Katalog

2 21 Ocak 2019 pazARTESİ cengiz.yildirim@cumhuriyet.com.tr TASARIM: SERPİL ÜNAY olaylar ve görüşler 2018 yılının son çığlığı Ertan URUNGA, (E) Askeri Yargıç Geçen yıl yayımladığı “Elveda Anayasa” kitabı ile kamuoyunun ilgisini çeken ve kendisini hukuksal pozitivist (olgucu, kuralcı) bir anayasa hukukçusu bilim adamı olarak tanımlayan Sn. Prof. Dr. Kemal Gözler, İnce 06.12.2018 tarihinde ”Hukuk Nereye Gidiyor”, bir hafta sonra da “Demokrasi Nereye Gidiyor” başlıklı iki makalesini kendisine ait web sitesinde (www.anayasa.gen.tr) okurlarıyla paylaşmıştır. Ancak biz burada, ikinci makalesini anayasa ve siyaset bilimcilerine bırakıp, sadece “Hukuk Nereye Gidiyor” başlıklı makalesi üzerinde tartışmak ve hoşgörüsüne sığınarak kimi eleştirilerde de bulunmak istiyoruz. Bu makalede, hukuk ve anayasanın bugünkü yürekler acısı durumuna değinip “Ülkemizde ve derecesi farklı olmakla birlikte, diğer bazı ülkelerde demokrasi, hukuk devleti, temel hak ve hürriyetlerin günden güne gerilediğini” dile getirdikten sonra, şu gözlemlerde bulunuyor: 4 Bugün hukuk, burnunun üstüne kocaman bir yumruk yedi. 4 Temel hak ve hürriyetleri korumak amacıyla tasarlanan anayasa ve hukuki mekanizmalar, temel hak ve hürriyetlere müdahale etme aracı haline dönüştü. Bugün değersizleşen şey, dinci ve kinci olduğu kendi söylem ve uygulamaları ile anlaşılan siyasal iktidarın, çağdaş Türk toplumuna dayattığı hukuka aykırı politikalarla, bunlara bilerek destek olan kimliğini yitirmiş muhalefet partileriyle siyaset ve hukuk adamlarının “devlet aklı” ile bağdaşmayan görüş ve düşüncelere dayalı fetvalarıdır. 4 Hâkimler, temel hak ve hürriyetleri koruyan değil, tersine temel hak ve hürriyetlere müdahale eden görevliler haline geldi. 4 Olan biteni açıklamak bakımından, hukuk bilimi çaresizlik, ..anayasa ve idare hukukçuları derin bir ümitsizlik içindeler. 4 Artık üzülerek görüyorum ki ..hukuk bilimiyle uğraşmak, havanda su dövmek veya meleklerin cinsiyetini tartışmak misali işe yaramaz bir faaliyet haline geldi vb. Bu gözlemlerden sonra, “Başta anayasa hukuku olmak üzere ülkemizde hukuk biliminin değersizleşmesi sürecini yaşıyoruz. Buna yol açan şey, bizatihi hukuk değersizleşmesidir” diyerek, bizi şaşırtan bir saptamada da bulunuyor. Daha sonra insana üzüntü veren bir umarsızlık (çaresizlik) içinde, kendisinin verecek bir yanıtının olmadığını belirttiği sorularına da, “..genelde hukuk bilimi, özelde anayasa hukuku bilimi, varlıklarını sürdürmek istiyorlarsa bu soruları tartışmak ve bir cevap vermek zorundadır” diyerek bitiriyor. Hukukun değeri Hemen belirtelim ki Sn. Gözler, ülkemizin üzerine çöken kasvetli havadan yakınırken; ulusal tarihimizin, ordumuzun, yargımızın, Eğitimimizin, Andımızın, Laik Cumhuriyetimizin, kültür ve sanatımızın, kısacası bir toplumu “ulus” yapan bütün değerlerin, siyasal İslamcı bir parti tarafından itibarsızlaştırılıp ayaklar altına alınmasının, sanki bir önemi yokmuş gibi bunlara hiç değinmeden, “Hukuk biliminin değersizleştiği ve buna yol açan şeyin de aslında ‘bizatihi hukukun değersizleşmesi’ olduğunu” söyleyip, bütün olumsuzlukların nedenini hukuka yüklemekle, büyük bir yanılgıya düşüldüğü kanısındayız. Çünkü hukuk, bugün değerini yitirmemiş; tam aksine yaşanan hukuksuzlara