olayı “trajedi” olarak nitelendirerek “Notre Dame tarihimiz, edebiyatımız ve ruhumuzun bir parçası, tüm büyük olaylarımızın, salgınlarımızın, savaşlarımızın, özgürlüklerimizin yeri, hayatımızın merkez üssü” diye konuştu. Macron, derin üzüntünün farkında olduğunu söyleyerek “Gurur duyalım çünkü bu katedrali 800 yıldan daha uzun bir süre önce biz inşa ettik ve yüzyıllar boyunca büyütüp geliştirdik. Şimdi birlikte yeniden inşa edeceğiz” dedi. Üzüntü mesajları yağdı Paskalya öncesi meydana gelen ve bir itfaiye erinin yaralandığı yangınla birlikte dünya genelinden derin üzüntü ve destek mesajları yükseldi. Avrupa Birliği (AB) “Notre Dame tüm insanlığa aittir” açıklaması yaptı. BM’den “Dünya mirasının eşsiz örneklerinden biri... Düşüncelerimiz Fransa ile” vurgusu yapıldı. UNESCO da “Bu eşsiz mirası yenileme ve koruma için Fransa ile birlikteyiz” ifadesini kullandı. İtalya Başbakanı Giuseppe Conte, “Fransızlar için, Avrupalı hepimiz için kalpte bir yıkım” değerlendirmesinde bulundu. Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Macron’a gönderdiği telgrafla Fransız halkının duyduğu acıyı paylaştığını ifade etti. Eski ABD Başkanı Barack Obama, “Bir tarihin yok oluşunu izlerken yas tutmak bizim doğamızda var, ama aynı zamanda yarın için yeniden inşa etmek de...” sözleriyle trajediyi değerlendirdi. l Dış Haberler ‘AydınlaNma’nın eli değince O rtaçağ’ın gotik katedrallerinin en büyüğü. Temelinin Paris piskoposu Maurice de Sully tarafından 1160’da atılmasından günümüze kadar Fransa edebiyatında, mimarisinde, dininde, kültüründe ikonik bir yere sahiptir Notre Dame Katedrali. Dünya kültür mirasının en önemli örneklerinden biri olduğuna kuşku yok. Notre Dame Katedrali demek, aslında 10. yüzyıl Fransası demek. Daha sonraki yüzyıllarda kimi değişikliklere uğrasa da hep o dönemin özelliklerini taşımayı sürdürdü. İnşası için seçilen yerin bile dinler tarihi açısından bir anlamı var. Jüpiter inancına sahip olanların Roma döneminde kurdukları tapınaklarının kalıntıları üzerine inşa edilmiştir. Tabii ki rastgele bir seçim değildir bu. Hırıstiyanlıktan başka hiçbir inanca, Hıristiyanlık izi taşımayan hiçbir kültüre yaşam hakkı tanımayan Katolik Hıristiyanlığın kendisini göstermesinin ifadesidir bir anlamda. Kurulduğu yerin Roma lılardan önce burada yaşamış olan Katolik Kilisesi, Fransa kralları üze Galya Kabilesi Parisiiler için (ki Paris rindeki gücünü bu tür görkemli ya kenti adını onlardan almıştır) kutsal pılar inşa ederek de gösterdi. Bu ya bir bölge olduğu da söylenir. pılarda kilisenin onayıyla nice canlar Dönemin egemen gücü Katolik Hı alındı. Şimdi yanışından üzüntü duy ristiyanlığın, kendisini her anlamda Mustafa K. duğumuz Notre Dame Katedrali’nde güçlü gösterme isteğinin mimaride Erdemol tam 21 kral kafası vardır. Siyasi ent ki karşılığıdır bu mabet. Kurulduğu rikalarla, din çatışmaları nedeniyle yerleşim biriminde en büyük oluşu, kilise kesilmiş kral kafalarıdır bunlar. nin binlerce yoksulun varını yoğunu elin Yapımından 200 yıldan fazla bir zaman den alarak nasıl büyüdüğünün de göster sonra başlayan Yüz Yıl Savaşları (Fransa gesi. Ortaçağ Avrupası’nın bütün dini yapı ile İngiltere’nin Fransa krallığını kontrol et ları kuruldukları bölgelerin en muhteşem, mek için tutuştukları dinsel kavgadır) sı en görkemli yapıları olmuştur zaten her rasında ortaya çıkan 19 yaşındaki Fransız zaman. Kilisenin yoksul imanlının kanını Katolik kadın savaşçı Jeanne d’Arc, İngiliz nasıl emdiğini bu görkemli yapılara baka ler ile Fransa’daki İngiliz müttefiklerince rak anlayabilir kişi. Kilise bütün zenginlik yakalanıp Notre Dame Kadetrali’nde yargı leri kendisinde toplayan emek sömürücü lanmıştı. Sonu yakılmayla biten bir yargı bir kurum olmuştur yıllar boyunca. lamaydı bu. Kesik kral kafaları... Katedral 18. yüzyılın sonlarında Hıristiyanlık’tan dönüştürülüp Akıl Çağı’na Notre Dame Katedrali de bunlardan bi uygun bir yapı oldu. Bunun için ilk iş çan ri. Yapıldığı dönemin en büyük binasıydı. larının çoğunun top yapmak için eritilme siydi. Tarihi açıdan önemini korumakla beraber din açısından, görkemli herhangi bir mabetti. Zamanla kötü şöhretinden de ötürü ihmale terk edilmişliği vardır. Ta ki Napolyon Bonaparte, 1804’te imparatorluk tacını giymek için Notre Dame’ı seçinceye kadar. Napolyon sayesinde yeniden popülerliğine kavuştu. Hugo olmasaydı Hem genel olarak tarihin hem de Fransız kimliğinin bir parçası kabul edilen mabet bir kez de büyük Victor Hugo sayesinde kurtulmuş sayılır aslında. 1831’de “Notre Dame de Paris” adlı kitabı yayımlanınca (bizde Notre Dame’ın Kamburu olarak bilinir) yeniden önem kazandı. 1844’ten 1870 yılına kadar süren bir restorasyon çalışması başladı Hugo sayesinde. Bu arada birçok kişi haklı olarak bu romanın ana karakterinin Quasimodo olduğunu düşünür. Oysa o değildir, romanın asıl “karakteri” Notre Dame’dır. Victor Hugo’dan başka, belki daha da çoktur ama bir çok edebiyat, sanat, bilim insanını çok etkilemiştir Notre Dame. Marcel Proust ile Sigmund Freud ilk akla gelenler. Proust o muhteşem kitabı ‘Kayıp Zamanın Peşinde’de kullandığı alt metinlerde katedralden etkilenmiştir. Bir gece, sırtına astarı kürklü paltosunu atıp iki saat boyunca önünde durarak mabedi seyrettiği söylenir. Hem psikiyatr hem de etkili bir yazar da olan Sigmund Freud’un da katedrale ayrı bir tutkusu vardı. Freud, 1885’te ilk kez gördüğünde “daha önce hiç hissetmediğim bir duygu içinde”yim diye yazmıştır günlüğüne. Fransa’dayken fırsat bulduğu her öğleden sonrayı burada geçiren Freud’un “bu kadar hareketli ve kasvetli bir yapı görmedim hiç” deyişi de kayıtlıdır. Dinlerarası savaşların, mezhep çatışmaların, dintaç kavgalarının hep merkezinde olmuş Notre Dame da çok kişinin, çoğu isyankâr, çoğu akılcı onlarca kişinin yakılma kararı çıkmıştır. Mabedin ateşle buluşup küle dönüşmesi ne ilginçtir.