Katalog

EKONOMİ DOLAR [email protected] TASARIM: BAHADIR AKTAŞ AVRO STERLIN FAİZ BORSA 1111 ARALIK 2019 ÇARŞAMBA ALTIN CUMHURİYET ALTIN 24 AYAR 5.8030 6.4250 0.3 kuruş 7.6630 1.5 kuruş 12.07 0.10 puan 108.011 775 puan 1843.94 4.57 lira 274.23 88 kuruş İş bekleyenlerin 630 bini üniversite, 19 bini yüksek lisans mezunu ve 796 kişi doktoralı İŞ KUYRUĞU UZUYOR İŞKUR verilerine göre ocakkasım döneminde kayıtlı işsiz sayısı 4 milyon 26 bin kişiye ALAMOS GOLD’DA IŞÇI KIYIMI çıktı. İş kuyruğundakilerin 1 milyonu 8 ila 12 aydır işe yerleşme umudu taşıyor. İŞKUR’a kayıtlı işsiz sayısı bir yılda yüzde 22 artışla 3 milyon 296 bin kişi önceki yılın aynı dönemine göre 6.6 puan artışla yüzde 20.7’den yüzde 27.3’e yüksel den Kasım 2019’da 4 milyon di. İŞKUR verilerine göre ise Kaz Dağları’nda çevre felaketi ile gündeme gelen Alamos Gold şimdi de işçi kıyımı yaptı. Çanakkale’nin merkez ilçesine bağlı KirazlıBalaban nele adil bir tazminat sağlanacağını ve kendilerine ruhsatların yenilenmesi sonrası işe geri alınacaklarına dair güvence verildiğini savunarak “Bugün, inşaat çalışma dört aydır ara verildi. Duyuru kapsamında, Alamos Gold Şirketi’nin dolaylı olarak yüzde 100 iştiraki olan Doğu Biga, çalışanlarına adil bir tazminat sağlamakta ve maden 26 bin kişiye fırladı. Kasım Kasım 2019 döneminde işe mevkiindeki maden çıkarma larına devam etmek için ge ruhsatlarının yenilenmesi 2018’de 1 milyon 696 bin ka yerleştirilenlerin sadece 471 faaliyetleri ruhsat yenileme rekli olan ruhsat yenileme iş sonrasında işe geri alınacak dın İŞKUR’dan iş beklerken bini gençlerden oluştu. işlemlerindeki gecikme ne lemlerindeki devam eden ge larına dair güvence vermek bu yılın aynı döneminde bu sayı yüzde 19.6 artışla 2 mil 854 kişiye ödenek deniyle duran Doğu Biga Ma cikme nedeniyle Kirazlı al te. Şirket, bilhassa tüm düdencilik, 200 personelle yol tın projesinde istihdam edi zenleyici gereklilik ve şartla yon 30 bine fırladı. İş bekleyenlerin büyük bö lümünün uzun süreli işsiz olması dikkat çekiyor. Kayıtlı Ocakekim döneminde işsizlik ödeneğine başvuran kişi sayısı 1 milyon 643 bini aşarken, işsizlik ödene ların ayrılacağını duyurdu. Doğu Biga Proje Müdü rü ve Şirket Sözcüsü Çağın Şen, işten çıkarılan perso len 200’den fazla kişi, yapılacak işgücü azaltımı duyurusundan etkilenecek. İnşaat çalışmalarına yaklaşık rın yerine getirilmesine rağmen ruhsatların yenilenmemesi karşısında üzüntü içinde” ifadelerini kullandı. işsizlerin 1 milyonu 8 ila 12 ğini hak eden kişi sa aydır iş bekliyor. 1 yıl ve daha fazla zamandır iş bekleyenlerin sayısı ise 694 bini yısı ise 854 bin kişi sınırında kaldı. İşsizlik ödene Temsa üretimi durdurdu aşıyor. İş bekleyenlerin 630 bini üniversite, 19 bini yüksek lisans mezunu ve 796 kişisi doktora derecesine sahip. İş bekleyen en büyük grup ise 1 milyon 576 bin kişiyle ilköğretim mezunları. Ocakkasım 2019 döneminde işe yerleştirilen kişi sayısı 1 milyon 384 bin olurken bunların 7 bin 844’ü kamuda iş bulabildi. Bu dönemde işe yerleştirilen kadın sayısı ise sadece 454 bin oldu. Türkiye İstatistik Kurumu verilerine göre Ağustos 2019 döneminde özellikle genç işsizliği zirve yaparken gençlerin iş bulmasında ise sıkıntı büyüyor. Ağustos 2019 döneminde mevsim etkisinden arındırılmış genç işsizliği bir ğine başvuran ların sadece 467’si kadınlardan oluş YÖRSAN ÇALIŞANI Türkiye’nin önde gelen otobüs üreticilerin HAKKINI ISTIYORd2srtnlkib2lyynvyeşuiaaııuir02iaelçnslrEş.yairm1rıiırigbY.nmkıdtnyi8kgdöiişK1uüoedn’naeöançıdn8arşşanyntdigdet2üsiıoneddsbekndeı8bşmamııreiraabu5şniidliuıeö5d3i.