Katalog

KULTUR Evgeny Grinko CRR’de konser verdi “Valse” adlı şarkısı ile gönüllerde taht kuran genç piyanist Evgeny Grinko, 8 Aralık Cumartesi akşamı Cemal Reşit Rey salonunda konser verdi. Biletleri günler öncesinde tükenen konsere topluluğu ile birlikte çıkan çok yönlü genç sanatçı ilgiyle izlendi. Moskova’nın yakınında Zhukovsky adlı küçük bir kasabadan çıkan fakat kısa sürede adını tüm dünyaya duyuran genç piyanist, geniş bir keman ailesi ve akordeoncu 5 müzisyen ile çıktığı sahnede piyano haricinde gitar ve davulla da hünerlerini gösterdi. Pazartesi 10 Aralık 2018 kultur@cumhuriyet.com.tr Güçlü ve Euripides’in eseri Medea’dan yola çıkarak yeniden yorumlanan “Teessür” adlı oyun, Yunan Mitolojisi’nin emsalsiz kadını Medea ile Yason’un hikâyesini farklı bir dille aktarıyor Antik Yunan Tragedya yazarı Euripides’in eseri Medea’dan yola çıkarak yeniden yorumlanan “Te essür” adlı oyun, Yunan Mitolojisi’nin emsalsiz kadını Medea ile Yason’un hikâyesini farklı bir dille aktarıyor. Kud retli ve sınırsız yetenekli, gözü kara bir kadın olan Medea, bugünün kadını na uyarlanarak işleniyor. Hassasiyetleri sıra dışı bi ÖZNUR OĞRAŞ ÇOLAK çimde yoğun, son derece güçlü ancak bir o kadar da kırılgan Medea, tüm büyük travmalarının ve duğu andır. İçgüdüsel olarak  tırnaklarımız çıkıverir hemen. Yaşadığı ihanetin ağırlığını, acı çektirerek hafifle EDİTÖR: ÖZNUR OĞRAŞ ÇOLAK TASARIM: FUNDA YAŞAR ER kMırıElgDaEnA...‘Yason, erkekliğin genel geçer hali’ sinlikle sınırları zorlayıcı bir rol. Çok iddialı bir süreç yaşıyor. ‘Erkek egemen toplumun kurallarını parampar Oyunda Taner Rumeli, Yason karakterini canlandırıyor. Yason’da, Medea’da hırslarına teslim olmuş iki kurban aslında, biri olmasa diğeri de olmazdı. Medea gibi zor bir kadınla beraber yıllar geçirmiş ve beraberce bir dolu suça ortak olmuşlar. Bu incelikli suçları işleyen büyük ölçüde Medea, azmettiricisi de Yason. Fakat ne yaparlarsa yapsınlar istedikleri başarıya bir türlü ulaşamıyorlar. Nihayetinde bu yükü Medea gibi omuzlayacak gücü olmadığı için vaktinden önce pes edip, erkekliğin ona verdiği güçle hareket ederek hızlı 13 Memleketin halleri ve Mustafa Kemal Türkiye’de at izinin it izine bu kadar karıştığı bir başka dönem hatırlamıyorum. Bütün bir değerler sisteminin yıkıldığı ve yerine henüz doğru dürüst bir şeyin konmadığı bir ara kesitten geçiyoruz sanki. Siste el yordamıyla yolunu bulmaya çalışan, bu arada sendeleyen, tökezleyen, ara sıra boylu boyunca yere serilen gölgeler gibiyiz. “Ufukları saran o beyaz karanlık” içinde saldırgan tavırlarıyla ön almaya, sağındakini solundakini dirsekleyerek kendine yer açmaya çalışan insan yüzleri beliriyor; hırlayan sesleriyle “Ben buradayım, görmezlikten gelmeyin ha…” diyorlar. Üstelik bunu kendi cenahları içinde yapıyorlar öncelikle. Çünkü en yakın vitrin orası… Gerçek hayatta gerçek bir belirleyici bir hastalığı tetikleyen bir terkedilişinin ardından bir yeniden doğuşa hazırlanıyor. Oyunda, Kral Ates’in kızı Medea, âşık olduğu adam Yason için tahtından vazgeçip ülkesini terk eder. Evlenirler, 2 çocukları olur. Bir süre sonra Yason, Kral Kreon’un kızı Glauke ile evlenmek ister, Medea’yı da ülkeden kovarlar. Medea ülkeden gitmek için bir tiyor. Hem de en sevdiğine! Vazgeçilmesi en zor olana. Bugüne