koşut olarak daha da değer kazanmıştır. Bir hukuk adamının hukukun değersizleştiğini söylemesi, onun başat amacı olan adaletin de değersizleştiği anlamına gelir ki o zaman da uğrunda mücadele edip koruyacağımız toplumsal bir değerimiz kalmayacağı için ortaya çıkacak kargaşanın (kaosun) önüne geçilmesi de bir düş olur ancak. Nitekim bir düşünürün de dediği gibi “Hukuku, adaleti, bir değer, bir ideal olarak kabul etmeyen bir ulus, bu felaketini hiçbir başarı ile telafi edemez.” Bu nedenle, günümüzde hukuk biliminin saygınlığını yitirdiği söylenebilir ise de siyasal iktidarın hukuk dışı söz ve uygulamaları yüzünden yokluğu günden güne daha iyi anlaşılan “huku”un değersizleştiği söylenemez. Sorunların nedenleri Bu hazin durumun başlıca nedenlerinden biri, AKP’nin iktidara geldiği 03.11.2002 tarihinden bugüne kadar geçen sancılı süreçte sinsice uygulanan eperyal bir proje kapsamında T.C. Anayasası başta olmak üzere; Türk Medeni Kanunu, Türk Borçlar Kanunu, Türk Ceza Kanunu ile bunların yöntemine ilişkin temel yasaların sil baştan değiştirilip, yaklaşık yüz yıllık bilimsel ve yargısal birikimin (külliyatın) çöpe atılması sonucu metamorfoza (başkalaşıma) uğrayan sosyal kesim lerin önemli bir bölümünün ulusal bilinç ve kimliğine yabancılaşmasıdır. Bir diğeri de yüce Önder Mustafa Kemal Atatürk’ün, o görkemli İstiklal Savaşı sonunda kurduğu çağdaş Türkiye Cumhuriyeti devleti yerine; Türk ulusunu ortaçağ karanlığına sürükleyecek teokratik bir devlet kurmak amacı güttüğü bilinen, gerici ve ümmetçi bir partinin çağdışı kalmış ilkel politikalarını bilerek destekleyen; sapkınlık içindeki muhalefet partileri ile iktidara bağımlı kılınan, anayasal kurumlardaki siyaset ve hukuk adamlarının yozlaşmasıdır. Sonuç Sonuç olarak, Sn. Gözler’in yakındığı sorunların çözümünün de hukukun değersizleşmiş olmasında değil, ancak ülkeyi yönetenlerin tarihsel süreç içinde yaptığı uygulamaların, bir “izm”e bağlı kalmadan salt hukuka uygunluk (meşruiyet) ölçütü içinde aranması gerektiğini belirtirken; ünlü anayasa ve idare Hukuku duayeni Prof. Leon DUGUİT’in konumuza ışık tutan şu sözlerini de burada anmak isteriz: Bir devlet adamı hukuka, ancak istediği için, istediği zaman ve istediği ölçüde boyun eğiyorsa, aslında hiç boyun eğmiyor demektir. Asıl sorgulanması gereken de budur bence. Yıldırım’ın istifası zorunlu mu? Av. Uğur Bayraktutan CHP YDK Başkanı Kamuoyunda TBMM Başkanı Binali YILDIRIM’ın İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı adaylığı nedeni ile istifa edip etmeyeceği konusunda yapılan tartışmalara saraydan istifasına gerek yok çıkışı gelmiş, Yıldırım ise “...konu kapandı” demiştir. Anayasamızın, Başkanlık Divanı başlığı altındaki 94. maddesi: “...TBMM Başkanı, Başkanvekilleri, üyesi bulundukları siyasi partinin veya parti grubunun Meclis içindeki veya dışındaki faaliyetlerine; görevlerinin gereği olan haller dışında Meclis tartışmalarına katılamazlar; Başkan Cumhurbaşkanının anayasayı yok sayması ağır bir hukuk ihlalidir. Hiçbir Batı tipi çağdaş demokraside bu derece de ağır bir hukuk ihlali, kamuoyunun gündemini meşgul etmez. ve oturumu yöneten Başkanvekili oy kullanamazlar.” Yukarıda belirtilen Anayasa maddesi hükmü, açık ve nettir. Bu hükümde Başkanlık divanının siyasi parti