üfazBabearvYrdrlYeiıövitkknıÖranuoraedieskadlrpzmsöengalnalaliünagnrnulenşagnk’üeSlsıışbankiednulfihmyil,rlriıd3skaay.aeiaşuyo0eskİnokşçıırlon0lirçatliiayilulşkçloriaekmkolçkoıyierpunrn*iri’.şaiurrtllılmedlBaiİkimayayHa“snraıauHonliynsAaazatzfşdraeüh.omarız,”nıtraSkbba.akiaikeafülmreaneayditmrntkltnasaıaüeetşkacneşinsemparaoıöyildltlgknekmaalenmimieilrr.ğaüagidçeİdiarşnsülömiıessuçlnıdresiıeirneıneltk.entisıençeraibrenndneirniur.5ilöa1Ady1ğrnA0ıdeüBi9rdmrdkşrhkrenravıuab6eauaanıeanıennl,i8.TddtbsıenyiaatkişeDl1ıaümetıadyğ’l’immkda9ırürrbpıinısiekl.iia8nsuınlıektmmdnçileoay7aetabutodktr,aaakcd’eiruedlaagn2l’sdadainlskreöfı3uuğruksanayaıannrıu.ıab Servisi relik üretim tesisinde faaliyetleri sürdüren Temsa, yılda 10 binin üzerinde otobüs, midibüs ve hafif kamyon üretiyor. Temsa, Türkiye dışında, ABD, İngiltere, Fransa, Almanya ve İtalya gibi önde gelen ekonomilerdeki önemli pazarların da yer aldığı dünya çapında 70’e yakın ülkede faaliyet gösteriyor. Sabancı Holding otobüs üreticisi Temsa Ulaşım Araçları’ndaki sahip olduğu hissenin tamamını bu yılın başında 182.7 milyon liraya İsviçre merkezli True Value Capital Partners’a satmıştı. GÜZEL BIR RAKAM OLMALI Yaklaşık 8 milyon işçinin bir aylık geçim ücreti olan ve 2020’de geçerli olacak yeni asgari ücreti belirlemek üzere ikinci toplantı yapıldı. Asgari Ücret Komisyonu Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı Çalışma Genel Müdürü Nurcan Önder başkanlığında Türkİş’te toplandı. Türkİş Genel Başkanı Ergün Atalay, ev sahibi olarak komisyon üyelerine hitaben yaptığı konuşmada “Güzel bir rakam açıklarsa biz de mutlu olacağız” dedi. l ANKARA Halkbank’a yaptırım uyarısı ABD’de New York Güney Bölgesi Federal Mahkemesi’nde devam eden davada Yargıç Richard Berman, Halkbank’ın 10 Şubat’taki duruşmaya katılmaması halinde, mahkeme kararlarına uymaması nedeniyle çeşitli yaptırımlarla karşılaşabileceğini ifade etti. Berman, savcılıktan da elindeki Halkbank ile ilgili kanıtları 3 Ocak tarihine kadar mahkemeye sunmasını istedi. Tokai 35 milyon TL’ye satıldı Ülker’i de bünyesinde bulunduran Yıldız Holding çatısı altındaki şirketlerden Gözde Girişim, yüzde 100 sahibi olduğu Sebat Çakmak’ı 35 milyon TL bedelle Can Holding’e sattı. Sebat Çakmak, Tokai marka çakmakların üreticisi olarak tanınıyor. Can Holding, adını son olarak Bilgi Üniversitesi’nin alımı ile duyurmuştu. l Ekonomi Servisi İhracatta hava bozuldu THY’nin ocakkasım döneminde yolcu sayısı 68.7 milyona geriledi. TAŞINMA THY’YE YARAMADI THY’nin iç hat yolcu sayısı ocakkasım döneminde yüzde 7.2 azaldı. Türk Hava Yolları’nın (THY), toplam yolcu sayısı 2019’un ocakkasım döneminde geçen senenin aynı dönemine göre yüzde 1.2 azalarak 68.7 milyona geriledi. Aynı dönemde yolcu doluluk oranı 0.4 puanlık düşüşle yüzde 81.7 oldu. Bu dönemde iç hat yolcu sayısında düşüş yüzde 7.2 olurken, iç hat sefer sayısındaki düşüş yüzde 9.4’ü buldu. 