Katalog

EKONOMİ ekonomi@cumhuriyet.com.tr TASARIM: SERPİL ÜNAY 30 OCAK 2019 ÇARŞAMBA 11 516 bin esnaf iflas ettiTürkiye’de sayıları 2 milyona yaklaşan esnaf zorda. 2018’de batan esnaf sayısı 106 bini aştı Küçük işletmelerin batık kredi oranı geçen yılın 11 ayında yüzde 60 yükseldi. Esnafın kredi ve kefalet kooperatifleri aracılığıyla kullandığı borç miktarı da bir yılda yüzde 44 artış gösterdi. 2018 kepenk indiren esnaf sayısı bakımından son 4 yılın A en kötü senesi olarak kayıtlara geçti. rtan maliyetler, borçları döndürememe, kurun yük lerine göre, 2017 sonunda 25.2 milyar TL civarında olan takipteki KO selmesi gibi nedenler es Bİ kredilerinin miktarı nafta seri iflaslara neden oldu. Esnafın borç yükü son bir yılda yarı yarıya ŞEHRİBAN KIRAÇ 2018’in 11 aylık döneminde yüzde 60 artışla 40.1 miyar TL artarken, 2018’de kepenk düzeyine çıktı. KO indiren esnaf sayısı bir önceki Bİ niteliğindeki müşteri yıla göre yüzde 10’luk yükseliş sayısı 2018’de bir önceki yı le 106 bin 167’ye fırladı. Son 5 la göre 159 bin 604 kişi azalsa yılda ise batan esnaf sayısı ya da, çarkları döndürmek için da rım milyonu geçerek 516 bin ha fazla krediye sarıldılar. KO 137’yi buldu. 2018 kepenk in Bİ’lerin kullandığı kredi mikta diren esnaf sayısı bakımından rı 2018’in 11 ayında 2017’nin son 4 yılın en kötü senesi ola sonuna göre yüzde 21 artışla rak kayıtlara geçti. 621.7 milyar liraya fırladı. Kre 40 milyar TL batık di kullanan KOBİ sayısı da yükseldi. 2017 yılı sonunda 3 mil Türkiye Esnaf ve Sanat yon 318 bin 266 KOBi kredi kârları Konfederasyonu (TESK) kullanırken 2018 Kasım ayı ve verilerine göre, yeni tescil yap rilerine göre kredi kullanan KO tıran esnaf sayısı ise 2017’ye Bİ niteliğindeki müşteri sayısı 4 göre sadece 69 adet artış gös milyon 48 bin 786’ya çıktı. Bun terdi. 2018 sonu itibarıyla ların 3 milyon 334 bin 664’ü Türkiye’de faaliyet gösteren es ise mikro işletme niteliğindeki naf ve sanatkâr sayısı ise 1 mil müşterilerden oluştu. yon 753 bin 213 oldu. Geçen yıl en fazla tescili yapılan meslek Kredi miktarı arttı grubu ise büfelerde, bakkallar 2018 başında KOBİ’ler top da ve marketlerde yapılan tica lam 512 milyar 670 bin TL kre ret, lokantacılık, kahvehane, kı di kullanırken takipteki kredi raathane ve çay ocağı işletme miktarı 25 milyar 550 milyon ciliği ile servis aracı işletmeci TL civarındaydı. O dönem kredi liği alanları oldu. İlin nüfusuna kullanan KOBİ sayısı ise 4 mil oranladığımızda en fazla esnaf yon 223 bin 163’tü. Aradan ge yüzde 4 ile Burdur ve Muğla’da çen 11 ayda kredi kullanan KO bulunuyor. Bİ sayısı düşerken hem kulla Bankacılık Düzenleme ve De nılan kredi hem de batık oranı netleme Kurumu (BDDK) veri yükseldi. Borç yükü yüzde 44 yükseldi Kredi ve kefalet kooperatifleri aracılığıyla 2018’de esnaf ve sanatkâra kullandırılan toplam kredi miktarı, geçen yıllardan devirler hariç olmak üzere 18 milyar 715 milyon liraya ulaştı. Kredi bakiyesi bulunan