kadar, bugün maalesef daha da fazla toplumda doğru kabul edilen ‘öğretilmiş’ bilgiler sayesinde, kadına hep bilindik yaftalar yapıştırılmak istendi ve isteniyor. Medea, bu algıya en duru görüsüyle bakıyor ve en güzel cevabı veriyor; “Öyle değil, mutlaka başka bir yolu ol ça ediyor’ derken çok doğru bir tanımlama yapıyorsunuz. Dolayısıyla kadın söylemini, bir manifestoya dönüştürüyor. Bu noktada erkek seyircide büyük bir farkındalığa yol açması da kaçınılmaz oluyor. Elbette bu süreçte ‘zorlanmadım’ diyemem. Medea’nın kasvetinin üzerime sirayet etmesine bir noktada engel ola bir çözüm arayışıyla beraber zengin ve genç bir kızla evlenmeye karar veriyor. Böylece de trajik hatayı yapıyor. Yol arkadaşını ortada bırakmak en büyük hatası. Anlıyoruz ki Medea kadar güçlü bir kadına asla böyle arkanı dönemezsin. Rumeli’ye, “Yason, erkekliğin yüzkarası mıdır? Yoksa haklı mıdır, hakkı mıdır? Ya da erkekliğin genel geçer hali midir” diye soruyorum: “Yason, erkekliğin yüz karası de kavgaya hiç atılmamışlar, bedel ödememişler, ama sözde kavgacılığı kendilerine yol açma aracı olarak kullanmakta ustalaşmışlar. Komet tablolarına benzeyen memleket halleri… Sis bu kadar yoğunlaştığında, kimlikler silikleşip kimin ne olduğu karıştığında geçmişe dönmek, hatırlamak hem ferahlatıcı hem de kurtarıcı bir etki yaratabilir gün daha ister ve büyük trajedi o bir malı! Bulmalıyım!” diyor ve neticede madım. Ben de onunla beraber, zor ğil, bizatihi genel geçer halidir bana sorar diye düşünüyorum. günde gerçekleşir. Ilgın Sönmez’in yönetmenliğini üst lendiği oyunda Medea karakterini Nihan Büyükağaç, Yason’u ise Taner Rumeli canlandırıyor. Medea için tarih öncesinden bu yana kadının asla çaresiz olmadığını söyleyen Buyükağaç, “En köşeye sıkışmış ve en çözümsüz olduğunu düşündüğümüz an, aslında en güçlü ol Cavit Orhan Tütengil Tarsuslular Derneği’nde anıldı buluyor. İçimiz donuyor” diyor. Büyükağaç’a, derin üzüntüsüyle tutkularının peşinden giden, bireysel karar vermeye çalışan ve erkek egemen toplumun kurallarını paramparça ederken yalnız kalmayı göze alan bir kadın Medea ve siz bir kadın ve bir süreç yaşadım bir bakıma” diyor. Gerçek zamanlı bir beyin oyunu olan “Teessür”, video art, müzik, dans ve enstalasyonu da içinde barındırıyor. Oyunda, Ahmet Uz, Gülru Pekdemir, Dicle Alkan, Kübra Balcan, Mesut Yılmaz, Pınar Ünsal, Mehmet Şeker sanız. Maalesef, yaşadığımız erkek egemen dünyada “her istediğinde her istediğini yapabileceğini sanan Yason’lar ile karşılaşabilirsiniz. Ben kişi olarak hiçbir tartışmada Yason’u haklı bulamam. Oyuncu kişi olarak onu haklı bulmak zorundayım. Çünkü bir rolü çıkarmanın en önemli tarafı onu anlamaktır. Yason da sonuna kadar kendini haklı görü oyuncu olarak, rol size neler hisset de rol alıyor. Oyun 1415 Aralık’ta sa yor. Zaten tragedya da iki eşit üstün gücün tirdi’ diye soruyorum: “Duygu akı at 20.30’da Kültüral Performing Arts çatışmasıyla ortaya çıkıyor” diyor. şı ve duygu yoğunluğu itibarıyla ke İstanbul’da sahnelenecek. Çocuk oyunlarına ‘psikolog’ raporu Kadının yeri 2016’da Müjdat Gezen Tiyatrosu’nda sahneye koyduğum, emekli orgeneral İlker Başbuğ Paşa’nın “Mucize” adlı oyunundan bazı replikleri hatırlıyorum ara sıra… Özellikle de Mustafa Kemal’in Ankara’da kendisini ziyarete