2018’in ilk 9 ayında 4 milyar 83 milyon TL olan THY’nin net kârı, 2019’un aynı döneminde yüzde 36.6’lık düşüşle 2 milyar 587 milyon TL’ye gerilemiş, ekonomik kriz ve artan uçak bilet fiyatlarına paralel olarak talepteki düşüşün yanı sıra İstanbul’da yeni havalimanına taşınmanın maliyetleri artırması yolcu sayısı ve kârdaki düşüşte etkili olmuştu. Ocakkasım döneminde Pegasus’un yolcu sayısı da toplamda yüzde 1.1, iç hatlarda yüzde 12.5 azaldı.l Ekonomi Servisi ‘YEŞIL PASAPORTTA SINIRLAMA YOK’ Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Hami Aksoy, Avrupa’ya vizesiz giden hususi (yeşil) ve hizmet (gri) pasaport sahibi Türk vatandaşlarına 2020’den itibaren Avrupa ülkelerine girebilmek için önceden izin şartı getirileceği haberlerinin doğru olmadığını bildirdi. Aksoy, ETIAS sisteminin Türk vatandaşlarına uygulanmayacağını AB yetkililerinin teyit ettiğini, sistemin 2022’de yürürlüğe girmesinden sonra da yeşil ve gri pasaport sahibi Türk vatandaşlarının AB’ye önceden bildirim zorunluluğu olmaksızın seyahat edebileceğini belirtti. l ANKARA İSO Türkiye İmalat Sektörü İhracat İklimi Endeksi, kasım ayında 50.1’e geriledi. Türkiye imalat sektörünün ana ihracat pazarlarındaki faaliyet koşullarını ölçen İstanbul Sanayi Odası (İSO) Türkiye İmalat Sektörü İhracat İklimi Endeksi, kasımda olumsuzluğa işaret etti. Ekimde 50.3 olarak ölçülen endeks, kasımda 50.1’e geriledi. Hatırlanacağı gibi Türkiye İhracat Meclisi verilerine göre kasımda ihracat yüzde 1.1 düşmüştü. İhracatçıların iklimi, en büyük üç pazar olan Almanya, İngiltere ve İtalya’daki zayıflıklardan olumsuz etkilendi. Almanya’daki ekonomik aktivite kasımda üst üste üçüncü ay azaldı. Birleşik Krallık’ta ise üretim art arda dördüncü ay düşüş kaydetti. İtalya’daki ekonomik aktivite mayıs ayından beri ilk kez küçülme sergiledi. Fransa’da büyüme hız keserken, Rusya ve Çin’de ekonomik hareketlilik güçlü. l Ekonomi Servisi Promosyonlu alışveriş arttı, kârlar azaldı Capital ve Ekonomist dergileri tarafından dün düzenlenen “Perakendede İnovasyon Forumu ve Ödülleri”, bu yıl promosyonlu alışverişe olan ilginin arttığını, bu nedenle kârlılığın düştüğünü ortaya koydu. Boyner Grup Yönetim Kurulu Başkanı Cem Boyner, “Kısa dönemde ciro satışının yüzde 40’ı müşterinin ayağına giden kapı teslimat işi olacak. Kargo işine girmeliydik” dedi. Boyner, bu yıl yeni müşterilerinin yüzde 21’inin, “paracık” adı verilen puanlar kazandı ran Hopi kampanyalarıyla geldiğini aktardı. Koçtaş Genel Müdürü Alp Önder Özpamukçu, “Bu yıl perakendeciler olarak iyi bir yıl geçirmedik. Metrekare değişiminde gıda dışında büyüme olmadı” derken, LC Waikiki Yönetim Kurulu Başkanı Vahap Küçük, “Mağazaya giren müşterilerin en fazla yüzde 25’i alışveriş yapıyor” dedi. Roman Kurucusu Turgut Toplusoy, üretimlerini bilerek yüzde 20 düşürdüklerini kaydetti. l Ekonomi Servisi Fiber yoksa 5G yok Turkcell Genel Müdürü Murat Erkan, Türkiye’de bugün 250300 bin kilometre fiber altyapı olduğunu, ancak 5G için bunun 1 milyon kilometreye çıkması gerektiğini