Katalog

ekonomi DOLAR ekonomi@cumhuriyet.com.tr TASARIM: SERPİL ÜNAY avro sterlin FAİZ BORSA 1111 NİSAN 2019 PERŞEMBE ALTIN CUMHURİYET ALTIN 24 AYAR 5.6910 0.2 kuruş 6.4030 2.3 kuruş 7.4490 0.1 kuruş 21.25 0.01 puan 97.015 1120 puan 1668.95 69.66 lira 239.27 46 kuruş Reform yok, emekçininYapısal Dönüşüm paketinde hükümet, kıdem tazminatına göz koydu. BES’te çıkış zorlaşacak hakkına göz dikme var 4 Bakan Albayrak’ın reform programı açıklaması 4 Albayrak, mart sonunda geri ödemesinde güçlük beklenirken ‘arkası yarın’ kıvamında bir çerçeve ortaya yaşanan kredilerin 276 milyar lira tutarında olduğunu çıktı. Bireysel emeklilik sistemi yeniden yapılandırılacak. belirterek, kamu bankalarına DİBS aktarılacağını, enerji Kıdem tazminatı reformu gerçekleştirilecek. ve inşaattaki batık kredilerin yapılandırılacağını söyledi. Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak, 2019 yılı reform programında önce güçlük yaşanan kredilerin 276 milyar lira tutarında olduğunu, şu ana kadar bunun 107 milyar liği kamu bankalarının sermaye liralık kısmının yeniden yapı lendirilmesine ve geri dönmeyen landırıldığını söyledi. Albayrak kredi oranı yüksek olan enerji 106 milyar lira büyüklükte ol ile inşaat kredilerinin bilanço dı duğunu söylediği tahsili gecik şına taşınarak bankaların rahat miş kredilerin bankacılık sektö latılmasına verdi. rü için risk oluşturmayacağını Programda kamu bankaları öngördüklerini ifade etti. nın sermaye yeterlilik ve likidite Albayrak, enerji ve inşaat sek oranlarının artırılması amacıy törünün bilançolarının temizlen la Hazine’nin 28 milyar lira tuta mesi için Enerji Girişim Sermaye rında Devlet İç Borçlanma Senet Fonu ve Gayrimenkul Fonu’nun lerini (DİBS) kamu bankalarına kurulmasını gündeme aldıkları verilecek. Geri dönmeyen kredi nı aktardı. Enerji sektöründeki lerin daha yüksek oranda oldu takipteki krediler Şubat 2019 iti ğu enerji ve inşaat sektörlerinde barıyla 6.4 milyar TL civarınday bu krediler banka bilançolarının ken, inşaat sektöründeki takip dışına taşınacak. Albayrak bunu teki krediler ise emlak ve gay bir mekanizma kurarak banka rimenkul dahil edildiğinde 19.2 bilançolarını “temizleyeceğiz” di milyar TL’yi aşıyor. yerek ifade etti. Albayrak, Yapısal Dönüşüm Adımları 2019 sunumunda bankacılık sektöründe toplam kredilerin mart sonunda 2.5 trilyon lira, geri ödemesinde Kıdeme tırpan Albayrak’ın açıkladığı paketin ana hatları şöyle: n Kıdem Tazminatı Reformu Hedefler çelişiyor nu da hayata geçireceğiz. Tüm ‘Uzlaşı’ gitti, ‘katılım’ geldi paydaşlarımızın katılımı ile, tıpkı çalışanlardan olduğu gibi iş verenden de yapılacak kesintiler BES ile entegre Kıdem Tazminatı Uzmanlara göre “Yeni Ekonomi Programı Yapısal Dönüşüm Adımları 2019”un hedefleri birbiriyle çelişiyor. dağılımını, vadesini, faizini ve diğer şartlarını belirleme konusunda Hazine ve Maliye Bakanının yetkili olduğu” be maye yeterliliği artacak fakat nakit