Katalog

KULTUR Çocuklara özel tiyatro festivali Kadıköy Belediyesi tarafından bu yıl 17’ncisi düzenlenecek ücretsiz Çocuk Tiyatro Festivali, 11 Temmuz’da Özgürlük Parkı’nda başlayacak. Çocukları tiyatro ile tanıştırmayı amaç edinen festival 15 gün sürecek. Oyunların başlangıç saati 21.00 olacak. İzleyiciler davetiyelerini Açık Hava Tiyatro gişesinden ve Kadıköy Belediyesi’nden alabiliyor. Festival 25 Temmuz Çarşamba akşamı son bulacak. Pazartesi 9 Temmuz 2018 382ke4itkaibbpüiladyrüeınkğı,seaarrlneaaşnttdçıriımrndınai EDİTÖR: ORHUN ATMIŞ TASARIM: eMİNE BİLGET kultur@cumhuriyet.com.tr romanın 13 ‘estetik’ öyküsü Padişahı devirmek 1974’te cezaevinden çıktıktan bir müddet sonra annem anlatmıştı: Ben içerideyken, anneannem Mebruke Güzaltan, “Bizim aileden iki asi çıktı. İkisinin de resimlerini kaldırıyo rum” demiş. Annem çok üzülmüş, çün kü “asi”lerden ikincisi benim. Birinci 24romancının, 19461970 dönemi Türkiye’sini ele alan 38 romanının “estetik kategori” bakışıyla değerlendirildiği “Romanda Estetik Kalkışma3” büyük bir emeğin ürünü. Rıfat Ilgaz’dan Or si kim derseniz, işte o noktada Çerkeslerin Osmanlı tarihiyle kesişen sayfalarına adım atmış oluyoruz. Çünkü anneannem tarafından resmi kaldırılan bu kişi, kendi dedesi, Hüseyin Daim Paşa. Bende bütün bu anıları canlandıran iki kaynak oldu: İlki, Burak Onaran’ın İleti han Kemal’e, Neca ti Cumalı’dan Fa kir Baykurt’a, Yıl maz Güney’den Orhan Pamuk’a 38 romanın incelemesinin buluştu AYKUT KÜÇÜKKAYA ğu 400 sayfalık kitap tam 33 yazardan olu şan araştırma ekibi nin edebiyat dünyasına yeni bir he diyesi... Daha önce iki cildi yayımlanan Ro manda Estetik Kalkışma kitabının üçüncü cildi, Çok Partili Siyasi Ya şam (1946 1970) Toplumsal Deği şimin Romanlara Yansıması alt baş lığıyla İnsancıl Yayınları’nca yayım landı. Kitap, yirmi dört romancının otuz sekiz romanını inceliyor. Ki tabın editörlüğü Cengiz Gündoğdu üstleniyor. Editör Cengiz Gündoğ du serinin üçüncü kitabı için “Este tik Ölçütlerle Ürün Değerlendirmek” adlı yazısında şunları yazıyor: “Hep söyledim... yıllardır söyle dim. Türkiye’de güzel yargısı sanı ya dayanır, bilgiye dayanmaz. Ro man değerlendirmeleri estetik ölçüt lere göre yapılmaz. Retorik yapılır. Değerlendirme diye özet yapılır. Biz ler bu yanlışın üstüne yürüyoruz. Roman mı değerlendireceksin. Ön ce yazarın dilini ele alacaksın... son ra karakterler... sırayla örge... olay nasıl örülüyor... çatışmalar... itki, iz lek... toplumsal çözümleme. Bir de şuna bakacaksın. Yazar anlatıyor mu, gösteriyor mu. Temel ilke şu dur. Yazar göstermeli.” Bu kitapta da araştırma ekibi ya zarları, inceledikleri romanları şu öl çütlerle değerlendirmiş: “Dil ve anla Rıfat Ilgaz Orhan Pamuk işte yazarlar ve eserleri Romanda Estetik Kalkışma3 adlı yapıtta incelenen romanlar: Suat Derviş’ten Ankara Mahpusu, Reşat Enis’ten Sarı İt, Kemal Bilbaşar’dan Ay Tutulduğu Gece, Rıfat Ilgaz’dan Yıldız Karayel, Orhan Kemal’den Devlet Kuşu, Sokakların Çocuğu, Kaçak, Müfettişler Müfettişi, Yayancı Dünya, Evlerden Biri, Samim Kocagöz’den