gelen Fransız kadın gazeteci Berthe Gaulis’ye söylediklerini… Türkiye’de kadınların milletvekili seçme ve seçilme hakkı 5 Aralık 1934’te yapılan anayasa değişikliğiyle sağlanmıştı. Bir karşılaştırma olsun diye ekliyorum: Fransa’da kadınlar bu hakkı ancak II. Dünya Savaşı’ndan sonra, 1946’da alabildiler. Atatürk’ün Berthe Gaulis’ye söyledikleri hem üzerinden 84 yıl geçmiş bu önemli günün anılması, hem de kurucu iradenin nasıl bir gelecek ve toplum vizyonuyla yürüdüğünü bir kez daha hatırlamak açısından anlamlı olabilir. Berthe Gaulis sorar: “Sizin hayalini kur duğunuz ülkede kadının yeri ne olacak?” ‘Unutmamalı Tütengil Unutturmamalıyız!’ GÜLÇİN GÜLAN İstanbul Üniversitesi (İÜ) İktisat Fakültesi öğretim üyesi, sosyolog Prof. Dr. Cavit Orhan Tütengil, katledilişinin 39. yılında 7 Aralık Cuma günü Zincirlikuyu’daki mezarı başında ve 8 Aralık Cumartesi günü de hemşehrisi olduğu Tarsusluların Beyoğ Kültür ve Turizm Bakanlığı’nca özel tiyatrolara verilen desteklerle ilgili yayımlanan yeni yönetmelikte, tiyatrolar için yaptırımlar genişletiliyor Kültür ve Turizm Bakanlığı, yeni yayımladığı “Özel Tiyatro ların Projelerine Yapılacak Yar dımlara İlişkin Yönetmelik”te, yardım yapılacak çocuk ve genç lik oyunlarının projeleri için dikkat çeken karar aldı. Daha ön SELDA GÜNEYSU lara ödemeler” tertibinden karşılanmaya başlanmıştı. Bakanlık önceki gün Resmi Gazete’de yardımlara ilişkin yeni bir yönetmelik yayımladı. Yönetmelikte, özel tiyatrolara destek konusunda yeni bir düzenleme yaptı. bir tiyatronun çocuk ve gençlik oyunlarından yardım alabilmesi için “projenin uygunluğuna dair bir pedagog veya psikolog tarafından diploma numarası belirtilerek hazırlanmış raporun aslı ile raporu hazırlayan pedagog veya psikolog tarafından sayfaları imzalanmış Mustafa Kemal yanıtlar: “Tabii ki tam eşitlik! Bir erkeğin hakkı neyse aynına sahip olacak! Aksi düşünülemez bile. Bir milletin yarısının onun sosyal yaşayışı dışında tutulması kabul edilemez. Kadınlarımız erkeğin yerini alıp askerlik yapıyor, tarlalarda çalışıyor, çift sürüyor, cephane taşıyor, yaralı bakıyor, siperlere kadar askerin savaşına ortak oluyor. Hepsi kurtuluşlarını hak etti. Sonuna kadar!” Panislamizm ve Panturanizm Bir başka görüşmede yanlarında lu’ndaki derneğinde düzenlenen söyleşiyle anıldı. Saygı duruşu ile başlayan anmada, ce bakanlık, çocuk ve gençlik oyunları için “gerekli görmesi halinde” Uluslararası Amatör Tiyatrolar Birliği’nden (AS Diploma numarası şart Yayımlanan yeni yönetmelikte çocuk oyun metni” gerekli. Sanatçı Tanıtım Kartı olacak Atatürk’ün yakın çevresinden gazeteci Ruşen Eşref Ünaydın da vardır. Ruşen Eşref, Berthe Gaulis’nin kendisine panis Tütengil ailesi tarafından hazırlanan, 1921 yılında Tarsus’ta doğup büyüyen çocukluğuna, mezun olduğu Yüksek Öğretmen Okulu Felsefe Bölümü ve İktisat Fakültesi, öğretmenlik yaptığı Ankara, Diyarbakır liseleri, Kepirtepe ve Aksu Köy Enstitüleri yıllarına, 1953’te başlayıp 7 Aralık 1979’da SİTEJ) bir değerlendirme isterken, yayımlanan yönetmelikle, bakanlık, çocuk oyunlarının desteklenebilmesi için “oyunun uygunluğuna dair bir pedagog veya psikolog tarafından yazılan raporu” dikkate alacak. Raporu hazırlayan pedagog ve psikologların diploma nu ve gençlik oyunlarına ilişkin bir düzenleme dikkat çekti. 