veya parti gurubunun faaliyetlerine katılamayacağını açıkça yasakladığı görülmektedir. Yine anayasamızın, Anayasanın Bağlayıcılığı ve Üstünlüğü maddesi başlığı altındaki 11. Maddesinde “...Anayasa hükümleri, Yasama, Yürütme ve Yargı organlarını idari makamlarını ve diğer kuruluş ve kişileri bağlayan temek Hukuk kurallarıdır. Kanunlar, Anayasaya aykırı olamaz Görüldüğü üzere; anayasanın 94. maddesinin son fıkrasındaki Başkanlık Divanının siyasi faaliyet yasağına ilişkin amir hükmü, yine anayasanın 11. madde çerçevesi içerisinde herkesi bağlar. Cumhurbaşkanının bu Hükümlerin varlığına rağmen anayasayı yok sayması ağır bir hukuk ihlalidir. Hiçbir Batı tipi çağdaş de mokraside bu derece de ağır bir Hukuk ihlali, Kamuoyunun gündemini meşgul etmez. Yine Anayasanın seçme, seçilme ve siyasi faaliyette bulunma haklarını düzenleyen 67. maddesinin ikinci fıkrası; “... seçimlerle halkoylaması, serbest, eşit, gizli, tek dereceli, genel oy, açık sayım ve döküm esaslarına göre, yargı yönetim ve denetimi altında yapılır” hükmünü içermektedir. Bu madde çerçevesinde eşit bir seçimin olduğundan söz edilebilmesi için mutlaka istifanın gerçekleşmesi gerekir. TBMM Başkanı sıfatı ile devlet protokolünde en önemli yeri olan bir kişinin bundan kaynaklanan avantajları, yetkileri kullanarak seçime girmesi bir maraton koşucusunun maratona yarıdan başlaması gibi bir fiili durumdur.  Aksi durumda eşit olmayan ve anayasanın 67. Maddesinin ihlal edildiği bir durum ortaya çıkacaktır. Saray açısından bakınca bu Hukuka aykırılığı göz ardı edecek ve kendine göre yasaya uygun (AÇIKÇA ANAYASAYA AYKIRI) bir gerekçe yaratarak istifaya gerek yok diyecek, ben bilmem saray bilir, şeklinde karar verecek majestelerinin Yüksek Seçim Kurulu olabilir. Görev süresi uzatılan YSK Başkan ve üyeleri bu konuda Saray’ı mahcup etmeyeceklerdir. Bunu hep beraber görüp ve izleyeceğiz. Uğur Mumcu’yu dinleselerdi... O, Atatürkçüydü... O, Cumhuriyetçiydi... O, laikti... O, antiemperyalistti... O, özgürlükçüydü... O, Kuvayi Milliyeciydi... Ama asıl önemlisi bugün yaşadıklarımızı 30, 40 yıl öncesinden görebilen aydın bir gazeteciydi... İnternet dünyasında Uğur Mumcu’nun bir videosu döner. Mumcu’nun 1980’li yıllarda bugünü nasıl gördüğü yüzlere tokat gibi çarpar: “Kapanan Köy Enstitüleri kapanıyor da ne oluyor? İHL ne işe yarıyor? Bunlar imam, hatip olmuyor... Hukuk fakültelerine gidip yargıç, savcı oluyorlar... Siyasal Bilgiler Fakültesi’ne gidip kaymakam oluyorlar... 2000 yılına doğru baktığımızda vali ilahiyat mezunu, Emniyet müdürü İslam Enstitüsü mezunu, kaymakam İHL mezunu olacak... General olacak...” Geçen hafta birinci sayfamızda bir başyazı yayımladık. Hürriyet Gazetesi İcra Kurulu Başkanı Mehmet Soysal’ın “İlhan Selçuk’a kulak verilseydi, 15 Temmuz yaşanmayabilirdi” şeklinde özetlenecek yazısına atıf yaparak, iktidar gücünü elinde tutanları uyarmaya devam edeceğimizi duyurduk. Siyasi iktidarlar Uğur Mumcu’yu dinleseydi, İlhan Selçuk’a kulak verseydi bir ülke bir cemaate teslim edilir miydi? FETÖ, 15 Temmuz kanlı darbe girişiminde bulunup halka böylesi bir ağır travmayı yaşatabilir miydi? Bu satırları Münih CHP’nin davetlisi olarak bulunduğum Almanya’dan yazıyorum. Biraz sonra Cumhuriyetçilerle Uğur Mumcu’yu