Yılan Hikâyesi, Vedat Türkali’den Bir Gün Tek Başına, Yeşilçam Dedikleri Türkiye, Necati Cumalı’dan Zeliş, Yağmurlarla Topraklar, Acı Tütün, Zaven Biberyan’dan Yalnızlar (Lıgırdadzı), Kemal Bekir’den Yabancılar, Kaçaklar, Hücre, Attilâ İlhan’dan Kurtlar Sofrası, Nezihe Meriç’ten Korsan Çıkmazı, Talip Apaydın’dan Sarı Traktör, Yusuf Ziya Bahadınlı’dan Gemileri Yakmak, Fakir Baykurt’tan Tırpan, Amerikan Sargısı, Adalet Ağaoğlu’dan Ölmeye Yatmak, Tarık Dursun K.’dan Rızabey Aileevi, Kurşun Ata Ata Biter, Oğuz Atay’dan Tutunamayanlar, Bir Bilim Adamının Romanı, Ahmet Say’dan Kocakurt, Sevgi Soysal’dan Yürümek, Yılmaz Karakoyunlu’dan Güz Sancısı, Yılmaz Güney’den Boynu Bükük Öldüler, Kemal Ateş’ten Toprak Kovgunları, Neşter ve Madalya, Orhan Pamuk’tan Cevdet Bey ve Oğulları. tım, karakterler, örge, güdücü örge, nesnelerin birliği, çatışkılar, canlandırma, itki, izlek.” Kitabın tasarı ve eşgüdüm sorumlusu Gülay Yeşilipek, incelenen romanları şu başlıklarda topluyor: l DP iktidarının getirdikleri... l Köyden kente göç, gecekondulaşma ve kente uyum sürecinin sancıları... l Sömürü düzeninin feodal ağa ları... l Burjuvaları... sendikacıları... l Suçun toplumsallığı... l Büyük kentlerde sıradan insan ların yaşam mücadeleleri... sınıf atlama düşleri... l Örgütlü mücadelenin yükselişi, aydınların baskı altına alınması... l Küçük burjuva çelişkileri, bunalımları... postmodernizmin ayak sesleri... Yılmaz Güney KİTAPTAN... Kitapta Kemal Bekir’in ilk romanı Yabancılar’ı inceleyen Baha Çıtakoğlu, “Toplumsal Çözümleme” başlığında şöyle yazıyor: “Aslında Cumhuriyet’in ilk yıllarından başlayarak Anadolu’nun kasabalarında toprak ağası artıkları, ticaretle palazlanmış semirmiş bir sınıf ortaya çıkmıştır. 1950’li yıllarda kasaba öl çekli bürokrasiyle kol kola bu sınıf, yerel düzeyde egemenliğini sürdürmüştür. Kimi zaman İstanbul’la İzmir’le ticaret ilişkisiyle kimi zaman Ankara’yla siyasi yakınlaşmalar la hem büyümüş hem yozlaşmıştır. Kasabanın içe dönük yapısı, kasabalıların can sıkıntısı, merakı, dedikodusu, dine bürünerek sürdürdükleri yaşamları bu güç odaklarının işlerini yürütüp dolap çevirmelerinde kolaylık sağlar.” şim Yayınları’ndan çıkan “Padişahı Devirmek” adlı çalışması; ikincisi ise “Beşiktaş Kulübü ve Çerkezler” başlıklı yazımda da söz ettiğim, dedem Mazhar Güzaltan’ın günlüklerindeki notlar (o yazıda “Çerkes” değil de “Çerkez” demem hakkında eleştiriler geldi, notlarda “Çerkez” diye geçtiği için değiştirmek istememiştim. Uyarılara teşekkür ederim). İlk gizli örgütler Onaran’ın, 19. yüzyılın ikinci yarısı başlarken İstanbul’da açığa çıkarılan iki isyan hazırlığını ele alan çalışması, Osmanlı tarihinde kurulmuş ilk gizli örgütlere ışık tutmasının yanı sıra, padişahtebaa ilişkilerindeki değişim sürecini de irdeliyor. Mahkeme tutanaklarına, sanık biyografilerine, dönemin basınına ve elçilik yazışmalarına da dayanan kitap, çelişkili yorumlara konu olan bu isyan girişimlerini akıcı bir üslupla değerlendiriyor. Bizim evden resmi kaldırılan ilk “asi”nin, yani Hüseyin Daim