Katalog

İsim konusunda uzlaşıya doğru AB’nin Batı Balkan zirvesi için bulunduğu Sofya’da Yunanistan Başbakanı Aleksis Çipras ile bir araya gelen Makedonya Başbakanı Zoran Zaev, Makedonya’nın ismi konusunda iki taraf için de makul bir seçenek üzerinde anlaştıklarını du DUNYA yurdu. Çipras ise ilerleme olduğunu ancak sonucu açıklama noktasına gelinmediğini söyledi. Yunanistan, kendi sınırları içinde “Makedonya” isimli bir bölge bulunduğu gerekçesiyle bu ülkenin isminin değiştirilmesini talep ediyor. Pyongyang’dan sert söylem Kuzey Kore, Güney Kore ile yüksek düzeyli görüşmelerin askıya alındığını duyurdu. Kuzey Kore’nin Barışçı Birleşme Komitesi Başkanı Ri Son Gwon, ABDG. Kore ortak tatbikatına tepki gösterdi. Güney Kore parlamentosuna da “aşağılık insanlarla” görüşme yaptığı gerekçesiyle ağır eleştiri yöneltti. Bu kişilerin kim olduğunu ise söylemedi. Cuma 18 Mayıs 2018 dishab@cumhuriyet.com.tr TASARIM: BAHADIR AKTAŞ EKONOMİ SAVAŞI 13 ABD’nin İran’la yapılan uluslararası nükleer anlaşmadan (JCPOA) çekilmesi ve bu ülkeye yönelik yeni yaptırımlar uygulamaya koymasının ardından ekonomik alanda büyük güçler arasında çekiş Kriz havasındaki Transatlantik ittifakı bu kez İran kapışması gölgesinde. ABD’nin yaptırımlarına karşı AB eylem planı hazırlarken Rusya ve Çin de ekonomik hamlelerini artırıyor me büyüyor. JCPOA’dan çekilme ka rarı ve yaptırımlar nedeniyle ABD’ye tepki gösteren Avrupa Birliği (AB), dün Sofya’da yapılan liderler zirve sinde anlaşmaya bağlılığını bir kez daha teyit etti. İran ile üç yıldır gide rek artan ticaret hacmi riske giren AB, ABD’nin yaptırımlarını aşmanın yollarını araken Rusya ve Çin cephe sinden de İran’la ilişkileri güçlendir me yönünde adımlar geliyor. AB liderler zirvesi dün dönem baş kanı Bulgaristan’ın ev sahipliğinde Sofya’da düzenlendi. Balkan ülkeleri üzerindeki Rusya etkisini kırma çareleri arayan AB liderlerinin masasındaki en önemli gündem maddelerinden biri de ABD’nin JCPOA’dan çekilme ka Zirvede antidemokratik uygulamalarıyla eleştirilerin merkezindeki Macaristan Başbakanı Orban da vardı. Orban, güç gösterisi misali ellerini yumruk yaparak kameralara poz verdi. rarına karşı izlenecek tutumdu. BM Güvenlik Konseyi’nin ABD hariç 4 daimi üyesinin (Britanya, Fransa, Rusya ve Çin) yanı sıra Almanya ve AB’nin de taraf olduğu JCPOA’ya ilişkin Almanya Başbakanı Angela Merkel, liderlerin “İran anlaşmasının mükemmel olmadığı ancak korunmasında ısrarcı olunması gerektiğinde” görüş birliğine vardı ABD’YE KARŞI BİRLİK VURGUSU Sofya’daki AB zirvesinde Fransa Cumhurbaşka nı Macron, Britanya Başbakanı May ile Alman mevkidaşı Merkel bir araya gelirken taraflar Tahran’la yapılan nükleer anlaşmaya bağlılıklarını yineledi. Diğer yandan Londra, ülkelerin ortak güvenliği noktasında İran’ın yükümlülüklerini yerine getirmesi gerektiği vurgusu yaptı. mak için çaba sarf ediyoruz” derken rımlarını engellemeye yönelik adım Merkel gibi, uzlaşının daha geniş bir larını bugünden itibaren başlatacağı çerçevede müzakereye taşınması istek nı duyurdu. Avrupa Birliği’nden çıkışa KURZ: BALKANLAR’DA TÜRK ETKİSİ İSTEMİYORUZ Avrupa Birliği dönem başkanlığı haziran ayında