esnaf ve sanatkâr sayısı 2018 sonu itibarıyla 493 bin 704, kredi bakiyesi ise 31 milyar 126 milyon lira oldu. Böylece 2002 yılından bugüne kadar 1.8 milyon es naf ve sanatkâr 92 milyar lira borç aldı. Geçen yıl, önceki dönemlerden devirler hariç olmak üzere 218 bin 314 esnaf ve sanatkâra kullandırılan kredi tutarı bir önceki yıla göre yüzde 44 artış gösterdi. Kooperatif tarafından ortağın takibinde uygulanan gecikme faiz oranı, bir aya kadar olan gecikmelerde yüzde 16, bir aydan daha fazla gecikmelerde ise yüzde 20 olarak uygulanıyor. Borçlu ve bunların kefilleriyle birlikte yaklaşık 250 bin esnaf ve sanatkârın 1 milyar 500 milyon liraya ulaşan gecikmiş borcu bulunuyor. Öte yandan Hazine’den 20022018 yıllarında esnaf ve sanatkârların faiz indirimli kredi kullanabilmeleri için mali bütçeye 7.6 milyar lira ödenek tahsis edilirken, 2019 için ise yaklaşık 1.9 milyar lira ödenek ayrıldı. Gıda fiyatlarında patlamaOcakta gıda harcaması geçen yılın aynı ayına göre yüzde 55 arttı Fuat Erbil Işıl Akdemir Evlioğlu Kredide dipten dönüş başladı Garanti Bankası Genel Müdürü Fuat Erbil, işsizliğin artacak olmasıyla 2019’da takipteki kre di kartı oranının bir miktar bozul ma görülebileceğini söyledi. Erbil, 2019’un düşen kredi büyümeleri nin yükselmeye başladığı bir dö nem olacağını kaydederek, “Ocak ayı itibarıyla yavaş yavaş dip nok talardan büyüme başladı” dedi. Erbil, Garanti’nin yeni uçuş kar tı Shop&Fly’ın tanıtımında yaptı ğı konuşmada kamu bankalarının başlattığı kredi kartı yapılandırma sı uygulamasını kart rekabeti ola rak görmediklerini, kendilerinin de ödemede zorlanan müşterileri için alternatif sunduklarını, yeni icat edilmediğini aktardı. 1 TL’ye 1 mil Garanti Ödeme Sistemleri Genel Müdürü Işıl Akdemir Evlioğlu, yeni kredi kartıyla müşterilerinin 1 TL harcamalarına en az 1 mil kazandırılacağını aktardı. Evlioğlu, “İstenilen havayolu şirketinden bilet alınabilecek ve havalimanı vergisi de millerle ödenebilecek” dedi. Biriktirilen her 100 milin, 1 TL değerinde kullanabildiğini de aktaran Evlioğlu, “Müşterilerimiz seyahatleri boyunca vale ve yurtiçi seyahat sigortası gibi ayrıcalıklara sahip oluyor. Uçuş kartı programlarına farklı bir soluk getirerek liderliğimizi sürdüreceğimize inanıyoruz” diye konuştu. Ayrıca kartta biriken miller uçağını kaçıran yolculara avantaj da sağlayacak. l Ekonomi Servisi Koç’tan 1 milyarlık borçlanma ihracı Koç Holding Yönetim Kurulu, 1 milyar dolar veya muadili tutarına kadar borçlanma aracı ihracına karar verdi. Koç Holding, Kamuyu Aydınlatma Platformu’na yaptığı açıklamada, “Sermaye Piyasası Kurulu’nun onay tarihinden itibaren 1 yıllık dönem içerisinde bir veya birden fazla ihraç yoluyla Türkiye dışında satılmak üzere gerçekleştirilecek toplamda 1 milyar dolar veya muadili tutarına kadar borçlanma aracı ihracına karar verilmiştir. Bu karar kapsamında, SPK’ya başvuru yapılacak” denildi. l Ekonomi Servisi Patlıcan, biber ve kabağa