Paşa’nın adının sadece Kuleli Vakası’nda (1859) değil, Meslek Cemiyeti isyan hazırlığında da (1867) geçtiğini Onaran’ın kitabından öğrendim. Çerkes Hüseyin Daim Paşa’nın Kuleli Vakası’nın baş aktörlerinden olduğuna kuşku yok; ama Meslek Cemiyeti kovuşturmasında adının geçmesi, bu gizli cemiyetin başındakilerin taraftarlarına güven aşılamak için Paşa’nın adını (bu arada Namık Kemal ve Ziya Bey’in adlarını da) kullanmalarından kaynaklanıyor. Hüseyin Daim Paşa Kuleli Vakası, ele alındığı devre göre kâh “ilerici”, kâh “gerici” bir ayaklanma girişimi olarak görülüyor. Çoğu döneme kendi içinden bakmayan görüşlerin ürünü sayılabilecek bu yorumların yanı sıra, o dönemin doğrudan tanığı olan Frederick Millingen’in Abdülaziz İzmir Festivali konserle sona erdi İzmir Kültür Sanat ve Eğitim Vakfı’nın (İKSEV) düzenlediği 32. Uluslararası İzmir Festivali, önceki gece Çeşme Kalesi’nde yapılan Oberon Trio Konseri ile sona erdi. İzmir Goethe Enstitüsü işbirliği ile gerçekleşen konserde Henja Semmler (keman), Antoaneta Emanuilova (viyolonsel) ve Jonathan Aner’den (piyano) oluşan Oberon Trio, Joseph Haydn’ın La minör Hob. XV:23 Trio’sunu, Ludwig van Beethoven’ın sol majör “Ich bin der Schneider Kakadu” Varyasyonu’nu, Toshio Hosokawa’nın Trio’sunu ve Robert Schumann’ın Fa majör op.80 Trio’sunu seslendirdi. onguldak’ın Çaycuma İlçesi’ne bağlı Fil Zyos beldesinde, M.Ö. 6’ncı yüzyılda ku rulduğu ve M.S.13’üncü yüzyıla kadar yerleşimin bulunduğu tahmin edilen Teion Antik Çaycuma’daKenti’nde kazı çalışmaları, 12’nci yılında havadan görüntülendi. 60 hektarlık alanın geçen 11 yılında yapılan kazılarda çeşitli dönemlere ait yazılı eserler, hamam, kilise, tapınak, liman, kale ve sahil surları, su kemeri, mendirek kalıntıları, antik tiyatro, mezarlar, made şato temeli nipara,madenieserlerveseramiklerbulundu. Ayrıca, özellikle geçen yılki çalışmalarda açık havada su altında Roma, Bizans, Selçuklu dönemlerine ait olduğu değerlendirilen 8 batık gemi tespit edildi. Kazı Başkanı Doç. Dr. Şahin Yıldı sinema keyfi rım, kazı çalışmalarında Cenevizliler tarafından kullanıldığı tahmin edilen şato kalıntılarına rastladıklarını söyledi. Antik kentin yük İzmir Büyükşehir Belediyesi’nin düzenlediği açık hava yaz sinemaları, dört Türk yönetmenin son filmlerini perdeye taşıyacak. Kültürpark sek bölgesi olan ve akropol olarak tanımlanan alanda çalışmaları yoğunlaştırdıklarını ifade eden Doç. Dr. Yıldırım, şöyle konuştu: Karadeniz’in ticaret ağı Uzun Havuz’daki ilk gösterim, Tolga Karaçelik’in “Kelebekler” filmi ola “Karadeniz’deki günümüze kadar gelen modern yerleşim yeri ve tek antik kent durumun cak. Filmin oyuncuları Tuğçe Altuğ ve da. Bu yarımada 3 bin yıllık tarihe sahip bir yer. Hakan Karsak, gösterim öncesi Vecdi Bu bakımdan koloni çağından Pers dönemi Sayar’ın yapacağı söyleşiye katılacak. ne, Büyük İskender dönemine, Bizans, Ceneviz Ali Atay’ın ikinci filmi “Ölümlü Dünya” 17 Temmuz’da gösterilecek. Ümit Ünal’ın “Sofra Sırları” filmi 24 Temmuz’da beyazperdede olacak. Ünal ve oyuncu Elif Andaç