sona erecek olan Bulgaristan dün ABBatı Balkan Ülkeleri Zirvesi’ne ğını açıkladı. Bölgesel gerilimlerde Batı lerini de sözlerine ekledi. hazırlanan Londra’dan da anlaşmaya ev sahipliği yaptı. Toplantıda Ar için endişe kaynağı olan İran’ın balistik füze programının da Tahran’la müzakere edilmesini istediklerini belirtti. Yaptırımları engelleme kararı AB uzmanlarının İran’ın petrol ve doğalgazını satabilmesi ve uluslararası bankacılık sistemine erişimi için dokuz başlık üzerinde çalışmalar sürdürdüğü bildirildi. Avrupa Konseyi Başkanı JeanClaude Juncker zirvenin ardından bağlılık açıklaması geldi. ‘Total giderse Çin hazır’ Bu arada AB’den yol haritası bekleyen Avrupa menşeli şirketler arasında İran pazarından çekilmeler yaşanıyor. navutluk, Bosna Hersek, Sırbistan, Karadağ, Makedonya ve Kosova’nın birliğe entegrasyonu tartışıldı. Batı Balkan ülkelerinin üyeliğe kabul perspektifi sürdürülürken entegrasyonun hızla gerçekleşmeyebileceği uyarısı İran’la ticaret hacmi JCPOA’yla bir yaptığı açıklamada AB’nin ABD yaptı Danimarkalı gemicilik şirketi Maersk, likte üç yıl içerisinde dörte kat ABD yaptırımları nedeniyle İran’da lanarak 30 milyar Avro seviyesine yükselen AB’nin tutu TRUMP’TAN BERLİN’E TEHDİT ki faaliyetlerini sonlandıracağını açıkladı. Öte yandan Fransız petrol de muna ilişkin bir açıklama da Fransa Cumhur Rusya’nın öncülük ettiği Avrasya Ekonomik Birliği’nden (AEB) İran ve Çin ile ilişkileri geliştirme kararı çık vi Total’in de İran Güney Pars gaz projesindeki ortaklığını sonlan başkanı Emmanu tı. Kazakistan’da düzenlenen 11. Astana Ekonomik Forumu çerçeve dırabileceği belirtiliyor. İran el Macron’dan geldi. Macron, “Ticaretimizi sürdürebilmek sinde bir araya gelen İran ve AEB yetkilileri İran ile serbest ticaret böl lı yetkililer, projede yüzde gesinin oluşturulması anlaşmasına imza attı. Forum çerçevesinde, AEB ile Çin arasında da ekonomik işbirliği anlaşması imzalandı. RusyaAlmanyaABD hattında bir diğer sürtüşme noktası da Kuzey Akım 2 doğalgaz boru hattı projesi oldu. Bloomberg’in haberine göre ABD, Almanya’dan Rusya gazını Avrupa’ya taşıyacak pro 50.1 ortaklığı bulunan Total’in çekilmesi durumunda Çin’in enerji adına AB ola jeden vazgeçmesini istedi. ABD Başkanı Trump’la Almanya Başbakanı Merkel arasında şirketi CNPC’nin dev rak anlaşmayı ayakta tut geçen ay gerçekleşen görüşme kapsamında, projenin sürmesi halinde ABD’nin Alman şirketlere yaptırım getirebileceği de gündeme getirildi. reye girmeye hazır olduğunu açıkladı. da yapıldı. AB, reform yapmaları beklenen ülkelerin Rusya etkisine girmesinden de çekiniyor. Fransa Cumhurbaşkanı Macron, Batı Balkan ülkelerinin reformları hayata geçirmeden üye olmalarından yana olmadığını söyledi. AB dönem başkanlığını temmuzdan itibaren alacak olan, AB’de Türkiye karşıtı eğilimin başını çeken Avusturya’nın Başbakanı Sebastian Kurz ise “Balkanlar’da Avrupa perspektifi olmazsa Türk etkisi ve diğer etkiler daha güçlü hale gelir, ki bunu istemiyoruz” dedi. Hizbullah’a yaptırım kıskacı ABD’den İran’la bağlantılı yeni yaptı rımlar gelmeye devam ediyor. Nükleer uzlaşıdan çekilmesinin ardından 3. kez yaptırım kararı alan Washington’ın