yasak GAMZE BAL Son dönemde yaş sebzede yaşanan fahiş zamların tek suçunun marketlere atıldığını düşünen perakendeciler, yüksek fiyatlı kabak ve patlıcan gibi ürünleri satmamayı planlıyor. “Sürekli bizim üzerimizden bir söylem geliştirilince buna gerek duyduk” diyen Türkiye Perakendeciler Federasyonu (TPF) Başkanı Mustafa Altunbilek, “Pahalı ürünlerin geçici bir dönem satılmamasına yönelik meslektaşlarımızla ortak bir karar almaya ça lışıyoruz. Henüz bir karara varmadık. Ancak tüketiciyi cezalandırma lüksümüz yok. Olursa, geçici bir süreliğine yaşanacak” dedi. Altunbilek, kararın uygulanması halinde ise patlıcan ve sivri biberin yanı sıra kabak satışlarının da geçici bir süre duracağını dile getirdi. Sebze ve meyve fiyatlarının cirolarındaki payının yüzde 1015 olduğunu belirten Altunbilek, 2018’deki maliyet artışlarının da yüzde 20’yi bulduğunu aktardı. Altunbilek, “Birkaç ürünü daha pahalıya satıyor olabiliriz. Ancak tüm ürün lerde ‘market daha pahalı’ algısı doğru değil” dedi. Antalya Ticaret Borsası Yönetim Kurulu Üyesi Cüneyt Doğan, marketlerin fiyatlar düşene kadar patlıcan ve biber satmama kararını kendilerine bildirdiklerini anlatarak, kararın ardından biber fiyatlarında değişiklik yaşanmadığını, ancak patlıcanda 2 günde fiyatların 1 lira düştüğünü söyledi. Türkiye Halciler Federasyonu Başkanı Yüksel Tavşan da, “Satış için pazarlardan sonra mahalle aralarındaki yerel marketler yeter” dedi. Birleşik Kamuİş, gıda fiyatlarında ocak ayında tam bir patlama yaşandığına dikkat çekti. Ocak 2019’da gıda harcamalarında bir önceki aya göre yüzde 14.75, geçen yılın ocak ayına göre ise yüzde 55.3 arttı. Birleşik Kamuİş Konfederasyonu’nun ArGe birimi KAMUAR’ın “halkın enflasyonu” araştırmasına göre, yurttaşların gıda karşısındaki satın alma gücü hızla azalıyor. Türkiye’deki aileler gıda için harcadıkları her 100 liranın 17.9 lirasını pirinç, ekmek, bulgur, buğday unu, makarna ve şehriye gibi ürünlere harcıyor. Et ve balık için yapılan harcamalar ise gıda harcamalarının yüzde 22.4’ünü oluşturuyor. Yüzde 13’ü süt ürünlerine Süt, peynir, tereyağı ve diğer süt ürünleri ile yumurtanın gıda harcamaları içerisindeki payı ise yüzde 13.4’ü buluyor. Ocakta gıda harcamaları geçen yılın aralık ayına göre yüzde 14.75 artış gösterdi. Ocakta, ekmek, un, bulgur, pirinç, makarna fiyatlarında bir önceki aya göre yüzde 0.16 oranında azalış yaşanırken, et ve canlı hayvan ithalatı yapılarak, fiyatları kontrol altına alınmaya çalışılan etbalık harcamalarında ise yüzde 0.08 artış kaydedildi. Ocak 2018’e göre katı ve sıvı yağ fiyatları yüzde 17.8 oranında arttı. Meyve fiyatları yüzde 163.5, sebze fiyatları ise yüzde 230.7 artış gösterdi. Bakliyat fiyatları yüzde 1.7 arttı. l ANKARA Beyaz ette ‘günü kurtaran’ karar GAMZE BAL Kanatlı sektöründe yaşanan derin krize karşılık uzun vadeli çözümler beklenirken bakanlıktan ‘günü kurtaran’ hamle geldi. Türkiye Kanatlı Hayvan Eti Üreticileri’nin (TÜKEBİR) dün Tarım ve Orman Bakanlığıyla yaptığı toplantıdan sonra, Adana ve Mersin’de ölmek üzere olan 2.5 milyon civciv için yem gönderildi. Konkordato ilan eden Garip Tavukçuluk’a atanan hakem heyeti, şirkete ait civciv ve yemlerle ilgili haklarından feragat etti. Kümeslerde bulunan civcivleri, Beyza Tavukçuluk, Şahin Tavukçuluk ve Pilyem Tavukçuluk firması üstlenecek. Adana valiliği de bugünden itibaren kümeslerdeki hayvanları canlı tutabilmek için hibe şeklinde ikişer üçer tonluk yem takviyesi yapacak. Daha uzun vadeli çözüm taleplerinin olduğunu söyleyen TÜKEBİR Genel Başkan Yardım cısı Mazlum Öztürk, bakanlıkla görüşmelerinin ayrıntılarını Cumhuriyet’e anlattı. Bundan sonra kümesinde hayvan bulunan üreticilerin istedikleri entegre tesisle çalışabileceklerini kaydeden Öztürk, “Ancak yeni ölümler olacak. Çünkü aç kalan 2 milyondan fazla civciv, dış etkenlere zayıf düştü. Olumsuz etkileri yaz aylarına kadar görmeye devam edeceğiz. Tüketiciler de zamlarla karşı karşıya kalacak” dedi. Yem takviyesi yapılsa da 2.5 milyon civciv güçsüz kaldı. Hazirana kadar yeni ölümlerin yaşanması bekleniyor. ILO’dan İşin Geleceği Raporu Daha Aydınlık Bir Gelecek İçin İşin Geleceği Raporu, Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) tarafından görevlendirilen İşin Geleceği İçin Küresel Komisyonu tarafından geçen hafta yayımlandı. İsveç Başbakanı Stefan Löfven ve Güney Afrika Cumhuriyeti Devlet Başkanı Cyril Ramaphosa’nın başkanlığını yürüttüğü komisyonun söz konusu raporunun sonuçları uzun süredir beklenmekteydi. Raporun ana vurgularını kısaca irdeleyelim: 4 Emek “alınıp satılan bir mal” (meta) değildir; olmamalıdır. 4 Emeği ile geçinenler üretimin robotlaşmasına ve yapay zekâ aracılığıyla otomasyonuna karşı rekabet içinde değil, dayanışma içerisinde olacak bir kurumsal yapıya ve güvenceye kavuşturulmalıdır. 4 Bunun ötesinde, insanlık algoritmalara değil; algoritmalar insanlara tabi olmalıdır. İşgücünün geleceği insanmerkezli bir yapıda yeniden tasarlanmalıdır. ILO İşin Geleceği Küresel Komisyonu bu doğrultuda önerilerini üç ana eksen üzerinde kurgulamaktadır: Öncelikle, insanların yeteneklerini geliştirecek ve onları yaşamları boyunca karşılaşacakları sorunlara hazırlayacak yeni becerilerini geliştirecek beşeri ve sosyal yatırımların hızlandırılması gerekmektedir. İkinci olarak, geleceğin iş dünyasında emekçilerin özgürce, ekonomik güvenceleri sağlanmış olarak, yaptıkları işlerden onur duyacağı ve emeklerinin karşılığının eşitçe, hakkaniyetli olarak karşılanacağı kurumsal yapıların geliştirilmesi gereklidir. Bütün bunlara bağlı olarak da, bu ilkeleri ana eksenine koyacak ve gerek ekonomik ve sosyal gelişim politikalarını, gerekse de iş dünyasının pratiklerini bir araya getirebilecek kurallar ve normlar bütününün geliştirilmesine yönelik toplumsal yatırımlara ihtiyaç olacaktır. ILO Komisyonu’nun önerdiği gündem maddeleri, raporun yazarlarının uyarıları