konuşacağız. Katledilişinin 26. yılında büyük bir özlemle Mumcu’yu anarken bir kez daha tarihe not düşelim. Siyasi iktidar her kim olursa olsun, biz halkımız için, laik demokratik bir Türkiye için uyarılarımıza devam edeceğiz. Ne demokrasiden vazgeçeriz ne de hukukun üstünlüğünden. Atatürk aydınlanması ve insan hakları savunucusu kalpaksız Kuvayi Milliyeci Uğur Mumcu’nun izinde devleti ele geçirmeye çalışan cemaatleri, tarikatları, parayı her şeyin üstünde gören din bezirgânlarını yazmayı sürdüreceğiz... Yunus Nadi Ödülleri 74. yılına girdi. 1946 yılından itibaren yapılan Yunus Nadi Ödülleri Yarışması, gazetemizin kurucusu Yunus Nadi’ye olan saygı ve sevgiden kaynaklanıyor. Yalnız Cumhuriyet gazetesinin değil, Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşunda da büyük emeği bulunan Yunus Nadi’nin anısını her yıl tazelemek bizim için bir görev. Cumhuriyet’in Ulusal Bağımsızlık Savaşımızla ve Türkiye Cumhuriyeti ile eşzamanlı ve eşanlamlı bir kuruluş tarihçesi var. Yunus Nadi, gazetemizin temel taşlarını ve misyonunu bu doğrultuda oluşturdu. Yunus Nadi’nin ölüm yıldönümünü geçmişe dönük bir acı olarak değil, geleceğe yönelik bir kültür olayına 74. YIL YUNUS NADİ ÖDÜLLERİ 2019 dönüştürmek amacıyla bu yarışma düzenlendi. Yarışmanın ilk düzenlendiği yıllarda Türkiye’de sanat alanında hiçbir özel ödül yoktu; tek parti dönemiydi ve yalnızca CHP’nin dü zenlediği bir şiir ödülü vardı. Aynı dönemde bütün dünyada sanat, bilim ve edebiyat ödülleri ün yapmışlardı. İsveç’te Nobel, ABD’de Pulitzer, Sovyetler’de Lenin, Fransa’da Goncourt ödüllerinin sonuçları ülkemizde de ilgiyle izleniyordu. Türkiye’de de bu alanda öncülüğü Cumhuriyet gazetesi üstlendi. Bundan 74 yıl önce düzenlenen Yunus Nadi Armağan Yarışması’yla kültür ve sanat alanında bir yarışma heyecanı oluşturuldu. Daha sonraki yıllarda ülkemizde de kültür ve sanat alanında yarışma ve ödüllerin sayısı çoğaldı. Yunus Nadi Ödülleri 74 yıl boyunca düzenli olarak gerçekleştirildi ve kültürsanat alanında amaçlanan katkıları yaptı ve etkilerini duyurdu. Daha önce bir dalda yapılan ödüllendirmenin kapsamı 1990 yılından itibaren genişletildi ve Yunus Nadi Ödülleri adıyla sürmeye başladı. Cumhuriyet gazetesi, çağdaş uygarlığa giden yolun, kültür, sanat, fikir ve bilim yolu olduğunu kuruluşundan beri savunan bir gazete. Bu yoldaki çabaları desteklemek ve özendirmekte Yunus Nadi Ödülleri’nin işlevi sürecek. 2019 Yunus Nadi Ödülleri Edebiyat Ana Dalı’nda öykü, roman, şiir; Görsel Sanatlar Dalı’nda karikatür, fotoğraf; Bilimsel Araştırma Dalı’nda sosyal bilimler araştırması olarak sürüyor. Adaylara başarılar diliyoruz. ÖYKÜ Ödüle 1 Şubat 2018 ile 1 Şubat 2019 tarihleri arasında yayımlanmış bir kitap ya da yayına hazırlanmış bir “kitap dosyası” ile aday olunabilir. Yayımlanmamış yapıtların beyaz dosya kâğıdına makine yazısıyla çift aralıklı yazılmış olması gereklidir. Adaylar yapıtlarını altı adet olarak göndereceklerdir. Ödül bir yapıta verilir. Seçici kurul, ödülü, kitap veya kitap dosyası arasında paylaştırabilir. Seçici Kurul: Hikmet Altınkaynak, Sezer Ateş Ayvaz, Seval Şahin, M. Zaman Saçlıoğlu, Murat Yalçın. ROMAN Ödüle 1 Şubat 2018 ile 1 Şubat 2019 tarihleri arasında yayımlanmış bir kitap ya da yayına hazırlanmış bir “kitap dosyası” ile