hedefinde bu kez İran destekli Hizbullah var. ABD’nin yanı sıra Terör Finansmanı Hedefleme Merkezi üyesi Suudi Arabistan, Bahreyn, Kuveyt, Umman ve Birleşik Arap Emirlikleri tarafından önceki gün alınan kararla, Lübnan merkezli Hizbullah’ın Genel Sekreteri Hasan Nasrallah, Genel Sekreter Yardımcısı Naim Kasım ve üç diğer yöneticisine yaptırım uygulandı. Doha da katıldı Dikkat çeken adım ise karara Katar’ın da katılması oldu. ABD böylece, aralarında terörizme destek konusunda sürtüşme bulunan Katar ile diğer Körfez ülkelerinin İran ve Nasrallah Hizbullah konusunda ortak hareket etmele ri hedefine ulaşmış oldu. İran Dışişleri Bakanı Muhammed Cevad Zarif, İsrail’in Gazze’deki saldırılarına işaret ederek Suudilerin ramazan ayında Hizbullah’a yaptırım uygulamasını “utanç” olarak yorumladı. İran’da ölümcül protesto İran’ın güneyinde Kazerun bölgesin de önceki gece yönetim karşıtı protestoların düzenlendiği belirtildi. Fars Haber ajansına göre, çıkan olaylarda bir kişi yaşamını yitirdi, altı kişi yaralandı. Kimi kaynak ise güvenlik güçlerinin eylemcilere ateş açtığını aktararak can kaybını üç olarak duyurdu. Öfkeli kalabalığın bölgedeki bir karakolu ateşe verdiği de iddia edildi. Kazerun’daki protestoların nedeninin ekonomik krizin yanı sıra bölgenin bölünerek yeni idari birimlere ayrılmasını içeren uygulamaya tepki olduğu iddialar arasında. Putin: Yabancı güçler Suriye’den çıkarılmalı Kremlin Sözcüsü Dmitriy Peskov, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in Soçi’de Suriyeli mevkidaşı Beşşar Esad ile dün görüştüğünü açıkladı. Kremlin’den yapılan açıklamaya göre, Putin görüşmede, “Teröristler, Suriye’nin kilit önemdeki noktalarında silah bıraktı. Halihazırda, tüm bu askeri başarıların ardından elbette tam kapsamlı politik sürecin yeniden başlaması için ek koşullar oluşturulmuş oldu. Yabancı silahlı güçlerin Suriye topraklarından çıkarılması gerektiğini düşünüyoruz” ifadelerini kullandı. Hindistan’da dün İsrail, ABD karşıtı protestolar vardı. Yeni Delhi’de öğrencilerin de destek verdiği eylemde Filistinlilerle dayanışma mesajı verildi. Bugün dünya genelinde kitlesel protestolar ‘Elçileri çekin’ çağrısıbekleniyor. Gazze’deki protestolara İsrail güçlerinin açtığı ateş sonucu 62 Filistinlinin yaşamını yitirmesinin ardından tepkiler sürerken küresel çaplı ortak tutum konusunda net bir ilerleme sağlanmış değil. Arap Birliği Genel Sekreteri Ahmed Ebu Geyt, birliğin Gazze’de yaşanan katliam üzerine düzenlenen olağanüstü toplantısı öncesinde yaptığı açıklamada, “İsrail güçleri tarafından işlenen suçları araştırması için uluslararası bir soruşturma başlatılması” çağrısında bulundu. Filistin Dışişleri Bakanı Riyad el Maliki de Arap ülkelerine ABD’nin Kudüs kararına tepki olarak Washington’daki büyükelçilerini geri çekme çağrısı yaptı. İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani dün Katar Emiri Şeyh Temim bin Hamed ile telefon görüşmesi gerçekleştirdi. Ruhani’nin bugün İstanbul’da gerçekleşmesi planlanan İslam İşbirliği Netanyahu ile oğlu Yair Teşkilatı zirvesine ilişkin, “İslami ülkeler İstanbul oturumunda Filistin’e yapılan zulüm ve cinayetlere karşı uygun