olarak girmeyeceğinden dolayı kredi verme kapasitesi çok fazla artmayabi Hükümet kıdem tazminatında “tarafların uzlaşısına” yönelik tavrını değiştirdi. Cumhurbaşkanlığı programında bu konuda “uzlaşı” aranacağı ifade ediliyordu. Ancak Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak’ın sunumunda “uzlaşı” gitti yerine “katılım” geldi. Değişiklik yapılırken artık tarafların yani işçi, işveren ile hükümetin “uzlaşısı” aranmayacak. Ayrıca kıdem tazminatında “30 gün” hesabının değiştirilmesi de gündemde. Bu durumda işçi daha az kıdem tazminatı alabilecek. DİSK Genel Başkanı Arzu Çerkezoğlu, “Yapısal reformlar adı altında işçi sınıfının haklarını geriletecek, kıdem tazminatına göz koyacak, güvencesiz çalışmayı yaygınlaştıracak, halkın ekmeğini küçültecek, adaletsizliği büyütecek, yüzde 99’a karşı yüzde 1’i kurtarmaya yönelik hiçbir adıma izin vermeyeceğiz” ifadesini kullandı. CHP milletvekili Veli Ağababa da, kıdem tazminatının emekçilerin son kalesi olduğuna işaret ederek, “İşçilerin 83 yıldır koruduğu kazanımdır. Kıdem tazminatının gaspına asla ve asla izin vermeyiz” dedi. l ANKARA Fonu’nda toplanacak. Vatandaşlarımızın kazançlarına göre kesinti oranlarının belirleneceği zorunlu bir bireysel emeklilik sistemini yani tamamlayıcı emeklilik sistemini yeniden ele alacağız. Vergi dönüşümü n 2019 yılı içinde en önemli reformlardan biri vergi dönüşümü olacak. Bundan sonraki dönemde bütçe gelirlerini artırmak için yüksek gelir gruplarının daha adil vergilendirilmesini sağlayacak adımlar atacağız. Kurumlar vergisini düşürüp daha rekabetçi bir ortama taşıyacağız. Be yannameyi yaygınlaştırarak dolaylı vergileri azaltıp dolaysız vergileri arttırarak verginin daha da tabana yayılmasını sağlayacağız. n Sigortacılık Denetleme ve Düzenleme Kurumu kurarak sektörü izlenmesi ve denetlenmesini daha yakından takip edeceğiz. Berat Albayrak l Ekonomi Servisi n TD Securities gelişmekte olan piyasalar strateji birimi Başkanı Cristian Maggio: Bir yandan, hükümetin ekonomiyi bir dizi reformla desteklemeye hazır olduğunu ve büyümeyi bulunduğu istikameti tersine çevireceklerini söylüyor. Öte yandan, mali disiplin ilkesine uymaya devam edeceklerini, beklentileri karşılayan ve piyasaları rahatsız etmeyecek bir bütçe açığına devam edeceklerini söylüyor. Bu iki hedef birbiriyle çelişiyor. İkisine de ulaşmak çok zor olacak. n Ekonomist Haluk Bürümcekçi: Kamu bankalarına 28 milyar TL devlet iç borçlanma senedi (DİBS) verilmesini bekliyorduk. 2019 bütçe tasarısında “Bütçe ödeneklerinin yüzde 3’üne kadar ikrazen özel tertip DİBS ihraç edilebileceği, bu senetlerin lirtilmişti. Bu adım kamunun borç yükünü artıracak. n Eski Hazine Müsteşar Yardımcısı Ferhat Emil: 2001 krizinde de bankalara DİBS ihracı olmuştu. Bütçe açığını değil borç stokunu artırıcı etkisi olacak. Vadesi ve faizi ne olacak, henüz belli değil. Bankaların riski, Hazine’nin riski haline geliyor. Özel bankaların ve özel şirketlerin de batık kredilerinin Hazine’ye yüklenmesi tehlikesi var. Sadece temenni n Ekonomist Uğur Gürses: ‘Reform programı’ açıklaması beklenirken, birkaç politika adımı ile temennilerden oluşan bir çerçeve ortaya çıktı. n TEB Yatırım Genel Müdür Yardımcısı Mete Yüksel: Kamu bankalarının ser lir. Özel bankalar için de bazı şeyler duymayı beklerdik. 