Katalog

Pazartesi 25 Haziran 2018 EDİTÖR: SERKAN OZAN TASARIM: BAHADIR AKTAŞ ERDOĞAN HAYALİNE KAVUŞTU, İLK TURDA ‘BAŞKAN’ OLDU Tek adama devam 16Nisan seçimlerinde yürürlüğe giren anayasa uyarınca, Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, seçimi ilk turda alarak, Türkiye’nin ilk “başkanı” oldu. CHP adayı Muharrem İnce, partisinin oy oranına yaklaşık 8 puan üstünde fark atarak, 2002 seçimlerinden sonra sol bir adayın ulaşabileceği en yüksek oyu aldı. İYİ Parti Genel Başkanı Meral Akşener, cezaevinde seçime giren ilk aday olan Selahattin Demirtaş, SP Genel Başkanı ve cumhurbaşkanı adayı Temel Karamollaoğlu, partilerinin altında, Doğu Perinçek, partisiyle paralel oy aldılar. Türkiye, dün parlamento seçimiyle birlikte “sistem değişikliği”nin de yürürlüğe girdiği başkanlık sistemine göre yapılan Cumhurbaşkanlığı seçimi için sandık başına gitti. Bu seçimle parlamenter sistem resmen sona ererken, Türkiye yeni rejimle de tanışmış oldu. Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, yüzde 52’nin üstündeki oy oranıyla, ilk kez halkoyuyla cumhurbaşkanı seçildiği 2014 ve 16 Nisan referandumundaki “evet” oylarının da üzerinde bir oyla “başkan” seçildi. Erdoğan, genel başkanı olduğu AKP’ye ise yaklaşık 10 puan fark atttı. Bu sonuca göre Erdoğan’ın, parlamentoda da desteğine muhtaç olduğu MHP oylarıyla ancak seçimi göğüsleyebildiği ortaya çıktı. İnce’den 8 puan fark Partisi ile oy çıtasını açan ikinci isim ise CHP adayı Muharrem İnce oldu. Muharrem İnce de partisi CHP’den yaklaşık yüzde 8 daha fazla oy aldı. İnce’nin aldığı oy oranı, 2002 seçimlerinden sonra soldan bir ismin aldığı en yüksek oy oranı oldu. HDP, İYİ Parti adaylarının oylarının, partilerinin oylarının altında kaldığı dikkate alındığında İnce’nin HDP ve İYİ Parti seçmeninden oy aldığı görülüyor. 2014’deki Cumhurbaşkanlığı seçiminde CHP ve MHP’nin “çatı adayı” Ekmeleddin İhsanoğlu, yüzde 38.5 dolayında oy almıştı. CHP adayı İnce ve muhalefet adayı olarak dünkü seçimlerde MHP’nin yerini alan Meral Akşener ve SP adayı Temel Karamollaoğlu’nun oy oranı dikkate alındığında Millet İttifakı adaylarının toplam oy oranı da aşağı yukarı aynı oranda çıkıyor. 2014 Cumhurbaşkanlığı seçiminde 9.74 oy alan ve ilk kez cezaevinden cumhurbaşkanı adayı olan Selahattin Demirtaş’ın oyları da yaklaşık 1.5 puan geriledi. Meral Akşener umduğunu bulamadı İYİ Parti Genel Başkanı Meral Akşener, İYİ Parti’yi kurduğu geçen ekim ayından, erken seçim kararının alındığı tarihe kadar oyları partisinin çok daha önünde görünüyordu. Ancak, Muharrem İnce’nin adaylığının en çok Meral Akşener’i olumsuz etkilediği görülüyor. Partisini parlamentoya taşıyan Akşener’in cumhurbaşkanı adayı olarak oyu ise yüzde 8’i aşamadı. SP Adayı Temel Karamollaoğlu da oyu, partisinin altında yer alan isim oldu. SP’nin 1.4 oranındaki oy oranına karşın, 0.9 oyda kalırken, Vatan Partisi adayı Doğu Perinçek, aşağı yukarı partisiyle aynı oranda oy aldı. Meclis dışı kaldılar Yeni sisteme göre cumhurbaşkanı adayı olup seçilemeyen, Muharrem İnce ile İYİ Parti Genel Başkanı Meral Akşener parlamento dışında kaldılar. Parlamentoda 1 milletvekili ile temsil edilmesi beklenen SP Genel Başkanı ve adayı Temel Karamollaoğlu da parlamento dışı kalan isim oldu. l ANKARA / Cumhuriyet Sraekçaimmilnarı Cumhurbaşkanlığı yarışında 25 milyon oyla birinci olan Tayyip Erdoğan’ı, 15 milyon oyla Muharrem İnce takip etti. Erdoğan 63 ilde, İn ce 8 kentte, Demirtaş ise 10 şehirde sandıktan birinci