bir yanıt vermeli” dediği aktarıldı. Bu arada İsrail, Hamas’a yönelik operasyonlarına devam ediyor. İsrail savaş uçaklarının önceki gece Hamas’a ait iki hedefi vurduğu duyuruldu. İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ise dün Panama Başbakanı Juan Carlos Verela’yı ağırladı. Görüşmede iki ülke arasında serbest ticaret anlaşmaları imzalandı. Panama, ABD’ye Kudüs’ü İsrail’in başkenti olarak tanıma kararını geri çekme çağrısında bulunan BM Genel Kurulu oylamasında çekimser oy veren ülkeler arasındaydı. Skandal paylaşım Öte yandan AnkaraTel Aviv hattında gerilim sürerken İsrail’den tansiyonu artıracak açıklamalar geldi. İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu’nun oğlu Yair, sosyal medya hesabından Türkiye’ye küfür içerikli bir paylaşım yaptı. Yair Netanyahu, bu paylaşıma gelen tepkilerin ardından Instagram hesabını kapattı. ‘Türkiye’ye gitme’ uyarısı İsrail Turizm Bakanı Yariv Levin ise İsrail vatandaşlarına “Türkiye’ye gitmeme” çağrısında bulundu. Diğer yandan İsrail basını, Türkiye’nin İsrail yapımı elektronik cihazları İran’a sattığını öne sürdü. İsim vermeden Trump’a yüklendi Tillerson ABD’nin, Başkan Donald Trump’ın mart ayında sosyal medya hesabından yaptığı paylaşımla görevine son verildiğini öğrenen eski Dışişleri Ba kanı Rex Tillerson, ülkede “etik ve dürüstlük” sorunu olduğuna dikkat çekerken isim vermeden Trump’ı eleştirdi. Virginia Askeri Enstitüsü mezuniyet töreninde konuşan Tillerson, “Eğer liderlerimiz gerçeği gizlemeyi amaçlıyorsa ya da halk kendisine sunulan temelsiz alternatif ger çekleri kabul ediyorsa, Amerikan vatandaşları olarak özgürlüklerimizi kaybetme yoluna girmişiz demektir” ifadesini kullandı. Tillerson, “etik ve dürüstlük krizi” dediği bu duruma karşı koyulmazsa Amerikan demokrasisinin alaca karanlık yıllarına gireceğini kaydetti. Transatlantik’te İran çatlağı Neoliberalizmin yasalarının hâkim olduğu dünyada İngilizce “It’s the economy, stupid” derler. “Mesele ekonomidir, ey ahmak” diye çevrilebilecek bu cümle, şu sıralar ‘kuralına göre oynamayı’ da beceremeyip Türkiye ekonomisini çökertenlere yaraşır doğrusu. Fakat mevzumuz bu değil. ABD Başkanı Trump, seçilir seçilmez komşu Kanada ve Meksika’ya kafa tutmuş, Trans Pasifik Ortaklık Anlaşması’ndan çekilip AB’yi ‘ticari hasmı’ ilan etmiş, Almanya’ya ayar vermeye kalkışmıştı. Son hamleleriyle Transatlantik hattını iyice gerdi. Ortak iktisadisiyasi nizama alenen çomak sokuyor. HHH Elbette Trump dilediğinde Avrupalı ortakları Britanya ve Fransa’yı yanına alıp Suriye’yi vurabiliyor ve nedenleri ‘uyduruluyor’. Ortakları ise küresel nizamı zorlayan saldırgan tutumu kendilerine dokununca ‘tırnak çıkartıyor’. Bu bağlamda Trump’ın Avrupa’yı da etkileyecek gümrük duvarları üzerinden Çin’e açtığı ‘ticaret savaşı’ henüz Pekin’in ‘sakin müzakereciliği’ ve Kore’ler üzerinden dönen ama şimdiden darbe almış barış umutlarının gölgesinde, muallakta. Fakat Trump’ın İran ile 2015 tarihli nükleer anlaşmadan çekilip yaptırımları devreye sokarak açtığı ‘İran cephesi’ dış politikada ‘etkisiz ve yetkisiz’ AB’nin sabrını zorluyor. HHH Geçen hafta ABD’nin Almanya Büyükelçisi Richard Grenell, işi