aday olunabilir. Yayımlanmamış yapıtların, beyaz dosya kâğıdına makine yazısıyla çift aralıklı yazılmış olması gereklidir. Adaylar yapıtlarını altı adet olarak göndereceklerdir. Ödül bir yapıta verilir. Seçici kurul ödülü, kitap veya kitap dosyası arasında paylaştırabilir. Seçici Kurul: Adnan Binyazar, İrfan Yalçın, Konur Ertop, Asuman Kafaoğlu Büke, Zeynep Aliye. ŞİİR Ödüle 1 Şubat 2018 ile 1 Şubat 2019 tarihleri arasında yayımlanmış bir kitap ya da “kitap dosyası” ile aday olunabilir. Yayımlanmamış yapıtların beyaz dosya kâğıdına makine yazısıyla çift aralıklı yazılmış olması gereklidir. Adaylar yapıtlarını altı adet olarak göndereceklerdir. Ödül bir yapıta verilir. Seçici kurul, ödülü, kitap veya kitap dosyası arasında paylaştırabilir. Seçici Kurul: Ataol Behramoğlu, Muzaffer İlhan Erdost, Doğan Hızlan, Turgay Fişekçi, Eray Canberk. SOSYAL BİLİMLER ARAŞTIRMASI Ödüle 1 Şubat 2018 ile 1 Şubat 2019 tarihleri arasında yayımlanmış bilimsel araştırmalarla, yayına hazırlanmış en az 25 sayfa olarak beyaz dosya kâğıdına makine yazısıyla çift aralıklı yazılmış bilimsel araştırmalar katılabilir. Adaylar yapıtlarını sekiz adet olarak göndereceklerdir. Ödül bir yapıta verilir. Seçici kurul ödülü kitap veya kitap dosyası arasında paylaştırabilir. Seçici Kurul: Prof. Dr. Rona Aybay, Dr. Alev Coşkun, Prof. Dr. Emre Kongar, Prof. Dr. Ahmet Mumcu, Dr. Deniz Yıldırım. KARİKATÜR Karikatürlerin boyutu 30x40 cm’yi geçmemelidir. Her türlü teknik serbesttir. Yarışmaya en fazla beş karikatürle katılabilinir. Seçici Kurul: Metin Peker, Kamil Masaracı, Muhittin Köroğlu, Zafer Temoçin, Akdağ Saydut, Murat Sayın. FOTOĞRAF Ödüle en çok dört adet siyah beyaz fotoğraf ile aday olunabilir. Gönderilecek fotoğrafların en az 18x24 cm. boyutlarında ve daha önce başka bir yarışmada ödül almamış olması gerekmektedir. Seçici Kurul: İsa Çelik, Coşkun Aral, Garbis Özatay, İbrahim Yıldız, Dr. Ersin Turan. HER DAL İÇİN GEÇERLİ GENEL KOŞULLAR Ödüller her dalda amatörprofesyonel herkese açıktır. Cumhuriyet mensupları hiçbir dalda ödüle aday olamazlar. Adaylar gerçek ad ve adresleri ile telefon numaralarını belirtmek zorundadırlar. Ancak adaylar ad ve adreslerinin saklı tutulmasını isteyebilirler. Ödül koşullarına uymayan yapıtlar, yarışma dışında tutulacaktır. Adayların, yapıtlarıyla birlikte adlarını ve soyadlarını arkasına yazacakları iki adet fotoğraflarını, açık adreslerinin de yer aldığı katılım belgesini ve yaşamöykülerini 1 Mart 2019 Cuma günü saat 17.00’ye kadar, “Cumhuriyet Gazetesi Yunus Nadi Ödülleri” Prof. Dr. Nurettin Mazhar Öktel Sokak. No: 2 34381 Şişli / İSTANBUL adresine iadeli taahhütlü olarak postayla ulaştırmaları ya da elden teslim etmeleri ge rekmektedir. Yayımlanmış yapıtların daha önce herhangi bir ödül almamış olması koşulu geçerlidir. Zarfın ya da paketin üzerine hangi dal ile ilgili olduğunun yazılması zorunludur. Ödül dallarında konu sınırlaması yoktur. Yapıtlar hiçbir şekilde iade edilmez. Ödül alan ya da herhangi bir şekilde ön elemeden geçirilen yapıtlar, genel yayın ilkelerimiz doğrultusunda gazetemizde yayımlanabilir. Ödül sonuçları gazetemizin kuruluş yıldönümü olan 7 Mayıs 2019 Salı günü açıklanacaktır. KATILIM BELGESİ ADISOYADI: ADRESİ: TELEFON NUMARASI: EPOSTA ADRESİ: C MY B