uyarınca, insanlık tarihinin yepyeni bir doğrultuda yönlendirilmesini gerekli kılmaktadır: Büyüme insanmerkezli olmalı; dışlanmış ve enformalleştirilmiş emeğin yerine formel ve insan onuruna yakışır iş ilkeleri ön plana çıkartılmalı; yoksulluğun sonlandırılması ana amaç olmalıdır. HHH Ancak ne var ki küresel işgücü piyasalarının mevcut görünümü bu ilkelerin yaşama geçirilmesinin ne kadar uzağında olduğumuzu yansıtmaktadır. ILO’nun çeşitli raporlarında dile getirilen bulgulara göre, günümüzde küresel ekonomide toplam 190 milyon açık işsiz bulunmakta ve işsizliğin geriletilebilmesi için 2030 yılına değin, söz konusu rakama ilave olarak, 344 milyon yeni iş yaratılması gerekmektedir. Ancak küresel ekonomide süregelen durgunluk ve yatırımların gerilemesi nedenleriyle bu hedeflerin gerçekleştirilmesi tehlike altındadır. Küresel toplamda 2 milyar emekçi, yani çalışanların yarısından fazlası, enformel koşullarda, güvencesiz olarak istihdam edilmekte; 200 milyon işçi günde 1.90 doların altında yoksulluk koşullarında çalıştırılmaktadır. Küresel kapitalizmin kıyasıya rekabet koşullarında emekçilerin üçte birinden fazlası aşırı uzun sürelerde (haftada 48 saatten fazla) çalışmak zorunda kalmakta; bu koşullar altında yılda 2.78 milyon emekçi iş kazalarında yaşamını yitirmektedir. Küresel ücretlerin artış hızındaki yavaşlama devam etmekte, işgücü piyasalarında toplumsal nedenlere bağlı eşitsizlik derinleşmektedir; ortalama kadın emeği, erkeklere görece yüzde 20 daha düşük ücret kazanmakta, özellikle genç ve eğitimli kadınlarda işsizlik ve düşük ücretli işlerde çalışma eğilimleri güçlenmektedir. HHH ILO’nun yukarıda dile getirilen uyarılarına ve çağrılarına katılmamak elbette mümkün değildir. İnsanlığın özgürlük, eşitlik ve güvenceli iş koşullarında, onur içinde gönençlerini artıracak işlerde çalışmalarının sağlanması elbette insanlığın yüzlerce yıllık özlemi arasındadır. Ancak unutmamak gerekir ki, kapitalist üretim sisteminin ana öğesi ücretli emeğin bir metaya dönüştürülerek, üretimin küresel yedek işgücü ordusunun baskısı altında örgütlenmesidir. Bu nedenle, emeğin ticari bir meta olarak değerlendirilmediği bir toplumsal üretim ve bölüşüm sisteminin yaratılmasına yönelik adımlar atılmadan, burada dile getirilen temel ilkeler birer iyi niyet temennisi olmaktan öteye ne yazık ki geçemeyecektir. Whirlpool Türkiye satıştan çıkıyor ABD’li beyaz eşya üreticisi Whirlpool, şirketin Türkiye’deki satış operasyonundan çekilme sürecinin ikinci çeyrek sonu itibarıyla tamamlanacağını açıkladı. Açıklama, dördüncü çeyrek sonuçlarına ilişkin düzenlenen telekonferansta yapıldı. Reuters’ta geçen ekim ayında yer alan bir haberde, Whirlpool’un Türkiye pazarındaki satışlarını sonlandırma kararı aldığı, ancak bu konuda henüz kesin bir takvimin belirlenmediği belirtilmişti. Şirketin Manisa’daki tesisindeki üretimin ise ihracat odaklı olarak devam edeceği vurgulanmıştı. l Ekonomi Servisi C MY B