Twitter üzerinden “İran’da iş yapan Alman şirketleri derhal operasyonlarını kesmeli” talimatına dökünce Almanlar ayaklandı. Tepkiler Almanya Başbakanı Angela Merkel’in ağzında bir kez daha “Avrupa artık ABD’ye güvenemez, kendi kaderini ellerine almalı” çıkışına döküldü. Alman Der Spiegel dergisi durumu, bir elin orta parmağıyla malum ‘işareti çekerken’ Trump’ı ucunda karikatürize edip ‘Hoşçakal, Avrupa’ yazılı kapağıyla resmetti. HHH Avrupalılar mevzuyu nasıl toparlayacakları derdinde. AB Dış Politika Şefi Federika Mogherini, Britanya, Fransa ve Almanya dışişleri bakanları eşliğinde İran Dışişleri Bakanı Muhammed Cevad Zarif’i ağırladı. Nükleer anlaşmayı Rusya ve Çin dahil 4+1 formatında ‘koruma’ müzakereleri yürüttü. Mogherini, resmi ismiyle Kapsamlı Ortak Eylem Planı’nın (KOEP) BMGK onaylı mühim bir diplomatik başarı olduğunu belirtip ABD’ye ‘İçişlerimize karışmayın’ mesajı verdi. İran’la ekonomik ilişkilerin derinleştirilmesi, bankacılık işlemleri, ulaştırma bağları, AB şirketlerinin iş bağlantılarını korumak ve yatırıma odaklanma kararı çıktı. İran’la füze programı, Suriye ve Yemen ayrıca nükleer anlaşmadan bağımsız konuşulacak. Ancak bu durum Trump’ın yeni ‘kankası’ Fransa lideri Macron’un ‘KOEP’in İran’ın füze programını kapsayacak şekilde tadili gerektiği’ mesajını engellemiyor. Avrupa’nın çokuluslu şirketleri ABD muafiyeti olmadan İran’da kalamıyorlar. Birer birer çekilip, milyarlarca dolarlık kontratlarını bitiriyorlar. Airbus’ın ardından Fransız devi Total, ABD’nin ikincil ekonomik yaptırımlarını karşılayamayacağını belirterek Güney Pars11 gaz projesinden çekileceğini duyurdu. Danimarka’nın Maersk’i, İtalyan çelik üreticisi Danieli aynı şekilde. HHH Sonunda Avrupa Konseyi Başkanı Donald Tusk, Twitter’dan ‘patladı’. Trump’ın hesabını iliştirerek şöyle yazdı: “Trump’ın son kararlarına bakınca kimse düşünmeden edemez: Böyle dostlar varken kim düşmana ihtiyaç duyar. Ama dürüst davranmak gerekirse AB minnettar olmalı. Sayesinde hayallerden kurtulduk. Anladık ki eğer bir yardım eline ihtiyaç olursa, bunu uzaklarda aramayacaksın.” Merkel bugün 2014’ten sonra ilk kez Rusya’da. Soçi’de Rusya lideri Putin ile görüşüyor. Almanya yardımı ‘yakında’ arayacak mı, göreceğiz. ABD öncülüğündeki ‘ortak liberal demokratik nizamın’ İran sınavından kolay geçemeyeceği aşikâr. Ondan sonrası tufan. Vatandaşlık görevi: 24 Haziran seçimleri yaklaşırken sandıkta manipülasyona geçit vermemek için ‘Sandık Gücü’ 1 milyon kişilik gönüllü müşahit organizasyonu kurdu. İlgilenen yurttaşlar www. sandikgucu.com adresinden üye olup, online eğitimler alıp, sınava girebilir, tespit edilen 30 bin kritik sandıkta görev alabilirler. Twitter’dan @sandikgucu hesabından gelişmeler takip edilebilir. Rus gazeteciye hapis Ukrayna’da bir mahkeme, başkent Kiev’de üç gün önce yapılan baskının ardından gözaltına alınan Rus yayın kuruluşu RİA Novosti Ukrayna’nın Genel Yayın Yönetmeni Kiril Vışinskiy’in 2 ay süreyle tutuklanmasına hükmetti. Ukrayna Güvenlik Servisi, güvenlik güçlerinin Rus basın kuruluşlarının Ukrayna’ya karşı enformasyon savaşı yürütmek için kullanıldığını tespit ettiğini ileri sürmüştü. C MY B