2006 yılında yürürlükten kaldırılan yönetmelikte, çocuk ve gençlik oyunlarının desteklenmesi için “Değerlendirme Kurulu, değerlendirme sırasında gerek görürse çocuk oyunları için ASSİTEJ, gelenek Yönetmelikle, geleneksel tiyatrolar kategorisinde başvuru yapacak tiyatrolar için de başvuru sahibinin dernek veya vakıf olması durumunda halen faal olduğunu gösteren yazı, kuruluş sözleşmesi örneği ve başvuran kişinin dernek veya vakıf adına yetkili oldu lamizm ve panturanizm hakkındaki fikirlerini sorduğunu, kendisinin de fikirlerini söylediğini anlatır ve devam eder: “Ben sizin bu konulardaki fikirlerinizi elbette bilmek ve hepsine katılmakla birlikte Madam Berthe de öğrensin isterim.” Panislamizm ve panturanizm o sırada yakın geçmişin yakıcı meseleleridir; yakı katledilerek koparıldığı akademik ha maralarını belirtmeleri de şart koşuldu. sel tiyatro için de Milletlerarası Kuk ğunu gösterir imza sirküsünü bakanlı cıdır çünkü bu fikirlerin peşinde bir impa yatına ve cenaze törenine bile uza Resmi Gazete’de 1995 yılında yü la ve Gölge Oyunu Birliği (UNİMA) gi ğa iletmesi zorunlu kılındı. Ayrıca yö ratorluk kaybedilmiş, en azından çöküş nan kanlı saldırılara dair fotoğrafları, rürlüğe giren “Özel Tiyatrolara Devlet bi kuruluşlardan görüş alır ve anılan netmelikle Araştırma ve Eğitim Genel gereksiz yere hızlandırılmıştır. yazı ve kitaplarından derlenen Cavit Desteği Yönetmeliği”, 2006 yılında yü kuruluşlar tarafında incelenip, hazırla Müdürlüğü tarafından geleneksel tiyat Atatürk kısa bir cümle kurar: “Boş ha Orhan Tütengil belgeseli gösterildi. rürlükten kaldırılmıştı. Yardımlar bu nacak rapor doğrultusunda bir değer ro sanatçıları için verilen ‘Sanatçı Tanı yaller bize pahalıya mal oldu.” Gaulis so Cumhuriyet aydını... Ardından kızı Deniz Tütengil Mazlum, oğlu Kaya Tütengil, İFMC yönetim kurulu üyesi Prof. Dr. İzzettin Ön yönetmelik yerine, bakanlığın bütçesindeki kâr amacı gütmeyen kuruluşlara transfer kaleminden “dernek, birlik, kurum, kuruluş, sandık gibi kuruluş lendirmede bulunur” hükmü yer alırken, yeni yönetmelikte çocuk oyunlarına ilişkin “psikolog ve pedagog raporu” zorunlu tutuldu. Yönetmelikte, artık tım Kartı’na sahip olan gerçek kişilerin de geleneksel tiyatrolar kategorisinde başvuru yapabilmesine olanak sağlandı. l ANKARA rar: “Boş hayaller derken Enver Paşa’yı mı kastediyorsunuz?” Atatürk’ün yanıtı sadece o güne değil, kendinden çok sonraya da ışık tutucu niteliktedir: “Şahısların, isimlerin ehemmiyeti yok. Panis der ve Yüksek Öğretmenli şair Eray lamizm, din ortaklığı temel olan bir fede Canberk’in katıldığı, Tarsuslu Doç. Dr. Okan Toygar’ın yönettiği anma konuşmalarında; Tütengil’in, akılcı ve bilimsel metot ile çelişkileri içinde sosyaliktisadi süreci araştıran, öngörüyle açıklayan, çözüm yolları üreten gerçek, saygın, model alınması gereken örnek bir eğitimci, Cumhuriyet aydını olduğunu ifade ettiler. Tütengil hocanın canına kıyanlar ve bu katillere görev verenler hesap vermedikçe, özlemini çektiği tam bağım GAZİ MUSTAFA KEMAL SERGİSİ 50 GÜNDE 100 BİN ZİYARETÇİ Folkart Gallery’deki “BÜYÜK DAHİ / GAZİ MUSTAFA KEMAL” adlı sergi Önder Mustafa Kemal Atatürk’ün ölüm yıldönümü günlerinde ziyaretçi rekorları yi ilk 50 günde 100 bini aşkın kişi ziya kırıldı. 