2018 kârlarından 2019’da dağıtım yapmayacak. Büyük ihtimalle bu yıl elde ettikleri kârdan 2020 yılında da kâr yani temettü dağıtılmasına izin verilmeyecek. n Doç. Dr. Ümit Akçay: Açıklanan yol haritasında, Türkiye ekonomisinin karşılaştığı temel açmazların herhangi birine dair anlamlı bir bakış açısı bulunmuyor. Bu çerçeve, ekonomi yönetiminin gelişmeler karşısında sürüklendiğini teyit ediyor. n CHP sözcüsü Faik Öztrak: Taksitli reform olmaz. Parça başı reform yapılmaz. Reform Programı mevcut durumu gerçekçi bir şekilde tespit eder. Sorun alanlarına dönük çözümleri belirgin bir takvimle sunar. Aksi halde kimseyi ikna edemezsiniz. arkası yarın gibi Bakan Berat Albayrak’ın açıkladığı pakette başta yargı, tarım, turizm olmak üzere birçok adımın ise gelecek aylarda açıklanacağı ifade edildi. Arkası yarın kıvamındaki pakette gelecek aylarda açıklanacak gelişmeler şöyle: n Gıda enflasyonu ile mücadele için en önemli yapısal refor mumuz Tarımda Milli Birlik Projesi olacak. Strateji, mayıs ayında paylaşılacak. Taze meyve ve sebze için Tarım Kredi Kooperatifi ortaklığıyla Sera AŞ kurulacak. n Vergi dönüşümü en önemli reformlardan biri olacak, detaylarını bu yıl içinde geniş kapsamlı sunumla açıklayacağız. n Sosyal güvenlik reform paketi bu yıl içinde açıkla nacak. n Yargı reformunun vizyonu hazırlanıyor. n Lojistik master planı bakanlığımız ve varlık fonumuz tarafından hazırlanacak. n Turizm Master planı eylülde açıklanacak. n İhracatı artırma planı ağustosta açıklanacak. n Sanayi yerlileştirme programı mayıs ayında açıklanacak. Piyasa umduğunu bulamadı İhracatın değeri yüzde 6.3 düştü İhracat birim değer endeksi şubatta önceki yılın aynı ayına göre yüzde 6.3 azaldı. Önceki yılın aynı ayına göre, gıda, içecek ve tütünde yüzde 4, ham maddelerde yüzde 4.4, yakıtlarda yüzde 5.6 ve imalat sanayiinde yüzde 6.4 düşüş görüldü. İhracat miktar endeksi yüzde 10.3 yükseldi. Türkiye İstatistik Kurumu verilerine göre, söz konusu dönemde ithalat birim değer endeksi de yüzde 1.2 düştü. Endeks, gıda, içecek ve tütünde yüzde 1.9, ham maddelerde yüzde 7.6 ve imalat sanayiinde yüzde 1.8 azalırken, yakıtlarda yüzde 4.8 arttı. İthalat miktar endeksi ise yüzde 15.9 azaldı. l Ekonomi Servisi En çok kur ve iş konuşuldu Ekonomi Gazetecileri Derneği için Medya Takip Merkezi (MTM) tarafından yapılan araştırmaya göre mart ayında ekonomi dünyasında en çok dolar konuşuldu. 221 bin 981 haberde ele alınan dolar kuru, mart ayında en çok gündeme gelen ekonomi konusu oldu. İstihdam konusu da 139 bin 685 haberle ikinci sırada yer aldı. Albayrak’ın açıkladığı paket, piyasalarda bek lentileri karşılamadı. Kur ve faiz yükseldi. Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak’ın açıkladığı ‘Yeni Ekonomi Programı Yapısal Dönüşüm Adımları 2019’ sunumu piyasalarda beklentileri karşılamadı. Seçim belirsizliği ve ABD ile yaşanan S400 gerilimi nedeniyle piyasalarda yüksek olan tansiyon, açıklanan yeni adımlarla da düşmedi. Güne 5.69 seviyelerinden başlayan dolar/TL, Albayrak’ın konuşması sırasında 5.72 seviyelerine kadar yükseldikten sonra tekrar 5.69 seviyelerine geriledi. Avro/TL da 6.40 seviyelerinde iken Albayrak’ın konuşması sırasında 6.44’ü gördü. Önceki günü yüzde 21.26 seviyesinden kapatan 2 yıllık gösterge tahvil faiz leri de dün gün içinde yüzde 21.76’ya kadar yükseldi. Borsa İstanbul’da işlem gören banka hisselerinden oluşan bankacılık endeksi de yüzde 0.8 değer kaybetti. Londra merkezli BlueBay Asset Management Kıdemli Stratejisti Timothy Ash, daha fazla somut detaya ihtiyaç olduğunu belirtti. Capital Economics gelişmekte olan piyasalar baş ekonomisti William Jackson genel tablonun Türkiye’nin son 10 yılda yatırımcıların güvenini kaybettiği yönünde olduğunu, bunun da bir konuşmada tersine çevrilemeyeceğini söyledi. Fitch Ratings ise, yavaşlayan küresel büyümenin merkez bankası bağımsızlığını tehdit edebileceği açıkladı. O ‘Adam’ gitti, bu ‘Adam’ da gidiyor Cezayir’deki “Adam” gitti. Şimdi Sudan’daki “Adam” da gidiyor. Sudan’da, Müslüman Kardeşler diktatörlüğüne ve tepesindeki “Adam” Beşir’e karşı dört ay önce patlak veren protesto eylemleri 50’ye yakın ölü, yüzlerce yaralı ve tutukludan sonra sıkıyönetimin de etkisiyle kısmen yatışmış görünüyordu; Cezayir’deki gelişmelerin ardından, cumartesi günü, yeni bir enerji ve kararlılıkla, dört yılın en büyük eylemini sergileyerek canlandılar. Çarşamba günü, Sudan gazetesi, Taghyeer (değişim), dinci rejime, Beşir’e karşı gece eylemlerinin önemli liman kentlerine sıçradığını aktarıyordu. Yeni aşama “Sudan Devrimi”nin yeni bir aşamaya geçtiği söylenebilir. Birincisi, polisin yaygın şiddetine karşın, protestocular, cumartesi günü, “Adam”ın sarayının etrafında ve ordu genel karargâhının önünde oturma eylemleri başlatmayı başardılar. Ağır baskı ve polis şiddetine karşın, protestoların bu oturma eylemleriyle iktidarın merkezine bu kadar yakınlaşması, ordunun tutumu, “Adam”ı iktidarda tutan “blok” içinde paniğe yol açmış. Çevresindekiler, 30 yıldır elde ettiklerini kaybetme korkusuyla, “Adam”ı görevi bırakması için ikna etmeye çalışıyorlarmış. Ancak “Adam”, Uluslararası Ceza Mahkemesi’nin, “Darfur’daki katliamları örgütledi” iddiasıyla çıkardığı bir tutuklama kararı yüzünden bir yere gidemiyor. İkincisi, ordunun göstericilerden yana tutum almaya başladığı görülüyor. Reuters, kimi askerlerin, göstericilerle birlikte slogan attığını, onlara içme suyu dağıttığını, Soudan Tribune de askerin pazar ve pazartesi olmak üzere iki kez halkı