çıktı. Cumhurbaşkanlığı yarışında Tayyip Erdoğan sandıkların yüzde 97.81’inin açıldığı durumda yüzde 52.53 ile Cumhurbaşkanlığı yarışının birincisi oldu. Erdoğan 25 Milyon 731 bin 31 oy aldı. 63 ilde yarışın birincisi oldu. İstanbul genelinde Erdoğan yüzde 50.01 oy aldı. Erdoğan Ankara’da yüzde 51.56 ile birinci oldu. Erdoğan İzmir’de ise yüzde 32.92; Diyarbakır’da yüzde 27.48 ile ikinci oldu. Erdoğan’ın Cumhurbaşkanlığı yarışında 3. olduğu tek il ise Tunceli oldu. Erdoğan Tunceli’de yüzde 18.72 oy aldı. İnce 8 ilde birinci Muharrem İnce, yüzde 30.76 oyla sandıktan ikinci çıktı. İnce, 15 milyon 73 bin 763 oy aldı. 8 ilde birinci oldu. İstanbul genelinde İnce yüzde 36.89 oy oranını yakaladı. İzmir’de yüzde 54.01 oy oranı ile birinci oldu. Diyarbakır’da yüzde 6.16 ile üçüncü olan İnce, en yüksek oy oranını yüzde 58.44 ile Kırklareli’nde aldı. İnce, Ankara’da ise yüzde 36.19 ile ikinci oldu. Demirtaş, yüzde 8.24 ile cezaevi koşullarında Cumhurbaşkanlığı seçiminin 3.’sü oldu. 4 milyon 38 bin 528 oy toplayan Demirtaş, 10 ilde rakiplerini geçerek 1. oldu. İstanbul’da 7.22, İzmir’de 6.03, Ankara’da 2.06 oy oranını yakalayan Demirtaş; Diyarbakır’da yüzde 64.26 oy oranını yakaladı. Demirtaş’ın en yüksek oy oranını gördüğü ile ise yüzde 71.86 ile Şırnak oldu. Akşener’e yüzde 1 Akşener, yüzde 7.39 ile yarışı 4. tamamladı. 3 milyon 622 bin 193 oy toplayan Akşener, hiçbir ilde 1. olamadı. Ankara’da yüzde 9.04, İstanbul’da yüzde 4.76, İzmir’de yüzde 6.3 oy alan Akşener, Diyarbakır’da ise yüzde 1.02 oranını yakaladı. Akşener, Demirtaş’ın birinci, Erdoğan’ın ikinci, Karamollaoğlu’nun 3. olduğu Güneydoğu Anadolu Bölgesi illerinde ortalama yüzde 1 civarında oy alabildi. Konya ve Sivas’ta bile 2’yi yakalayamadı Karamollaoğlu, yüzde 0.89 ile yarışı 5. tamamladı. 437 bin oy toplayan Karamollaoğlu, hiçbir ilde yarışı 1. tamamlayamadı. Memleketi Sivas’ta yüzde 1.38 oy alan Karamollaoğlu, Milli Görüş’ün doğum yeri Konya’da ise yüzde 1.45’i gördü. Ankara’da yüzde 0.94, İstanbul’da yüzde 0.94, İzmir’de yüzde 0.46’yı yakalayan Karamollaoğlu, Diyarbakır’da yüzde 0.96 oy aldı. Perinçek ise 97 bin oy alarak yüzde 0.2 oranı ile 6. oldu. 11 24 Haziran’ın iktidar tablosuartışmalı seçimin çok belirgin ve tartışma götürmez bir sonucu var: T1 Kasım 2015 ve 16 Nisan 2017 siyasi tablosu bütün yaşananlara rağmen değişmemiş durumda. Bir başka söyleyişle, iktidar blokunun seçmenleri, ne T A M A M , ne de “değiştir” sloganını duymuş, bunlardan etkilenmiş değil. Yıllardır devam eden iki kutuplu Türkiye tablosu değişmiş görünmüyor. İki blok arasında önemli bir oy geçişkenliği de yaşanmıyor. Oy hareketleri, bloklar arasında olmaktan çok, blokların kendi içinde. Cumhurbaşkanlığı seçimindeki sonuç 16 Nisan 2017’nin neredeyse aynısı. Yani, Erdoğan’ın 2014’deki Cumhurbaşkanlığı seçiminden bu yana yüzde 50’nin biraz üstündeki desteği gerilemeden veya artmadan yerinde duruyor. 16 Nisan’da Erdoğan’ın tek adam düzenlemesine onay verenler, 24 Haziran’da ikinci kez kendi kararlarında ısrarcı olduklarını söylemiş oldular. Ancak itiraz edenlerin de kararlı tutumunun devam ettiği görüldü. Önemli popülarite kaybı iddialarına rağmen Erdoğan partisinin oyunun epey üzerinde bir destek sağlayabildi. 24 Haziran’da AKP + MHP + BBP’nin oy oranı 1 Kasım 2015’e göre yüzde 10’dan daha fazla geriledi. Ancak bu kaybın neredeyse tamamı AKP’den gibi duruyor. 