29 Ekim Cumhuriyet Bayramı’nda ret etti. Atatürk’ün bugüne kadar hiç gö 8 bin kişi ziyaret ederken, 10 Kasım rülmeyen fotoğrafları, kullandığı özel eş Atatürk’ü Anma Günü’nde ise sergi 6 bin yaları, yazdığı mektupları ve birçok ob kişiyi ağırladı. Atatürk sergisine en yo je sergide yer alıyor. Özellikle 29 Ekim ğun ilgiyi çocuklar ve gençler gösterdi. Cumhuriyet Bayramı ve 10 Kasım Ulu Sergi, 24 Şubat’a dek açık kalacak. rasyon demektir. Panturanizm ise, ırkı temel alan aynı çeşit çaba ve ihtiras ortaklığıdır. Bu hareketlerin her ikisi de yanlıştır. Çünkü kuvvet ve emperyalizm anlamına gelen fetih fikrine dayanıyorlar. Ben panislamist değilim. Bu, sömürülen halkların kullandığı belirsiz bir formül. Biz Türküz. Hepsi bu kadar. İyi Müslümanlar olarak kalmak bize yeter.” Yollar, izler fazla karıştığında, hatırlamak önemli bir eylem haline gelebilir. sız ve demokratik hukuk devleti olma dıkça, anısını yaşatmak için gösterilen çabaların onun ruhunu şad etmeye yetmeyeceğini, ancak Tütengil anısına gösterilen her türlü saygı, özen ve vefanın onu geleceğe taşıyacağından de Org Festivali, Dora Petery ile final yapıyor Performans şiirle buluşuyor ğerli olduğunu işaret ettiler. Toygar anma toplantısını, Tütengil’in “İnsanları ve toplumları mutlu kılmanın ölçütleri çağlarla birlikte değişiyor. Günümüz toplumlarında mutluluğun ölçüsü insanı her türlü korkudan azade kılmak olmuştur. Bu sonuç, mihneti göze alan aydınların sayısı arttıkça bir özlem olmaktan çıkıp gerçekleşir. Yeter ki aydınlar, “ Korku Duvarı”nı geride bırakmış olsunlar.” satırlarını okuyarak, “Unutmamalı, unutturmamalıyız, mezartaşında yazdığı gibi “Dünyamızı güzelleştirmeye bakalım” sözle Opus Amadeus İstanbul Org Festivali final konseri Macaristan’ın en sevilen org virtüözlerinden Dora Petery’yi ağarlıyor. Yarın Harbiye Saint Esprit Kilisesi’nde yapılacak konserde Mozart, Mendelssohn, Stanley, Saint Saens, Da Peraza ve Liszt’in org eserlerinin yanı sıra Bach’ın Re minör Toccata ve Füg’ü de Performans sanatı platformu bodyinperform (BiP) beden ile şiirin bir araya geldiği Liber de Causis performans etkinliklerine şair/video sanatçısı Gamze S. Saymaz’ın “I have a soft spot on you” isimli ekran şiirleri serisi ile başladı. Platformun “Beni ait olduğum eve götür” teması kapsamında hazırlanan projede, Saymaz şiirleriyle video çalışmalarının birleşiminden oluşan dijital güncesini “of.seatides” isimli Youtube kanalında izleyicilerle buluşturacak. 15 Nisan’a kadar 4 ay sürecek projenin tasarımcısı olan sanatçı Ayça Ceylan dijital günceyi insan olma tecrübesinin savunmasızlığının kamusal bir gösterisi olarak tanımladı. Projenin samimi olan ile cesaret ve korkaklık algısını çalışan bir deney olduğunu söyleyen Ceylan, internetin bir platform olarak zamansız, mekânsız doğasını kullanan düşünce, duygu ve dilin birden fazla form üzerinden aktarmasını, dijital bir metnin video kullanarak, insan içinde ağlamanın sanal ortamdaki eşdeğeri olduğunun altını çizdi. Performansşairliği geleneğinden yola çıkarak, edebiyatı performatif yaklaşımlarla birleştiren Liber de Causis Saymaz’ın ardından, Çağla Menkuze riyle noktaladı. dinleyicilerle buluşacak. l Kültür Servisi Dora Petery ve Umut Yalım’ın şiirlerinden oluşan seçkilerle devam edecek. C MY B