korumak için, oturma eylemlerini dağıtmak isteyen polis ile göstericiler arasına girdiğini, hatta polisle çatıştığını aktarıyor. Polisin saldırıları karşısında birçok gösterici ordu genel karargâhı binasına sığınmışlar; sosyal medyadan halkı oturma eylemlerini ve orduyu desteklemeye çağırıyorlarmış. Olaylar sırasına çekilen, paylaşılan videolardan, yoğun bir zırhlı araç trafiği olduğu, polisin sık sık ateş açtığı, polisten ve askerlerden yaralananlar olduğu anlaşılıyormuş. Soudan Tribune’e göre, ordunun üst komuta kademesi, protestocuları destekleyen orta düzey subaylarla bir çelişkiye düşerek kontrolü kaybetmemek için şimdilik sessiz kalmayı tercih ediyor. Al Soudan Alyoum gazetesi de pazartesi günü, bir “son dakika haberi” olarak, ordu üst kademesine yakın bir kaynaktan aldığı “Beşir, yönetimi orduya devretmeye hazırlanıyor” duyumunu aktarıyordu. 30 yıllık çürüme Son protesto eylemleri dalgasının 6 Nisan’da kabarmış olması da “Adam”ın yanındakilerin gözünden kaçmıyor. Sudan’ı dokuz yıl boyunca baskıcı ve yolsuzluklara batmış bir rejimle yöneten Numeyri, 6 Nisan 1985’te kansız bir darbeyle devrilmişti. Numeyri rejimi, yolsuzluklara battıkça, toplumsal desteğini kaybettikçe, baskıyı artırarak, şeriat yasaları getirerek, Müslüman Kardeşler’in Sudan kolu olan Ulusal İslamcı Cephe’nin desteğini alarak iktidarda kalmaya çalışmış, İslamcı hareket de giderek güçlenmişti. Numeyri kansız bir darbe ile devrildikten sonra yapılan genel seçimlerde İslamcı Cephe’nin Umma Partisi’nin lideri Sadık alMahdi, Demokratik Birlik Partisi ile koalisyon yaparak yeni hükümeti kurmuştu. General Beşir, 1989’da işte bu demokratik yollarla seçilmiş hükümeti devirmiş, başbakanlığı ortadan kaldırarak başkanlık rejimine geçmişti. Bu başkanlık rejimi de Sudan’ı 30 yıl, baskı ve terörle, yolsuzluklarla çürüterek bu noktaya getirdi. Beşir yönetiminin sözcüsü Hasan İsmail, pazartesi günü Al Sharouk TV kanalıyla yaptığı bir söyleşide, protestoların 6 Nisan’ı istismar ettiğini, ordunun da dış kaynaklardan büyük mali destek aldığını iddia etti. “Dağıtılan yemekleri, suları, ilkyardım malzemelerini biliyoruz” dedi ve ekledi: “Bir milyon Sudanlıyı ordu binasının önüne toplayıp sonra taleplerini desteklemek, reform değil rejimin devrilmesini talep etmektir” (Al Soudan Alyoum). Rejimin enformasyon bakanıysa, İsmail’i, kutuplaşmayı derinleştirmekle, iç savaş ortamı hazırlamakla suçladı. Financial Times, salı günü, Hartum’daki bir kaynağının “panik içindeler, dağılma noktasına geldiler” gözlemini aktarıyordu. KISA... KISA... l Tarım ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli, “Ulusal Süt Konseyi, üretim maliyetlerini göz önünde bulundurarak, 1 Mayıs 2019’dan geçerli olmak üzere soğutulmuş çiğ sütün tavsiye fiyatını litre başı 2 lira olarak belirlendi” dedi. l HSBC Ortadoğu, Kuzey Afrika ve Türkiye bölgesinden sorumlu Üst Yönetici (CEO) olarak Martin Tricaud’u atadı. C MY B