1 Kasım’da yüzde 49 oy almış olan AKP, 24 Haziran’da yüzde 42’de kaldı. Yani yaklaşık olarak yüzde yedi oy kaybına uğradı. MHP ise yaklaşık bir puanlık kayıpla (yüzde 11) oylarını ve galiba milletvekili sayısını da büyük ölçüde korudu. Yani, İyi Parti’ye kaybettiği oyları AKP’den tamamladı. Bahçeli’nin AKP’lilere çok sert eleştiriler getirmesine, AKP içindeki bazı isimlerin de MHP’ye dönük sorgulamalarına neden olan tartışmaların bu oy hareketliliği ile yakından ilgisi olması muhtemel. Çünkü AKP’liler bir süredir MHP’nin ittifaktan kârlı çıktığı, MHP’nin kendilerinden oy aldığı yolunda iddiaları dile getiriyorlardı. Bahçeli de, MHP’yi dışarda bırakmaya dönük formüllerin devreye sokulduğundan bahsediyordu. Hatta daha ileri giderek, bu çevrelerin aynı zamanda Erdoğan’a da karşı bir komplo içinde olduğunu ima ediyordu. Seçim sonuçları, Cumhur İttifakı olarak somutlanan iktidar koalisyonda MHP tarafının ve özel olarak Bahçeli’nin güçlenmiş olduğunu, AKP’nin ve Erdoğan’ın da bu koalisyona ihtiyacının arttığını gösteriyor. Bu sonuçlar, seçime kısa süre kala MHP’nin ittifaktaki rolünü tartışmaya açanların ellerini fazla güçlendirmedi. Buna karşılık, İyi Parti ile kıyaslanmasından oy üstünlüğü ile çıkan ve bütün ölçümleri boşa çıkartan Bahçeli çok ciddi biçimde psikolojik üstünlüğü ele geçirdi. Zoraki koalisyon Erdoğan’ın kurmaya çalıştığı yeni yönetim sistemi için birlikte yürüdüğü ittifaka bağımlılğı, 24 Haziran seçimleri için azalmamış, tam tersine daha da artmış durumda. AKP’nin MHP olmaksızın Meclis çoğunluğunu sağlayamamış olması yanında, seçmen desteği açısından yüzde ellinin üzerindeki desteği devam ettirebilmesi ancak MHP ile ortaklığın devamıyla mümkün. Türkeş’in seçimden sonra “ittifak biter” sözlerinin gerçek olması artık çok daha zor. Türkiye 24 Haziran seçimlerinden, Cumhurbaşkanlığı hükümet sisteminin iddiası olan koalisyonlar döneminin bitmesiyle değil, zoraki bir koalisyon tablosuyla çıkmış oldu. Bu seçim sonuçlarıyla, koalisyon desteğine bağımlı bir Erdoğan iktidarı dönemine giriyoruz. Bu tablonun, yeni Cumhurbaşkanlığı yönetim şemasına da yansıması şaşırtıcı olmaz. Ayrıca, iktidarın politik rotası açısından da bu sonucun belirleyici olacağına kuşku yok. AKP’nin oy kaybının lokal dağılımı ve teşkilat performansları meselesinin de, Erdoğan’ın açtığı “metal yorgunluğu” tartışmalarını yeniden tetikleyeceğine ve önümüzdeki yerel seçimlerde çok önemli sonuçları olacağına kuşku yok. Muhtemelen Erdoğan, AKP’nin yaşadığı ve gelmekte olan konjonktür nedeniyle devam etme riski olan kayıplar konusunu ciddi biçimde masaya yatıracaktır. Muhalefette durum Seçim sonuçlarında 1 Kasım baz alındığında tek oy kaybeden olarak görünen AKP’nin yanında elbette CHP’nin de iki puan civarındaki kaybını dikkate almak gerekir. HDP’ye yönelen stratejik oylar ve İyi Parti’ye yönelen oylardan oluşan bu kayıp, İnce’nin kısa ama yüksek performansı ile dengelenmiş durumda. İyi Parti’nin MHP’nin gerisinde kalması, yeni kurulan bir parti olmasına rağmen fena bir başlangıç olmayan oy desteğini zayıflatıyor. HDP’nin bölgede referandum sonuçlarının gerisinde kalmasının ve batıdan gelen stratejik oylarla barajı aşmasının arka planı biraz daha ayrıntılı bir analizi hak ediyor. Fakat, AKP’ye yakın araştırma kuruluşlarının HDP’nin baraj sorunu olmadığı yolundaki iddiaları fazla gündeme getirmesinin masum olmadığı çok açık. Son olarak Saadet Partisi’nin hiç varlık gösterememesi, dindar, muhafazakâr seçmendeki kodların fazlasıyla bozulduğunu veya bir sorgulama alanı olmadığını düşündürüyor. C MY B