söyledi. Bunun için gereken yatırımın ortak yapılması halinde maliyetin 34 milyar dolara düşeceğini hatırlatan Erkan, “Fiber yoksa 5G yok” dedi. Murat Erkan, dijital Erkan, imzanın evrak sah 5G’ye teciliğini yüzde 71 şir azalttığını söyledi. ketler üstü bir kamu politikası olarak bakılması gerektiğine işaret ederek, artık icraat gerektiğini aktardı. Dijtal Hizmet Vergisiyle ilgili de konuşan Erkan, bu vergiye uluslararası firmalarla rekabetlerinde dengelenme sağlayacağı için taraftan olduklarını belirtti. Erkan, “Çünkü onlar vergi ödemezken biz ödüyorduk” diye konuştu. Erkan, ayrıca 25. yılına ulaşan Turkcell’in 2020’de “techfin, dijital iş çözümleri ve dijital servisler”de hızla büyüyeceğini açıkladı. l Ekonomi Servisi Kaslowski: Çin’le vize sorunu çözülmeli TÜSİAD Yönetim Kurulu Başkanı Simone Kaslowski, Çin ile Türkiye arasındaki ticaret dengesizliğini telafi etmede doğrudan yatırımlar ve turizmin kritik olduğunu, KuşakYol projesinin bu açıdan iyi değerlendirilmesi gerektiğini vurguladı. TÜSİAD ile Okan Üniversitesi’nin birlikte düzenlediği “Çin’i anlamak, Çin ile iş yapmak” başlıklı konferansta konuşan Kaslowski, Çin’den vize almakta yaşanan sorunların çözümünün de kilit önemde olduğunu belirtir ken, Çin Halk Cumhuriyeti İstanbul Başkonsolosluğu Ticaret Konsolosu Huang Songfeng iki ülkede de terörizm sorunu olmasının vize sorununun temel kaynağı olduğunu dile getirdi. Songfeg, konferansta dağıtılan broşürlerde Tayvan’ın Çin haritasına dahil edilmemesine tepki gösterdi. Öte yandan, eski Almanya Cumhurbaşkanı Christian Wulff, Almanca çevirmen olmadığı için konuşmasını yapamayarak kürsüden indi. l Ekonomi Servisi İnsani Gelişme Raporu 2019 Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) 2019 İnsani Gelişme Raporu’nu yayımladı. Raporun alt başlığı, “gelirin ötesinde, ortalamaların ötesinde, bugünün ötesinde...” sözcüklerini taşıyor. Bu sözcüklerle raporun yazarları insani gelişmenin sadece fert başına milli gelir ya da fert başına tüketim, kalori miktarı vs. gibi geleneksel ortalamalar yerine, insan yaşamını ve gönencini doğrudan ya da dolaylı etkileyen tüm unsurların bir arada değerlendirilmesi gerektiğini vurgulamaktalar. Dahası bu vurgu sadece anlık bir tespit çalışmasıyla yeterli kalmamalı, dinamik bir çözümlemeyle bugünün ötesine taşınmalı. Üç yüz sayfayı aşkın ve kapsamlı iki istatiksel veri eki ile donatılmış olan bu devasa çalışmanın ana mesajlarını özetleyen bir savaş çığlığı var kanımca: “artık yeter!” Gerçekten de tüm insanlığın ortak özlemleri olan barış, kardeşlik ve eşitlik içinde kalkınmayı ve gezegenimizin kaynaklarına ve doğaya saygılı, sürdürülebilir bir gelişim sürecinin gereklerini odağına koymak yerine, sadece ve sadece her ne pahasına büyümeyi; sermayenin, emeğin ve doğanın acımasız sömürüsüne dayanan birikimini önkoşul kabul eden günümüzün kalkınma anlayışına karşı bir savaş çığlığı... Bu çığlığa birbirinden çarpıcı örnekler ve veriler ile bezenmiş olan raporun ana mesajları üç başlıkta özetlenebilir: birincisi, küresel ekonomide bir yandan yoksulların sayısı azaltılabilmiş, milyonlarca insana daha yüksek gelir olanağı sağlanabilmiş iken, diğer yandan