Çam, söyleşiye katılacak. Seren Yüce’nin yönetmenliğini yaptığı “Rüzgârda Salınan Nilüfer” ise 31 Temmuz’da son gösterim olacak. Yüce ve oyuncu Tülay Günal, söyleşiye ka ve Selçuklu dönemine ait çok önemli bulgulara rastlanıldı. Son olarak Ceneviz dönemine ait bir şatonun temelleri ortaya çıkarıldı.” Geçen yıl su altında yapılan çalışmalarda Filyos kıyısının önemli bir ticaret merkezi olduğu yönünde önemli bulgulara rastladıklarını ifade eden Doç. Dr. Şahin Yıldırım, “Su altındaki çalışmalar ağustosta başlayacak. Geçen yıl 8 adet gemi kalıntısı tespit edildi. Bu gemilerden kıyıya yakın olanlarında çeşitli kazılar tılarak izleyicilerin sorularını da yanıt yapacağız. Roma, Selçuklu ve Bizans dönemi layacak. Söyleşiler 20.30’da, filmler ise ne ait batıklarımız mevcut. Bu bakımdan Kara 21.00’de başlayacak. l İHA deniz antik çağdan beri süregelen ticari orga nizasyonunu ortaya çıkaracağız” dedi. l DHA Saltanatında Türkiye adlı eseri değişik bir Hüseyin Daim Paşa portresi çiziyor. II. Mahmud’un ve sonraki dört padişahın saray doktoru İngiliz Julius Michael Millingen’in oğlu olan F. Millingen, “yürekli bir adam”, “katıksız asker” diye övdüğü Hüseyin Daim Paşa’nın “asil Berzek aşiretinden” geldiğini belirtir. Paşa da mahkemedeki ifadesinde bunu teyit eder: “Ben ceddimce beyzadeyim ve Berzek familyasındanım.” Dedem Mazhar Güzaltan’ın notlarına göre, annemin anneannesi Lütfiye Hanım’ın ikinci eşi (ilk eşi Köprülüzadelerden Suphi Bey) Şurayı Devlet reisi Fedai Hüseyin Daim Paşa’nın oğlu Emin Daim. Hüseyin Daim Paşa için şöyle demiş: “Abdülmecid’i tahttan indirip Abdülaziz’i padişah yapmak için hazırlandıkları darbede tutuklanıp Kuleli kışlasında mahkeme edildiklerinden tarihe Kuleli Vakası diye geçmiştir. Hüseyin Daim Paşa Kafkas asıllı. Çerkeslerin en asil kolu Berzek boyundan.” Burak Onaran’ın kitabında, 1848’de Fransa’nın ardından Avrupa’ya yayılan devrimler dalgasından sonra 1849’da Osmanlı topraklarına sığınan Macar devrimcilerin Kuleli olayının kahramanlarıyla olası ilişkileri de irdeleniyor. Davanın 4 numaralı sanığı Arif Bey ifadesinde, Hüseyin Daim Paşa’nın evinde gördüğü iki Macardan bahsediyor ve Paşa’nın Macar subaylardan kitap ödünç aldığını, bunlardan birinin Napoléon’un Fransa’da iktidarı ele geçirmesiyle ilgili olduğunu, diğerinin de “yeni Avrupa” ile Osmanlı’yı kıyasladığını belirtiyor. “Padişahı Devirmek” 19. yüzyılın iyi bilinmeyen sayfalarına ışık tutan bir kitap… Anneannemin bir aile içinde 110 yıl arayla yaşamış iki “asi” arasında çektiği çizgi ise ayrı bir tartışma konusu… Galeri 5’te ‘Şimdi ve Burada’ sergisi Anel Grup’un desteklediği Galeri 5, bu kez sanatçı Dila Yumurtacı’nın kişisel sergisi “Şimdi ve Burada”ya ev sahipliği yapıyor. Sanatçı, ilk kişisel sergisinde içeri/dışarı olan, beden/beden dışı, akan/duran ve bilinç/bilinçdışı ikilemleri üzerinden zaman, beden ve zihin ilişkilerini sorguluyor. Sergide beden ve zaman ilişkisi üreme, kadın ve doğum üzerinden de sorgulanıyor. “Şimdi ve Burada” 28 Eylül’e kadar ziyaret edilebilecek. C MY B