mutlak anlamda eşitsizliğin derinleşmekte olduğu ve giderek yoğunlaşan sosyal dışlanma, ötekileştirme ve ayırımcılığa dayalı politikalarla birleştirildiğinde dünyamızda barış ve gönencin ciddi anlamda tehdit altında olduğudur. İnsani gelişmenin temel unsurları arasındaki eşitsizlik tüm gezegenimize yayılmış durumda gözükmektedir. Raporun en çarpıcı örneklerinden birisi, 2000 yılındaki yüksek insani gelişme, diğeri düşük insani gelişme grubuna ait iki farklı ülkede doğmuş çocukların fırsatlarını düşündüğümüzde ortaya dökülüveriyor: yüksek insani gelişme grubunda doğmuş olan çocukların yarısından fazlası yüksek öğrenim görme olanağına sahipken, düşük insani gelişme gurubundaki her beş çocuktan birisinin 20 yaşına varmadan hayatını kaybetmesi söz konusu. Yüksek gelişme grubundaki ülkelerde ise bu oran sadece yüzde 1. Bu ve benzer örnekler raporun ikinci ana mesajını dile getiriyor: bir yandan 20. yüzyılın geleneksel, alışılmış eşitsizlik göstergeleri sürmekte iken, bir yandan da 21. yüzyıla özgü yepyeni eşitsizlik sahaları, yepyeni biçimlerde ortaya çıkıyor. Dijitalleşme, inovasyon, teknolojik donanım giderek tekelleşiyor; bir yanda ileri eğitimli elit, teknik kadrolar, diğer yanda ise temel niteliklere ulaşamayan kitlelerin arasındaki uçurum derinleşiyor. Bu uçurum sadece gelir farklılıklarına değil, toplumsal cinsiyete, etnik kökene ve sosyal yaşamın her alanında yeniden türetilen ötekileştirmelere de dayandırılıyor. Dolayısıyla, rapor bir üçüncü mesaj ile bu tür eşitsizliklerin kişilerin yaşamları boyunca biriktirilmekte olduğunu; sınıflar arasındaki geçişkenliklerin artık imkânsızlaştığını vurguluyor. Ticarileştirilmiş, metalaştırılmış sağlık ve eğitim gibi sosyal hizmetlere ulaşım eşitsizlikleri bu sürecin ana eksenini oluşturuyor. Türkiye’de durum Sözü ülkemize getirir isek Türkiye, 0.806 endeks puanı ile 189 ülke arasında 59. sıradan çok yüksek gelişim endeksine sahip ülkeler kategorisinde yer buluyor. Türkiye, 1990 ile 2018 arasında söz konusu endeks değerini yüzde 39.4 oranında artırmayı başarmış. Bu başarının ardındaki en önemli iki unsur fert başına gelirin söz konusu dönemde yüzde 122 artış göstermesi ve doğumda beklenen yaşam süresinin 13.2 yıl uzamış olması olarak değerlendirilmekte. Ancak, “eşitsizlik” öğeleri endekse eklenince bu veriler gölgeleniveriyor. UNDP’nin “eşitsizlik göstergeleri” ile hesaplandığında Türkiye’nin endeks puanı yüzde 16.2 gerileme gösteriyor. Bu gösterge “toplumsal cinsiyet eşitsizliği” ile birleştirildiğinde ülkemizin sıralaması 66’ncılığa geriliyor. Eşitsizlik ve sosyal dışlanma ile mücadele edilmeden yüksek gönenç düzeyinin korunması mümkün değil. UNDP’nin İnsani Gelişme Raporu’nun en önemli mesajı kanımca burada yatmakta. Çalışana deprem eğitimi Birleşmiş Markalar Derneği (BMD) ile Arama Kurtarma Derneği (AKUT), mağazalarda çalışan yaklaşık 400 bin kişinin deprem bilincini artırmak için mutabakata vardı. AKUT, BMD üyesi markaların mağazalarında görevli personelin depreme karşı bilinçlendirilmesi için eğitici özel videolar hazırlayacak.?BMD Başkanı Sinan Öncel, depremin Türkiye’nin göz ardı edilemeyecek önemli gerçeği olduğunu belirtti.